장음표시 사용
251쪽
Αmstelodami V et XI vid. p. 61 et 5 et do urbibus oregionibus valet. Ita Rolerodamum in Seiolandia Novae Mosae Mervaeque ripae inmollandiam hujus generis centra Cholerae referunt. 5. De Fidemiae periodis. Ρrouli quondam pestis in nostris terris ita nunc Cholera binis annis successive apparuit, imo tertio demum anno, angustioribus imitibus inclusa, patriae valedixit. Hi sunt majores integra epidemiae circuitus. Quoad particulares epidemias , primum earum stadium, quodsi saltem tamquam stadium considerandum est, casus praecursore essiciunt, qui eousque censendi sunt, donec continuum fieret quotidianum epidemiae lucrementum. Non autem erant onstantes Hagae Comitum , Delphis, Goudae, Lugduni Batavorum anno priori , artemi, inste- Iodlimi altero, prorsus deerant. Nunc autem aliquot modo dies epidem iam praecedebant, ut Trajecti ad Rhenum, Campis, necae nunc Vero septimanae praeterlabebantur ante epidemiae incrementum, uti ROlerodami, Amflelodami, merssordiae, Neomagi et, altero anno Trajecti ad Rhenum Taucos modo essiciebant, ferea, i, quandoque tamen plures. Sic Hartem fere in Ie-vem epidemiam cincrevere. ad aegros extensi; lost septimanas quievit morbus per alterum idem spatium. Incrementum plerisque epidemiis celere erat et regulare. Hagae Comitum et in Sceveninga quidem continuo major aegrorum numerus receusitus fuit; verum mortui regulae generali respondebant, ideoque forsan error Observationis est. Jam ad maximum perveniebat epidemia, quod in Scevening et Hagae Comitum 5 hebdomade fiebat, oudae et Trajecti ' , in plerisque majoribus urbibus, Lugduni Bala Vorum. Amflelodami, Groningae, atque A mersiardiae 3'
252쪽
216 hebdomade, Wollae et Roterodami, si stadium prodro morum excludamus, alter jam hebdomade. Hac ultima epidemia excepta , paululum anteponi Videbatur ipsius anni
lapsu. Alter anno serius hoc maximum ObserVabatur, fere
dami, Groningae observare licuit. Ipsius hujus culminis duratio diversa erat, inde ab aliquot diebus ad 2 hebdomades. Decrementum autem epidemiae nunc satis subitum fuit, nunc adeo en tum , ut in Glerum periodos secederet In aliis locis regulare ad finem usque pergebat. Hae epidemiae bre-Vioris erant durationis Sceveninga et Haga Comitum eo pertinebant. In aliis autem deinceps iterum insurrexit et ad alterum pervenit maximum. Huc pertinuere Α'. 1832opidemia Biolerodamensis, LugdunO-Batava, Oudana Amstet Od amensis, Rheno-Trajectina, Swo lana Delphis bis resurrexit epidemia, quod de Roterodam magis etiam Valuit. Memorabile videtur, in omnibus hisce urbibus reoru descentias coincidere fine Septembris atque Octobris initio. Neque tantum de majoribus illis, quas citaVimus, epidemiis hoc valet, quibus numeris talisticis probatur; erum et multi practici in locis minoribus, sub eodem
tempore, Omnium epidemiae symptomatum Observarunt
exacerbationem, quod de Wesopo, Monachodamo, Zuila Iselosieini expressis verbis affirmatum fuit. Sic et Hur-lerni, Maassiusae et in pago Middeliinruis nunc demum genuina insurgebat epidemin Amerssordiae etiam SylVae Ducis, Leovardiae, et in aliis locis, medio tandem exaeto Septembri, recens lues addita fuit; adeo ut sola roninga esset, quae, sub initio hujus mensis afflicta, notabilem lamen epidem iam tulit. Hinc igitur non ultra historicam veritatem nobis rocedere videmur , ubi patriae opidem iam A. 832, integre
253쪽
spectatam , in duas periodos dividimus, quarum altera asino Junii ad medium fere Septembrem, altera abhinc ad Novembris finem aut Decembris initia protracta fuit. Qua in causa ad analogiam provocare liceat, in aliis Europae regionibus obviam. In Borussi enim Orientali, medio fere Iulio A. 183i, Regiomonti aliisque in loci et instaurata erat holera, sub finem autem Septembris et Octobris initio , eadem igitur anni tempestate ac in nostra
patria, totus aegrotantium numerus per integram hane regionem resurgebat I et variarum epidem inruni recrudesctentia, et DOVarum incremento. m Vero magis etiam
vicinum nobis exemplum obtulit Insula Franciae. Etenim, filio Marti 1832 illi coepta, medio Iunio decreverat integra epidemia; verum initio Julii et Lutetiae Parisiorum, et in ambitu , ab omni arte inferbuit iterum, donec medio Septembri prorsus exstingueretur su). Itaque Concludendum, primam epidemiae , quam tulit Belgium
Septentrionale , periodum Origine sua a fine co1ncidere Cum recrudescentia epidemiae , quae Sequanae devastabat rip3S.
Quoad epidemias Ai 833 in nulla earum genuinam deprehendi recrudescentiam. ergamus ergo in describendis ulterioribus epidemiae periodis. Recrudescentiae illae Per I- septimanas persistebant Omnes autem Octobris initio ad plenum vigorem perveniebant ' Deinceps sensim
uniυ. 834 S. III p. 23 sqq. Doleo , momentosum eum Iibium omni licet opera adhibita, adliai non nisi ex diariis mihi innotuisse.
254쪽
8 sensimque epidemia decrescebat, leni per aliquot adhuc septimanas protracta , donec finiretur Epidemiae citius decrescentis exempla offerebant A. 3833 loca multa Mo- sana. Abruptum autem ejus decursum cito fine non nisi roningae eodem anno deprehendi Serolini pauci casus aliquot diebus post non raro frendebantur. In uno olerodam et mense Decembri, et Januario denuo Cholera recruduit. Exemplis illustrare lubet, quae de epidemiarum eri Odis protulimus, quasdam, antea expositas, nune analySi submittendo. Prima exempla duas spectant epidemias Anni 1832, quae eadem stadia tonstrant et non unuratione sibi analoga habenda sunt:
Litterae majusculae , A, S, O, , menses Iulium Augustum et . . designatii. Ex numeris autem quotidianis stadiorum disserentiae cognoscuntur. Primum, I, epidemiae ei densis initium, Amsteloda mensis polius prodromos sistit, alterum , ΙΙ, utriusque incrementum III culmon, IV et V primum et alterum decrementum, quorum hoc finem epidemiae imposuisset, nisi recrudescentia . VI, Octobris initio accidisset. Huic iterum de crementum , ΙΙ, tandemque finis VII successit.
255쪽
Memorabilis imprimis est epidemiae oleroda in ensis decursus, qui, ut dictum est, anno 38 32 longissiimus erat, Variis recrudescentiis speetabilis. Hunc comparemus cum brevi sed vehementi ejusdem loci epidemia Anno sequenti
3. 276109714. 4Ρrior ergo epidemi Roterodamensis I O , alteram absolvebatur stadiis. Primum Ι, praecursores Oustituebant, qui in altera epidemia duos incolas affecerunt, neminem vero exstinxere Sequebatur incrementum II, dein cui mei III, quo in utraque, exacta tertia hebdomade accidebat. Tum successere decrementum ac finis, IV LV. Uno hoc circulo terminabatur epidemia altera prior autem bis etiam recrudescebat V et IX, praeMesso antea tali aegrorum decremento, V et VIII, ut fini proxima videretur. Successere tandem casus serotini X. Quanto autem graVi0r ultera esset epidemia, comparatis quotidianis mortuorum numeris manifestum est, quorum alle sub culmine fere ter superabat praeeedentem, dum medius integrae epidemiae terminus ultra quater major erat. Sic et de Cholerae opidemiis, Groningae ob Viis, quae ambae uno circulo terminabantur, valuit, quod altera, priori
256쪽
gravior, breviorem decursuiu Ostendebat, uti antea st 186)jam demonstravimus. Quo vero appareat, et simplicio rem decursum obtinuisse, ubi inversa ratione, Osteriorepidemia priori mitior erat, Trajecti ultimo loco exemplum adducere liceat:
In hisco epidemiis distincte iterum conspiciuntur prae- Cursores I, in remetitum ΙΙ, culmen ΙΙΙ, decrementum IV, dein Vero in altera recrudescentia et finis V et VI, in altera simpliciter finis V. Etiamsi autem numerus quo-lidianus medius posterioris epidemiae multo minor SSet, quam prioris, idem tamen terminus, sub utriusque Cui mine, nisi major, saltem erat aequalis in illa. Deductae sunt hae analyses ex seriebus quotidiani epi-demiarum augmenti. Secundum hasce graphica construe lione ipsi oculo subjici illa stadia possent quod lamen nunc mittimus. Ex dictis enim et diversa illorum duratio, et gradus satis intelliguntur. Addendum autem est, illa et diversa letalitate distingui quo tamen fine tabulae allatae non sunt consulendae, quum mortuorum uineri diebus, quibus apponuntur, non ero aegris, respondeant. Vulgo primi novae opidemiae casus maxime letales habentur, quod lamen non semper Valet. in quandoque leviores casus initio erant, ili in ipsa Sceveninga, aliisque locis.
257쪽
Verum increscens epidemia maxisne erat periculosa in ipso culmine iminus letalis subinde magis iterum cum decremento, quando et graVissimi intercurrebant casus, et infausti dies Calculi de priore insteiodami, et utraque Trajecti epidemia, nec non bene multae medicorum observationes hasce eges extra dubium onunt. Haec regularem epidemiae decursum spectant. Num dantur aberrationes, a certi cujusdam diei, Lunae, Martis, aliove ossicacia Quae de O argumento in patri nos traprolata sunt, ad certam Conclusionem ducere non videntur.
6. De epidemiarum et i et ellicacia.
Quo varius variis in locis comparetur Cholerae impetus, Optime faciunt funerum numeri. Sic in solasses patriae nostrae epidemias dividere licet maginete vehementes, quae ultra O,
admodum vehementes, qua 1Ο-uo vehemente qu3 5-IO,
minus vehementes, quae infra 5 ex o oo incolis e medio tulerunt. Hinc praecipuas epidemias sequenti scala colli
Omnium vehementissime amicta est Sceven inga, ubi relativa holera mortalitas ex publica relatione ad 56, imo probabiliter reapse ad 8 adscendit Sequuntur Cat- vicum, ubi ici Scholitandia, ubi 38 , Rhenoburgum, ubi fere o erat. agi ergo piscatorii Cholerae impetu praeivere in nostra patria. - Αnno I 833 primum epi-demiae vi erat Vallieriburgum, ubi 46, dein Helvoetsi usa, ubi 28 attingebat, Delphorum ortus et Eginonda Phabuere , Sciodamum fere O. Altera classis has epidemias spectat: . 832 retulere
si Iu tabula generali, specimini subjuncta, magis accurata invenitur et aegrorum, et mortuorum Cum incolis comparatio hac autem praecipuas epidemias secundum relativae mortalitatis gradus disponere, additis o lummodo horum numeris Proximis, satis habuimus.
258쪽
Lugdunum Batavorum et Caivicum ad Rhenum fere i funera, merssordia, et reeswicum Circiter Iu SWarisius II, Getiemuda, Delphi et Roterodamum Io -Α. 1833 Roterodamum fere 16, Oudewatera I 5, rnhemia i , Overscia Sylva Ducis et Athemada 13 Briel et GOuda 1u, MaassIus et Cratinga II, agersWOuda, Leerdamum Saandyli , Neoportum, roning IO. Sequuntur Vehementes epidemiae Attigere A. 183 a Gouda et Oudewatera 9 funera, Oerdenum, reda, GrO-
Itaque in genere non increscere epidemia pari passu cum Populatione, contra potius non raro diminui videtur. Sic
Anno priore Delphis et Leidae vehementior erat, quam Roterodam vel agae Comitum, in urbibus urmerum
259쪽
cingentibus, quam iustelodami, quod anno utroque minim una fero epidentiae habuit, Trajecti ad Rhenum quam Amerssordiae S ollae, quam in mitioribus urbibus
ad Vidrum et salam. Anno 1833 in ollandia M.
Delphorum orius, SciOdamurn et ei voelsius vicere Rolerodamum , Oudewatera Goudam Rhenotandiae pagi
Loidam Minores ergo urbes generatim graVius afflictae, quam majores. Imo vero in pagis graVissimae observatae sunt epidemiae. Quod rim adspectu adversari videtur conclusioni nostrae, qua rura Cholerae minus favisse, quam urbes diximus. Hae autem regula rura generatim Spectat, vehementia illa singulares quosdam pagos. Res explica tu verosimiliter ex majori fortunatiorum numero, qui in
florenti degunt oppido. His enim immunitas, a Cholera fere fuerat, dum in pagis magis aequalis est conditio populationis, cujus ergo, ubi Iabes increscit, sponte n-jorem tollit proportionein . Si in urbibus soli vici assecti
in Computum redigantur, numeri aegrotantium relativi prope accedunt ad Vim locorum, gravissime afflictorum. Dum medius aegrorum terminus ex mille incolis Leidno
erat a vidimus , in vicis afflictis illum ad 16, imo ad 6 et 3 adscendere. Inter mille pauperes Israelitas Amstelod amenses , probabiliter, 33-36 aegrotarunt; medius autem hujus epidemiae terminus est , 5. Ρidemiarum impetum in ratione esse cum humilior Io- Corum situ vel insalubritate, non deprehendi. Sic in Hollandia optentrionali, imo Amstelodami, IeViores erant, in elandia vix ullae, graviores autem Trajecti et imprimis Arnhemiae. Veruntamen plagis quibusdam majori yi inhaerere Cholera videbatur, ut occidentalibus Ηο landia littoribus anno priore, Iocis Mosanis altero, quibus et locaraselana et Rhenotandica minorem exhibuisse
260쪽
epidentiae , Vim antea fuse expositum est ui et Ia . De diversa epidemiarum Ietalitate non est, quod multum proferamus. Hunc enim calculum perquam incertum habemus, quum a Iatiore vel strictiore Cholcrae definitione pendeat. Attamen non infitias eundum, alterum epidemiam funestiorem fuisse, quam priorem. Hac in causa plurimi consentiunt practici, quorum testimoni eo magis confidere licet, quili haudquaquam novi , sed integra praecedentis anni experientia aucti, ad Cholerae thera
piam iterum accederent. Termino medio, Secundum unotationes publicas, in integra patria Α' priore ex Ioo aegris vix 4 , alterora obierunt. Inter Ioca, ubi plures quam
Io aegri decubuerunt, ex hoc eodem numero prima
epidemia obiere Dordraci 59 Hagae Comitum et Amste- Iodami 53, olerodami o. His maxima erat letalitas; minima autem Calvico ad Mare, ubi a , clodamo et Swollae, ubi i , Trajecto , Groningae, ceven ingue, si aegros a medicis curatos spectamus , ubi a Delphis,
Goudae , Campis, ubi Leidae ubi 45, A merssordiae, ubi Maltingebat. Si ergo majores Hollandiae urbes inter
se Coriferamus, coneludendum Videtur, epidemia letalitatem in ratione inversa esse ad ejus extensionem inter populum, eadem ratione ae singularum epidemiarum vim mortiferam minimam esse Vidimus, quando ad maximum pervenerant incrementum. Cui conclusioni etiam favent
Sceveninga, Calvicum ac Schoklandia. Sub altera epi demia letalitas fere semper 5 excedebat, maxima Hagae Comitum, ubi ad et usque adscendit. Excipiuntur tantum Iaardinga, Delphorum Ρortus atque Arnhemia, ubi 35, 37 et vix exEessit. Tandem , utut e non tendat hujusce scriptionis finis, quo tamen rectius feratur judicium de epidemiae in nostra