장음표시 사용
91쪽
quando sol est in Tauro id est ad diem et . Maii, is enim est
quem Aegyptii Pachon vocant, perinde ac testis est TZetzes in cometariis in Histodi op. & di. ubi comemorat quemata
modum partes singulae duodecim totius anni, quas nos meses vocamus, ab Aegyptiis, Romanis,Graecis, Atheniesibus, atq; Hebreis dicantur : & quamuis asserendum esset Olyn Piodorum loqui de apparente ortu, cum in graeco contextu reperiatur illa vox εαιτολἰ, tamen quia ipse hac in parte ter. minos cofundit, ut infra apparet,ubi de Syrio verba faciens , vult hanc vocem , secus atq; Proclus, Ptolemaeus, & alij de meliori nota autores, signiticare etiam verum exortu; dicedum erit, de vero Orionis ortu eum intelligere, ac de tempore , quo apparere incipiebat. eoq; magis quia, ut in secundo huius nostrae disputationis libro probauimus, The phrasti, Aristotelisq; seculo oriri incipiebat Orion cum pri- ma Clypei cum gr. 26. 6.Tauri; in quod signir sol ingredie- .hatur die et . mensis Pachon, quo tempore ex Olympiodori
sententia ortus erat Orionis. Quapropter cum Aristoteles haec postrema verba de apparenti exortu , non autem de vexo protulerit, sicuti infra videbimus, haud quaqua bona erit Olymdi odori expositio: pr terquani quod Aristoteles aper- te docet Orionem nasci in mutatione et statis, hincq; ratioci-
natiar eius exortum fieri in temporii mutationibus, ni miris quando alterum transit in alterum ac mutatur; cum e contra Olympiodorus velit verno tempore eum ex rei, atq; inaequalitatem temporis , in quo apparebat, nequaquam contingere ob mutationem unius temporis in aliud, verum ob, rnaequalitatem veris: haec sunt eius verba. Quoniam igitur, disparili in aequaliq: tempore refert celo asspectum suum, ve- , torumq; flatu inaequalem acrem reddit, sed quanquam' ver , α autumnum inaequalia tempora appello, non simili tamen, ratione id dictum putes velim, magis enim ad inaequale ten- , lit natura antumni, quam natura veris ; quod non soluinalienam est ab Aristotelis mente , verum etiam apertissime
ad uersatur Hyppocrati, Galeno, ipsiq; sensui, cum hic qui- 'dc mollendat, illi vero monimentis reliquerint suis, vernum tempus maxime temperatum este, longeq; abesse ab Omni
92쪽
s, omni inaequalitate . quocirca Hippocrates illud appellat sa-Iuberrimum , & minus mortiferum; ut preteream me ne su spicari quidem posse, quonam pacto mense Maij tranquillitas incipere valeat, atq; tam longo tempore perdurare , quemadmodum esset usq; ad Etesias , qui poti Syrium spirare incipiunt. Latinorum opinio ponitur atq; explicatur, reiicitur
ALbertus Magnus, D. Thomas omne'; latini, quos
sequitur Buccaferrea, praeter unum Vic merca
tum , cum viderent Aristotelem proposuisse duo pertractanda, quomodo sol cessare ventos faciat, rursus quomodo illos excitet, eorumq; motui vires a dat; horumq: unum abunde satis explicasse, & tranquillitatis rationes adduxisse, docuisseq; tempus quo solita esset fieri: arbitrati sui, hoc in loco de secudo disputationis me-bro eu verba facere, hoc est quomodo sol excitet vimq: i cutiat ventis: hancq; eoru opinione fulcire conati sunt Alexandri auctoritate, qui videtur eandem sentcntiam habuis se suis in commentarijs. quam horum omnium opinionem,
cum Franciscus Vicomercatus tollere vellet, in unum Alexandrum ,tanquam in illius autorem, latinos relinquens, ita si inuehitur. Nec ut Alexander censet nunc docetur quomodo si a sole venti excitatur, cum ante traditum esset, per eundem
13 sedari; nullus enim, ut patet, hoc in loco de ventoru per sori lem excitatione sermo est. in reliquis vero, scilicet, de tempore exortus Orionis, atq; de repugnantia, quae videtur inesse verbis Aristotelis, D. Thomas & Gaietanus secuti sunt expositionem Alexandro attributam; hoc est Orionem exoriri principio autumni, traquillitatemq; esse ante exo tum, post vero ventos excitari. Suessanus vero atq; Bucc ferrea quicquid noui addiderint, i a supra visum fuit quantum ad proposita qnaestione attinet; non .n. modo ea omnia recensere consilium est, quae cu ipsi, tum Albertus ante illos
scripsere, ne longius quam par sit , protrahatur disputatio . Frant r
93쪽
Franciscus Vi comercatus persistens in sententia, quam sibi ipsi persuadet consentire cum Olynipiodori opinione;Vult
Aristotelem, scu iam supra dixisset circa Orionis ortum, imaxime ventos cessare usq; ad Etesias , ut omnem dubit tionem tollat, quae oriri posset, causam asserre ; cur licet circa Orionis exortu . i. vi ipsemet exponit , post eiusdem Exortum regnaret usq; ad Etesias dicta tranquillitas, tamen in eius exortu multos inconstante'; status spirare cotingeret. Verum, cum, ut supra iam probatu est, haud germana sit.
haec illius expositio circa primam eius partem, id est quod
post Orionis ortum tranquillitas fiat, ileq; etiam vera erit ratio connexionis horum verborum cu ita perioribus. item defendi non poterit, quod de Orionis ortu subiungit, an firmans eum seri, cu sol initium Geminorum ingrediebatur,& quemadmodum ipsesicit in mutatione verni temporis in aeitatem. non enim video , quomodo, cum sol sit eo in loco, iam dicta mutatio fieri possit; cum potissimum accipiat temporum initium a solis motu, non autem ab ortu, atq; occasu syderum, ut necesse est fateri, cu ex suis scriptis ipse mentem suam non aperiat. ocirca falsum quoq; erit quod scribit de tempore occasus Orionis, volen S contingere circa mutationem autumni in hyemem, quando sol est in Scorpione: cum haec ipsa mutatio longo post tempore accidat, ac ut omnes probe nor ut, circa brumae solstiti ii,
veluti altera veris in aestatem cum aestiuo solstitio: verum de aliorum opinione satis dictum. Vera interpretatio verborum Aristotelis offertur, Alexabit exp sitis declaratur defenditor, illius, interpres rei itur. quomo
venti a bole augeantur remit antur docetur. cap. U.
HI ita expositis, consentaneum erit, modo ut quid
ipse sentiam explicem; quod sacere no auderem, cum praesertim probe norim, quae mea sit imbe- cillitas ingenii, ut possim ea recte explicare, que
praeclarissuta, ac docti:simi viri minime in qui potuere ,
94쪽
nassi cognoscerem, non meam, sed Alexandri praestantissimi philosophi opinionem prς me ferre;quam ipse suis commentarijs expressit, linino & Theophrasti, a quo ille ea accepit. Aristoteles igitur cu praecedenti capite docuerit causas generationis ventorum , ac eorundem motus, dixeritq; solem potissimum suo calore eos gignere, ac excitare; quinto capite volens ostendere, sicuti sol eos producit, ac mouet, ita etiam vim illis auferre, iuxta ac tollere: proponit sibi perscrutandas causas, quamobrem id efficere possit: quasia sole ipsi dependeant, tanquam ab eorum principio: quod non solum problemate 3 q. particulae 26. dictum fuit; verunt etiam sapiens ille senex, Musi sit: carus, a quo tam multa acceperunt antiquorum philosophorum scholae, in hymno solis perspicue satis id docuit, quando solem effinxit ornatum
veste omnibus ventis mira arte contexta, ita canens. πνοιή ἀνεμων, & c.
Pulchra autem circa corpus sulget vestis . Tenuiter contexta flatu ventorumb & c. Vt autem propositam assertionem statuat praeceptor, primu causas perquirens, quamobrem venti cessent, inquit, ut iam supra vidimus, solem id praestare, cu suo calore exhaurit eas exhalationes, quae paucae debilesve gignuntur; aut ita te ram exsiccat, ut nullo pacto possint ex ipsa gigni. verum
quando sol id praestare possit explicat ipse Aristoteles eodecapite paulo infra,rationes adducens, cur Etesiae producantur post solstitium, non autem antea, aut circa solstitium, , ipsum, ubi ita inquit. Etesiae autem post solstitium, &ca- , , nis exortum spirant, & non cum sol maxime, aut propin- , , quus est, aut remotus, & interdiu quidem spirant, nocta, , autem desinunt; cuius rei causa est quod cum prope adest,
, , ante exsiccet, quam exhalatio exoriatur, cum autem paulu-
tum recesserit, moderatus iam calor gignitur ; ita ut aquae ,, gelu concreti colliquescant; ac terra tum proprio, tum so- lis calore exsiccata; veluti in fumum halitumq; abeat; quo loco Alexander, Olympiodorus, omnes deniq; cum graecitum latini expositore dicunt, neq; Etesias.ucc ventorum ullum
95쪽
vllum fieri in solstitio, quia terra adeo arida est, ac humoris
expers,ut minime possit exhalationes producere; aut si producat, paucas quidem; quae cum debiles sint , sic confestim etiam a solis calore consumuntur: glacies vero , atq; niues Aquilonem versus conglaciatae , ex quibus Etesiae producuntur, , nequaquam dissolui possunt, cum haud sufficiens calor adhuc sit, qui tunc in aere fit, ut possit id praestare: quaeuc pauci inde exhalant simili modo consumuntur. qu circa dicendum erit, circa solstitium estiuum pauloq; ante , aut post, te pus esse in quo, cum locus sit rationibus ab Ari- stotele allatis, tranquillitas ventorum fiat. quod cum ipse ν, docere voluerit, ita scriptum reliquit. M-ἀνα-
s, hoc est quamobrem circa Orionis ortu fit maxime tranqui M litas usq; ad Etesias & Prodromos ; quibus verbis, cum de- .dita opera usus sit voce illa ἀνατολ), quae ad differentiani alterius επιτολii, definitur a Proclo in Hetsiodum esse pro- Prie κ σὐν τανοπρῶνανάσορο, id est astrorum una caxi sole ascensus; quemadmodii & altera si σκνεράσις τῶν ρουρῶν τῆν ὐλια ην, id est astrorum apparitio posts si larem occultationem: quod affirniauit etiam Ptolemaeus,&polt illum Achilles Statius in scholiis super Phenomenas, Arati illis in verbis. ut ego interpretor ; differt autem anas 3 tote ab epitote, anatote. n. est stetit unacu sode supra orizotε si ascensus, epitote vero quando matutino tempore stella ori-νa tur, & deinde post ipsam sol emergit: consulto inquam cum usus sit illa voce ο νατολή, perspicue declarauit, se accipere ortum Orionis verum, qui ut supra diximus, eo seculo praecipue eueniebat cum primo Cancri gradu. quod perspiciens Alexander acutissimus huius loci interpres , inquit connexionem verborum Aristotelis prosequens . Atq; has, , quidem ob causas sol ventos sedat, interdu quidem eos ces
,, fans, ac discemens; exi 3uum exhalationum calorem, quae, , sursum allatae sunt, tabefactedo; interdum vero terram e X-
, , siccans principij ortum prohibendo. Nam & ob id inquit . , , circa Orionis exortum,& usq; ad prodromos, sole nimiru ad ,, aeriuas versiones redeunte fieri tranquillitatem. quo loco
96쪽
litis perspicuum est Alexandrum intellexisse illum ortum Orionis, de quo pret ceptor loquebatur, fieri solstitio estiuo consueuisse. quocirca Theodorus Metochita, qui Themist ij commentaria, ita in epitomen redegit, ut Theni istius Alexandri, perspicue in sua paraphrasi asseruit Orionem
circa aestiuam conuersionem exoriri; confirmaturq; autoritate Salustii, cuius aetate parum poterat varietatis inesse, qui idem scriptum reliquit, ut testis est Seruius V. Ae-ἰo , ne id. his verbis. Nam, ait, cum subito assurgens suctu nim-s, bosus Orion: qui oritur ut Salustius dicit iuxta solis aestiuia a pulsum : quod exponi debet, ut iam sexcenties dictum est
supra, de vero ortu totius Orionis; cum de illo tantum v trum sit eum contigisse, quando sol Cancrum ingrediebatur lqua de re videre viaeor fore omnibus facile cognitia, cu lo tus Orion tunc ortu vero appareret in puncto qstius couemsionis, quo tepore sol non sinit exsiccando terram, eam producere aliquam exhalationem, aut si quam iam paruam produxit, statim eam consumit, iureneterito Aristotelem affi mare potuisse, circa illius exortu precipue tranquillitatem Oriri . neq; mirandum est, si clarte non expositorii se intellexisse de vero totius Orionis ortu, cum ia causatri e plicaucrimus, quamobre ipsi omne'; est; , qui ea tempest te scripsere, adeo breues extiterint in hac materia pertractanda ; praeterquam quod voce illa ἀνατολ4 , ut iam diei iam est, cuius est proprium significare veros stellarum exortus, Aristoteles quam optime indicauit de vero exortu Orionis non de altero verba facere. Iam vero cum causas tranquillitatis explicasset, ut proposuerat, atq; tempus; idq; circa Orionis ortum esse, perdurareq; ad Etesias usq; & Prodromos dixisset; insuper etia cu addidisset, a magno frigore, magnoq; calore eam gigni, simulq; docui siet, cur aliquando ipsa tranquillitas mediis temporibus fiat, quibus nec calor, nec frigus dominatur, ordo propositae quaestionis expostulare videbatur, ut quereret, cur sol ventos augeret: quod cum minime prestiterit. saltem explicate verbis supra citatis, id profecto fuit in causa, quamobrem ut dictum cst, latini pene omnes affirmauerint hoc illum praestitiise eo in lori N co ubi
97쪽
co ubi disiicilem, atq; inconstantem Orionem appellans de
eo verba facere incipit, in quo sicuti Vicomercatus recte considerauit, ne verbum quidem. haud quaquam tamen recte reprehenditur Alexander, ut iam visum est, cum longe alia mens sit ipsi, quam Vico mercatus caeteriq; latini omnes opinati sunt: cuius verba perpera accepta atq; , translata illis occasionem praebuere hanc expositionem amplectendi, atq; Vi comercato eam incusandi; quq si attente considerare velimus, non solum videbimus Alexadrum nequaqua credidisse Aristotelem hoc in loco secundum propositae quaestionis membru pertractare et verum per se quisq; causam discere poterit, cur de eo expresse mentionem philosophus non habuerit, quin potius eum praetermissis te videatur. Nam cum Alexader pret manibus haberet explicanda haec Aristotelis verba, in quibus a generali explicatione quietis , ac tranquillitatis ventorum ad aliquorum statuum generationem, ac motum declarandum philosophus descendens, videbatur non satis explicasse, ut iam sibi proposuerat,causas, quamobrem augeantur aliquando vi solis venti inter
spirandum; de hac re iure merito dubitat, dubitasq; miram sui preceptoris methodum, artemq; aperit, ac simulq; osten dit, quo ordine propositam sibi materiam pertractauerit ;
cum duo in uestiganda proposuisset, & solem sedare ventos & rursus eos augere impetumq; eis afferre. De altero nem- pe quo modo eos sedet, cum dixerit, alterum illud praeter- missi de videtur, quomodo eos augeat; At enimuero reS non ita se habet,sed per ea,quae ex dictis infert, manifestum facit, ' quado & quomodo sol ventos augeat. De Orione aute ait, Ῥυ incertus , &difficilis Orion esse videtur,& c. Quo loci n tum eit verba illa tantum abesse , ut sic accipiat Alex. quemadmodu Piccolomineus credidit, ita ea la
98쪽
,, tinὰ reddens, ex his, quae modo subdit; quasi velit Arist. ob ea, quae de Orione subiungit ostendere, quo modo εἰ quando sol status augeat, ut contrario sensu illa sumat, quemadmodum nos interprstati sumus, nimirum Ob ea, quae ex iam dictis infert Arist. addisci earum rerum causam, quae secundo capite ab illo propositae fuere : quod perspicue ostendit verbum illud , quo usus est Alexander. proprie enim significat ea, quae ex positis, atq; iam concessis inferuntur, atq; colligunturή quocirca idem in 7. Com. primi Priorum
hac loquendi forma usus est τὰ , paulo-ue infra eandem conclusione vocavit & sane quod is ad propositum locum attinet, cum Alexander dicat. De O- rione autem ait, quod incertus & c. manifestum est, cuiusic velle Aristotelem verba facere de Orione, ac de ijs statibus , qui eiusdem exortu siue occasu excitabantur,tanquade re penitus diuersa a proposita quaestione de ventorum augumento; adeo quod secundum Alexandri opinionem ex verbis antecedentibus non autem ex consequentibus de Orione, colligitur solutio secundae dubitationis ab eo propositae. quod verissimum esse conspiciemus, si meminisse volumus multis in locis Aristotelem scriptum reliquisse , unam
esse contrariorum scientiam; quare cum unum ex alio cognoscatur, in more positum est apud illum , aliquando de
Uno tantum pertractare , ut ex inde quis alterius scientiam exhauriret . quocirca Averroes non veritus est dicere in sua
paraphrasi in Poeticam, Aristotelem ob panc eandem causa de Commedia non pertractasse, ut in pro emio iam sibi proposuerat facere: quin sorsan, cum eadem sit contrari orum
disciplina, satis superq; illi fuisse Tragedis docuisse regu-Ias. quapropter, dicendum erit, cum Aristoteles sibi proposuerit quaerendas causas duorum inter se contrariorum este-ctuum, quomodootenti cessent,quoue modo spirando augeantur , cu unius rationes attulisset, necessario docuisse alterius , quia contrariorum eadem est disciplina, & contrariae contrariorum sunt causae. quod cum maxime Λristoteles intelligeret, breuitatis sectator accerrimus, secundu disput tionis membriam explicare non curauit, cnm ex ijs, ut Ale-N a xander
99쪽
xander optime perspexit, quae in primo iam dixerat, causas elucere secundi cognosceret. neq; erit difficile videre, qu modo id sequatur, cu . n. Arist. dixerit flatus deficere,quado sol maximo suo calore cosum it calore exhalationis debile atq; modicum, quod accidit, ut ipsemet perspicue docet in
libro de Iuvent. & Seneci. cum maior calor alimetu mino- ris absumit, ita inquiens. quapropter no modo minor ignis sa marcescit appositus maiori, sed etiam ipsa per se lychni sa- ma maiori impositastainet comburitur, vi quodvis aliud ido neu uri; huius rei causa est, quod alimentu quo flama minor D fruitur, id maior absumit , Mntequa illi nouu accedat . cum caloris nutrimentu humida sit materia, tunc affirmandum c-xit solem flatus sedare, cum potest modicas, ac debiles exhalationcs,ex quibus constant, ob paucii earundem humorem subito consumere: unde colligitur ex contrariorum regula tum ventos ab eodem sole augeri, cum cx multis & vegetis Pleisi'; multa humiditate exhalationibus ortum ducent; eo quod tunc suo calore augeat exhalationis calorem , qui h tid quidem sufficiciis erat trahere secu humidam parte; quecum non possit ob sui copia consumi a sole, maiore ab illo motum ac vim acquiret. quod totum innuit Arist. Prob. 33. pari. 26. secundum Gaze versione ubi dixit. Cur sole se at- ., tollente spiritus Si sternuntur & augentur 3 an quia spiritus, , vel aeris vel redundantis humoris comotio est; quae, ut cum, , parua est compendio a sole consumitur ; itaq; nullus spiri- tus inde existit: itffcum magna est solis exortu amplior red- , , ditur; sol . n. autor & parens motuu est. ac Theophrastus li- bello Ue Ventis clarius tex. 18. Sol autem videtur & moueri re spiritus cum oritur & sedare; atq; haec cauna est cur freri quenter augeri soleat & comprimi: quod non uniuersaliteris verum est e apparet; sed in quibus contingit hac de causia se contingere arbitrandum est ' cum enim qlli ascendit humor, , cxiguus sucrie, hunc sol vincens absumit & exsiccat, ac , , cellare facit; at si eius copia amplior suerit, impctum affertri ac mo one vehemetiore reddit. Nec aliud ide voluit Aristo prob. - . ubi causam afferes cur Fauonius vespere spiret,no-Que; desiliati id cotingere asilaniauit, quia tunc solis motus
100쪽
deficiat: ac si dixisset , quia subito calor etiam ille deficiat
quem sol suo motu, ac presentia augebat illi exhalationi, ex qua Fauonius gignebatur. quocirca Theophrastus citato loco concludens, dixit ventos aliquando cellare occidente sole, quia sesa abscondens auferat ab illis motum, quem dederat: paulo te iusta pertractans eandem quaestionem de FI tu Fauonio, complectensq; una paucis verbis, quid sol circa ventos efficiat, quoue modo operetur, ac eos gignat, vela, aligeat inter spirandum, ita inquit. Horis vero postme- , , ridianis amat loci ipsius ratione; spiritus enim sole humoress, diffiindente, vel sc cernente proueniunt,vel certe ad princis, pium ipsum cooperante. Vopropter iure quidem tex. , , de sole sermonem habens ita locutus est. propterea si stante , aliquem ventum offenderit maiorem reddit, quod nonnihil adiunxerit o Ruisus usa Aristotelis verba fusius enarrantur, O dubitationes quadam 'redi ficiles ex eis tolluntur, reiiciatur , Vicomercatus . cap. UL
Am vero satis explicatum est,quemadmodum Aristotelas
docuerit causas utriusq; rei , videlicet cur sol ventos cessare faciat, rursus vero quo pacto illos augeat: quod cum praestiterit, unaq; tempus cessationis ostenderit, quod esse dixit circa Orionis exortum , ad Etesias usq; αProdromos: quia communis erat opinio eius qtatis in exortu atq; occasu huius imaginis contrarios effectus locum habere, atq; ipse dixerat, vento'; sare multos,eosdemq; vehementissimos, qua de causa,& difficilis, incertaq; appellis
tur; ut tempus etiam demonstret eorundem motuum , &
quando ipsis rursus flare incipientibus, tranquillitas finem haberet, ac si ad nouam argumentationem diluendam se pa- , , raret, ita scribit. difficilis autem, & incertus emergens des, occumbens Orion esse videtur; quibus in verbis illud praecipue venit c'nsiderandum, praeceptorem procul dubio ita illis tacitae cuidam dubitationi potissimu respondere, qui ex supra positis eiusdem verbis oriebatur, quibus dixit circa Orionis ortum ventorum quietem esse ; cum secus atq'