장음표시 사용
221쪽
matismi et catarrhi, acuti et chronici, praecipuam morborum viciebant partem Augusto autem et Septembris initio non offendebantur Cholerae Asiaticae symplomata , imo optima erat civium sanitas. Subit autem II Sept. sutoris sudatis , Prope pontem Steenti Oortenbrug, in Orientali et australi urbis parte extramunesum , Cholerae symptomata declaravit. Postridie femina in nave tur rum, quae in septentrionali et orientali urbis parte, eodem fere loco jacebat, ubi anno prae cedenti primus obvenerat Cliplerae casus, prope pontem magdenboose, indubia assiciebatur Cholera, qua eadem nocte decedebat. Navis autem aliquot diebus ante abiit-huigen, pago non suspecto, Venerat Sub eandem noctem femina in angiporto Bleestersyany, prope eundem pontem sit , Cholera affligebatur. Aegrae hae neque in quodam
commerci fuerant, utraque ero , tenuiore Veste induta refrigerium susceperat, altera indigestione praeterea laborabat. Hi ergo casus in humiliori novae urbis parte se continebant. Dein I Sept. in antiqua urbe, sed prope
eundem amnem, in platea St. Walburg straat, femina decessit, dubia holerae symptomala offerens. Jam Vero, ut lente increscens, cito tamen dissita urbis loca attigerat Mane-poortenwal, Raamstraret, RetimasterSryges quin extra ortam Orientalem se extendebat. Ad ua Septembris numer vix incrementum capiebat; abhinc autem cito aueta est
quotidie uo-3 incolas assiciens, donec altero Octobris die I corriperet. Hinc ad I hujus mensis usque quotidie o- o aegri praecedentibus accedebant. Dein cito decrevit, imo
satis subito, adeo, ut inde a 4 et quotidianus aegrorum numerus , m excederet, imo a II b. m. sporadici modo offenderentur aegri, donec 2 5 et ultimus assiceretur. Sequens est aegrorum atque mortuorum , inde a 2 Sept. ,
222쪽
communicatione, A. 183 Septembri et Octobri a Statu civili numerabantur 332 , A. 1833 o mortui. Illo ergo II funera, hoc I 6 aliis accensebantur morbis. Eodem autem bimensi A. 829 decesserant 16o, A. 83 92, A. 183i 4s, A. 83 162 incolae. Unde Cholerae census satis bene confirmatur.
Quoad epidemiam, de qua agimus, ejus initia ad 23 Sept.,
incrementum ad I Oct. culmen ad 7 h. m. decrementum ad 13 Oct. abhinc obtinuit finis. Quibus periodis respon
dent aegri 4 193 239, 5 et 17, mortui et , 96, 2, 5
et 14. Sic primae competit quotidianus asseclorum numerus , alteri 24, tertiae o quartae 9-IO, ultimae 'P. Itaque distincte separantur. Quod doct. DE BIES-REILINGUEx meteorologicis explicat observationibus. Septembris enim initio frigidiuscula erat tempestas et spirabat Aquilo. Inde abra' autem hujus mensis die calidus aer evadebat et humidus, dein vero iterum refrigeratus ad 22 Sept. usque. Cujus mensis fine atque Octobris initio, thermometrum ad Io- έ iterum increscebat, donee hujus mensi ProgreSSu, calor minueretur, et euro spirante, ad finem Properaret epidemia Celerum monendum est, et diversam hisce periodis competere morbi letalitatem, quae initio maxima, adeo ut paucissimi evaderent, epidemiae culmine minima erat, sub ejusdem vero finem iterum increVit. Cli Olerae per urbem dispersio a praecedenti vix diVersa fuit Scilicet et hoc anno in meridionali et altiore noVae
223쪽
urbis parte praecipue se continuit, plateas illas Prince- et Raamstrare una eum proximis his angiportis graviter iterum inficiens. ii antiqua urbe satis frequentes erant aegri ad canalis ripam, hisce plateis Oppositam, inter ontem attenboos et ita dictum Marwih up Extra urbem
aliquot domus infectae sunt, quae urbi proximae , ad Hunesum silae sunt, prout extra portam Aleinpoorij et
juxta ita dictum Stufigat. In media urbe non quidem deerat
Cholera , attamen rari erant aegri, ut plurimum cavearum
modo incolae, vel qui opificii sui gratia, frequenti se frigori exponebant, neglecta imprimis diarrhoea i).
Quoad civium assectorum classes, hae, prout et antea, Pauperiores erant i genere , relative tamen et melioris fortunae homines complures morbum graVissime passi sunt, adeo ut doct. DE DIE BELLINGΗ his generalim maligniorem morbi gradum adscriheret. Ceterum, quoad morbi propagationem , nunc assiciebantur, qui aegros vel custodiverant, vel visitarant, vel ad eandem familiam pertinebant; nunc vero in frequentissima domo unus tantum obvius aeger. Morbi indoles in genere eadem erat, quae A. I 832 , Sed multo gravior. Quandoque et aliam formam induebat, quae, etiamsi fere erethica esset, dissicilius tamen curabatur , eratque decursu longior. Hinc item cyanosis atque collapsus minus cito insequebantur. Diarrhoea cruenta erat frequentior, ne tantum primos morbi dies, verum omnia ejus stadia comitabatur ad '-8um diem usque hac lamen distinctione, ut initio Orbi , certam praesagiret mortem, Serius Vero quandoque permitteret sanationem. Praecipua hujus
epidemiae disserentia erat typhi holerici infrequentia. Cujus loco congestio subinflammatoria hepatis Vulgaris erat, quae alter jam tertiove morbi die accedebat et dignosceba-
224쪽
tur dolor hypochondrii dextri, pressione aucto. Sic et lingua minus erat flaccida, lata Vel frigida, sed ad margines,
imo quandoque integra , rubebat Enormis in hoc morbi stadio vomebatur bilis aeruginosae Copia , ne cedente sub indo diarrhoe bilios , quae licet Vehementissima , nunquam tamen primi ladii collapsum adducebat. Denique in paucis quibusdam aegris epidemiae initio, congestiones ad pulmones offendebantur. Confirmantur haec Observationibus clinicis doct. KRIEGEB,
quas mihi consulere contigit i), hac tamen differentia , ut, quod solet, plurimi, qui in nosoc omium deferebantur, Cholera paralytica decumberent Dolor autem dorsalis his
erat vehementissimus et post mortem, fere constantes delegebantur seri collectiones vel et exsudationes inter medullae Spinalis membranas , una cum earundem injectionibus ramicularibus et punctatis. Contra, iis certe, qui in stadio algido defungebantur, normales erant membranae erebri. Caeterum et hic Vir doct. frequentem diarrhoeam crueniam in stadi algido , orem biliosam in altera morbi periodo Observavit. Inter morbos secundarios bis delirium tremens, semel febrem apoplecticam curavit. Haec antifebrilibus quidem de viola fuit, reversus autem Cholerae parOXJSmus ne .grum ubstulit. Irritationi, de qua diximus, organorum abdominalium ae-
gae partes agebat a). Oleum olivarum, calome et hirudines subinde V. S., integram Cholerae erethicae curam
1 Eximium Auctor benevolentissime meo uiri communicavit tractatum de ClaOlerae symptomatibus et cura, exactis observationibus anatomico pathologicis illustratum, quem dole non cum publico fuisse communi Catum. Ductus est ab aegris in Cliolerae nosocomio, cui praeerat, Curatis.
225쪽
obsolvebant, ornatam illam egregio successu Nocebant quaecumque excitantia Attamen Cholerae paralyticae impar ea erat medicatio. Quod et utetur ei. DE LAPAILLE, et Confirmat doct. ΚnIΕGEn Hinc in aegris , quo stadio morbique gradu nos aeomium petere Solebant, parum frugis tulit, sed ad excitantia, et externa et tulerna , balnea imprimis, rubefacientia et lxvarancusam , Confugiendum erat. Venae sectiones in stadio algido, nec minus in infantibus idem Vir
In provincia Groningana , pagus illi eruan , inde a Septenibris exitu ad medium Octobrem, 2 aegros Cholera laborantes, recensuit, quorum Io vicinum Veendamum, ab Moetobris inde ad Novembris initiuin 34, quorum II CCubuerunt. Ceterum, fine Septembris Scheem da et Oldehova, Octobris initio Muntendamum, Sappemeer, Haron,DOrkwert, Delfhyl, loch teren, medio hoc mense Nieuwe-Ρehel-Αa et ejusdem fine Appingodamum I-ulantum aegros habuerunt. In pago Groote-Gasi solus V. D. minister holerae succubuit. Affirmat autem Cl. DEL FAILLE , in nonnulla horum Ioeorum morbum transportutioni omnino auisse adscribendum 1 .
cis De Cholerae Asiaticae resfψiis in patria nostra
dam e pervenimus, ut utriuSque epidemiae, quam patria tulit, tradita sit historia Quam ut ad hunc usque diem ei, utinam summo Numini placeat integram absolverimus pauca quaedam dictis addenda sunt de Anno proxime elapso Choleraeque, eo durante, Vestigiis. Constitutionis atmosphaericae ratione memorabilis pro secto erat Annus. 834. yeme enim reVera Caruit. Mense Januari ea erat vegetabilium multorum inflorescentia, ut
226쪽
Ι90 annales patrios explorarent holanophili, quo alterum talom annum ui compararent. Succedebat Ver non quidem
frigidiusculum, attamen minus Clemens Aestas autem tempestate serena quam maxime se Commendabat, adeo ut vix magis aequabile coelum in memoriam revocarent nostra.
les. Notabilis erat aestus. Sic prope Harlemum mense Iunio 89'F, Iulio 85', Augusto et Septembriii Dolavit thermo- metrum Medii his mensibus caloris gradus erantia'99 F., 68'85, 6 ' o et 2'42 ex quibus liquet, quantum Calor
PraegreSsum utrumque annum superaret. Sic et media totius anni temperatur 2'56 altior erat, quam Α' 183, unde factum, ut fructus horae integrum mensem citius ad malu-ritatem perVenirent, copiosaeque essent et dulces Uvae. Tantus vero calor febrium autumnalium gravissimam duxit catervam. Non per universam hae patriam grassa
bantur, sed quibusdam plagis vehementissime incubuerunt, Mosae V. g. Ostiis, Hollandiae Septentrionali, Frisia littoribus. inc, partim, Amstelodam longe plures hoc uno denati sunt, quam ipso A. 18 32 illorum enim numerus 8 4 attigit, natorum summam ultra I 6o excedens Ale- mariae item, Ornae et Enchusae funera natos numero superarunt, quod Verosimiliter de plumbus olIandiao locis valuit i). Aliis vero regionibus, uti superioribus Mosae ripis, altioribusque patriae tractibus, Ultrajecto, Velaviae, fere pepercit haec Iabes Praeterea, uti antea morbilli, sic nunc frequens scarlatina dominabatur, quae contagio Hartem V. g. et Amstelodam graviter saeviebat, et in quibusdam locis, ut hac nostra urbe, etiamnunc lente protrahitur. Immunis autem per aestatem a dirissimo Cholerae malo
1 Konst- en Leitcrbodes 835 I, p. 9. Regnantem hanc epidemiam
227쪽
I9 Irestitit patria, quum rarissimi tantum ejus casus offenderentur. Ad hos autem a Maii operarius pertinuit in laterumcbquina, prope Oerdenum ita , qui, aestuante Oel , diarrhoea correptus, pedibus tamen denudatis humido
luto insistere perrexerat, ex lassa proxima strenue sitim restinguens, eo effecturi ut Cholera paralytica exstingueretur. Wollae eodem mense 3 aegri notabantur. Porro
Amstolodami mense Juni et Augusto, in nosocomio S. Petri 3 aegri Cholera decedebant, aliique quidam in urbe aegrotarunt. Mense Iulio in nave Anglica , ad ortum Helderi, Vir eandem sortem subiit. Trajecti ad Rhenum miles Cholera declarata revaluit. Groningae item pauci casus
obtinuerunt. De his in genere, quum non propagarentur, Vix mentio fiebat. Verum per autumnum silens in reliqua patria reno
vabatur Cholera et ad Mosam Isolamque inolerodam imprimis, quae urbs antea maximum, et LeOVardiae, qua Ominimum fere tulerat illius impetum. De hisce paucis videndum St.
Boterodam jam Martio duos, totidemque Aprili aegros
affecerat Cholera , sed aestate demum ad finem Vergente, in pidemiam increvit, quae graVem nostratibus e lempore metum incutiebat, famaque mirum in modum augebatur. Scilicet tristis anni superioris memoria subibat, cui et accedebat subitus in celeberrimo hoc oppido multorum optimalium obitus. Ut enim prima epidemia pauperes fere solos petiverat, altera et ditioribus non epercerat, ita haec aequo pulsabat pede utrorumque habitacula imo vero nonnullis per delectum fortunatiores afficere videbatur. Reapse tamen non erat notabilis epidemiae extensio. 48 Aug. ad I NOV. usque administerium publicum denuntiati sunt 15 aegrotantes, quorum 4 ad Augustum, 18 ad Septembrem, I ad Octobrem III vero ad Novembrem
228쪽
referebantur. Eorum decesserunt II O. Quo cum censu satis conveniunt talus civilis annotationes, ex quibus intoreosdem temporis linites a funera ad Choleram sunt referenda. orum erant 58 viri, 48 feminae, I infantes. Iuxta eundem fontem pertinent 4 ad Augustum, diu ad Septembrem, i ad Octobrem, ad Novembrem. Integri
his mensibus funerum , ad Statum civilem delatorum, numeri sunt I99, 2I8, 225, 329, quorum prae terminis mediis, antea exhibitis , excessus sunt 23, 39, 9 , 5 i. Quoad alios morbos epidentios, febres autumnales Roterodami non erant graves et scarlatina parca, ad quam ultimo trimensi ex relatione publiea, 16 lanium funera adseripta sunt. Neglecto ergo Augusto, cujus sub finem demum Cholera coepit, non multum a Veritate aberrabimus, si 15o-2oo funera huic morbo adscribamus. Mortuorum tantum in Osoconii civili 1 in militari curati erant. Caeterum aequaliter fere iti urbe externa, interna et suburbio habitarant adeo per Roterodamum dispersi, ut I funera , quorum domicilia notata vidi , ad 69 diversas plateas, CanalesVe pertinerent. Et domus quasdam, et familias petebat, quas Anno praecedenti visitarat Indoles autem morbi eadem erat, quae prima invasione , diversa
ab epidemia Anni 1833. Haec accepi benevolentia Virorum
Delphorum ortu, primis Septembris diebus 8 Cholerae
funera recensita sunt. Eodem mense denuntiabantur unus
tem, ausi eadem agenda Sset, quae anno Proxime elapso, Seena , navis Ongaci nomine Lorne insignita , milites ad Bataviam transportatura, m. Novembri Roterodam Venit. Nautae 3 Cholera obierunt, pluresque aegrotarunt; dein Ver mare petiit navis, qui in arce quisquam affigeretur.
229쪽
Ceterui vero in hisce tractibus non videtur observata fuisse Cholera. Momentosa tandem est epidemia, quae, eadem autumnali letupestate, agillariorum , Leovardiam re erSorum, gaudia lurbavit. Nostro igitur fini summo emolumento ducimus, absolutam illius descriptionem curae deberi do t. V. D. PLA ATD, delegatorum ad sanitatem Frisiae publicam luendam Praesidis, et doct. Loc , Medici militaris, qui Viri humanissimi, favente doct. ANGA, ID meCum Communicare non dedignati sunt.
Ex decreto regio, sub Augusti finem, qui adhuc in Brabantia Septentrionali degebant, sagittarii per missionem domum revertebantur. Pompa triumphali grata eos patria recipiebat Lautae eos, quocumque ducebat iter, exspectabant epulae. Aestuabat autem vehementer Oellam , quod Otu, nune spirituos , nune refrigeranti, temperare tentabant. Imo vero, laetitia exsultantes, multi Vix sibi somnum ad recreandas a fatigi vires On Cedebant. Jam Vero, ', ' et ' Sept. Leovardiam attingebant sex sagittariorum Frisicorum cohortes, numero aio capitum, qui tamen plurimi eodem, quo Venerant, aut orastino die, missione data, per totam se dispergebant provinciam. Ita in ipsa urbe a latitui restabant,
quorum 28, sive sponte, sive per sortem, in contubernio nomine Principis rederici, collocati sunt, aedificio Bmplo Sanoque, in quo nullae cognitae agebant potentiae morbificae. Dogebant ibidem 1 milites, sani et vegeti , ad '' divisionem copiarum pedestrium perti
Iam vero ' et ' Sept. I sagittarii ex primum reducibus Cholerae paral3licae occumbebant in Orientali urbis parte alter prope urbis moenia, qua tu Vicinia contubernium militare situm est, alter in suburbio, et licti 3
230쪽
tridie a in noso uomium militare deferebantur. iam in dies increvit morbus, et in urbe, e . in Contubernio, adeo ut is Sept. 9, postridie 12 in illo Osoco mi reciperentur, atque ibidem 3 Sept. 9 milites curarentur. Monendum autem, I 8Vm Sept. qui ex amoenissimis erat hujus mensis diebus, festum sagittariis fuisse diem, quum civitatis Magistratus musicae concentu laetoque illos convivio exciperent in ita dicio horto Principis. Distributio
Vini obtinuerat et, uxoribus puellisque admissis, gaudia ad Octem usque protrahebantur. Utrum festivitas illa
tem, nonnullorum, lubidini male obtemperantium , immoderationem morbo favisse. Ita , Oete quadam frigido, sagittarii, rixantes et pugnaces , ex taberna ejecti
crapulam sub dio edormiebant eo exitu , ut omnes innoso omi reciperentur, Cholera offfecti. Veruntamen fatendum est, ibidem multos etiam decubuisse modera laevitae homines, quam caus3m in aegrorum Seriebus Spe elatim Dolatam in Veni.
Initio Octobris destili inter milites epidem in Indua 6 Sept. auteni ad 2 et in Osoconii , ubi nulli alii tum degebant aegri curali erant 48 milites, quo rum I defungebantur. Pertinebant 1 ad holeram paralyticam , quorum II, 9 ad erethicam , quorum ad Diarrhoeam cholericam, quorum I Obiit Fausti
autem hujus nosostomi successus et eximiae doct. PLους curae grati referuntur, et mediis medico-politicis in usum vocatis. Ita medicus militaris assidue in contubernio degebat, qui quemvis militum , morbi prodromis affectum , in nosseOmium transportandum curabat. Hac insuper ratione holera laborantes statim secludebantur, dum ad iosocomtum militare dissicillimus ira aditus