장음표시 사용
91쪽
non osson sub Iurisdictione Ministrorum, sed Magistratus si ii supponitur habor Plebanum Cath Hicum.
In Civitatibus autem non articularibus Ministros se intra se extra moenia functiones sua peragere posse, in articularibus aut in non nisi
in suburbiis functiones ministerii sui peragendi acultatem habere, acide otiam ne intra moenia civitatum pern0ctent, prohiberi P0sse, periculum quippe est, ne civitate intrante Ministri Evangelici munia sua
Si Proles sex diversae seligionis Matrimoni pr0genitae per lubanos Catholicos baptigarentur, vel per Sonae diversae Religionis Matrimonium contrahentes copulentur id Catholicae Religionis excellotitia tribuotidiam esse, adeo hic quoque debere perari authoritatem Catholicam. Votitum porro osse Explanationibu extra loca articularia etiam in domibus obilium Ministris functionses administraro, ac ideo ad domos Nobilium excurrentes durius tractari poSSe ac omni quo siseri polostmodo arceri debere.
Quibus cum Evangelicorurn ravamine ac utrius quo Partis Replicis et Contra-Replicis confrontatis et combinati accurateque pensitatis si quidem I. Superius ad unctum Primum luculenter patet, quod per Articulum XXV an. 168 in eodem renovatum Art. 1 an. 4608 ante Coronationem editum, omnibu et ubique per Regnum Civitatibus oppidis ot villis Religionem vangelicam Sponte et libere acceptare volentibus sest concessum et consequenter totum Regnum et in ea contenta loca Religio nomΕvangelicam sponte ac libere acceptare Olentia, sed respectu liberi exei citi articularia. II. Nec ulla lex datur quae Ministros intortenendi, aut aliunde inducendi facultat in ademisset. Quin imo III. Revorsales per Artic. XXIV 16Si oneraliter cassatae et annullatae haberentur, ac ideo respectu hujus duntaxat vel illius loci particularis cassatae SSe reSpectu reliquorum vero in Regno locorum vigorem suum retinere non posSint.
IV. Quae autem generaliter lege damnatae et cassatae sunt citra labefactationem Legis publicam a nemine invito extorqueri possunt, X- tortae autem ipso juro dignoscuntur pro nullis, nam im Secus legibus inferri posse inevitabiliter consequeretur, quod et reipsa fieret, dum Ministri vangelici ab administratione muniorum, quorum libertatis causa Reversales articulariter cassatae sint prohibentur. V. Resolutione 1601 tanquam genuino articulorum Soproniensium sensu dissormes pro Explanationibus articularibus censeri non posse in prioribus se monstratum sest. Sod et VI. Articulis revera contra it ille, qui articulariter omnibus et ubique
92쪽
per Regnum civitatibus Regni Statibus et ordinibus oppidis et villis
concessum liberum Religioni exercitium vi Articulorum, nullo modo aut praetextu turbandum aut impediendum diversis et fere omnibus exc0gitatis modis et mediis turbare et impedire non dubitat, non vero is, qui juxta concessionem et indultum publicae segis jure liberi xercitii utitur ac taliter uris bene siet fruendo, cum per se ex justa sit eo ipso nemini infert. neque Stante Lege inferre potest injuriam. Et hinc VII. Cum pateat ex Artie XXV an. 168 veluti liberum exercitium omnibus et ubique per Regnum conceSSum, ita in eodem Articuli contextu praedicantibus quoque munia Professionis suae exercendi facultatem restitutam haberi. Quod autem ex concessit id tante Lege, neque vetari neque pro illicito reputari potest Nam VIII. Lex tanquam universaliter liberum Xercitium concedens idem nullis circumscripsit limitibus quos Ministri Evangelici sive in Privatistisegotiis itinerantes sive ad ili firmo Religioni Suae addictos vocati necessaria ministerii munia iis ter impertientes transgredi argui ac ideo aditu civitatum vel territoriorum adeo contumelioso prohiberi possent.
IX. Cum aliunde probari haud potest vel unquam legibus Regni
Domitiis errestribus et Magistratibus eam concessam suisso auctoritatem; qua vilissimos etiam hominum itinerante S. priusquam sceleris cujuspiam consueto uris ordino convincantur aditu territoriorum prohibere liceret. multo minus ergo Evangelico Ministros adeo contumeliose arcere fas
X. Sivo in locis Templorum sive aliis quibuscunque suae Religionis aegrotos visitare peraque Spirituali adesse Ministris nulla lege prohibitum haberetur Nam XI. Si in locis duntaxat Templorum et quidem praeei Se ii S. quae Ven Clerus loca articularia vocat infirmos visitare liberum esset in multis Regni Coinitatibus ubi bina solummodo empla possident vangelici vix centesima Evangelicorum pars extremae hujus consolationis et in administranda Sacra Domini Coena necessariae Ministrorum functionis particeps efficeretur. E conversove multa vangelicorum ni illia extremam iniSirorum suorum operam extreme anhelantia communi
Logis et Libortatis Evangelicorum beneficio frustrarentur. XII. Quin imo Magnatum quoque extra loca Templorum residentium sors longe in selicior et anguStior redderetur quam rusticorum, adeoque propriorum etia in eorundem Subditorum in villis Templa habentibus commoranti uin, si extra loca Templorum aegrotos visitare Ministris et
XIII. Articulus XXV an liri statuit Ui nullus Regni colarum
in libero eligionis suae exercitio qui quo nodo turbetur aut impediatur. Sed maxima sere omnium ea turbatio i l impedimentum est, dum aegrim
93쪽
tis et amnigantibus vangelicis usus Sacra Domini Coonae, mi umque in agone per Ministri Religionis suae adaugendae s esummodo asilicii is
XIV. Quod ipsum nec ipse en clerus aut ullus e d0minis Catholicis dissituri quiret, quam peracerbum accidat in extrem mortis articulo constitutis consolatione Spirituali privari, si cuipiam Catholico opera Sacerdotis Minano-Cath0lici uti n0n permitteretur ac ideo XV. Cum justitia et aequitati nihil magis congruum sit, quam uide lege naturae, quod sibi quis fieri nolit alteri ne secerit,
tunc in c0nsirmitate ejusdem axi alis, XVI. Non ab re Articulus XXV an. 68 sancitum est ut exp0st nullae liber sexorcitii turbati0nes ab utrinque scilicet tam pora vano 0-licos contra Catholicos quam per Catholico contra Evangelicos . subp0ona ibidem declarata iant. Quapi pter justum quoque est, ut quemadmodum Evangelici liberum Cathesic um exercitium non turbant, neque Sacordotes Romano-Catholicos circa impertienda Cath0lieis ministorii eorundem munia quoquo m0do impediunt, ita recipi Evangelici or Catholicos nullo sub praetextu turbentur aut impediantur. Quod si sero pones expeditionses benignorum Mandatorum in liboro exercitii et unctionum Ministerialium usu juxta suppositum Von Cleri turbari possent Evangelici hac ratione Lege de liber Religionis exerciti Evangelie
ruiti et usu contra publicam Pacificationum idem et Sacra Ilogiorum Diplomatum monumenta conditae ac Suprema auth 0ritate Rogia diaeta liter firmatae, nullam Securitatem praeStarent Evangelicis. Cum V n. Clerus virtut expediti0nis benign0rum Mandatorum, visitationem aegr0rum ubique imo etiam in loci Evangelicorum Templorum impodire posse statuat. Quamvis ipSe en Clerus penes benigna Mandata nil injuribus pra0judicare et de bonis suis sibi adimi permittat, imo legitimis etiam bonignis Mandatis declinat iis sub poena amissionis ossicii et be-nofficiorum et de lego Observandis ad instantiam vel maxime vangelicorum clementer emanatis vix aliquando Sacra Sedis Romano-Catholicao obsequi consueViSSent. XVII. Captivi sive iidem qua extranei. Sive alia considerentur nulla attam sen justa et legitima ratione necessaria Ministrorum Religionis suase0pera frustrari possunt; nulla etinim lex prohibuit Ministris vangolicis captivis quoque opera sua Spirituali adesse. Et alias qu0d si quid om Articuli omnibus et ubique per Regnum civitatibus oppidis et villis liberum reliquorum suae Religionis exercitium, ideo quod in Regno loca articularia respoctu liberi exercitii non dentur ex praemissis in speci ad Punctum Septimum patet. XVIII. Et quemadmodum captivos sub jurisdictione Magistratus quoad coim alia duntaxat xistere, ita in Spiritualibus vi liberae Prossessionis,
94쪽
de vita eligionis suae. O pS non alterius Verum uorum Pastorum et Ministr0rum Jurisdictioni SubeSSe certiam Si quorum Opera et conSO- latione eosdem privare incongruum et plane illegale fiet, nulla namque lox hoc praescribit vel permittit ut afflictis captivis tanta addaturassictio qui non modo corporali poena puniantur, verum Ministrorum quoque Suorum extrema opera priventiar, et deStituantur, Secus contra tonorem Articulorum Opronien Sium non esset libera semper unicuique
Religionis suae Professio. XIX. Quoad civitates vero, quod pro aedificatione emplorum Parochiarumque et Scholarum loca in suburbiis Civitatum porori id. XXVIsuit nominata et excissa per hoc universalitati omnibus et ubique concessilibori seligionis exercitii, sive idem intra sive extra moenia pro ratione casuum neceSSitatis peragatur derogari nequit. Nam etsi intuitu aedificandorum Templorum in nonnullis Comitatibus se Civitatibus serta loca fiunt denominata respectu liberi attamen exerciti et unctionum Ministerialium totum Regnum est articulare, neque omnia Ministerialia munia ad locum Templi seu oratorii sint ita restricta restringibilia ut non possint aut nec debeant pro necessitate intervenientium casuum etiam erga eos, qui intra et Vitatem degunt exerceri cum is sit usus et sinis liberi Religionis exercitii, ut Prasedi antes Ministerii sui functiones, toties
quoties necessum fuerit libere exercere possint, Sola commoditate aedificandorum Templorum, Seu Oratoriorum in quibus pro ritu seligionis Evangolicae commodius Solemnia Sacrorum peragantur et administrentur ad suburbia restricta existente. Priorum vero C0mmissionum acta ad normam potius legum, et non invers rerum ordine, leges ad normam Commissi0nalium Actorum Commissioni hujus Xaminis subjacere, neque functiones Ministrorum contra togalem eligionis libertatem, et continuatum plus quam a Seculo Sum restringi posse evidens est. Ac proinde
XX. Dum Ministri Evangelici Professionis suae unia tanquam per Art. XXV et in eodem citatos omnibus et ubique Regnum libere peragunt id ipsum tanquam manifesta articularis et legalis recepta Eseligionis libertas pro periculo obverti nequit, nisi omnes legales concessiones et libertates pro periculosi contra omnium Legum principia censeri possint.
XXI. Ad haec plurimi Ministrorum domos proprias etiam in m00nia civitatum possident, quarum commoditatis et inhabitati0nis benesidio privari non possunt cum ex Regula uris 103: emo do domo sua invitus extrahi debet. Quin imo XXII. Si quidem ab ejusm0di domibus obvenientia onera serunt,
cum in publicam proportionale contribuunt, ure naturae juxta itidem Regulam Iuris decimam aequum est, ut quo Se uin i ur propriarum Dom0rum incommodae, eosdem commoda qu0que
95쪽
XXIII. Respectu e uiarum diversae Religknis Personarurn, imus
et baptismatum Prolium ex Simili ni atrimonio si is cepi a mim. Si quidem
non minus in Regno haereditarii essent Rognicola et incola Evangelicia Romano-Catholici nec ulla e daretur, qua contra liberam esui tatem, et arbitrium similium diversae Religionis Personarum matrimonium contrahentium copulas et prolium baptismata soli seligioni Roman Catholicae deseri et ac tribueret aut arbitrium Parentum hoc in paSSU Xcludet et Quin imo XXIV. Si virtut Articuli primi an. 1608 ante Coronationem editi, etiam Religionem Evangelicam sponte ac libero acceptare volentibus liborum est multo minus ejusmodi diversae Religionis personis sive inc0pulando, sive in baptizando ejusdem, cujus p0nte voluerint pera et Ministerio uti legitime vetari potest. nam de Regula Iuris XXI: Cui quod majus est licet non debet quod minus est non licere. XXV. Quod deniquo Nobilibus tanquam alias etiam sensu Articuli lan. 160 post Coronationem editi tertium Regni statum constituontibus vi Articul0rum 1 an. 160 et itidem . n. 1608 0ncessum sit liborum
Religionis sex ser ilium tum in praemisso jam in ordine primo uncto clare pateret tum vero inferius decimo octavo uncto de oratoriis Magnatum et obilium sonante ubi eo eventum uerit, uberius adhuc elucescet. Quare nec rustici multo minus nobiles in casibus necessitatis opera
Ministrorum legitime frustrari possint. Resoluti0nes 1691 0 121 Patentes
pro Explanationibus genuini rite. Opron. Sensus, quia eundem non explanant sed eversive perimunt, censeri non possunt, praeli minii loco remonstratum habetur. XXVI. Domum ut Ministri Evangelici ad certum numerum restringantur id verbis articularibus, quae irrestrictam rodeundi et munia suae professionis peragendi Ministris facultatem generaliter concesSerunt, nec quicquam de re Stringendo Ministrorum numero expresserunt. Quippe hoc
ipsum principiis et ipsi naturae libere exercendi ubi vis de lego, omnibus et ubique concessi liberi eligionis exorcitii ita adversatur Ut XXVII. Sivo Articularis libertas Religionis liberi exercitii, sive senatu
inde accessoriorum neceSSita consideretur plurium uinistrorum intert sentio
impediri non potest, illa enim ad rem jus dat, hoc vero circa jus prolati ratio rei postulat libere disponit, disponereque potest occessorium enim a Principali depondet. P0rro XXVIII. Quod alicui in favorem et commodum concessum id in aggravium et detrimentum ejusdem trahi non sebet. inc XIX. Si virtute Regula Iuris 122 Libertas Omnibus rebus favorabilior esset adeo ut sensu alterius Regula 22 Quoties dubia etiam interpretatio libertatis est secundum libertatem
96쪽
cendis professionis suae muniis libertas ex lege sat clare liqueret, eidem praejudicium quodpiam inferri eandemque constringere, integrum
haud SSet. XXX. Aliund an unius vel duorum aut plurium Praedicantium peram necessitas Sacrorum apud Evangelicos X poscat, nemini melius quam iisdem, quorum privatis mediis et non se fundationibus et Magnorum ben0ficiorum proventibus Praedicantes sustentantur, conStat et conStare potest. Quorum privatorum mediorum egestas et penuria si paulo penitius consideretur eo saeto deprehenditur, quod non praetendatur ultra et superfluus sed ad necessitatem numerus Suffieisens et hoc modo tam respectu Sacrorum, quam respectu communitatum. Quorum neceSSitas et legem et numerum ponit. Hinc quoniam ex specie factorum ad hocce Punctum 5. tum reductorum et applicatorum longe adhuc graviora, quamque in Supra Scripto generali Gravamine continentur, elucescunt. Nam alibi Superintendentes
et Ministri Evangelici in publico F0ro incaptivati, alibi ut gro Comitatu
exterminati, et absque Iuri ordine quasi proscripti, alii in itinere a tim per Pleban0s, partim vero alios Romano-Catholicos graviter in via libera verberati Scholarum vero studiosi et mendicantes apud Patronos suos vangelico cum cantu eleemosynam implorantes restati et sermo lethaliter bacul0rum plagis concussi. Alibi Ministri Evangelici publicorum malosactorum instar restibus constricti ac penes equum adducti, Seu potius raptati. Alibi in Parochia etiam benignis Maj0statis Vestrae Sacrat. Protectionalibus munita, violenter comprehensi, et immaniter verberati, imo interdum substantia eorundum per milites ad id ordinatos direpta et in praedam conversa, alii Ministrorum Evangelicorum diris carcerum squaloribus afflicti. Unius Parochia intempesta nocte hostiliter circumdata admotis simul undiquaque ignibus non sine horrendo et detestando apud Christianos exemplo funditus combusta. Alius Ministr0rum medio aridonum palo alligatus dirissime cruciatus et verberatus. Alibi per umorosos armatos quitos et Pedites comitantes aeque nocturno tempore jaculatione clopi, quasi signo insultus dato, in et ad Possessi0nes nobilitares irruentes non modo Ministri Evangolici ac Ludi magistri, verum obitos otiam ejusdom Possessionis Domini Torrestres clopeiorum ictibus petiti, et cum enormi etiam obilitatis praerogativa laesion crudeliter colligati ad carceres adducti, serreis compedibus constricti, ac tribus aut quatuor hebdomadibus detenti, nec secus quam statutis pro se obsidibus datisque mille lorenorum Reversalibus dimissi. In nonnullis liberis Regiisquo Civitatibus si quidem intra moenia aegrotis opera Ministrorum suorum uti non permittitur aegroti usum Sacra Domini Coenae anhelantes, cum extrema salutis actura semet ad suburbia in lectis vel sollis sessorendos
curare coguntur, adeo ut quibus plerumque etiam spes recuperandae
97쪽
salutis esset, hac ratione tamen debilitari eum nonnulli ad Suburbium
de domo sua esse rebantur, aut exinde reserebantur expirasse non Sine sensibili Christianorum compassione cernebantur.
In liberis Rugiis ac etiam Montanis Civitatibus per Commissiones Camerales pro Restauratione Magistratu ali contra Patrias seges in manifestum totius Quarti praejudicium et aggravium, imo contra expressum etiam tenoro morticuli XXXV ultima Diaeta an 1715 hactenus expeditas jam praetextu instructionis Regiae jam sub specie benigna voluntatis Vestrae Majestatis Sacratissimae, jam sub titulo Rogiae authoritatis, insediantibus decrotaliter Scripto extradatis Commissionalibus dispositionibus, segotium Religi0ni ac si neque publicum equo Lugibus segnis diaetatibus conclusionibus firmatum foret, ut semper magis ac magis coarctetur Vel Praedicantes vangelici infra XXIV horas prout Carponae
faetum amoverentur, Vel numerus eorundem restringitur, vel uncti0nos
de jure et usu liberi eligionis exercitii libor multi sariam sicuti exspecto actorum videre licet et sic brevitatis causa praetermittitur circuit
scribuntur, et ne iiSdem Sacrorum causa eo ex vicinis et conterminis
locis advenientes Religioni suae addictos ad Templum admittant, pr0hibentur a Promulgationibus Copulis, Baptismatibus, et Introductionibus erga diversae Religionis Personas quain viiiisdem sic volentibus peragendis, nihilominus inhibentur sub comminatione citationis ad Sacram Sedem,
ut contra dictamen conscientiae et muneris Sui Contra professionem advenientes ex Pagis a communione Sacrorum et usu Sacrae Coenae
repellant. A Dominis Plebanis inpositive praetenditur senodochia intraro ibidom et in carcoribus publieis existentes Religioni praesertim aegrotos visitare, aeram Coenam iisdem administrare ad suppliciaque comitari interdicitur. Ac pr0inde ne impoSterum, sive de non peragendo libero eligionis exercitio, a Ministris aut quibusvis tandem Evangelicis eversales extorqueantur, extortae ero tanquam aliunde ipSO jure nullae, omnino pro nullis ac invigorosis habeantur Ministri Ver Sive privatorum cauS profecti, tu per Religioni suae addictos vel maximo infirmos, aut aliosqu0Svi neeeSSaria earundem opera ministerii indigentes eum in lino invocati aut invitati aut ab aditu quorumvis territoriorum, ciVitatum, Oppidorum et villarum aut a commoratione et pernoctatione, aut denique ab importiendis pro iis qui egent et anhelant necessarii eorundem Ministerialium functionum muniis, ne arceantur impediantur et inhibeantur intra moenia civitatis habitare, ac simul etiat ibidem aegrotos Evangelicos et captivos visitare, nec non ad supplicia comitari permittantur. Praedicantium intertentio, tam alibi quam in liboris Bogiis ac etiam in Montanis civitatibus praesertim per Commissiones Camerales, Sicut hactenus Occasione restaurationi. Magistratualium, factum ad certum numerum en
98쪽
resti ingantur, multo minus functione eorundem tot et tantis exquisitis jam speciosis jam violentis praetextibus, non nisi ad versionem liboriRolictionis exercitii omnimodo tendentibus per multifaria secreta Me tatis Vestrae Sacratissimae nomine etiam Sub gravibus pecuniariis poenis praecipiendo civitatibus extradata cireumScribantur. Denique diversae Rotulauis Personis matrimonium ineuntibus copula ne denegetur, aut juxta arbritrium vel voluntatem eorundem in administratione copulae Ministri vangelici vel etiam alii vangelici ad Sacras edes Romano- Catholicas ne citentur neque puniantur quin potius hactenus impune attentati et perpetrati hujusmodi abusus Seu contra ventiones tanquam manisosta liberi Religionis exerciti turbatio et impedimenta per Articulas Sopronienses in genere vetita et prohibita elementissime remittantur
DE SCHOLIS EVANGELICORUM . EORUM MAGISTRIS, STUDIOSIS, ILUBRIS ATQUE STUDIIS.Cujus GRΛvAME cum priori semet propter conjuncta verba articuli conne Xive habens. Sic Ionat Non secus Scholarum Magistris facultas erudiendi juventutem praecluditur et vel ad Grammaticam et Syntaxin iis ad lecturam untaxat restringitur Libri quoque Evangelicorum ut essent Biblia et his similes importari vetantur. Studiosorum Vero ab externis oris redeuntium maXimo aere interdum comparati praesertim Dogmatici et Theologici intercipiuntur
libri, quo ipso quantum turbetur exercitium Religionis in propatulo esset. Respectu cujus GraVaminis iv parte Aen. Cleri in Actis ejusdem replicatum Quod quamvis Articuli XXV et XXV an. 468 Seholarum in suo sensu secerant mentionem quia nihilominus in i spe luatione eorundem Domini commissarii procedentes in locis duntaxat articularibus trivialium studiorum usum nec altius permittendum ordinassent in locis vero extra articularibus penitus exclusissent, et sua Majestas id ipsum quoque ratificasset. Imo et benignis quoque modo gloriosae regnantis Suae Maiestatis aerat de an. Tl die X Mensis Aprilis emanatis Patentibus rostrictionem Superstuorum Paedagogomina Ludimagistrorum o altiorum Sehiclarum prohibentibus. Quod altiores Seho a vetitae aborentur evi
99쪽
Quibus accederet quod in adroditario hocce Rogii nungariae ca- domias et Univorsitates absque speciali indultu seu Privilegio erigere
Libros pro privata cujusvis lectione non vetari, sed si inde sequatur in s in publici exercitii aliis confluentibus lectio id bono fieri p08se tanquam Explanationibus Regiis vetitum. Quibus . cum inliti in aetii commissi0nalibus ab utrinque deductis replicis rationibusque motivis et
argumentis combinatis sensitatis, ad invenimus: Quandoquidem Ι. Diplomata Articuli sicuti Pra dicantes ita et Seholarum Rectores ad certum numerum vel ad ortum studium nullo loco redigunt aut reStringunt. Ιmo potius II. Libero exercitio rostrictio studiorum palam repugnaret quia prout sors humana fori Ministris et Scholarum Rectoribus unius aetatis emortuis alii illorum sudesedere in locum non possent nisi doctrina docendique facultate rite instituerentur set erudirentur, id quod absque Magistris Scholarum e0rundemqu0 libero professionis suae exerciti fieri
III. Scholae sunt Seminaria non solum Ecclesiarum sed etiam Regni, unde publico si privato commodo Sacris et rofanis, quibus quemque divina Mens destinavit dono subjecta succrescere et prodire debent. IV. Secus sapientiam et lib0ralia studia praepedire nihil esset aliud, quam exorcitium Religi0nibus segni Legibus liberum tollere, viamque ad civilem cultum praecludere. Neque vero os cur libri quoque vangelici pro usu exerciti inevitabiliter necessarii importari intercipiantur, cum sicut vi legis utriusquo Augustana et Helveticae C0nsessionis Religio libera est ita ea quoque, quae Religionis Sum concernerent, impediri non deberent, nec possent. Quippe V. Concesso sine libero exercitis media quoque ad id necessaria, qualia sunt scholarum studia, librorum importatio, emptio, Venditio,
impressio, et usus concessa manifeste dignoscuntur. Quoniam VI. Ipsa studia non secus ac quidem articuli et nervi in corpore, adeo cum libero exercitio inter se conjunguntur, atque Uniunt Ur ut Sese mutuo excipiant nec citra serturbationem liberi eligionis exercitu
articulariter per absolutum vetitam a s invicem divelli valeant, cum absque studiis Ministri solida doctrinae exemplarisque Pietatis evadere non possint. Sed et . . VII. Nobilos imprimis ut solido erudiantur publici Boni ratio exigit Quippe qui quanto magis aliis civili conditione praestant tanto magis
eosdem doctrinarum Studiis antecellere portet. VIII. Nec immerito studia ad ea media reseruntur, quae rempublieam
100쪽
plurimum adjuvare solent. Hinc et aerario Regio et publico bono non parum accederet, si in gremio Regni non Seeus mercatus iterarum, quam aliarum mercium haberi p0sset. IX. Ad trivialia vero se uti interdum sit ad Lecturam cultum studiorum seu liboralium Artium restringere ab iisdemque addiscendis filios in atriae spem et exspectationem nato arcere et impedire, Sane non aliud est quam barbariem invehere, quam tamen liberalis animus naturaliter detestatur atque abhorret. Imo X. Quanto quis sex munificentia Altissimi ingenio praepollet meliore, tanto magis idem liberalibus excolere artibus ex juris naturae dictamine obligatUr. XI. Ea porro studia, quae ad humanitatem homines formant non admittere esset humanitati opugnare. Ac ideo XII. Interrosset potius publici boni ad studia et cultum filios Patri apstimulando sentium aliarum laudabili exemplo excitare, promoVere et adhibere ut tum privatis tum publicis rebus ad Majestatis Vestrae aerat.
XIII. Leges adhuc Patriae cumulatissime exstant quae Evangelicos ab officiis publicis minime excludondos, quin potius absque discrimine Poligionis ad adem adhib0ndos praecipiunt imo aequalitatem in Magistratus auctoritat et Senatu liberarum Regiarum ac etiam Montanarum Civitatum observari jubent ac ideo ut ad talia munia et utiliter tractanda negotia se idoneos praestare possent, Evangelici quoque liberalia ejusmodi studia tanquam necessaria et omnimode ad futura Regis et Patria servitia deservientia media iisdem vetari non debent. XIV. Eousque enim felicis sunt veluti Respublicae ita et Civitates, donec iisdem pra sunt illi, qui studiis quibusvis debit exculti bonum publicum pro virili promovere Valent. XV. Allegata vero benigna 1714 an Patentales, quoniam Otissimum e sine ut negotium Religionis usque ad mode
nam excelsam Commissionem, in eo, in quo ante proxime sopitos motus fuerat statu reponatur clementer em
natae fuissent, neque per hoc legalibus Evangelicorum Gravaminibus ad legalem demisse efflagitandam satisfactionem viam praeclusissent. Quin potius teste arundem Patentialium verborum contextu ad moder- nam Commissionem relegassent, eoque se non ali fine praesens Ommissio instituta fuisset, quod proinde neque pro articularibus explanationibus neque pro norma legis Obverti possint superius ubi de Resolutionibus Titulo Explanationum ex parte Venerab Cieri insignitis actum, superatum jam est. Quamvis continentiae toties citatarum Patentialium superfluorum Praedicantium ac Ministrorum et informatorum Paedagogorum et Ludi magistrorum mentionem faciant, non autem eum in nem