장음표시 사용
31쪽
tale est.Traeterea individuum dicitur: dispecies jeciali ma,quod in alias uidelicet species non clividatur.Sed ex his omnibus prima illa indiuidui significatio propria huic loco oepeculiaris est,quod et quida ita interpretantur,ut ipsum asserant ex quibusdam proprietatibus constare,quarum collectio nunquam in alio quolibet eadem erit. Quarum item O numerum, O nomina quidam hoc uno uersiculo comprehendit: Forma Uum,locus/irps,nomen,patria,templiS.
Sciendum insuperiquod indiuiduum in ea significatione, quae primo loco po ita est,ct propriil ita dicitur, in rationalibus creaturis persone nomine nonnunquam desia gnatur. Vnde O Boetio in lib. de duabus nat uris in cunis To ita definitur Persona es rationalis naturae indiuidua substantia.Quanquam O hie Valla re. clamat,nec nisi inuitus illam personae definitionem adis
mittit. Graeci eandem nunc cepabωπον , nunc Aocatarapappellant.
D i C T v M est capite superiore speciem de indiuiduis tantum dici. Nunc igitur quid individuum sit explicat.Prima lite indiuidui descriptio uocibus proprie couenit, quarum est praedicari. Indicat autem triplex individuum. De
terminatum,quod rem certam significat. Ex demonstratione cum terminus comunis cum pronomine demon stra
tivo sumitur. Ex hypothesi individuum quod per se est comune nomensed facta suppositione de uno tantum dicitur ut Nicomachus, filius Aristotelis si fingamus eum unicum filium Aristotelis fuisse. vi ipso erant Secunda descriptio quae rebus proprie conuenit. haec insigne discrime i ter individuum & uniuersale continet. Nam uniuersale est ex aequo in omnibus indiuiduis, At proprietates individui in nullo sunt numero eaedem . Unde non possumus no mirari principem avum Deum qui in tam numerosa homi-C num
32쪽
DE PRAEDICABILI Bus num copia nunquam duo indiuidua per omnia sibi similia effinxit. Qii a de re caput extat memorabile apud Plinium lib. . naturalis his oriae.Inquit enim,iam in secie vultuque nostro,cum sint decem aut paulo plura inebra, nullas duas in tot millibus hominu indiscretas effigies, existere, quod ars nulla in paucis numero prael et affectando. Corpora Animatum
substantia. Corpus Incorporea Animatum corpus Inanimatum Animal Insensibile Rationale animal Irrationale Homo Immortale Socrates, Plato, Aristoteles, Cato, Cicero, Vergilius. F i G v R A Haec figura seriem praedicameli substantiae
aperit. Ea autem ascribitur quia ueritas magis fide ocula ta, quam per aures animis hominum infigitur, ut Iustini nus. s.final de gradibus cognationum,docet.
DIFFERENTIA uero,communiter proprie,
O magis proprie dicitur. Communiter quidem disserentia dicitur,qua alterum ab altero alteritate quada dis fert solum. Alteritate inquam soc est qualibet ratioo ab altero diuersum. Qua quidem disserentia Xenocratem ab Aristotele diserre Plato iudicauit, ut autor est Diogenes Laertius,quod hic quidem praecipiti O acri ingenio erat,ille uero tardo atque hebeti. Haud dissimile illis,quod Cicero m .de Orato.libro de Isocra te refert,Uocrates doctor inquit singularis dicebat feta Ephoro calcaribus,contra autem in Theopompo stae nis utisolere iteruinunim exultanton uerborum audacia
33쪽
dacia reprimebat,alteriem cunctantem di quasi uerecundantem incitabat.cisin hac ipsa disserentia a seipso quispiam disert puero olim ct iam iuro et faciente
nuc aliquid, m antea quiesceret. Ouosave modo apud Vergilium de Hectore in alium quasi hominem mutato, geneas inducitur ita loquens,Hei mihi qualis erat, quantum mutatus ab illo Hectoree Proprie uero disserentia dicitur,qua alterum ab altero disert accidente inseparabilhquomodo is, qui oculos habet caesos,ab eo differt,qui tales non habet. Magis autem proprie disserentia dicitur,qua alterum ab altero defert non accidente
quopiam siuesi arabili, siue inseparabili sed sub Etiali qualitate:quae ct ipsa nimirum uniuscuiusque rei ratio est.Itaque ab equo homo disert rationali qualitate. Siquidem homo rationalis es , equus uero irrationalis. praeterea ut hae peciem a specie differre facit, unde Ospecifica disserentia dicittir: ita superiores duae Indiu duum ab indiuiduos arant,quae ob idipsum Accidentanae diue Aduentietae disserentne dici possunt. In uniuersum igitur omnis diserentia alteratum facit :sed quae specifica dicitur,ultra id quod alterat fit facit, aliud quoque facit. Atque ita diserentiae communes quidem sunt,quibus omnes aut ab alijs, aut a nobisipsis disernmus.Tropriae,quae uniuscuiusqae indiuidui formam aliqua naturali proprietate depingunt. Magis autem propriis,quae in substantia ipsa permanent , di uniuscum sque rei rationem explicani , O speciem a specie dia sungunt,
D r FFERENTIA arctius cum genere & specie cohaeret quam propriu & accidens(nam differetia ad essentia perti-C , net
34쪽
DA PRAEDICABILI Busnet ideo differentiam proprio & accidenti praeposuit. Dissercntia communis nihil aliud est quam accidens separabile. Sic dicta quia communiter multis inest. Propria differentia est accidens inseparabile. Dacta Propria quia determinato & proprio inest subiecto. Differentia magis propria est qualitas esstantialis qua species a se inuicem separantur ut particeps rationis. & harum differentiam magna est nobis penuria. Propterea his destituti, proprijs & accidentibus utimur. Quae et ipse Ipsa disserentia magis propria sumpta scilicet cum genere,est finitio speciei.Vt co sentaneum
rectae rationi, sumptum cum habitu animi, finit uirtutem . Est enim uirtus habitus animi rectar rationi consentaneus.
uniuscum cine hoc est alicuius. Notae uniuersales in finitionibus,saepe pro particularibus sumuntur. In uniuersum)Omnis differentia facit alteratum hoc est uel secundum essentiam uel secundum accidens specie a specie separat sed differentia magis propria facit aliud, hoc est cum genere sumpta spem costituit finitq;. Atiue uir Epilogus totius capitis.
De ea , quae specifica disserentia dicitur, quid sit.
DIFFERENTIA. ergo quae magis propria caespecifica dicitur,ct proinde tretium facit praedicabile,
ea est qua speciescut dictum est a specie dissert, di hoc modo dis,nitur,D serentia est,quae de pluribus O d ferentibus pecie in eo quod quale quid es praedicatur, ut
rationale de homine O de Deod Porphirio credimus, qui tam Deum,quam hominem animaI esse, opixatus est idque magis Platonicorumsententia,qualis di ipse enitiqudm secundum ueritatem.Est igitur Ved id ex plicaussa nunc admittatur solum Deus O homo animal rationale ,sed a Deo homo heparaturmortalitate , quod homo quidem mortalis sit,Deus autem immortalis . Rursus autem di hoc pacto definitur: Disserentia
35쪽
tia est,quae diuidit atque dispescit ea, quae sub eodem ge
nere postasunt, ut rationale hominem separat ab equo O leone, terisque animalibus omnibus quaecuque rationis expertia sunt. Assignatur item et haec eius descriptio, Disserentia est, qua species genus Aperat, ut homo quatenus est O rationalis,o mortalis,animal superat,exceditque . Siquidem nihil horum aStu animalesl,licet potesate non has solum habeat disserentiassed in his oppositas. Diuiditur autem huiusmodi disserentia quae Operse Ospecifica, per hoc magis propria disserentia dicta est,quod haec quidem genera diuidit in species, illa uero species constituit O informat. Omnis quippe diserentia generi adueniens constituit speciem rut cum rationale additur animal homine protinus constituit, quae species animalis esse digno citur. Vnde Ohaec proinde constitutiva disserentia dicitur,quemadmodum illa quae genera in speciessierat, disserentia dicitur diuisua. Sciendum tamen quod eadem digeretia et diuisiva dicipotest, ct consitutiua: diui tua quidem g neris , constitutiua autem speciei.
DrFFERENri A est prima descriptio disserentiae specificae,quam & ad differentia speciei subalternae & infinitar porrigere possumus: illa de disserentibus specie vel numero, ut sensibile,haec de numero disserentibus solu dicitur,ut ( doctrinae causa rationis particeps . Diferratia est qua diuidit Multi & graues interpretes hanc descriptionem conuellere & labetactare conati sunt,eo quod Porphyrius idem per idem gnire uideatur.huic obiectioni sic obuia ire oportet. Porphyrium non finiuisse idem per idem sed datam esse descriptionem per proprium effectum disseretiae, qui est distinguere. Proprijs autem effectus non est idem cum eo cuius est effectus. Disserentia est qua Peries Haec de-C s scriptio
36쪽
DR P R AT D I C A R I L I B vs scriptio ptu sculum habet difficultatis, cuius hic planus &expeditus est senius . species superat henus per disserentiam quia species continet actu in sua sinitione eam disserentiam quam genus in sua diuisione, ut particeps rationis differentia,est in hominis finitione,& in animalis diuisione tantum . At dixerit aliquis genus superat speciem per disserentiam,ergo species non superat genus. Vtruque superat utrunque, sed diuerso sensu, species superat genus actu, genus velo ( ut Porphirius ait speciem potentia. Di itur duplex est munus differentiae specificae, diuidere genus Mfinire speciem. Eadem enim differentia diuidit genus & finit speciem .
De proprio , quot modis dicatur, tum " modis dicatur commune. PROPRIvlis uero,quatuor dicitur modis. Tri
mo naque proprium dicitur, quod soli alicui accidit spe
cies, et se non omni: ut homini medicum esse , aut Geometram . Secundo,quod omni quide accidit,sed non soli : quemadmodum homini esse bipedem, quando et auia busperinde id accidit. Tertio,quod soli quidemO omni erum non semper: ut omni homini, O soli homini accidit in sensitate canescere , licet Aristoteles et FIDnius id etiam equis tribuant. Quarto,quod soli, et omni, di semper: quemadmodum homini ridere, idquepotestate tamen magis S aptitudine, qudm actu . Siquidem omnis homo,et solus, semper risbilis est,licet nosiemper rideat.Sane ut proprium his quatuor modis diciturata commune,quod proprio quodammodo opponitur,quatuor dicitur modis. Comune quippe dicitumaut quod in partes diuisibile est,ut ager communis pluribus: aut quod in Gu communi positum est, a diuisone prorsus immune,ut seruuspluribus communis,di equus, puteus,
37쪽
puteunaut quod in occupando propria factum est, alioqui commune,ut in templo aut theatro locus communis est omnibus,priusquam occupetur,occupatus uero pro
prius fit occupanti: aut quod aeque omnibus flesse praebet,
ut uox praconis , aut alterius cuiuspiam contionantis docentisve Pst op x t v M Cum apud philosophos proprii mentio
fit,proprium quarto modo quod insigne proprium est, intelligimus . Reliqui enim modi proprii, in accidentis clata sem reiiciuntur. Proprium hoc quarto modo, omni,soli &semper speciei accidentaliter inest. Cuius ratio est quia a principiis essentiae oritur. I tac autem principia ut animal& rationale,respectu hominis, omni soli& semper insunt speciei. Quare etiam proprium Aristotelis. i. cap. s.lib. Topicorum quatuor etiam modos proprii constituit, qui ad hos reduci possunt, e
De accidente, quid sit , & quo diuidatur.
ACCIDENs est,quod ades, abest praetersubiecti corruptionem. Definitur rursus di hoc modo se
cidens est, quod contingit eidem inesse, O non inesse , ut homini album esse, non esse album, sedere di stare.Quin o aliter hocpacto, accidens es ,quod neque genus est,neque disseretia,neque species,neque proprius semper autem in subiecto purum lans est. diuiditur autem accides aliud nanque separabile est aliud inseparabile.
Separabile quidem,ut dormire.In separabile uero tui nigrum esse in Aethiope coruo,ct candidum iu gno in niueoccidens porro tam separabili,qudin insepabile, aliud naturaliter tale est, aliud extrinsecus adu nit Naturaliter quidem, ut pueritia naenius senectus extrinsecras autem, isedere,auis qua cicatrix obducta uulneri occaluerit, C , Accidens
38쪽
DE PRAEDICARII. I Rus Acci DAN sin uniuersum duobus sumitur modis.Primo pro omni eo quod non est substantia, scilicet pro noue praedicamentis accidentium. Et sic accipitur in ea peruagata diuisione Aristotelis,quicquid est, vel est substitia vel
est accidens. Secundo sumituraecidens pro eo quod potadesse subiecto & abesse a subiecto, preter subiecti interitu. Accidens est Existimo tot esse interpretamenta ad hanc finitionem allata,quot hominu opiniones & sententiae sunt. Ego vehementer probo id quod doctis placuisse video, id est, Duae hae priores accidetis descriptiones, Accidens tantum separabile coplectitntur.Tertia vero descriptio & accidens separabile de inseparabile continet. Id si recipimus,
iam subuertimus subruimusque omnes omnium importunorum sophistarum importunas, ineptas, ridiculas, cavillationes . Nec erit recurrendum ad eam monstrosam sui siedicam subintellectionem, quam Porphirius ex veterum Philosophorum sententia,commemorat. Quae multa monstra,porteta,in nobili Philosophia peperit. Ego semper modum illum intelligendi calorem sine igne,& coruu esse album,valde suspectum habui . Putauique esse magis ingeniosam, quam necessariam subtilitatem. Accidens quodneque est Haec tertia descriptio per negationem aliorum uniue salium assignata est. Est autem sic accipienda . Accidens neque est genus,neque species, respectu sui subiecti cui inhaeret. Potest tamen accidens esse genus vel species,respectu suorum inseriorum,ut color si ad parietem referatur, est accidens si ad albedinem & nigredinem est genus. Qua in re multi pueriliter hallucinantur.
Quomodo accidentis definitio intelligenda sit, cum solutione dubitationis.
i Su PER A set ultima huius tractatus pars,quam aggredi iam certum erat,nisi nos remoraretur dubitatio haud facilis,expedenda interim,examinandaque,
in discutienda prius. Ea autem huiusmodi est. Si acciadens est,quod adest O abest a que eius n quo est ni
39쪽
ritu,qui fieripotest ut ex accidentibus aliud separabile, aliud inseparabile statuaturi Nam quod inseparabile est,id ab se nou potest. Sane huic dubitationi Porphyrius ita paucis satisfacere uidetur,quod ait ex li caussa coruum posse album subintelligi, Aethiopem candore nitentem , praeter utriusque corruptionem interiatumque . Verum hoc ipsium Boetius paulo altius repetit dicens. Nam quoviam sunt accidentia inseparabilia,in his definitio uidetur conuenire non posse. Sed haec cim
quit tam uehemens quaestio, soluitur hoc pacto , quod haec ipsa definitio de accidetibus facta est potestate,non
actur intelligentia,non ueritate. Age igitur,quoniam Aethiopi color niger auferri non potest,animo eum Orogitatione 'paremus, erit tum color albus Aethiopi , non tamen species consumpta est. Ita quoque , si a coratio nigredinem abstuleris imaginatione,permanebit tamen auis,nec Jecies interibit. Ergo quod dictum est ad. essectabesse,non reded animo intelligendum est. ouod tamen in his,quia speciem constituunt,haud ita sese habet: ut si ab homine rationalitatem auferas,quam licet
actu separare non possimus,tamen si uel animo magia natione ue disuxerimus datim peribit hominis species. De communitate praedicabilium inter se, de differentia, item eorum si se inuicem. C o M M v N E est omnibus praedicabilibus de pluribus praedicari, ut exempli gratia . Genus quidem de omnibus subste contentis speciebus et indiuiduis: de quisbus omnibus O costitutiva cum primis disserentia praedicatur. species autem de his solum , quae sub ea contra
40쪽
nentur,indiuiduis . Pnoprium uero et deJecie cuius est proprium in de eiusdemθeciei indiuiduis. Porro accidens O de jeciebus pariter et indiuiduis,sidprincipaliter qui de de indiuiduissecundo uero loco aer de iis,quae continent indiuidua,hoc est peciebus ipsin suemadmodum e diuersio, proprium principaliter quidem de specie cuius est proprium, at secundo deinde locride illius Oeciei indiuiduis: ut risibile esse , prius quidem S principaliter de homine praedicatur: posterius uero di secundo loco, e Socrate O Platone, caeterisque particulariabus hominibus. Commune item est omnibus praedicabilibus,praeter accidens, univoce praedicari de quibus pradicantur. Disserunt autem a se inuicem praedicabilia ,
quod alia quide praedicantur in eo quod quid est, ut g nus O Decies: alia uero in eo quod quale quid es, aut quomodo se habet quippiam,id quodplerisque , accidentibus quaeritur,ut se quis interroget, quomodo se habet
Socrates O tum quis recte restonderat, quod aut ambulataut disputat: sin uero interroget quotam,qualis est Socrates e apte fortasis restondebit alteriquod sapiens est. Ergo diserentia, proprium, , accidens,praesertim inseparabsse,in eo quod quale quid praedicantur. Jecie item genus dissert, quod genus quide praedicatur de pluribus Specie disserentibus: Decies uero de indiu duis, O numero disserentibus tantum. Et disserentia a proprio S accidente dissert, quod disserentia quidem praedicatur in eo quod quale quid est,fecundum rei sciliacet essentiam: proprium uero et accidens secundum rei potius inhaerentiam. Demum propria ab accidente disefert, quod proprium quidem conuersum praedicatur de