장음표시 사용
21쪽
De tribus apud philosiophos disserendi generibsis , ex praefatione Marsilij Ficitii in librum de uolupate.
TR r A sunt apud philosophos disserendi genera. Wnti, quo certam aliquam quaestionis partem disputando defendimus atque approbamus: ut Peripatetici ac Stoici fecere. Alter tam , quo quaistione proposita, diuersas ad id quod quaeritur . sententias rationesq; referi mus, ut propositis pluribus, inuicemq; collatis, quid ex his probabilius uerisimiliusq; appareat, eligamus et quo Academici ac Socratici pene omnes usi sunt. Tertium genus Scepticorum maxime proprium est, qui cum omnia indifferentia esse putent, nec certum aut probabile habeant quicquam qnod sequatur (ea enim , quae natura ordine seiuncta distinctaq; sunt, confundunt atque permiscent ab excellentissimis quibusque philosophis reiiciuntur.
22쪽
DIALECTICAE, IO ANNIS C AE S A REI
Qua ratione a praedicabilibus initium huius artis tentandum sit, licet in ea omnium minima sint praedicamenta. Q V E M A D M o D v M qui legendi, S lecta recte intelligendi callem quaerunt , primum quidem elementa ac literas discunt, inde adsedillabas transcendunt , d DI- labis autem ad dictionesperueniunt, denique ad oratione ipsam: ita qui totius philosophia instrumentum, hoc est, diserendi artem, quam piah mirarum G ci uocant, expetunt, in praedicamentis dignoscendis in priamis erudiri debent, inde ad interpretatione progredi, ab interpretatione demum ad Bllogismorum ferri figu
ras . Decem nanquepraedicamenta tanquam elemens
ia sunt quadam, quippe quae simplices sunt uoces, O dfunctae , O per sese duntaxat injecta. Verbi gratia, Substantia, quantitas , ad aliquid, qualitas , ubi , quando, facere, pati, compositum esse, habere, qua sub ipsis sunt, ut Decies sub ipsis generibus, ct qua ex ipsis diuisa, ut quae specificie disseretie appellantur. Verum enimuer) cu praedicamentoru ratio haud ita faciled quouis percipiatur citra cognitione praedicabiliis,qua certe et ipse Porphi iuspraedicabilium autor ad Chry
23쪽
ime pira se rium si ens, etiamnum necessariam esse iudicat, se Porph - non filum ad eam,quae est apud Aristotelem praedicamentorum doctrinam intelligendam, ueri di ad alia ita vi, ' quaedam lic e ad diuisionem, ad definitionem ad chiis hum demonstrationem: quae tria potissma sunt ad compar,rauis ho- randas disciplinas instrumenta, utpote cuius gratia hac
I EL, artem inuenta esse costat. Dei spraedicabilibus squae
h. seu, CI 'colitur priui quam breui me dicendum est imule:
Dabo, -- ab his initIum huius artis tentandum .
mi qua permium com et v x MADMODv M) Propositio qua per similitudi-ini eos cotu nem docet methodum in arte disserendi obseruandam. Demetrosis me cem nam FH Boni aut hores id quod simplex, & rei alicuius insectatuita initium est, subinde elementum uocant Sic decem illa Re- e LIVt nera rerum quia simplicia,& initia huius artis sunt, elemen praeterqua ta-dicuntur. Ita Florus lib. r. cap. j.hoc nomecum usurpavit. Ita ex uariis quasi elementis, congregauit corcica ut pus unum, populum Romanum ipse fecit. Dipuum ) Si- scriptrum a se miosa & perplexa quaestio fuit apud tenebrosos sophistas Imrum reυ- quomodo decem genera rerum distingueretur. Haec pauci ut Ucripsit cis ex Peripateticorum schola sic expedienda est.Predica- et actoa qua mentatione , & non reipla distincta sunt : Omnia enim plurimoi, et ad substantiam ueluti fundamentum referuntur. Nam in iter missum homine omnia genera summa spectare possumus, quae sin- decimqU-er gula suis notis distinguuntur. Et ter duntaxat inspecta sus inoi Hic locus in speciem difficilis, aliquid negotij lectori face Christianoi sit. Cuius hunc puto sensum esse : Decem illia genera, ut Claruit aut ordinem & classem praedicamenti constituunt,per se coni per ante Au syderantur : sed ut ex eisdem pronuntiata conficiuntur,adreliano CR- aliud referuntur,nimirum ad ipsam propositionem: ut Defire /x Nec sit ipsis ren ribus) E x hoc loco colligere facile possumus, ad te omispeciem S disseret iam in eo ordine reponi, in quo illorumque ratorae' genus ut animal est in subs antia in qua est homo brutum, tram 'per particeps rationis, expers rationae Verum enim uero) Resp Hac ille det tacitae qciaestioni. A quinque uotabus est incipiendii '
24쪽
TRACTAT vs I. Is uia hae conserunt ad sequentium cognitionem. Est ordo 'liq(JS
octrinae & naturae: Haec quinque uniuersalia sternunt mihi quidem uiam ad sequentia,& simplicia sunt. Etiamnum ) Porphy- Mideretur artus statim in uestibulo suae introductionis quam ad Chry- trsaorium discipulum suum scripsit, quadruplicem propo- Met 'M nit: quinque uniuersalium utilitatem. Conserunt ad prae- Vm e T dicamenta,quia haec ex uniuersalibus componuntur. Adf- pM''met' nitionem) quia omnis finitio si plena & perfecta est,ex gene sit meterum re & differentia conflatur. Ad diuisionem) quia diuisio est re pq , iiq-mneris in species er diceretias diductio. Ad demonstrationem) p T quia demonstrationis terminns medius est finitio alterius 'in aliunde extremi: ut si dicas,omnis multitudo ex unitatibus colle- - Ussrμmcta est par uel impar, omnis numerus est multitudo ex uni talibus collecta,ergo est par uel impar. Quo fit ut hae uoces his quatuor perutiles sint. abunde satis habere pos
PRAEDICABILE igitur uox est, quae de pluribus uniuoce praedicari pol, ut genus, ut jecies,ut disseretia,
ut proprium, ut accidens. Horum enim unlinquodqne tam uoce, qtam ratione eadem de pluribus praedicari
natum est,id quod de semulis paulo post proprio uniuscuit sique loco latius explicabitur. Quofit,ut indiuiduis praedicabile dici non post. nisi improprie: quippe quod
de unosolo praedicatur tantam et ut Socrates, quae uox de ipso tantum Socrate praedicatur. Quae eadem tametsi de aliis quoque compluribus praedicatur, id certe ianon univoce, sed aequivoce fit. Veluti se Catonis nomen de utroque Catone Ceni serio,atque micens, ct de te tio iram illo praedicaretur, de quo Iuvenalis Satyra si cunda , Tertius e coelo cecidit Cato: si modo tertius
aliquis fuit. Praedicabile igitur aliquid quidem proprie
tale dicitur, aliud uero minus proprie.
25쪽
DE PRAEDICABILI BusPradicabile. Id quod es apud Aris . To καθολου .i. apud Dialecticos recentes, uniuemle uel praedicabile. Neque quorundam immodicam diligentiam quae ( autore Plinio plerunque obesse solet, probo, qui nimium auxit & curiose uniuersale,&praedicabile separant. Nullo nitentes ne-Nue autore,neque firmo argumento. Aristoteles libro primo de interpretatione To sindo Asu , ta finit Aem yciat Aque, o i π sisy π Eeυκε . Vniuersale est quod de pluribus praedicari natum est. Praedicabile est uox Simplex & rei existentis significatiua: Nam quae complexa sunt & rem existentem non significant in numeru quinque vocum non ueniunt, ut homo studiosus, nec erat o . mmce hoc loco uni uoce praedicari latius sumitur pro eo quod secundum rationem essentialem, uel accidentariam de suo inseriori dicitur. Quo sensu proprium & accidens uni uoce dicuntur. Horum enim ) in hunc locum obiici solet ille locus, qui est apud Cesarium ultimo capite huius tractatus in communitatibus. Commune est omnibus Praedicabilibus praedicari de pluribus univoce praeter accidens. Locus ille turbauit multorum ingenia. Dicam paucis quod sentio : Accidens non praedicatur uni uoce, hoc est non aequaliter, quia dicitur de suis inferioribus secundum magis,& minus. Reliqua quatuor uniuersalia ex aequo de suis inferioribus dicuntur. Idque excommunietatibus Porphyri constat. Et sic locus ille hunc nullo modo oppugnat: Nam uni uoce dici alio & alio modo sumitur.
De eo quod Differens, & quod Idem dicitur:
tum quot modis utrunque dicatur.
SANa de pluribus praedicari dupliciter contingit. Aut enim de pluribus numero disserentibus,aut de pluribus differcntibus Oecie. Proinde paulo altius repetendum hoc loco,atque dicendum breuiter, Disserens quot modis dicatur: tum quod huic ex adverso restondet, I
d ita fiet haud dubie,ut quae sequutur, planius percipi
queant. Sciendum igitur,quod Disserens tot modis dici
26쪽
tur, quot modis dicitur Idem. Idem autem tripliciter dicitur. Imam aut genere, aut specie, alit numero idem alicui quippiam dicitur. Et genere quidem eadem auuntur Huaecunque sub eodem genere continentur proximo, ut homo oleo sub animali. Specie uero,quaecuraque Jub eadem specie continentur, ut Socrates O Plato Ab homine. Igu ero porro eadem, quatuor dicuntur modis mempe aut nomine,ut Marcus o Cicero:aut
desinitione, ut homo di animal rationale: aut proprio, ut homo ct risibile: aut accidente,ut mel,&ipsum tum flauum, tum dulce. Hιnc iam colligitur , O disserens ab alio quippiam tripliciter dici: genere, specie, di numero . Genere quidem disserentia dicuntur , quae sub diuersis sibi proximis generibus continentur, ut homo, di
quercus. Si quidem homo sub animali proximo sibi genere,oe quercus sub arbore,itidem genere proximo continetur. Specie uero differentia dicuntur, quaecunque
sub diuersiis continentur speciebus, ut Aleaeander OBucephalus: quippe Alexander sub homine, Bucephalus uero sub equo continetur. Ouin o specie disserentia dicuntur ipsae inter se species diuersae, tametsi unius 2
neris species sient,ut homo,leo, bonequus,dic. Numero porro diserentia dicuntur, quaecunque in numerando , hoc ess,dum numerantur,inter se diserunt, ut Socrates
Plato. Nam cum dixit quis iam, Hic Socrates est,
ct item, Hic Plato est , duas iam fecit uilitates, unam in Socrate,in Platone alteram. tque ita non eadem in Socrate unitas numerata est,quae in Platone , scd aratera atqu e altera,=per hoc numero tantium diserunt Socrates O Plato. Sane
27쪽
DE PRAEDICABILI B vs Sane Hoc caput de differente & eodem Caesarius praeponit quia adfert aliquid lucis finitioni generis & speciei ,
in quibus fit mentio differentis. Totum hoc caput nititur hoc principio & elemoto topico quot modis dicitur unum oppositorum, tot modis & alterii, sed idem & disterens opposita sunt,ergo si idem dicitur tribus modis etia differes. Et nere si quis obijciat,homo est sub animali proximo genere,& leo lub bruto, ergo non sunt sub eo de genere proximo. Submouere hunc scrupulum poteris, & dicere haec exempla ex sexto capite primi libri Topicoru sumpta esse . Tempore aute Aristotelis hoc nomen Brutum quod apud ipsum αλονον est impositu non fuisse. Quare homo & leo sub animali proximo genere erant. Numero porro In his
quatuor modis quibus aliqua numero dicuntur eadem, illud diligenter obseruandum est, proprie ea esse eadem numero, quae nomine & finitione eadem sunt. Et sic intelligendum est hoc principium, cum dicimus quicquid conuenit uni eorum quae eadem sunt , etiam couenit alteri. Id verum est de his quae sunt eadem numero nomine & finitio ne. Cuius rei diserte & nominatim nos commonefacit Aristoteles sexto capite primi libri Topicorum his uerbis laed-
etor Oronθη καθαπυ i ta ny λωπιον ,-ἰωον νεω n-πουν αHpω πω . specie uero specie aliqua duobus modis differunt, quae sub diuersis sunt speciebus, ut Alexander &Bucephalus,& quae inter se diuerse species sunt ut homo,
equus . Numero porro differre numero hoc loco dicuntur, non ea quae diuertum costituunt numerum, ut binarius ternarius, sed quae per se existunt,& diuersa sunt, ut indiuidua speciei stib rata. Quibus uerbis facile Ammon ij obiectionem dilue re possumus. Homo dicitur de Cicerone & Marcello,Cscero unus est, Marcellus unus est, sed unii non di fert ab uno numero ( nam unitas non est Numerus Ergo Cicero & Marcellus non differunt numero .
28쪽
De genere,quid sit,& quomodo diuidatur. GEN vs cum multipliciter scatur,autore Vettorino s dicitur nanq; Oparens S patria,hinc illud Vergili ,Vnde genus ducis. Item di cuiuslibet rei qualitas rut si dicas,cuius generis uestis est y una tame eius significatio est,secundum qua praedicabilesit,similitudine uidelicet d primo illarii trium significatorumsumpta, oei philosophis hoc pacto definitur,Genus est,qued de pluribus et disserentibus oecie n eo quod quid est praedicatur. Isic,Genus est uox qua complures subseθecies , easdemq; inter se diuersas continet amplectiturque de quibus di in eo quod quid est praedicatur, ut animal de homine,de leone,ct equo. eam se quaeratur quid est homo, id limitem quid equus: recte conuenienterque unoquoq; horum respondebitur, quo animal est. An mal igitur de homine, de leone, O de equo, in eo quod
quid es praedicatur. Atque haec ipsa inter sie specie disserunt, tames sub animali, ut sub genere proximo
continentur . Diuiditur autem genus in genus genereralismum, Ogenus subalternum. Genus generalissimum est, supra quod non est aliud superueniens granus. Atque id quidem in unaquaque praedicamentorum serie ita obseruatum est,ut sit aliquod supremum quod proinde d quibusdam generalismum, ab aliis
principalismum , aut siquod Laurentio Vallae magis probaturo summum genus dicitur,ut sub antia, quantitas, ad aliquid qualitas, c. de quibus licet ens prata dicetur, nus tamen ad nullum horum dicipotest, quo niam non univoce sied aequivoce de ipsis praedicatur. Definitur rursus Ohoc modo, Genus generalissimum est,
29쪽
. TRACTA Tavs. INTO Pe o p,λ ETota lucer ποψαλῶ, ἀλλα , ob er esu , ψα. Tiroe*υσιμ, εα ηλωμυμω , &c. Hoc est ipsiim ens dicitur quidem multis modis, sed ad uti uin,& unam quandam naturam non aequi uoce . Ad quem locu Aristot. paucis dicendum es . Ens ut ibi sumitur, neque Oino uni vocum neque aequivocii esse Ad secundu Analogia & proportione dici.
De specie,quid sit,& quomodo diuidatur. SPECIE I . quoq; multiplex est acceptio a praeter caetera eius nominisse ridicata, uniuscuiusq; rei forma siue pulchritudo Species dicitur: hinc speciosos dici mus:quiforma sunt liberariori,unde formosos eosde pellamus interim. Species item dicitur,quae generi subjcitur,secundu quam significatione,i philosophis accipitur definiturque hoc modo Species est quae de pluribus O disseretibus numero,in eo quod quid es praedicatur,ut homo de Socrate et Platone, et ut nostrae religionis uocabulis utaride Tetro ite ct Paulo. Definitur rursus Pecies,ea quaesub assignato genere ponitur,quc quidem speciei desinitio,iam speciei specialissima quam stecitasubalterna communis est serior uerό tantum com
nil speciei speciali sinae. Scicdum itaque, quod lit genus supita diuisum est in genus generalissimum et genus sub alternum:ita dispecies nunc diuiditur in speciem Jectabifimam ct speciemsubaltennam. Species quide specialis sma est,quae cum sit species,genus esse no potest: q)ippe quod sub se species alias non habeat,ut homo, sub quo indiuidua latum cotinentur. Species uero subaltei da et,
quae O genus O species esse potest,ad aliud quidem O
aliud sumpta,cuiusmode ea omnia sunt,quaecunquc ni
dia sunt inter genus generali sinum, jeciem lecta sima: id quod Abscripta figura luce clarius in Acabit.
30쪽
DE PRAEDICABILI RusEr si differentia ordine naturae est prior specie tamen quia genus & species relata sunt, simulque ex stunt & se tollunt recte post genus sequitur species. Species est haec speciei finitio infimae speciei conuenit. Quare particula tantum uel smilis est intelligenda. Nam animal etiam de numero disserentibus dicitur sed non tantum. Hoc loco quaestio existit homo dicitur de masculo & foemilia quae specie differre uidentur. Quocirca homo non potest esse infima species. hanc obiectionem submouet Aristoteles penultimo capite decimi libri primae Philosophiae . Differentia specifica sumitur a forma essentiali, mas & foemina sexu,& no forma estantiali differunt. Qua de re uidendus est etiam Aristoteles primo capite septimi libri de historia animalium. At Rodulphus Agricola ait, Homo si ad indiuidua referatur non species sed genus est. Id est intelligendum de genere locali. Nam ut a Lecie ad
genus affirmative colligimus ita ab indiuiduo ad speciem. Et ut a genere ad speciem negariue, ita a specie ad indiuiduum negative colligimus, ut iustitia est, ergo uirtus est. virtus non est ergo non est iustitia.sic Fabius est,ergo homo est.homo non est, ergo Fabius non est.
modis accipiatur. SAD O interim de indiuiduo pauca adiicere tiaceat. Siquidem praeteream significationem,qua id esse definitur, quod de uno mo particulari praedicatur, idq; multis modis, ut Socrates, O hoc assum , ct hic
uenimus, ct Sophronim filius Dius re unicus et So
crates extititfilius: alia eius ἀ Ioanne Damasceno segnificata produntur. Nam O quod insecabile pro sus O indiuis se est, Indiuiduu dicitur, ut pung tum, O temporis momentum, quod O nunc quoque dicis turi ipsa ni ru unitas, similiter O mens: di quod disscultersubsectione uehit,ut adamas, O quicquid