Jesus patiens centuria notarum theologico-historico-criticarum illustratus à d. Henrico Müllero ..

171쪽

CLVIL

L os oculos in ore atro guttur cur PuJ, Ins pina a s caetera membra lupi

Dixeris, nisi sublimior fui illa crux, facile potuisse noctu

cruciarium ab amicis auferri de cruce. Sed huic metui aliter mederi potuerunt, quam crucis altituditae. Custodia nailitaris adposita prolubere potuit, ne de cruce

detraheretur cruciarius Petronius Proxima ergo no Aecum miles, qui cruces a me abat,ne qui adsepusturam corpora detraseret. Egyptiis morem imilem fuisse constat ex Plutarcho iii Creomene. Exinde vero humilitas potiusquam altitudo crucis colligitur, quia detrahi facile corpora potuere, nisi militum custodia esset adrosiit , qui prohiberent. At, inquies, crucifixi tamen dii antur ex altati, Sc cruces altae. Alta crux dici potest, quae hominis staturam vel ira irima mensura superat, In qu rablimes, celsos, atros equites sedere partim Poetae dicunt, cum tam ei inter solum .pedes equitatuis vix qui iique pedum spatium intersit Cothurni Tragici alti a Poetis vocantur, cum quinq; digitis suppactum cras is solum haberent untaxat, quam erant vulgare Scalcei. Ilios si en ulgo dicimus suspendiosos, qui tamen non admodum elatis patibulis deligantur. Sane crucem Salvatoris nostri haud sublimem, sed humilem fuisse certissime persuasus sum ex eo , quod hyssopo circumposita spongia I maiau porrecta ad os ejus pervenire in cruce pende tuis potuit Bipedalis ad summum fuit hic frutex, cui pedem addidit manus elevata. Acce lit, quod crucena ipse suam bajulasse dicitur.Si dixeris, extenuibus&subtilibus lignis compactam suisse crucem grandem sic sane portatu acilis fuerit, sed dubito an ipsa ferre suum cruciarium potuerit, S:

172쪽

CLVIII

diu conservare ad exemplum poenae Praeterea quomo do in tam gracili stipite potuerit lignum medianum in pingi, quo vectaretur cruciarius, nequaqum penetro. Nam illud ipsum lignum debuit esse tenuius illo, cui impactum defigebatur. At parserendo corporis oneri non fuit ejusmodi ligni gracilitas, ut acute hac de re disserit t. r. iraculum illud nostri secuti Salmasius. Nec dimovet me ab hac sententia , quod Dominus in cruce dicitur /Π o. ψωλα, exal aiis hinc inde a Patribus Tertulliano, a M- ορ' Nagianaeno, b)Lactantio e Maliis, Diximus supra

Q argumentum illud esse nihili. Addimus jam, Patre. . I ... loqui hyperbolice, ad exaggerandum redemtionis no-

.. . ti stra olim tum Calor Zelus nonnunquam eorum incitavit calamum. Nihilo plus obtinent, qui typumis serpentis in deserto erecti, omnibuque, qua patebat campus, conspicui, urgent. Necesse enim non est, ut typus per omnia pariet cum ea re quam adumbrat. Quam notabilis, ecce utriusque in alio capite differe n. tia. Nemo serpentum morsu liberabatur, nisi qui serpentem adspexisset in ligno erecto statutum in mort vero liberantur infiniti, qui Christum in cruce positum

non viderunt. LVI.

CRUCIFIXIO.

Pictorum vulgus Dominum latronesque in crucem actos ita expressit, quasi funibus tantum alligati fuerint. Non facile abnuam, olim etiam lanibus adligatos ruis, i NON Apud Lucanum certe ubi de maga Thessala. cruciariQxum reliqum ad arte sua utente, sermo est

173쪽

CLIX.

devinculorum adligatione verba sunt aperta. Ex Artemidoro clarior res est.Quod fortassis ansam praebuit Hilario concursum clavi fixionis malligationis ut statueret. At illam non hanc in cruciariis ut plurimum obtinuisse, manifesto ostendunt multa Veterum loca. Seneca Cum devit. beat. refigere se crucibi conentur inquas tinmquisque rvestrum ' i

vivas ipse Gos adegit. Horatius. Si quis eum servum patinam qui to erejussus D Semesos pisces, tepiduma ligurierit rata cruce at Non dicit relige , aut revinciat, sed furigat Plinius ii XXVIII.

Nam in quartanis fragmentum clavi in cruce, involutum a ri ,

ne, cocti' ubnectum Apuleius Hic nares cs digiti, igia carnos citavi pendemium. Cons Lipsitus. Ipsum nomen, quo Ela' Grami iuuntur, προ ηλῆν' Latini crucifigere, idem do- έ is cet. Et quomodo mortui essent, nisi forte longa fame, si iunibus tantuna revineti pependissent, cruciariiqAt nunc adactis permanus pedesve clavis lenis nervi seque abruptis, defluente ingenti sanguinis copia, incre,dibili cruciatu, eos intra horas aliquot mori necesse erat. Quod si serius fieret, effringebantur eis crura ad accele

randam morten .

LVII.

ELOGIUM DAMNATORUM.

Christo de cruce pendente, Pilatus in tabella scribi jussit causam supplicii hanc, quasi foret laesae Majestatis reus, eamq; capiti affigi Iohannes XIX, p. καψε simu ο Πίλατο .,f Dκιν AH ζ μυμ Syrus rarabs vertunit: 'no, tabuiam, eram Σίτλο ergo non est ipsa inscria

174쪽

iii scriptio, χἀ id quod eam exhibet. Hesyclitus, τιτλ ,

άυχίαν ἄλκαμ μα eodietilis inscriptionem continens. Te ριμα-την αἰτίω ε να ωστως δηλοῦν - dixit Dio Cassius. nimis vlebius, ubi de Attalo agit. Brevibus verbis causa supplicii indicari solebat scripto, aut praeconis VO'ce. Scripto, ut apud Sueto latum Impie locutus armularius. Et apud Eusebium; ἶτος δεν σαλγ ουι ανος VO-ce praeconis, ut apud Diodorum Siculum, Legatum populi Romani οm plebejus emere ample Zi noli. Apud Lampridium CFumo punitur, quietiendidit mum. Posterius hoc etiam fuisse mori Judaici, auctor est a monides a Casau bono citatus Nimirum praecedebat prae- coreum ad supplicium ducendum, S liae dicebat ver

GREssus EST TRANSGRESSIONE ILLA , IN LOCO ILLO, TEMPORE ILLO ET SUNT EJUS REI TESTES ILLE ET ILLE. Qui NovERIT ALIQUID AD EJtas INNOCENTI LM PROBANDAM, VENIAT ET LOQUATUR PRO EO.

Apud Romanos Tabulae damnatoriae ab ipso Iudi ce conscribi solitae plerumque praeserebantur ante da

innatum cum ad supplicium duceretur,llo ianuar quana

apponi ipsi solebant, vel in fronte vel in dorso Cruci artis intruce noli admodum alta ad ipsu in caput assige bantur. Nicephorus eam tabellam supra caput Do mini crucifixi fuisse positam ait ta ' c. quod per

peram reddidit Interpres, in morem columnae. Στήλη Graecis dicitur quilibet Titulus Vult tamen hac voce Catalistras, tabellam hanc non transversam positam lasse, sedere tam ad instar. λης, ut Tituli sepulcrorum cono cari solebant,

non autem Helia

175쪽

CLXI. 'Heinsius vult, tabellam Dominicae Gruci impositam caelatam suisse, iri ductus in ea literarum eminerent e plana Iuperficie non introrsum cederent. At tantae auctoritatis non est, ut hoc nobis persuadeat, qui credimus titulum hunc more Romano scriptum, quan do quidem Pilato scriptus dicitur Romanis vero operosam hanc nimis scribendi rationem usurpatam fuisse ex nullo auctore probari potest. Praeterea ex Historia Evangelica constat, Pontifices Iudaeoruna mutari voluisse a Pilato hanc scripturam. At dies prosecto aliquot transiissent, priusquam tabula cum inscriptione illa trilino ui eo modo,quo ipsam Heliasius caelatam exhibet fuisset adorirata. δει κωμα eam vocat S OZomenus,&Nire phorus λευκὸν - ῆα, tabuiam dealbaram, vel ea russa vel gypso, vel creta, quae literis exencausto, seu atramento, id est, nigris exarab tur Hesychius Σαὰο κακάρνους Τιθετ 3 Vt . Latini Arbum vocant,duod Graeci λεύκωμα. Unde Album Praetoris,Album curia iii iuro adscribi albo uicum, Sceradi albo iudicum apud Suetonium Fuisse Musmodi tabulas albas nigras nota tas literis apud Romanos valde requentes, ex Dione Latiis fuse probat . Salma situ , cui pleraque haec de

bemus.

LVIII.

TItulum Dominicae crucis tr/pictum ideo appestat Prudontius invia ter pictus seu scriptus, itera Graecata, Hebraicad G -- ριatis

176쪽

CLXIL

Pilatus iubet ζnorans, I sriba, tripictis

Tribus autem lingvis adscriptus fuit titultis ex usa

prisco, quo insigitiora quaevis, quorum notitiam latitas distundi cupiebant, diversis lingvis scribi curabatu Ita de Dario Eu opana in resso Herodotus Contemplatus itemBosphorum, duos super eum ci pos erexit, e candido I p de literis incisis , num quidem Agyriis, alterum vero Graecis Scriptus hic titulus lingvis , Hebrae ob locum in quo supplicium sumebatur Graeca, quia haec maxime a in iliaris esset Orienti, ex quo Ale Xander Magnus eum subegisset,&Seleucida imperium illic tenui Lsent Latina, ob maiestatem imperii Romani, qui a Judaea Jo Syria reliqua in Romanorum foret potestabe, ex quo Tigranem vi celat Pompejus Div)imsi , inquit in Cyrillus, tu ego puto factum est ut tr/um lingivarum , quae ἐγ praec irae nr, lucris scriptus ciculus fuerit onomum enum gentitam regnum Ccirso attributum visua vir Expressius Theoplaylaei mi Hoc Symbolun fuit, odporentissimigentium Romani, sapientissimi Graeci, religio si in Hebraei regno Cόristisubjiciendi essent. Ordine dialecti

hi tres plane diverso ab Evangelistis recensentur. Lucas primo nona ita a Graecam, deinde Latinam, ultimo Hebraeam. Iohannes Hebraeam Graecae, & Graecam Latinae praesert Baronius ex eo, quod apud Johanneia Latitia lingva extremo loco collocatur, ex e ellentiata ejus probare conatur. Inm V immane qua tuum errat. Theatra , Triumphos monvivia movet aroia ius. suos motus, nisi me ratio fugit mea, selicissime sedat Casau bonus. Longe aliter statuendum de Ordinerarum Linguarum. cn P Johannes retinet ordinenteum

177쪽

eum, quo Linguae istae in Iudaea suerunt usurpatae sermo vernaculiis erat Hebraeus, Graeci victores Graecam,Ro inani Romanam introduxere. At Lucas attei lii Ordinem Pilati vel ministrorum, qui primum locum sentici edere, quae prius vicili et Iudae Os secundum, ct ad subegisset postremum genti bis subactae, quod dicat, eo diverso ordine usos pange i , editata ον me non rilaborarent sed susceret iis cere de tribus tinguuioaeium 'i' iu usu cissent ae neglectu ordinis, sonis, neque nos de ordine curiosos me oportere. Coeterum cur moriens Regis nomen admiserit Christus, quod vivens recusarat, eleganter exponit Beda his verbis miti apte etiam, quoniam ex simul Pontifex est, cum eximiam patri suae caγnis fossam HV . altari crucis gerret, Regis quo , quo praeditus erat,digno

ratem titulo praetendit, ut cunctM Uere , e. audirect cre-άere et olentibi insinuaret, po per crucispatibulum non perdiderit suum, si con 'mari potius corroborarii impe-LIX.

VESTES CHRISTI

Iohannes c. XIX, 23. Omina τα μάτνα lata mero

multitudinis Hinc quaestio orta inter doctos, de numero vestium Christi Quinque alii , alii tres tutati sunt, solo numero pili ralitatis apud Johannem polito seducti . . Certe frugalitatis an a iis antiquitas incom- muni usu vellem omnem praeter duas gia Orabat. Existerior erat, quam Hebrae Graeci ἱ λατον se ii ase lum, Latini togam appellabant. Interior Hebraeis dice-

178쪽

CLXIV.

batur Graecis χιτὼν, Latinis timica avem ad modum Graeci pallio unico , Romani toga unicaute bantur, non pluribus; sic Iudaeos unicam vestem exteriorem est asse indubitatum est. Plurale apud Evatage Iist inpe' syllepsilia pro singulari ponitur. Exemplis ressi et clara. Marc. V. 27. mulieria, ορ ιῆm dicitur tetigisse το Domini, vestem scilicet exteriorem, qVae rei Quas te ebat. Atqui vers. 3ο. dicit Christus Πιςμου ψα-

ζαοῦν μ πιων Ubi ιμάτα vocat Dominus pallium suum,&plurale usurpat pro singulari. Con Matth. a XVI, s.

Unde Poeta eleganti mimus Nonnus esandem cum Iohanne sente utiam numero non eo dein exprimit Inter Vestim elata Salvatoris erat Tunica inconsutilis,opus, notae celo missum, aut ab Angelis consectum, ut inmiste ex voce resuper non nemo conteiadit apud Mendo Iam, Hi π.ist sed manuum Virginis λοτοκου, ut Baronius Mex eo Casau bonus suspicantur, quod adsertum ab Euthymio, ceu

σι MAEttri ex traditione Patrum haut equidem absolute rejicimus, 3 pi minime tamen Ludolphi nimis audacen admittimus conjecturam quod eam a pueritia gestaverit, ita ut ipso J-ἰἰ OV inaturaliter cresceme ea quoque per miraculum semper aucta fuerit. Certissimum est B. Matrem Domini non ejus fuisse conditionis in mundo, ut a lanificio debuerit

abhorrere, praesertim cum moris olim esset, ut linuri ta&lanam pari loco haberet sequior sexus, utriusq tractationi aeque indulgerent matronae etiam nobilissimae, adeo ut etiam potuerit Dominus vestem illam nancisci

ab aliqua ditiorum illarum mulierum, quae ipsum ex

179쪽

CLXV. Galilaea secutae ei de Eecessariis prospicere solebant, ut sentiti loquitur l. Maretius Dissert de

Fuit autem vestis apta membris&adstricta corpori, ma-Tun. Chram nuleata etiam sed strictis manicis ut erant in tu laicis sa cons. S. cerdotalibus Iohanni vocatur , quae vox lvid P. notet, valde controversum est inter eruditos. Veterum sententias refert δ perstringit Casau bonus. a Ex , t 2 :re celatioribus Magnus Salma sinis bysentit tunicarum ι, alias apertasse Miς , alias αρρας ' fuisse, qVae e X tot P0. . . .

tectae ac conclusae nulla parte utiles scissilesq; essent, ut ρ. Oa: sunt camisiae&interulae nostrae laneae vel meae. Tunicas apertas ex utraque parte in humeris fibulis stringi nsuevisse, quas fibulas uecpὰς miα et δας dicerent, i. e. suturas tunicas autem conclusas, quia fibulis opus nota haberent, ἀρραφους dietas; tales esse camilias nostras lan as vel lineas quae licet consutae sarcinatricis acu dicantur, nihil tam ei prohibere quin inconsutiles sint, nam acum sarcinatricis idem facere quod pecten extoris, quod nempe acu texere veteres dixerunt, c. Sed, quod pace Viri dixerim, quo minus assentiar multa sunt quae vetant. Primo quidem nimis durum est eanderi tatunicam inconsutilem lacu coiisu tam dicere. Deinde nondum probatum est fibulas αφῶς dictas esse futuras , quod futurae loco stent. Praeterea , si verum est , quod Vir Magnus dicit , iuerulas quasvis tam apud Romanos, quam apud Graecos, consutas acu fuisse, nullisque fibulis constrictas, quod corpori pressae adstigus arcendum vel aiadumque corpus essent clauis, atque ita omRes ita consutiles hi isse, iii id opus erat ejusmodi tunicam Christi peculiariter describere, cum tunicae communes tales essem quod tamen X 3 a Oha,

180쪽

CLXVI.

AIohanne factima, caecutit quinosi videt. Imo αρραφοῦν fuisse Domi lai Limicam aperte tradit Evangeli ita de 'percontextam per totum, id est, non acu aut sutura junctam. Quae omnia cogunt mecum Vulgo credere, tunicam illa natia consutilem vere fuisse ilicola sutam, id est, sarcinatoris acu ita inae, nullaque ita parte cola sutam. De Te turae opere praeclara multa habent Uiri Doctissimi, Casau bonus Ferrarius. milii sane vix sit vero limite, artisiicium subuculas, quae apud nos sericae vel laneae, totas simul texendi non quidem pecti te in tela, sed per acus longiores reticulatim conficiendi, priscis illis temporibus fuisse cognitum. At sine acu solis manibus sursum

versus contextam, qualia nunc reticulari muliebres calanticae fiunt, suis e tunicam Dominicam non negave rim. Dicitur enim a Iohaniae, quod fuerit o ἀνωλνυ φοεν ορ- ρλου, desuper contexta per totum. h. e. sursum versus coiit ex talia orbem. Elegaliter Non uas;

Idem bis dicit Nonnus a supe ore pariter , in rio e parte & rursus, acervice a talos gestantis. Tales fuereat estes re Iae, quas patres, ut ait Festus, liberi, ut con scienda curabant ominis causa, sic dictio, quod in Pitudinem sursum versus, astantibus texerentur Confirmat in i f hilii 'aciei te tui a Josephus S aliger, Vir m GCος, ivi, Re .M. aba, H qVit, a in Evangelio χῆ ν ρ αφια εα εα νωλν φο illo δ λου Graeci Scriptores ρ στάδιον χι - βω. vocavi. Fuisse vestem vulgarem , docet iidorus Pelusiiota his verbis T αγνο την ἐυθέλει ν ἐξῆτοιεκά