장음표시 사용
131쪽
ubicumque res postulabat, praesidium impositum. Quae negotia multo magis, quam praelium male pugnatum ab Suis regen terrebant. Quippe cujus spes omni in fuga sita erat, equi cogebatura et qui, Eua loca defendere nequiverat, δ' in alieni bellum gerere. Tamen ex inopia, quod optimum videbatur, consilium capit exercitum plerumque in iisdem locis operiri jubet ipse cum delectis equitibus Metellum sequitur nocturnis et aviis itineribus, ignoratu S, RomanOS palantes repente aggreditur. Eorum plerique inermes cadunt, multi capiuntur : nemo omnium intactus profugit et Numidae, prius quam ex castris subVeniretur, Sicuti jussi erant, in proximo colles discedunt. Interim Romae gaudium ingens ortum, cognitis Metelli rebus uti seque, et eXercitum more majorum gereret in adverso loco victor tamen virtute fuisset hoStium agro potiretur Iugurtham magnificum ex Auli socordia, spem salutis in solitudine, aut fuga, coegisset ha- here. Itaque senatus, ob ea feliciter acta, diis immortalibus supplicia decernere: civitas trepida antea, et solicita de belli eventu, laeta agere de Metello fama praeclara esse. Igitur eo intentior ad victoriam niti omnibus modis festinare cavere tamen necubi hosti opportunus fieret: meminisse post gloriam invidiam sequi. Ita, quo Clarior, eo magis anXius erat: neque post insidias Iugurthae effuso exercitu praedari ubi frumento, aut pabulo Opus erat, cohorteScum omni equitatu praesidium agitabant e Xercitu partim ipse, reliquos Marius ducebat: sed igni magis quam praeda, ager URStabatur. Duobus locis haud longe inter se castra faciebant. Ubi viopha erat, cuncti aderant caeterum qu ' fuga, atque formido, la- is crescerent, diversi agebant. Eo tempore Iugurtha per colles Sequi: INTERPRETATIO.
omnis in fugit ita erat, C Tebatur Sequi hostem et qui Sua loca δε- fendere neq&io erat, Hebatur Lerere bellum in alienis. Tamen, in affictis rebus, capit optimum consilium qu diidebatur. Cognito etiam sus mori sc-gisset yugurtham seriabundum ex Auli socordi , habere spem Salutis in desertis et fugit. Urbs antea trepida et Ilicita de belli dentu, in laetiti ebat. Cavebat tamen ne alicubi occasionem prorberet hosti opportuno
In alienis. Iis, scilicet, qUae eullus e XPu Tnaverat. Ggebat ut autem Jugurtha Metellum sequi, ne illeio Si quam omnes Urbe sub potestatem coegisset, ipso regno spoliatus inveniretur. Forum. ltomanorum huc illii praedae et commeatuum cutis clivag Antium. Cavere. Securitas enim mater est dolori S. l . feminisse. Utinam viris amis haec eadem quae Metello semper Obver
sarentur; multos enim sua irtus Peril
clit, in invidiae foveas inctilentes, illam dum sequuntur. Fugia. Maximi est ornem in bello, late incolas terrere et fukare.
132쪽
tempus, aut locum agnae quaerere qua venturum hostem audie rat, pabulum et aquarum fonteS, quorum penuria erat, corrumpere et modo se Metello, interdum ario ostendere : postremo in agmine tentare, a Statim in colles regredi rursus aliis, post aliis minitari: neque proelium facere, neque otium pati tantummodo hostem ab incepto retinere. Ivomanus imperator ubi se dolis fatigari videt, neque ab hoste copiam pugnandi fieri urbem magnam, et in ea parte,
qua sita erat, arcem regni nomine Vamam, Statuit OppUgnare ratus id quod negotium poscebat, Iugurtham laborantibus suis auxilio venturum, ibique proelium fore. At ille, quae parabantur, a perfugis edoctus, magnis itineribus e tellum antevenit oppidanos hortatur moenia defendant, additi auxilio perfugis : quod genus ex copii regis,
quia fallere ' nequibant, firmi SAimum erat. Praeterea pollicetur, in tempore semet cum exercitu affore. Ita compositis rebus, in loca quam maxime occulta discedit; ac paulo post cognoscit, arium ex itinera frumentatum cum paucis Ohortibus η Siccam missum quod oppidum, primum omnium, Post malam pugnam ab rege defecerat. Eo cum delectis equitibus noctu pergit, et jam egredientibus Romanis hin porta pugnam facit Simul magna voce Siccenses hortatur, uti cohortes ab tergo circumveniant fortunam illis praeclari facinoris casum dare si id fecerint, postea Sese in regno, illos libertate, sine metu cetatem acturos ac ni avius Signa inferre, atque evadere oppido i properaviSSet, profecto cuncti, aut magna pars iccensium fidem mutavissent tanta mobilitate Sese Numidae gerunt. Sed milites Jugurthini paulisper ab rege Sustentati, postquam majore vi hostes urgent, paucis amissis profugi discedunt. Marius ad Zamam pervenit. Id oppidum, in campo situm magis opere, quam natura Uni tmo
inferre signa in hostem, atque eoa
B Corrumpere. Veneno, Cilicet.
Retinere. Ut tempus lucrifaceret, moraque etelli exercitum Conficeret. Zamam. J A Carthagine quinque clie-
Tum Itinere, Versus occidentem, dissitam eam fui Sse volunt.
d Magnis. Gali dicimus, A grandes
Ueqrιibant. Non equidem, si vere transfugae fuerint; quia ab iis ceri PN-
niuntur quos deseruerunt, si in manus Venerint, interim aut cum his verSundum
fiae itinere. PCall. diceremus, leonavolt delach Marius pendant a Drche. Siccam. Vocatur et Si a Veneria, aut Venerea, item Veneria simpliciter. Propior est Carthaginem quam Zamam. h in porth. J Siccae urbis scilicet. Properavisset. Numirum Marius injuriae opportunus fuisset, si in urbe remanisset, ubi vel mulieres de fenestris proelium facere potuiSSent verum, Clim oppidani rebellandi occasionem non haberent, in fide perstiterunt. Opere. Gali diceremus, Elle toti plus forte saucie travariae u)on vortfvite, que par on δῖicite.
133쪽
erat nullius idoneae rei egensu armis virisque opulentum. Igitur Metellus pro tempore atque loco parati rebuS, Cuncta moenia e Xercitu circumvenit legati imperat, ubi quisque curaret. Dein Signo dato, undique Simul clamor ingens oritur, neque ea re Numidas terret infensi intentique Sine tumultu manent proelium incipitur Romani pro ingenio quisque, pars eminus ' glande, aut lapidibus pugnare evadere alii, alii Succedere, ac murum Odως suffodere, modo scalis aggredi cupere proelium A manibus facere. Contra ea oppidani in proximos Sata Volvere, SudeS, pila, praetere Pice et Sulphure taedam is istam, ardentia mittere. Sed ne illo quidem, qui procul manserant, timor animi Satis muniverat. Nam pleroilque acula d tormentis aut manu emissa, vulnerabant parique periculo, sed fama impari boni atque ignavi erant. Dum apud Zamam sic certatur, Iugurtha X improviSO castra hOStium. Cum magna manu invadit remissis, qui in praesidio erant, et Omnia magi S, quam proelium, expectantibus f portar irrumpit. At nostri, repentino metu perculsi, Sibi quisque pro moribus consulunt alii fugere, alii arma capere magna pars Vulnerati, aut OcciSi. Caeterum ex omni multitudine non amplius quadraginta memore uenomini Romani grege facto, locum cepere paulo, quam alii editiorem neque inde maxima vi depelli quiverunt: se tela eminus missa remittere, pauci in pluribus minus frustrati Sin Numidae propius accessissent, ibi vero
virtutem ostendere, et eo maXima vi caedere, fundere, atque fugare. Interim Metellus, Cum acerrim rem gereret, clamorem et tumultum hostilem a tergo accepit dein converso equo animadvertit fugam ad se versum fieri, quae res indicabat popularis esse. Igitur equitatum omnem ad caStra propere mittit, ac statim C. Marium cum cohortibus ociorum eumque lacrimans, per amicitiam, per que rempublic ObSecrat, ne quam contumelina remanere in exercitu victore, neve hostes inultos abire sinat. Ille brevi mandata fit INTERPRETATIO. Cupiebant cornrnu pugnare,
Mittebant proetei et sulphure obductaS.
NOTAE. Glande. Plumbum erat in glandis modum emelaim, quod fundis jaciebat r. b τὰ tere a Scilicet, qui labore sessi,
aut ab hostibus ulla erat Sunt, Se C dunt alii in eorum locum Succedunt.
Si fodere. J Ut eum dejicerent et
mentis. J achim erant, quibus, magna vi, Iapides, et id genus, in hos
Fom J Videlio et non it laudantur, qui in latibulis, vel fugientes inhonesta
vulnera accipiunt. sta ortam. Castrorum, scilicet, alteram iam quatuor erant.bminis. Id est, Gloria nomini To
134쪽
eit. At Iugurtha - munimento castrorum impeditus, cum alii Euper vallum praecipitarentur, alii in angustiis ipsi sibi V properantes officerent, Ulti amissis in loca munita sese recipit. Metellus, infecto negotio, POStquam O aderat, in caStra cum Xercitu reveritur. Igitur postero die priu quam ad oppugnandum egrederetur, equitatum Omnem in ea parte, qua regi adventu erat, iro castris agitare jubet portas, et proxima loca tribunis dispertit dein ipse pergit ad oppidum, atque uti superiore die, murum aggreditur. Interim Iugurtha X Occulto repente nostros invadit. Qui in primo locati fuerant, paulisper territi perturbantur reliqui cit subveniunt. Neque diutius Numidae resistere quivissent, ne pedites cum equitibua permixti magnam cladem in congressu facerent quibus illi freti,
non Ut eque Stri proelio Solet, equi, dein cedere: Sed adversis equis Concurrere, implicars, ac perturbare aciem : ita expeditis peditibus suis, hOStis, ' pene victos dare. Eodem tempore apud Zamam magna vi certabatur. Ubi quisque legatus, aut tribunus curabat, eo acerrime niti, neque altu in alio magis quam in sese, spem habere pariterque Oppidani agere, oppugnare, aut parare omnibuS locis avidius alteri alteros sauciare, quam Semet tegere. Clamor permixtus, hortatione, laetitia, gemitu item trepitu armorum, aclcoelum ferrici tela utrimque Clare. Sed illi, qui moenia defensa-hant, ubi hoste Paululum modo pugnam remiserant intenti proelium equestre prospectabant. EOS; utilaesaeque Iugurthae res erant, laeto modo, modo pavido animad Verteres ac Sicuti audiri a suis, aut cerni poSSent: monere alii, alii hortari, aut manu significare,
aut niti corporibus huc et illuc, quasi vitabundi, aut jacientes tela, agitare. Quod ubi ario cognitum est, nam is in ea parte curabat consulto lenius agere, ac dissidentiam rei simulare pati Numidas Sine tumultU, regi proelium visere. Ita illis studio suorum
bet omnem equitatem ma di hanc et illam partem mos Ner ante CaStra, in ea parte, quo barit Corpus, quasi vitare, aut ja- rex adventare poterat scere, tela debuissent.
Munimento. J Vallo fossa, Ac. Angtistiis. Portarum, scilicet. Properanteδ. Ita evenit dum multi in lucis angustis sese invicem pulsant et Premunt, ViX unu et alte eget editur. MAdfersia. Νon illi, ut solet, CirCUm- actis, cauticolantI sed recta in litistem concitnti equi S Pugnabant, Ut Cilicet, inuorumperent et pervaderent.
Pene. J Certe dissicile erat Romanis, simul Numidis peditibus et equitibus re-
SiStere, Postquam Sua acie turbata esset.
Nili. Sic solemus, quando quempiam videmus laborantem, qui re nos intra tuetur: eo sere modo membra et nervi nostri moventur, ac si re ipsas uosmet exequeremur.
135쪽
adstrictis, repente magna vi murum aggreditur et jam 3-lis egres- Si milites prope Summa ceperant, cum oppidani concurrunt lapides, ignem, alia praeterea tela ingerunt. Ostri primo resistere dein, liba unae, atque iterae Scalae comminutae, qui supersteterant amicti Sunt caeteri, UO qui Sque Od potuere, pauci integri, magna pars consecti vulneribus, abeunt. De incle utrimque praelium nox diremit. Metellus postquam videt frUstra inceptum, neque Oppidum capi, neque Iugurtham, nisi ex insidiis, aut suo loco pugnam facerea et jam aestatere exactam esRe, ab Zama discedit; et in iis urbibus, quae ad sese defecerant, Sati Sque munitae loco, aut moenibus erant, praesidia imponit. Caeterum Xercitum in provinciam, quae proXima est Numidiae, hiemandi gratia collocat. Neque id tempus ex aliorum more quieti, aut luxuriae concedit; sed, quoniam armis bellum parum procedebat, insidias regi per amico tendere, et eorum ter dia pro armis uti parat. Igitur Bomilcarem, qui Romae cum Iugurtha fuerat, et inde clam ' vadibus datis, de Massivae nec judicium fugerat; quod ' ei per maximam amicitiam maxima copia fallendi erat, multis pollicitationibus aggreditur; ac primo essicit, ut ad se colloquendi gratia occultu veniat dein fide data, Si Iugurtham vivum, aut necatum sibi tradidisset sore, ut ille senatus impunitatem, et sua omnia concederet. Facile Numidae persuadet, cum ingenio infido, tum metuenti, ne, ita cum Romanis fieret, ipse per conditiones ad supplicium traderetur. I Ubi primum opportunum fuit, Iugurtham antatum, ac miserantem fortuna sua accedit et INTERPRETATIO.
erant, assectu quo tenebantur erga SUOS, repente mugno vi Marius murum agoreditur. Et milites, qui cum scalis amvenerarit, jam ferre ad murorum
Postquam Metellus videt illud, quod inceperat, frustr inceptum fuisse neque oppidum capi, eius yugurtham pugnare nisi ex insidiis, aut loco ipsi opportuno, et
jam cestatem exactam esse Zama
discedit; et in iis urbibus imponit
si residia, quod in uamsidem venerant, et loco, aut moenibus Satis
' quia Iugurtham fallere facil
lime Bomilcar poterat, ex maxima amicitici, eum Metellus multis pollicitationibus agrareditur.
NOTAE. Aliorum 4 Imperatorum scilicet, Au-Ii puta. b Pe sdia. J Videant proditores num
Sutis nomen Placetat etiana apud illos qui cci utuntur, eorum ars perfidia Voca tiar: imo illis sunt detestabiles Et execrandi, quamlo quidem seipsos, et fidem, late omnia vcndunt.
Virdi his. Jadeo istud addidit, ne cui mirum vide avur, quod eisugere ille Potuerit. Sita. Id est,ris aecumque bona Bomilcar possit sebat. Conditiones Id est, ri inter alius pacis conditiones Lec uriorite'. et ri Bomιlcari d4upplicium, Iugurthitruderetur
136쪽
monet, atque lacriman obtestatur, ut liquando sibi liberisque, et genti Numidarum optime merenti, provideat omnibus praeliis Se Sevictos; grum Vastatum multos mortale captos, aut Occisos regnicipes comminuta e SSe Sati Saepe jam et virtutem militum, et fortunam tentatam ' caveat, ne illo cunctante Numidae sibi consulant.
nis atque talibus aliis ad deditionem regis animum impellit. Mittuntur ad imperatorem legati, qui Iugurtham imperata facturum dicerent, aes sine ulla pactione sese regnumque suum in illius idem tradere Aletellus propere cunctos senatorii ordinis ex hibernis accersiri jubet eorum, atque aliorum, quos idoneos ducebat, consilium habet. Ita more majorum, e X consilii decreto per legatos Iugurthae imperat, argenti pondo ducenta millia elephantos omne SA quorum, et armorum aliquantum. Quae pOStquam Sine mora facta Sunt, jubet perfugas omnes vinctos adduci. Eorum magna p0rs, ut juSSum erat, adducti, pauci, cum primum deditio cepit, ad Regem Bocchum in Mauritaniam abierant. Igitur Iugurtha, ubi armis, virisque, et pecunia spoliatus est cum ipse ad imperandum v Tisidium vocaretur, rursus coepit flectere animum Suum, et e mala conscientia digna timere. Denique, multi diebus per dubitationem consumptis, cum modo taedio rerum adversarum omnia bello potiora duceret interdum Secum ipse reputaret, quam graVi caSUS in Servitium e regno foret:
multis magnisque praesidiis nequicquam perditis, de integro bellum sumit. Et Romae senatus, de provinciis consultis, Numidiam c-tello decreverat jΡer idem tempus V Uticae forte C. Mario, per hostias diis supplicanti, magna atque mirabilia portendi haruspex dixerat: proinde, quae animo agitabat, fretu diis ageret fortunam
quam saepiSSime Xperiretur cuncta prospera eventura. At illum jam antea consulatus ingens cupido Xagitabat, ad quem capiundum, in praeter vetustatem familiae, alia omnia abunde erant industria, probitas, militiae magna cientia, animus ' belli ingens, domi INTERPRETATIO. Omnia erant abundὰ, si excipias vetustatem fametsi te.
NOTAE.: Caveat J Vides ab improbo proditore,
ne cavere quiden Potui SSe omnium Perii lorum persidio Sissimum illumque a1- tertim de more, eum quem Vertere Videbattii , Si CCam in pectus defiXisse.
Sine ulta. Illud est quoi dicimus,
Pondo. Quod Gallice dicimus uri
mare, argent, octo tantum Continet Un- Cius, pondo duodecim.
d Imperandum. PaSSive Id est, ut imperaretur ita loquuto e SSe Vetere Pro bat Servius in Virgilium. Tisiditim. J Inter Carthaginem et Uti.
eam si tarn uis Se Volunt.1 Flectere. Id e St, pedem referre, et binstitui de litione nimiam revocGrs. Praesidiis. Argento, videlicet, Elephantis, Armis, Equi S, C. h Uticae. Jam salis nota, non longe a Carthagine, VerSUS OccidCntem.
Leli. .PΛdverbialiter, Sicut domi.
137쪽
modicus, lubidinis et divitiarum victor, tantummodo gloriae avidus. Sed is natus, omnem pueritiam ' Arpini altus, ubi pulmum aetas militiae patiens fuit, stipendiis faciundis, non Graeca facundia, neque Urbanis munditiis sese exercuit ita inter artes honas k integrum ingenium brevi adolevit. Ergo ubi primum tribunatum militarem a populo petit, plerisque faciem ejus ignorantibus, facibe, totus, per Omnes tribus declaratur. Deinde ab eo magistratu, alium post alium Sibi peperit: Semperque in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur. Tamen is ad id locorum talis Vir, nam postea ambitione praeceps datus est conSulatum appetere
non audebat. Etiam tum alios magistratus plebes, Constat alum nobilitas inter se se manus tradebat. Novus nemo tam claru neqUD
tam egregiis factis erat quin is indignus illo honore, et quasi pollutus haberetur. Igitur, ubi Marius haruspicis dicta eodem intendere Videt, quo cupido animi hortabatur ab Metello die tendi gratia
missionem rogat cui quamquam virtus, gloria, atque alia optunda honis superabant, tamen inerat contemptor animus, et Superbia, commune nobilitatis malum. Itaque primum commotus insolitare, mirari ejus consilium, et vagi per amicitiam monere, ne tam prava inciperet, neu Super fortunam animum gereret: 9H muta omnibus cupienda esse debere illi res sua Satis placer postremo INTERPRETATIO.
Ita ingenium incorruptum brevi adolevit inter artθ bonaS.
Ergo tibi primit m petit tribu natum militum is populo, quamquam plerique ignorarent faciem
ejus, Cognitus tamen virtute bellica declaratur facile tribunus percurnes tribus.
a 3 pini. Arpinum urbs fuit Hirpinorum in Samnitibus, ad Lirim fluvium,
patria etiam Ciceronis. Afinditiis. J Galanterie, Polite8ey. Pei manus. J Proverbialis locutio, Gall. dicimus, de mainen miain. atres quasi X compacto SuCCOS Sive CODRulatum administrabant, mutasque sibi ad eum obtinendum opera in vi Cena Praebe
Petendi. Consulat qui scilicol Di X-it Metello se ideo missionem rogare, ratad petendum consulatum Romam Profi
Commune. Ea re PraecCP pleraque ruit nobilitas vixque aliter inter horni
ambitione plane corruptumest risu audebat appetere ConSulatum.
Cui quamvis virtutem, D-riam, atque alia, quo b ni desiderare debent, affatim haberet, tamen inerat animia. contemptor, et superbia, quin sim vitium commune nobilitatis.
Nanes evenire potest. Itaque caveant quivere nobiles, aut boni cives e Sse volunt. i P nυu. Loquitur de petitione Consulatus. Qui vero, cui modo virile ingenium Sit, tantum injuriam tolerares queat ut non ii virtutis laudibus et praemiis, si urentur, qui virtute ornati Sunt, sed qui ejus cla uia unique a majoribus insignia habuerunt Necessario intereundum est illi rei publicae, in qua Virtuti sua merces detrahitur utque illi nobiles soli et deserti tandem vivere Oguntur, qui aditum, Per quem Patre Sui, qui moruui sunt, eos ast gloriam Ve X. ere, aliis occludunt.
138쪽
caveret id petere a populo Rom. quod illicitare negaretur. Post,
quam haec, atque alia talia dixit, neque animus Marii flectitur . respondit, ubi primum potuisset per negotia Oblica, facturum Sese, quae peteret. Ac postea saepius eadem po3tulanti fertur dixisse, ne festinaret abire satis mature illum cum filio suo consulatum petit arum Is eo tempore contubernio patris ibidem militabat, anno natu circiter XX quae res Iarium cum ς pro honore, quem assectabat, tum contra Metellum, vehementer accenderat. Ita cupidine, atqUe ira, peSSimis consultoribus grassari neque facto ullo, neque dicto
abstinere, quod modo ambitiosum foret milites, quibus in hibernis praeerat, laxiore imperio, quam antea habere apud negotiatores, quorum magna multitudo Uticae erat, criminose simul et magnifice de bello loqui dimidia pars exercitus ibi permitteretur, paucis diebus Iugurtham in catenis habiturum ab imperatore consulto δ trahi, qudi homo , inanis, et superbiae regiae, imperio nimis gauderet. Rupe omnia illis eo tirmiora videbantur, quod diuturnitate helli res familiares corruperant, et animo cupienti nihil satis sestinatur. Erat praeterea in exercitu nostro Numida quidam, nomine Gauda, anastabalis filius, Massinissae nepos, quem Micipsa testa
pars exercitus sibi permitteretur,
naticis diebus se habiturum Pugurtham in catenis bellum de indus rio gauderet trici ab imperatore Metello prolongari, quia ille homo iὶranis, et plenu8 Superbio regior, nimium impe-
NOTAE. Factatrum. Loquitur de Marii mis
Contubernio. Contubernium Call.
disieremus, re tente. Figurate vero,
hoc in loco significat, Metello filium admodum adolescentem tunc temporis sub patre militiam didicisse. PDo honore. J Intellige, eo phement-tius Marium honoremisiacupivisse, quod obices objicerentur. . Tum. Not vina istius Voculae, quae post cum Significationem tiget quamquam enim hic prope idem eam animi motus a Superior; nam fieri nequit, ut quis bonum aliquod summo cum studio PerSCquatur; quin idem, si possit, omnia
impedimenta removeat; attamen maXi
mus est animi impetus contra in quod Primo Obstare videtur. Atque hinc, qui Volet, multa documenta Petere poterit. Ambitiosum. J Id est, quod aes favorem
et beneυolentiam captandam compara linia
esset Aliter alibi Sumitur. s Laxiore. Non omnia a militibus ex militari disciplina Xigebat. ς Dirninose. Contra Metellum, scilicet quod aperte postea cli Cetur. ii Magni ce. Pro Se prout eXplicat proXinais verbis. Inanis. GaIl. dicimus, tin homine
vatu. Is est qui SPeCiem oste utat earum Perum, quarum Orphi non habet.
A1itio. Dicit negotiatorum impa. tientiam et desiderium causam fuisse partim, ut ii crederent bellum revera a Metello protrachum Misse. m Secundum. Jod est, Qui haeredita ornadiret, i absque omni .e ede
139쪽
13. eam Causam mente paululum imminuta. Cui etellus petenti. more regum, ut Sellam Juxta poneret, item postea h custodiae causa turmam equitum Romanorum, Utrumque negaverat: honorem, quod eorum modo foret, quos populus R. rege appellavisset praesidium, quod contumeliosum in eos foret, si equites Romani, satellites Numidae traderentur. Hunciarius anxium aggreditur, atque hortatur uti contumeliarum in imperatorem cum Suo auxilio cena petat: hominem ob morbos animo parum valido ' secunda oratione extollit: illum regem virum ingentem, asiniSSae nepotem Sse: Si Iugurtha captus, aut occisus foret, imperium Numidiae sine mora habiturum :id adeo mature posse evenire, si ipse consul ad id bellum missus foret. Itaque et illum, et equites Romanos, militeS, et negotiatores, alios
ipse, plerosque pacis spes impellit, uti Romam ad suos necessarios aspere in Metellum de bello scribant; Marium imperatorem poscant. Sic illi a multis mortalibus honestissima suffragatione consulatus petebatur. Simul ea tempestate plebes, nobilitate fusa per legem v aniliam, novos extollebat. Ita ario cuncta procedere. Interim Iugurtha, postquam omissa deditione bellum incipit, cum magna
cura parare omnia, festinare, cogere Xercitum Civitates, quae ab se defecerant, formidine, aut ostentando praemia lassectare communire suos locos arma, tela, aliaque, quae Spe paci amiserat, reficere, aut commercari: servitia Romanorum allicere, et eos ipsos, qui in pra INTERPRETATIO. Cui Gaudin petenti, vir poneret sellamjuxta etellum,Siciliet weSponere ConSueuerant, item petenti postea turmam equitum Roman rum, Custodiae catisci, Metellus
Metellus negaverat honoremquῖd is honor esset tantii eorum, quos P. Romanus appellavisset reges praesidium ΠWaverat, quod id contumeliosum esset in equites Romanos, si ii traderentur, t cy-sent satellites Numidae. Insat oratione favente hominem qui animo erat imbecilli eae
eSSE Wem, i V. Sic considatus petebatur illi Mariora testis mortalibus h nestissim suffragandi titione. Conabatur recipere formidinc,
aut Ostentando prcemia, Cil Itatev quo ab se defecerant. Allicebat Seruosa mali rum.
NOTAE. Imminuta. J Idem est quod dicit postea fuisse cum animo Parum valido. Gali dicimus, Un imbecille. b Custodiae. Potir se garder. Eoa. Romanos. Sed substantivo Praepositum Si pronomen, ut major sit indignitas, quo propius equites Numidae conjungentur. Cum suo auxilio.J Videtur Sallustius de industria incultum Marii stilum co-
pisse. Hoc vero dicebat Gaiadae, Vit re tur auxilio quod ipsi r eatiare , dum iburias curia Metello expositilaret. Ipse. I Dectoritate et favore, quo apyretipsos valebat.1 Honestissima. Omnino : si quidem non
ipse petere, sed ipsi magistratu ultro conserri videbatur. Iuuiliam. J De qua SVPra.
140쪽
Sidiis erant, pecunia tentare prorsus nihil intactum, neque quietum pati cuncta agitare. Igitur accenses, quo Metellus initio, Iugurtha pacificante, praesidium imposuerat fatigati regis Suppliciis, neque antea Voluntate alienati, principes civitatis inter se conjurant: nam vulgus uti plerumque solet, et maxime umidarum ingenio mobili, seditiosum, atque discordiosum erat Cupidum novarum rerum, quieti et otio adversum dein compositis inter se rebus, in diem tertium constituunt, quod is festus celebratusque per omnem Africam ludum et lasciviam magis quam formidinem, Ostentabat. Sed ubi tempus fuit, centuriones, tribunosque militares, et ipSum praefectum oppidi L. Turpilium Silanum, alius alium domos suas invitant; eo omneS, praeter Turpilium, inter epulas obtruncant postea militea palantes, inermos, quippe in tali die ac Sine imperio, aggrediuntur. Idem plebes facit, pars edocti ab nobilitate, alii ' studio talium rerum incitati, qui S acta, consiliumque ignorantibus, tumultus ipse, et resia ovae satis placebant Romani milites, improviso metu, incerti ignarique quid potissimum sacerent; trepidare ad arcem oppidi, ubi 'igna, et Scuta erant praesidium hostium, portae ante clausae fugam prohibebant: ad hoc mulieres, puerique pro tecti aedificiorum saxa, et lilia, quae locus praebebat, certatim mittere. Ita neque caveri L anceps malum neque a sortissimis V infirmissimo generi resisti posse: jursta boni, malique, Strenui, et imbelles, inulti obtruncati. In ea tanta asperitate, saevissimis Numidis, et oppido Undique clauso, Turpilius praefectus unus ex omnibus Italicis profugit intactus id misericordiane hospitis, an pactione, an caS ita Venerit, parum compe
ximus ' nisi, quia illi in tanto malo turpis vita integra fama potior
INTERPI IETATIO. Dum Pugnirtha paci studeret. Romani festinantur et tumla tu Se accurrunt ad arcem oppidi. Uieres et pueri, stante protectis edisciorum mittebant Certatim, it quaSi per cennulationem, saxa et alia, quo locus praebebat.
Sed idetur improbus et intestabilis, quia in tanto male, ille pluris fecit turpem vitam, quam famam inviolatam.
Voluntate. J Call. JInclination. Inviti Metello parebant. Discordiosum . Vox Sallusti peculiaris, nisi forte ex veteribus desumpta
Coristit)ιunt. Gall. Ila arquerent lecturi ne P execration Diem assignant; imo praesῖdiarios milites rigularent. t tili. J Quo se jucundi tui dabant. Studio. Ritia caedem et mutationes Amabant C erum e hoc loco videant rerum Publicarum moderatores, quanti sapientis illius sententia aestimanda sit. qui principiis obstandiam esse voluit. Principiis et principibus ceu Pendum est, num OStquam late graSSata Si seditio, pustra furenti multitudini ea fra n injicias, quibus Pauco regere neSci