Commentarivs in epistolam Pavli ad Colossenses, scriptvs a Nicolao Hemmingio

51쪽

y R' ' Vt autem naturam filii Dei ostendat, VO- Mi cat eum imaginem Dei, id in non simpli' RRRut citer sed Dei inuisibilis. Hoc ut dextrὸ

λghyidi intelligamus, ordine haec excutienda sunta hi nyii Primum quid sit imago in genere Dei yi R A q. de quid, quotus lex in sit imago Dei. in detriti Tum, quomodo Christus sit imago Dei, rnitis lit Si quomodo in Christo imagine Dei, DO ius fatis id iis inuisibilis, reddatur quodammodo is illo pietas sibilis. Posi remo, quid fides cum doctri ii acoaptans tum consolationis c exhortationis ut sit hinc capiat.

Iniago quid sit, non 'obscurum Eu

ides enim rei alicuius expressio seu repraesent sumin otio,idi cum in anima hominis, tum extra lari animam. Cum enim menS humana cogi tat aliquid, imaginem quandam rei velu ti pingit de delineat, vi quoties cogitat ali ipdiu: quis hominem notum absentem, mente quasi delineat corporis figuram, quam m- tuetur de absente cogitans. Ad eundemi , modum Pictor manu Xprimit delinea-

52쪽

EPIs T. PAVLIhtim Dei accommodat filio Dei,ut aliquomodo umbras quasdam tenue tantae ricosideremus ac vocara maginem Dei, quae

ipsum Deum repraesentat Sc refert. Sed haec duplex est, naturalis nimirum, Si gratuita Naturalis Dei imago in solo Christo est, Sc est duplex, Estentialis, S per gloriam virtut i Essentialis es eiusdem essentiae cum patre, coaeterna coaequalis. Vt enim in nobis cogitatio format imagines rerum, de quibus cogitamus: Ita P ter aeternus sese ab aeterno intuens Si cogitans, gignit imaginem sui. Sed nos non transfundimus substantiam in imagines illas in mente formatas, quae reipsa sunt fu ihitae Sc evanescentes actiones. At Pater aeternus ab aeterno gignit imaginem,communicata ipsi essentia. Hanc essentialem Dei imaginem, hoc si , Christum dominum, Epistola adHebraeos vocat characterem substantis Patris, hoc est, imaginem substantialem, qua filius esto/λοέ οι cum persona patris, vocaturri λογω eadem ratione. Vt enim in nobis imago concepta est ovi , id est, verbum mentale: ita filius Dei λογω est aeterni patris, inebsabili ratione communicata est entia ab interno . Mago Dei per gloriam virtutis quam

loria'

53쪽

viiii quam Epistola ad Hebraeos απαυγασμα pnt'P j.gloriae Vocat est, quae refulget in Christo tar isti Pei operum diuinorum virtutem, in qua finituri ii Pax L lesii Potentia gloriosa, de volo n. iunia Paterna conspicitur. Ita enim se to desis θ=hiluim in Christo Patefecit Deus, ut in ipso et disiit' mimonsam suam bonitatem, sapientiam, ni Virtutem ac λανθρωπιαμ erga genus hu-

quoniam virtutis similitudo , induitis . Hilarius non potest elle diisimilis natu

S ae,recte ex virtutis similitudine essentiae si- η Fumi nitudo concluditur. Virtus enim Chri' 'i praesentis diuinitatis visibilis est imago, gagm,RI' Deus nobis, per se inuisibilis, quo

iam modo redditur visibilis. Nec potest

Paec virtutis gloria Prophetis aut Aposto-zo vo i I ilis tribui,qui diuina opera ediderunt. Nons, hoc nim propria, sed Christi virtute de inuo Lusti μ' atione id fecerunt, ad confirmandam ituro λ θ hristi gloriam. At ita Christus est ima

ita es adaal Porro, imago Dei per gratiam ea est, olorias. y ecundum quam primus homo factus Jc

54쪽

PAVLI formatus fuit, iuxta illud Genes, Faciamus hominem in imagine nostra, Sc secundum similitudinem nostram. Haec imago per lapsum Adae abolita est, in Christo rursus per regenerationis gratiam repar, Tur. Quare e reparatione iudicandum est, quid quali sic suerit illa imago Paulus ad Ephes . . in hunc modum scribit: Deponite iuxta priorem conuersationem veterem hominem, qui corrumpitur iuxta ccpcupiscentias erroris. Renovamini vel hspiritu mentis vestrae, Z induite nouum hominem, qui secundum Deum creatus est, in iusticia D sanctitate veritatis. Et ad Colosi 3. uentes veterem hominem cum actibus suis, de induentes nouum, Ut re nouatur in agnitione Dei, secundum ima, ginem eius,qui creauit illum. Ex his duo

hus Pauli testimoniis perspicue intelligi potest, quid qualisi, sit imago illa, iuxta

quam conditus fuit primus homo, qua eadem reparatur in homine per Christum. Primum ital laic consideretur αντιθεσις sui Sc veteris hominis Deinde quid singulis tribuatur, ex quibus clara concluditur imaginis definitio. Vetus homo ex tia dubium est viciositas Omnis, quae irre

r sit in hominem per lapsum Adae Nouus ' φῖ

homo

55쪽

Qmt i. i homo est, qui per regenerationis natiam ita tra ii nascitur. Veteri homini tribuuntur error,na. Batti colicupiscentia,prauae actiones. Nouo tri iti, Saehuuntur agnitio Dei, mentis renouatio,

gratia ii ianctitas, iusticia cc. Cum ergo nouus eiu iuni ilaomo ab imagine Dei dicatur, Sc nouus mago. ab homo is, qui eta regenerationis gratia na- inscribit Γscitur, sequitur maxinis huius reparatio uult tot 1 nem esse spiritualem regenerationem, i axit itur tu men agnoscit Deum, voluntas Deo ob . Loidui it temperar, εἰ affectus Omnes Deo in cibi dis litiui it quium addicuntur. Proinde imago Dei bdis exit summa in regi ira mentis agnoscentis it Vesul Deum, cordi obedientis Deo S affectu nidi eam Deo subiectorum Auc si placet ire

initium ' qnxi noricia de UeO, Voluntatis e S cordis conuersi ad Deum, ac libertas ἡ Voluntati , qua e libere obtempera

yy mus. Et debet haec imago dupliciter conrastinaeo hi siderari. Primum in Christo homine, idq;

Cis p 'tis, cordis, affectuum, ait adeo omni uinis Uirium in Chi isto homine, qua Deo con s P p sol mis Deinde in aliis hominibus Osi bus bri deratur imago Dei,que in regenerati qui Vti indies illustrior, posit vero resurrecri'E07rii, Vonem perficietur, quando non solid mente,

56쪽

EPIs T. PAVLI Christo conformes eximus, que admodum Paulus i. Corinthiis di ad Philip:3.

docet. Porro, quod Paulus I. Corintlinii virum imaginem 5 gloriam Dei dicat, id alio fit sensu. Non enim pertinet ad amctitatem dc puritatem cordis, sed ad externam ordinationem Dei,qua vir mulierem antecessit, In qua re gloria seu imago Dei quodammodo conspicitur, quemadmo dum in omni Principatu. Iam doctrinae colligantur necessariae, cum ad nos confirmandos, tum ad consutandos aduersarios. Primum igitur ex

eo quod Christus dicatur imago Dei, qui est inuisibilis, colligantur duo doctrinae. Prior, quod Christus sit natura Deus, est enim naturalis 8c substantialis imago Dei. Deinde, qudd Christus sit alia persona a Deo patre. Nec enim ipse sibi inquit Hilarius imago est quisquam, sed eum, cuius imago est, necesse est, imago de monstret. Imago etenim est rei ad rem coeaequandae imaginataec indiscreta similitindo. Est ergo pater,estac filius,quia imago patris est filius. Et qui imago est, ut vere imago sit, speciem necesse est Sc naturam, de eisentiam fecundum quod imago est, in se harthicii iu

i ligitu

ratius,dultu vel Is

57쪽

AD COLOSI. se trabeat autoris. Haec Hilaritis. Praeterea, hiic locus confirmat articulum nostrae Φλ ehit fidei de filio Dei: Ita refutat Arianos ληῖ ita alios haereticos, qui de Christi natura . ptie persona peruerse docuerunt. Consolatura . tia ρὶ pios hic locus, Sc fiduciam in ipsis au p VjIIuit et, quod vere sint recepturi amissam perias uiaan peccatum imaginem Dei. Moneto ut in Uri Utali dies studeamus, quo haec imago magis magis j in nobis refulgeat,quod fit quan do innocentiae,iusticiae, sanctitati, reliquis pilarit Qque virtutibus Christum induti, studebi

Primogenitus omni crear;

dei ditititurae. v jMPm e natiuitatem Christi aeternam a cre

id dis laturae saetura secernat, ante omnem crea

h i iuram eum genitum testatur. Dicitur lilibi it enim Primogenitus omni creaturae, quia sit ante omnem creaturam genitus. Vnde in telli Qitur de aeterna eius a Patre PenitUra,

illud quod minime anter creatura ut nume-

. - tibi randus, ex quo eius vera diuinitas con .cluditur. Qxiicquid enim rerum existit, Vty Τ . . vel in creaturis ponendum est, Vel Xtrai' p)' omnem creaturam. Si est eXtra creaturam sit ' omnem fuisse necesse est ante omnem crea

58쪽

turam, qliod soli aeterno Deo conuenit, qui est Patcr,λoγω de Spiritus sanctus. Quare, cum filius Dei hac primogenitus omnis creatur dicatur, equitur eum minime in creaturarum album cogendum esse, ut qui veluti Primogenitus ita is unigeni tus sit filius Dei, solus ab cssentia Patris ab octerno genitus. Hac igitur Observemus discrimen inter Christum N creaturas. Item inter Christum filium Dei unigeni tum, Malios non natura, sed adoptione filios, qui nascuntur quidem a Deo, non tamen a substantia Dei, sed per regenerati

nis gratiam cum in Deum crediant, Ioan. I.

Dedit potestatem, fir Dei fierent, qui

credunt in nomen eius. Hi ergo incipiunt esse filii, qui antea non erant. Ille primogetus ac una genitus Dei filius ab aeterno est aeternus filius Per natUram.

Quoniam in ipse creata sunt

omnia is

Ratio proXime praecedentis propositionis ab ordine causarum S effectuum. Omnia per ipsum creata sunt. Ergo ipse est ante Omnia. Ne in enim fieri potest, ut causa suus estectus sit prior. Praepositio

59쪽

Ur ob true terra. . in alia Amplificat rationem diuisione gen ΦRPtivs t is, quae diuisio ab applicitis seu locis roi dilopidi rum creatarum sumta est. Nam coelum 7 2 tot d terra receptacula sunt creaturariam.

f Subdiuisi a rerum qualitate. Qui i nosci, quid rerum est cum visibilium, tum inuitaici sibilium in coelis in terra, per Claristumasabiae conditum esse.

M. Sive throni, siue dominatio, nes, siue principatus, siue pote i

stateS. Omis a priori rerum, nempe visibi ij liiim specie, alteram, quae est rerum inui- sibilium subdiuidit, ne quis eXimeret an gelos, aut alia creatura eximias Dei in uisibiles. Ponit alitem hic quatuor Olim duarum Primum si nificata assi sena

60쪽

EPIST. PAULIBO. Deinde, quid Paulus ex his concludi ' Velit, ostendam. Θρ ut proprie significat sellam seu sedile deinde κατ διοχθῶ so lassilium iudiciarium,seu palatium regale,Vn ossis de metonymice ipsam regiam dignitatem iunt

significat. Psalm: q.Thronus tuta Deus in seculum seculi. Interdum per thronos, a maiestatis diuinae nuncios, nimirum ange los intelligunt, quemadmodum hunc latura praesentem locum veteres interpretantur lituit iReliquae tres voces sunt, dominationes, ias, Principatus, potestates, quarum Prima si intur,ignificatur relatio superiorum ad inferio nuntres, qua domini subditis dominantur ip uso imperant. Altera significatur principatus bolos ipse seu eminentiae dignitas. Tertia, IUS im Ohnin perti notatur. His appellationibus non it u gdistinguuntur angelorum ordines,sed potentia Sc gloria Dei indicatur, qui per an tuit gelos agit. Hi ideo potestates, domina o nationes δ principatus dicuntur, quia Xer tollidicent potestatem sibi a Deo datam per Chrii bilis stum, per quem creati sunt. Sed quo haec spectanti Paulus hac distributione omnes bibat creaturas in ordinem cogit,& subiicit ei,

per quem Omnes creaturae sunt conditae, hanidi, ut emineat diuina Christi gloria, ilici io, o

est primogenitus Omnis creaturae.

Omnia