Castrucci Bonamici de rebus ad velitras gestis anno MDCCXLIV et de bello italico commentarios

231쪽

Liber Secundus. 18'ci quicquam o se inculcabat ipse lapistine, ob

eamque causam ab Italico aera bello alienissi mus diluere, si quid contra afferretur , non I gnopere curabat Pertinacia enim summa erat, ut quan umque imbiberet animo opinionem, nulla unquam ratione deponeret Oderata praeterea Vastam, atque, ut jebat, insaturabilem Mispanorum cupiditatem, qui nullis finibus aliis , nisi eXtrema Leucopetra, atque Alpibus spem terminarent suae in Italia possiemionis 3 Vehementer ad Gallites Regem pertinere arbitrabatur, monpati, homines natura ipsa imperiola, ferocestantis ut insuper opibus conValescant , ut possint, atque audeant conditionibus reclamare, quas ipse tulerit. Proinde haec erat ju perpetua, atque constans de bello Italico sententia cum Rege Sardinis ita bellum esse administrandum, ut quaesita societas videatur cum Hispanis ita habendam societatem, ut non multum inde adju- Ventur. Ea item de causa ini Italicum bellum summo cum imperio mittendum curaverat Mali-bojum amnem tuum, quem eadem sentire, secum facere cognoVerat, eique proficiscenti occulte neceperat, maximam Hispanis spem ostenderet, in reliquis ne properaret cum Rege Sardiniae haberet potius, quam gereret bellum. Ita accidit, ut, dum morbonii victores sedent otiosius, Sardinis Rex quietillime se suosque

ex fuga, ac terrore reciperet.

Dum haec in Cisalpina Gallia geruntur,

Britanni, sive eo, quod maritimis commeatibus exercitu nostros excludere conarentur, sive ira

qu dam commoti, quod reserasse Italiam Borbo niis

232쪽

19 De Bello Italiconiis toti Genuenses dicebantur, sive etiam ut ipsi postea detestandae invidis gratia praedicabant, ne praeter bellandi morern, atque jus fecisse viderentur, quod eorum essent hominum urbem hostilem in modum adorti, adversus quos amicitii causa complure proferre poterant, nullam

belli ab Rege Sardinis, suoque apud Regem

legato Uilletio incitati, cum immissis primum aliquot ex eodem cursu in Savonem ollis incendiariis, nihil profectissent, Genuam accesserant cum classe navium xi bellicarum, cnaVigiorum incendiariorum iv. horribilemque fluitantibus in alto navibus, speciem nebebant, quasi foedimimam pulcherrimae civitati cladem jam jamque inferre viderentur. Ipse esse in lalse dicebatur

Villetius, qui , Classis P sectum ut impelleret

haesitantem, Augusta Taurinorum profectus eoadVolarat, P se tumque in mari medio eadem de causa convenerat. Sed tanta fuit civium diligentia, Virtus, concordia, e loci munitio, muralium tormentorum copia, ut Visa Britannorum classe, Genuensibu res nulla ad defensionem urbis defuerit. Nam omnem murorum partem eam, quae mari alluitur, 'c aetas in mare moles, quae portum iliciunt amplum, atque tutum, crebris tormentis, custodiisque comuniVerant, faucibusque portus triremes V suas productas, interque e conjunctas objecerant, tu i etiam navigia, e quibus iratas ad in-lium ollas in hostes in utroque portu cornu collocaverant, quo facilius sis, ve siritannicae M puis auderent, ub

titudine tutorum, jactuque ollarum repellerentur,

233쪽

Liber Sectindus. 19Ι quassat:eve collabefierent. Erat autem haec una in civitate coaleatio, ut is populu8, qui ct optimatibus ad patriae lalutem incitabatur, idem

optimatibus pro patria supplicaret, ne laboribus

luiS, seu periculis parcerent. Quibu rebia cognitis, Britanni cum unam arn naVem, unumque item incendiarium navigiuin adactis ex urbe telis affinum subducere coa ii 11ent ad Labronem, cumque immitias in urbem ollas incendi, rias propter longi aquitatem non collineallent aut pik, dum immuterentur, olis disruptae interi illent, ne 1jus aliquod incommodus acciperent, neVe tempus frustra tererent, quod neque prohibere ab Hispania Neapolique commeatuS, neque cogitatam urbi cladem inferre pote rant, in conspectum Genuensibus aliquot sese die cum dedissent, ex eo loco cum clais dissceiserunt. Porro eandem aliquanto post ad inbrium experti fortunam, tandem , anchoris actis, contra Remopolim constiterant quod est oppi dum Genuensium in ea Ligustici litoris extrema fere parte, quae Vergit ad occidente ii blem.

Remopolitae, seu quod ab hostibus Genuensim ratibu nimis valde animo abhorrerent, IV eo,

quod missis legatis, placari Britannos posse confiderent, defensionis consilio neglecto, quod unum saluti, atque honori ipsis futilet, ex suis aliquos

ultro ad eos miserunt, ut sibi parcerent, utque suis omnibus facultatibus uterentur. Repudiata legatione, cujus publice mittendae, non consentientibus Genuensibus, quorum erant in ditione,

potestatem habebant Remopolitae nullam, Britanni, eo etiam magis, quod irrito ad Savonem,

234쪽

I92 De Bello Italico Genuam, Finariumque conatu incitabantur, ollas in oppidum incendiarias jacere coeperunt, missis vestigio aphractis suis, qui Stuarias eorum , quae ad anchoras erant in litore deligatae, deprimerent, aut incenderent quin cinctae perirent, serius ad defensionem excitati Remo- politae prohibuerunt . Tota Remopolis ollis quatefacta incendiariis, ac diruta fere est, in horribilique deinceps patriae excidio oppidani assidentes, cum jam illi abiissent, vim frustra Britannorum, stultitiam sunt suam execrati. Borbonii, proelio ad Augustam alienorum majori hostium fuga, quam caede facto, cum id neglexissent, sibi quod fuerat conandum, atque omni ratione essiciendum, ut perterritos insequerentur Subalpinos, minus expedito si consilio in veteribus illorum castris consederunt,

partitique sunt inter se, qui Forum Fulvii, qui

Alexandriam oppugnarent . Philippus Opportuno, neque infrequenti loco, qui locus est in agro Casalensita appellatur Servator, praetorium constituerat. Equitatus ferme omnis Gallicus, Hispanus, Neapolitanus erat ad Augustam Batienorum secundum Padum, quo commodius aquaretur per pontem mi istis in oppositum Laumellinum agrum pabulum conVeheret facilius, hostes rapinis excursionibusque prohiberet. His rebus, atque inanibus ex victoria gratulationibus, Marcis Alexandrinae, quae nunquam oppugnaretur, munitionibus perspiciendis i. dies tri

buuntur. Tandem delectus, qui oppugnaret Alexandriam, Caravacatius legatus, urbem pilus I primum instituit quae quidem Tanam ab

arce

235쪽

Liber Secundus. 393 arce flumine dividitur, lapideoque rursus ponis adjungitur Latiisima item ossa, muroque cingitur non mediocrem in altitudinem elato, cujus ingens est crassitudo, eaque firmitas, ut facile id um repellat telorum. Sunt etiam paribus excitatae spatiis turres opere Vetusto, ut,

commutata urbium oppugnandarum ratione, nunc

quidem magis ad speciem , quam ad defensionem valeant. Unum tamen est projestum e muro propugnaculum, propter ipsum Tanarum, ita parte urbs in occidentem spectat, atque hujus summa esse propugnaculi opportunitas Videbatur posse ad arcem tormentis concutiendam , si oppugnare illam nostri, quam infelici circumvallare consilio maluistient Ar est probe munita,

arctificataque X descriptione Vobanti Galli militaris Architectit, praeclara hominis disciplina, cfama. Ignatius Is nardius archio Caralliensis

arci urbique praeerat cum iii Subalpinorum millibus, quorum par arcem, par urbem tuebatur; eratque exiguus sane pro ambitu moenium urbis numerus defensorum. Hanc rem cum legatus animadvertisset , non inutilem ad capiendum comsilium existimavit. Itaque pluribus irrumpere locis simulabat, c murum ascendere ab ea maxime parte velle Videbatur, qua propugnaculum esse diximus. Subalpini praemetuente loco, magno concursu eo contendunt, aculisque, ad S e propugnMulo telis, deturbare subeuntes

conantur, caeteri muri partibus necellario propter militur paucitatem neglectis. Interim nostri hac usi occasione, non longe a porta, in Genuensis dicitur aggerem extruunt, Omniaque

236쪽

prius sim opera perfecta, tornentaque ad oppidum acta XX quam perfici opera illi sentirent, aut prohibere potient Alexandrini pro vetere clientella Hispanis ii dicebantur amici:timi. Is que sive studio partium, sive quod vereri se dicerent, ne per Vim expugnatu diriperetur oppidum, omnes certe palam de deditione loquebantur. Contra Sunalpinis ludium erat, vi tu ad propugnandum acerrima, neque ullae, tam paucis militibus, diurni, nocturnique te oriSad laborem pars intermittebatur. Tertio demum oppugnationi die circumfunduntur nocte nostri ab ea et lan parte, quae ad Tanari, Bormia: confluentem Vergit, oppidumque ex adscensu tentare viden ur eodemque tempore ab altera item

parte, qua nostra erant opera exstri ta complura tormentis tela conjiciuntur Corruunt γbis tecta nonnulla. remunt oppidani. pii con- fe ti a situdine, ac vigilia mi ites an non sustinent. Auget nox metum, graViusque e tenebris, metuque periculum a limatur turbarun. Quibus rebus permotus sinardius, simul Vertius, ne inter tumultum captae urbiq, nocturnique temporis licentiam ipse intercluderetur a nostriS, qui, si irrumperent, pontem occupaturi Videbantur subito in arcem cum suis confugit, pontem que rescidit. Quo arto Alexandrini Borbonios

rimi luce accersunt, oppidoque recipiunt. De arce non oppugnanda deliberatum mi

erat apud Philippum, quanquam Hispani, A

Genuentes non obscure dissentire viderentur, de i erat, ut obs . Cur eniim contrucidari milites cur fieri parerent; operum

237쪽

Liber Secundus. 93sumptus ingentes cur denique arcem tanta adiura oppugnarent quae necessariam circumVallata deditione subiret, Sc sequeretur ultro, brevique fortunam reliqui belli His rationibus, atque aliis, quas memoriae prodere non satis caulae putamus, pervicerant in concilio duces nonnulli, ut neglecta oppugnatione, circumseder tur arae atque ita loquebantur, quasi certi essent

armorum XituS, neque ulla commutatio reruna

accidere posset. Postea Vero, Onyersi rebus, cognitum sero est, rejecto fortiore, consilium Valuisse minus salutare, expectataque obsessionis tarditate esse arcem amissam, quae permagni erat

ad Italicum bellum momenti in quae expugnari facile tunc a Borboniis poterat, si tantum ipsis consilii fuisset, quantum erat virium. Sed opportunis locis praesidia sunt posita, faetaque est arcis ci cummunitio arctior, Gielmus Lessius cum Ligustica legione, cohortibusque aliis de omni exemcitu relictus, qui toti negotio praeesset, commeatusque in arcem comportari prohiberet.

Instituta interim ad Forum Eul Vii oppugnatio anni tempore adVerso impediebatur. Id erat oppidum in ripa positum Padi, paulo editiore

natura loco arce tenui, atque opere ipsum oppidum partim Vetusto, minusque firmo, partim recenti munitum; sic tamen, ut, qua sunt C sale Versus recentes intermissis munitiones, ipsa tunnuli acclivitate oppidum defendatur. Tunc autem major erat ex Hortis imbribus oppugnandi dissicultas. Abierat enim jam egregia illa coeli tempestas, quae orboniorum coeptis incredibili felicitate tamdiu obsecundare polite videbatur,

a si

238쪽

1ς De Bello Italicos per duces quosdam consulto, ut Videbatur, bellum trahentes fortunae ut beneficio licuitiet; fluvii , qui frequentissimi sunt in ea regione, commoti assiduis tempestatibus admodum creVerant, magnaque erat inanibus docis, atque itineribus saeta labes, atque proluvies, adeo ut nil aege rime supportari tormenta, contineri in opere milites non possent, pia denique, aggere ill ps O, Opera non consisterent. Tamen administrars te Arambur legato, qui siligentiam in expugnam do oppido adhiberet , dissicultates luperaVerat e tinax militum labor, erantque opera perfecta, tormenta conili tuta, jamque pars murorum telis concutia procumbebat cum repente Subalpini, qui pra:sidio erant oppido, eruptionem faciunt, sub occatumque solis ad nostra opera accedunt. Nostri, cum alius langueret a quotidiano labore,

alius in opere versaretur incautiuS, re noVa perturbati initium fugae faciebant; hoc magis, quod 1 Aesenti hostium, qui intolerantius iuccedebant, in longinquo muralium tormentorum malo infestabantur. Ibi tum Hispanorum I torianorum Centurio propter rei militaris flagitium ira flagrans, confosso milite, qui terga Vertebat, reliquos quotque acerbioribus Verbis interrogans,

solerentne Letoriani milites fugere. inclinantes restituit Varennensis eodem tempore legionis la exercitu Genuensi, itemque Virtianae legionis Pyrochitrophori, Belgaeque Praetoriani inter se

stati, ne integros quos supera lient, victos inescerent, cuneo facto, ruunt in hostes, eos que, nullis vulneratis, atque intersectis, in oppidum repellunt. At illi, ubi n0liris reseelis opo

239쪽

Liber Secundu'. 19Tribus, .diligentiori septis custodia, non defensioni jam, non eruptioni locum ei1e intellexerunt,

atque aucto tormentorum numero, Venementius

labefactari murum, percellique, ac discindi propugnacula viderunt, simul veriti sunt, ne facto a nostris non longe ab oppido in Pado ponte, naVibusque aliquot onerariis depressis, subsidiis

ipsi, commeatibus intercluderentur, consilium coeperunt ex oppido noctu profugere. Itaque postero die distractis tormentis omnibus, quae erant in oppido projeet omni commeatuum genere, ne cui orboniis usui esset, cum inam cem confugere simula sent, ut ipsis consilium clam eliet oppidanis, accensis aliquot in muro ad speciem funalibus, ea portae, tace est ad Padum, sese multa de noste foras proripiunt, hi, bitoque universi scaphis excepti refugiunt. e que Laumellinum agrum ad suos mirabili silentio evadunt incolumes Celeritas tanta fuit illorum, nostrorumque tam remissus, ac negligens in explorandis hostium consiliis animuS, ut, cum primo diluculo eorum prosellio Voce manuque ab oppidanis e muro significaretur, insidias nostri vererentur, neque prius profecto crederent, quam intromitsi Vacuam os enderunt urbem a

defensoribus, Subalpinorum admirati necetiario calliditatem irrisui se fui:se perdoluerunt. Oro- fulviensis hic fuit oppugnationi eXitUS. Philippus, his rebus gestis, occimianum proficiscitur, pauloque post Casale Venit Subalpinorum cohortes XX. quae cum cccc circiter

240쪽

1V De Bello Italicolas primum Philippi agmen, alia e parte oppidi sese properantes eiiciunt, flumenque transgressi ad reliquos suos adVolant, qui castra antea ana a Casali ridinum transtulerant. Mons qui erratus dicitur, unius fere diei longe ab alpibus spatio disjunctus leniter exaequata planitie asturgere incipit, tum collibus, vallibusque distindius amoenissimis, duobus dextra, sinistraque Tanaro, Padoque fluminibus alluitur, ad ipsorumque suminum confluentem desinit. Hujus est montis regio optima, .sertilis, regionis princeps urbs est Casale propter ipsum sita Padum, habuitque quondam, ut illa

tempora ferebant, arcem munitissimam, quae Dirum nostrorum menaoria expugnata a Gallis, eversa est. Una tum erat virtus praefecti, maxima loci defensio nam occlesius Hibernicus Testantis animi vir, nulla periculi denunciatione permotus, cum c. militibus victori exercitui opponere sese non dubitavit. At Galli elati spe celeris, ut ipsi arbitrabantur, victoriae,& fortasse majorum suorum eodem in loco Virtute nimium feroces, eam sibi arcem oppugnandam depolcunt. At vero sive cunctationis taedio, cujus gens est

intolerantissima, sive quod non satis perspecto arcis situ, primo illam impetu expugnari sine

tormenti posse temere crederent, magno certe cum detrimento repulsi sunt. Itaque morari necessario, expectareque coguntur, dum tormenta adducantur, quorum erat subvectio durillima propter anni, ut diximus , tempta S, viasque nane alto, tenacique ut corruptas.