Commentarivs in epistolam Pavli ad Colossenses, scriptvs a Nicolao Hemmingio

91쪽

AD COLOS s. significat,verum etiam tacite monet, ut in eodem statu permaneant. Porro, ni clesiastico statu duo laudat, nimirum O dinem dc stabilitatem fidei in Christum. Ordo quidem non regni sormam, sed docentium discentium rationem habet, de morum disciplinam continet, de quo Ordine plura ad Ephesios di sta sunt. Sta bilitas fidei, fundamentum retinet, nempe ipsum Christum, sine quo Ecclesia stare non potest. Fugiamus ergo Omnes, quila ταξία harbaricam Ecclesiae Christi obtriadere conantur, ut qui Enthusiasmo concitati, nihil rectum ducunt, nisi quod ipsi somniarunt. Damnemus Sc Papistas, qui omnes neruos eis intendunt, ut sepulta fide in Christum, ex humanis traditi nibus pendeamUS

Sicut ergo accepistis Iesum Christum Dominum, in ipso ambulate, radicat Maedificati in ipso S confirmati in fide, quemadmodum edocti estis,

abundantes in ea per gratiarum actionem. Illatio

92쪽

EPIST. PAULI Illatio exhortatoria est ad constantiam in vera doctrina, quam ab Epaplua didicerant. Hic loctis triplicem doctriEnam continet. Primum enim quomodo Christo adhaerendum sit, Deinde, quid praestet fides, Postremo quomodo fides incrementa firmat,docet. Quomodo autem Christo adhaerendum sit, triplici sim, litudine docet. Primo enim loco confert Christum viae, nos Viatoribus. Quare,nisi errare bet,haec via sola tenenda est, quod fit, dum in ipsius doctrina constan. re permanemus. Deinde confert Chrissium radica, nos vero arbori seu ramis. Si ergo fructificare volumus, in radice manendum est, ex radicis succo vivendum,' crescendum est. Praeterea confert Christum fundamento, nos aedificio. , si igitur collabi placet, fundamento innitendum est . Sed quid praestat fides confirmat inquit fidem. Quare fides hoc prinstat, ut Sin via sine errore curraS,S in radice cum fructu permaneas, ' super fundamento fixus d immotus perstes. In hac fide tum demum crescimus Mabundamus, quando accedit frequens gratiarum a filo. Hac enim, quemadmodum verbo

ct sacramentis, litur di augetur fides. Videte

trai

ti, ut

lapassi

93쪽

zi et Videte ne quis sit, qui uos

α' depraedetur per Philosophiam

'hi' h ac nataem deceptionem, iuxta pqhit, traditionem hominum, iuxta ela menta mundi S non secundum 'li triplii Christum.

Mitillo Propositio est tertiae partis Epistolae. viris usi attentionis particula figurata ac expositi nasolat i hi amPlificata. Videte, inquit, ne quis occidant Vos depraedetur, ac si diceret Periti totis sanam Christi doctrinam in ovile Christi, abolistum in quo pabulum aeternae vitae est, perdurata, in vi estis, Videte igitur, ne Pseudoprophe-h. I iij j lupi S praedones pessimi sunt, vos pia uti sit r.ed in abigant, dum septa ovilis Chrsutilia sit,id est,sanam doctrinam interrupunt per 'Hii, iiii PhilosisPhiam,eam videlicet, quae sic qui' ea n dem Vocatur, Sc tamen nihil aliud est,

yy num traditione elementa mundi, hoc est, ceremonias seu res, quae potius a Christo abducunt,quam ad ipsum quenquam adducunt, vobis obtrudit. Hic est simplex

inus Sis opositio i sensus

Porris,quemadmodum perperam fa-ailso iunt,qui hoc loco abutuntur ad damnan'

94쪽

EPIs Τ. PAVLIdam viuersam Philosophiam, quae retiera sititi excellens donum Dei est Ita damnantur cogat hoc dicto Paulli, qui ex corrupta philoso sul phia Ecclasiae Christi ullum dogma obtrum fi lidere tentant, tan in negocio salutis neces saliua sarium Vna est doctrina salutaris de coriolatas allata, quae continet omnes thesauros sapi it; entiae 8 cognitionis salutaris. Verum spositquemadmodum olim populus Israeliticus ad extructionem tabernaculi usus est opi tracti husAegyptiis:Ita nos quos sciamus surcitat pandas de Philosophiae verae partes, non asci, ad destruendam Ecclesiam,sed ad ei serui lotigiendum Etsi igitur solum verbum Dei si Antiis lutare est hominibus, interea tamen non sussissisunt contemnenda alia Dei dona, quae nostillac lparum suo quodam modo ad aedificatio et nunem Ecclesiae faciunt. Quis quaeso phrasta iri Iscripturae intelligat sine Grammatica quis vij partes longioris orationis c quis disputat, g tonum seriem c quis argumentorum virtu danates percipiat, artis Dialecticae rudis 'in uinu non Paulus in Episcopo requirit, ut sit paptus ad docendum, ut postat recte secare qum verbum Dei quod fieri non posse sine Di turpaleetica nemo non uidet An non pulcerri ceranaae Rhetorica lumina passim inscriptis una

Prophetarum d Apostolorum conspici dice

95쪽

AD COLO ILUntur, quae sine Rhetorica Schematum ' λ λδ cocinii ione minime explicari possunt QMa

δεῖ λ a multa dicta sunt in Prophetis, Psalmis c 'g'it scriptis Apostolicis, quae sine rerum natu ludit alium doctrina intelligi nequeunt c An Et non vera Ethica pars legis diuinae est Vn-

arta de oeconomicae de politicae leges,qua D p;λ Itiis non vult contemni, extructae sunt In virilia mathematis excessuisse veteres Patriarchasa diu usi non est dubium, in quibus Paulum quoly 3 canici fuisse liberaliter institutum, vel e e aP-α alla. Paret, contra graeco ipsos Arati astrosea cla dilooi testimonio sit usus. Qui Mosen legit,aemisast Arithmeticam Geographiam agnoscet in t summe necesssarias esse ad multorum loco iam, Maum explicationem. David, Iob, Ieremias

AP ac multi alii sancti viri Musica delectatio quis hi sunt. Com tanti Ohioe sint utiles, S mimia Dei dona, sacri ohilosophiam in uniuersum

utiem uati inentur, probentu improbenso et dii plitiosopho tim dicta Aristoteles do- ρ mundum in aeterno fuisse, sed hoc di-

App*ῖψ' uti ad se ipturam examinatum, falsum

96쪽

PAVLIphiae axioma, sed philosophantis erroris dicetur. Idem, unam omnium rerum pri. mam causam, nempe Deum ipsum rati,nibus physicis demonstrauit,quae demonstratio, quia congruit cum verbo Dei, approbanda estis amplectenda. Iuxta hanc regulam, sanctus Iustinus philosophus 2 martyr multas sententias maminat, probat, improbat,potissimum in libro,cuiustulus ανατροπκ, id est, euersio quorundam Aravitotelicorum dogmatum, Item in libro ad Triplaonem Iudaeum, tem inli-hro contra Graecos philosophos. Secunda, adhibeatur philosophia r rum sacrarum explicationi, non ut dom, .sed ut ministra,que autoritati verbi ci dat. Sic Grammatica,Dialectica, Rhetoricacoetei ci disciplinisuo fungantur ministo

rio.

Tertia, quoties verbum Dei aliquid, quod absurdum in philosophia videtur,

commemorat,philosophia se humiliet agnoscat suam corcitatem, corrigatur cale-itis philosophiae admonitione,& non quati obtorto collo in suam sententiam ver-hum coeleste trahat. Rectὰ enim Orpheus, Ut citat Iustinus martyr,omnibus mortali-

s Saul alliasam col

97쪽

Quarta, Omnia philosophorum di

cta, quae cum verbo Dei pungnant, Vtut μ' x uati plausibilia rationi videntur, rericiantur ac p i. o i damnentur, tanquam coelestis philosephis p uδα praesentissimum venenum. Rectissimet 'in figi enim monuit Hylarius, sensum scripturisi, utilio it non esse inferendum,sed e scripturi Peten dgillanal,l: dum. y 7,lier: ii inta Decreta philosophorum, usi i. non pugnant cum verbo, si demonstratio nes aut probabiles rationes habent, reciPi' D, non Vtigantur ac amentur, id 3 maxime, ii ad re- ionali bitrum conseruationem, aut ad more so ita: mandos faciunt. R Sexta, Exemplis die is philosophi . cis utatur theologus prudenter, hoc enim py'ῖς interdum fieri potest valde utili ter, quia /λη. exempla de dicta congruentia cum Verbo Ea lauri saepe ehementiores stimulos habent. Sicissit g Salomon pigrum ad sermicam mittis, Vettone, is ea discat sapientiam Dominus nos ada σἰtndis serpentes S columbas,ut ab illis prudenti-ittaino liis simplicitatem discamus, aman a palui dat Thiresias parochus Thebanus,tametsi laxa, ethnicus tyranno minanti sibi exitium, eo

quod

98쪽

EPIs Τ. PAVLI quod vera quidem sed non placentiaceret, respondit: Veritate te o Tyranne sentiorem alo. OceXemplum non Incommode adduci posset ad animandos min, siros Christi,ut constantes sint in docenda 8 defendenda veritate.Simili modo Physica exempla Ciconiarum, Halcyonum resumi possunt in commendationem pietatis erga parentes,et bene meritOS. In reprehemsionem exemplum viperarum Iohannes a Christus obiecerunt Iudaeis. Ad eundem modum axiomata philosophorum viii, rer adhiberi possunt, quale est illud Plat,nis, Deus omnium honorum ατιο , a malorum omnium αναμος est. Sicut Paselus interdum philosophorum diei asperigit, ut ad Tit: i Epimenidi S. I. Cor: IS . MOnandri Act: T. Arati testimonia adducit. Licet enim undi i mutuari, quicquid i Deo profectum est. Has regulas secutus theologus, sentiet sibi non inutilem fore philosophiam veram. Qtiare, philosophia studium ab omnibus bonis amandum censeo, ac necessarium iudico primis ijs, qui in maioribus facultatibus, in Medicina, Iurisprudentia dc Theologia cum fructu versari cupiunt. Vertim id sobrie fieri velim. Nam, qui vitam omnem in Ethni cis es iis

99쪽

pMyla dicis scriptis consumunt, gentiles ad postr i ''dIIra mum evadunt, nec ferunt se postea verbo lanitati Dei corrigi, Imo contemnunt verbum, acini'aetio se caeteris sapientiores impudenter praedinti tuai cant, adeo ut a conuitiis, quoties occasio: in toti datur, abstinere non possint. Non igitur II, si h Patrocinatur hic Pauli locus philosophiae taetraret 1 Son senatoribus, sed η tantum,qui eam in tesses... i a suo terminos, ct quasi intra suum ci stari: lolii uiui a manere non sinunt. Non enim pro

hiii, ii pri accipitur philosophiae nomen, filo j, ed Pro acumine hominum, qui allaciterota hiillhi lla ad decipiendum abuteoantur,id quod

G per philosophiam Sc inanen fraudem

isthmi diuxta traditionem 1Ominum,Quae abduciti Christo, intelligit. Retineatur igitur ph1osophia di ametur Caueantur insidiae ex

hilosbphia falsa obturentur aures ad bla tu Miφ' spemas voces eorum, qui maiorem certi' sp ita iud net coecae philosophiae, quam clarissi- nio erbo Dei tribuunt, Tribuatur Deos hosti sutis honos,et collocetur supra Omnem an- id j d* elorum de hominum sapientiam, nec molitatibui, j tieant nos istorum ineptiae, qui Satanico Istologia' spiritu inflati, infra omnem scientiam, MPm sis eratissimam illeologiam reiiciunt.

100쪽

Quoniam in ipso habitat mnis plenitudo Deitatis corpo

raliteri Prima propositionis ratio ab excelletia Claristi sumta. In Christo est omnis plenitudo Deitatis corporaliter. Igitur extra Christum nulla plenitudinis pars quaerenda est. Qitare non audiendi sunt philosophantes, qui suis speculationibus Deu alibi, quam in Christo quaerunt, in quo se totum Deus exhibet iam igitur Christum habet, D tim habet, qui Deum habet, ei nihil dcesse potest. At Christus in Evangelio exhibetur totuS, quare non alibi quaerendus est Deus, quam in ipsius verbo. Ex hac ratione Pauli apparet sui isse quosdam Colossis, qui subtilius de Deo philosophati sunt, quam secundum regulam Euangeli j, quin cauendos monet. Sed quid est, quod dicat plenitudinem Deitatis corporaliter habitare in Christoc Num Deus corpus habet, ut anthropomorphitae somniarunt Nullo modo Deus enim spiritus est, veritate Oste. Quare hic corporis vocabulum sitate accipi non potest. Sensum igitur sic rosolvito per collationem. In aliis Deus habitat suo spirituac separabiliter, nouos Oxus, hil

licitat

dissi dat l

ira C lii ad