장음표시 사용
81쪽
et 8 C. IVL. CAE S. COS. IIL DICT. III.
COMMENTARIUS. O D E M temporis spatio magno tritici prouentu,& ludorum occasione, quos Caesar Consul & Dictator utrunque re lium, Augur, & Pontifex Maximus,post triumphum Africanum inhonorem C reri, cdidcrat, alter hic nummus est signatus cum Cereris capite ab uno latere aristis redimito, & inscriptione: DIcri
TE R. cos. TERT. ab altero religionis notae cum litteris, Avcvst.
FONT. MAX. Nempe Caesarem post debellatum LScipionem, & to Iubam Mauritaniae,& Numidiae, regem, tertio eius Consulatu , magnificetissima in Circo Maximo spectacula celebrasse, Plutarachus in Caesare , Dio libro xxiii. Appianus de Civilibus bellis libro ii. & Plinius libri urar. cap. vir. testantur. Inter haec spectacula ludi quoque Cereris annui Idus Aprilis v. hoe est nono mensis die,Romae edebantur, unde illa sunt Ouidij lbbri Amorum tertij Elegiae X. Annua venerunt Cerealis tempora sacri: Secubat in vacuo solo puella toro . Flava Ceres tenues spicis redimita capillos, et o Cur
82쪽
Cur inhibes sacris commoda nostra tuis Hos enim ludos tunc Caesarem exhibuisse conijcitur, quos etiam sequenti anno, eo quidem die, quo ipse Caesar victor extiterat, iterum celebrauisse, idem ostendit Di. Fastorum: Tertia lux, memini, ludis erit: haec mihi quidam Spectanti senior, continuusq; loco,
Haec, ait, illa dies, Libycis qua Caesar in oris
Perfida magnanimi conruuit arma Iubae.
Qui paulo post ita si ibiungit r
io Circus erit pompa celeber, numeroq; deorum, Primaq; ventosis palma petetur equis. Hinc Cereris ludi non est opus indice cauta, Sponte deae munus promeritumq; suum. cum Cereris nuptiae, quae, ut Seruius ait, Orci nuptiae dicebatur, etiam a Pontificibus solennitate maxima solitae essent celebra ri. itaque ab uno latere nummi Deae imago conspicitur tritico coronata, quod, ut inquit Plutarci vis, Romam ex Africa ingensis frumeti copia pervecita est. eius verba haec sunt: Romam ex Afri se ca rediens ex ea victoria magnifice per ora populi ferebatur. et o Tantum enim agri in ditionem subactum, ut annuo prouentu persi cepturus fiscus cstet, tritici quidem ducenta millia modium AtD ticorum, olei vero trecentas myriadas . Porro ingentia militibus se congiaria dedisse, idem inferius testatur. Hinc apud Dionem M libro x Li ii. sic scriptum legitur et Ad hunc modum peractota triumpho , magnificum populo epulum dedit, addito extra omis dinem frumento, oleoq;. Distributo frumento in populum, viis litiin insuper trecentenos nummos dastribuit, quos promiserat, se adiectis alijs centenis: militibus autem bina in singulos sestertia si diuisit. Nec sola munificentia contentuS cetera quoque accuraso te inspexit: cumq; numerus eorum, qui ex publico frumentum M accipiebant, non legitime, sed eo modo quo in seditionibus fi si ri astalet, excreuillet, instituta recensione, dimidiam circiter si partem eius amputauit. Idemc, Suetonius ait capite xxii x.
M Veteranis , legionibus , praedae nomine , in pedites singulos super
83쪽
Q IVL. CAE S. COS. III. DIC T. III.
super bina sestertia quae initio tumultus numerauerat, in equites is vicena quaterna nummum dedit. Assignauit & agros, seu non is continuos, nequis possessorum expelleretur. Populo , praeter frumenti denos modios,ac totidem olei libras, tricenos quoque is nummos,quos pollicitus olim erat, visit diuisit, & hoc am- plius centenos pro mora. Annuam etiam habitationem Romae is
usque ad birui millia numnati, in Italia non vltra quingenos sester otios remisit. Adiecit epulum ac viscerationem,& post Hispanien issem victoriam duo prandia . Nam quum prius parce, neque pro Hliberalitate tua pr&bitum indicaret, quinto post die aliud largissi i omum praebuit. Cur autem Cereris suntllacra spicis coronarentur , si quis scire volucrit, Ouidiuini legat Fastorum m. & Am rum libro m. Hegri x. Ego, quantum ad mysticam huius Deae historiam pertinet, alijs sequentibus in libris sum cxplicaturus. Qxterum quod ad Calaris tertium Consulatum pertinet, idem Nicatus initio libri ditata. post victoriam de Ponto, ait: Sequen siti anno ipse Dictaturam Consulatum litertio utrunque magisti ritum collegas Lepido gessit. Eutropius autem libro vi. cap.ur. dicit, C larem deuicto P Urnace Romam reuersiam, tertium se Consulem fecisse cum M. Aemilio Lepido; inde in Africam pri rofectum; post annum regressum esse, statimq: se quartum Consulem creasse, Hispaniasq; petille contra Cn.Pompeij liberos, neque spectaculorum, neque triumphorum tempus intermisisse. Addam insuper quae de tertio eiusdein Consulatu scriptum reluae t Suetonius cap. Lxxvi. Tertium, inquit, & quartum Cor ritum titulo tenus gessit, contentus Dictaturae potestate cum is Consularibus stimul. de quo & Censorinus meminit in libello de si Die Natali. Quantum praeterea ad tertiam Gesaris Dictaturam, ipse, victo Pharnace Ponti rege, deinceps per alterum annum Dictatorem se fecit, erat enim Dictatura legitima scae tantum soniensium magistratus, quo dabatur summa potestas in populum, simul g tertium Consulem, ut supra ex Dionis sententia retuli. De Caesarc autem Augure videtur Cicero intellexisse in ea epistola xiii. Familiarium ad P. Servilium Isauricum Aliae pro
84쪽
se fore curae, & cile, ut habeamus aliquam remp. Qua in re mecusentit Paullus Manutius in eloquentia Latinae linguae concessu mmnium aetatis nostrae facile princeps. Ex instrumentis vero sacerdotalibus, quae infra exculpta sunt ( Capedo scilicet, & Aspersorium, si Alpcrsorium credimus esse, Vrceolus, & Litutis de Capedine, & Afipersorio in praecedenti numino verba sicci, de se Viceolo sic Balfius in libro de Vasculis: Urceus, cuius diminu-M tiuum Vrceolus, vaS aquarium, ut tamen Vrceus csIet vas adio aquam frigidam, Vrceoli ad caldam . cuius ctiam formam ille huic similem addit pictam. De Vrceolis autem ininistratorijs, hoc est, quibus ad lotionem manuum ministrabatur, sic in epigrammate apud Martialem libro X ri r i. Vrceoli ministratorij. Frigida non desit, non deerit calda petenti: Sed tu morosa ludere parce siti. Solebant, enim veteres, haud secus atque pietas Christiana, in sacrificus lauare manus, unde & mappa, qua secerdos manus abstergebat, in antiquo lapide Romano cum alijs Pontificalibusas insignibus, sicuti uiperius descripsi, decernitur. In veteri alio marmore Carariente , summaq; elegantia exculpto, Venetijs monasterij D. Danielis in muro, qui sipectat riuum iuxta Virgianes , Vrceoli rasili opere, & patera imagines etiam habentur,cuius exemplum in talaula alijs cum pietatis insignibus non praetermisi scribere, De Gutto autem iam superius in Numismate Hr. verba feci . de Gutturnio, quod a Polluce libro I. inter secro-,, rum instrumenta annumeratur,' sic Festus: Gutturnium vas, ex
se quo aqua manibus datur: ab eo dichim,quod propter oris ang si stiam guttatim fluat. De Lituo autem; quo sedentes Auguresso auibus templa designabant, apud Gellium verba Higini in Viria,, gilium libri v. cap. v m. ita se habent: Lituus est virga brevi
si uis, in parte quarCbustior est, inclima, qua AugureS Utuntur . .,, Cicero i. de Diuinatione: Quid Lituus iste vester, quod cla, rissimum est insigne Auguratus, unde nobis est traditus e Nema
85쪽
s a C. IV L. CAE S. COS. III. DIC T. III.
pe eo Romulus regiones direxit, clim urbem condidit . qui qui- ridem Romuli lituus, idest incuruum , & leuiter a summo inflexu si bacillum, quo canitur, similitudine nomen inuenit, cuin situs es isset in Curia Saliorum, quae est in palatio, eaq; deflagrasser,inuen- ritus est integer. Idem lib. ii. Omitte igitur, inquit, lituum Romuli quem in maximo incendio negas potuisite comburi. De I .ituo item,& Auguratu, 'uod perpetuum olim fuit, sacerdo
tium, Liuius Dec. primae libro primo de Romulo scribens, ait: Inde ab Augure, qui deinde honoris gratia publicum id perpe- si tuum , sacerdotium fuit. Deductus in arcem, in lapide ad me- roridiem versus consedit,Augur ad laeuam eius capite volato sedem si
cepit, dextra manu bacculum sine nodo aduncum tenenS,quem Hlituum appellauerunt. Ad Litui veterum Romanorum similitii Adinem refert etiam Lituus iste noster, quem maximi Pontifices, atque minores in sacras pompas, ac diebus festiuis gerunt, vulgo Pastorale. De Auguratu Fenestella capite iv. & Pomponius Laetus capite v. ex Dionylio Alicarnasseo scripsere. De Pontificatu maximo C aris, Vellenis poster. Volumine: Ante prae- situram, inquit, victus maximi Pontificatus petitione Q. Catulus si omnium consessione Senatus princeps. Dio item libro xxxv n. ro ait: Metello enim Pio defuncto, Otiar eius Pontificatum petita sibat, iuuenis adhuc , & qui nondum pia uram gesserat: &c. Et si Tranquillus cap. x m. ait : Praedixisse matri osculanti fertur,do simum se nisi Pontificem non reuersurum; atque ita potentistimos si duos competitores, multum & aetate& dignitate anteceden, si res superauit. Qividelicet Lutatium Catulum,Syllanae factionis si principem,& P.Seruilium Isauricum. Plutarchus in Mophthegmatis: Deductus Caesar a matre ad fores: Hodie, inquit, o mater , aut filium Pontificem habebis, aut exulem. idem quoque ait in Caesaris vita. Porro de maximi Pontificis ossicio, quaeue fue- sorint eius insignia, quibus j: legibus astrictus esset, Alexander ab Alex. erudite scripsit. Scripsit etiam Pomponius Laetus libelli de Sacerdotijs capite x. &Fenestella cap. v m.
86쪽
COMMENTARIus. Ag s Aa vindicatis in potestatem toto stare orbe terrarum gentibus multa caede mortalium, pace concordiaq; bello, a que armis Populo Romano comparata, Victoriatum nummum veterum more argenteum, per Mussidium Longum c dere permisit,ab uno latcre Victoriae imaginem habentem, ab altero ipsam Victoriam curuli certamine bigas agitantem,cum inscriptione: L. Mu L a flvius Disiligod brum Coo le
87쪽
8 C. IVL. CAE S. Cob. IHI. DIC L. Iul. si Divs IoNGus , ad memoriam spectaculorum, quae tunc temporis , Caesaris victoriarum gratia, in urbe data fuerant, de quiabus mox dicam.
COMMENTARI v s. I. T E R atque eodem sub tempore nummus est signatus cum Gubernaculo nauis ex aduerto latere , Globo, Cornucopiae, Caduceo,Pileo sacerdotali, ac inscriptio
bolice significans, se beatam ciuibus ubiam, idest pacem & concordiam , ditib tias , atque bonorum omnium copiam
promittere, in quibus iuxta Augustim definitionem in v. de C
88쪽
ultate Dei, & Boetium in tertio Consolationis , videtur humana felicitas consistere. Prima enim nota Gubernaculum est nauis,&principem orbis terrarum metaphorice declarat . quae sequitur pila, terrae globum per regiones uiuisum significat. Cornu pilae inperpositum, & omnium fructuum genere plenum, terrae feracitatem, diuitiarumq; copiam indicat: nam diuitiarum fructus est in copia, ut Cicero in Paradoxis scripsit. Proxima vero, Cad ceus est. hic pacis atque concordiae apud veteres Epus fuit. Nouissina autem nota Pileus est Cesaris,ob maximi sacerdoth, g stamen . His omnibus hieroglyphice significare voluit, se opibinum orbis terrae gubernatorem, copia diuitiarum omnium, ac
pace victorijs parta, in buropa, Asia, & Africa Populi Romani
felicitatis auctorem fuisse. Hoc etiam verbis humanissimis in oratione, quam habuit ad Senatum, eum ostedisse apud Dionem legas libro x Liri. Verum hoc etiam manifestius apparet, nummum istum hac ratione formatum fuisse, quod eo tempore a S natu templa ad honorSin Caesaris consecrata sunt: quorum Ct mentiae unum, ut Plutarchus, alterum Aequitati, ut Dio libro xta ii. tertium Libertati publicae, alterum nouae Concordiae esta o decretum, tanquam pro eo respub.pacata esset, & libera. nam,ut
Cicero inquit ad Brutum , libertas sitne pace nulla est. Alterum porro Felicitati populi Romani dedicatum est templum, Dione teste libro xta v. cuius deae simulacrum a veteribus Cornucopiae,& Caduceo descriptum fuisse, suo ostendemus loco. Haec sane
omnia vere principem decent, pacatum regere orbem, cleme tia erga humiles uti, aequitatem inter subditos seruare, pacem alere, concordiam inter discordes reducere, rerum omnium copia,
quaS natura desiderat, populo suppeditare, vi merito ille felicia talis popula auetor dici possit. quae quidem virtutes clare&vr so fe veluti in uno diuini animi simulacro, omnes conspicit aetas nostra in Pio a v. Pontefice Maximo: siquidem per eum vera libe ras , aequitas, & industria ciuitatibus redditae sunt. per ipsem a cessit sacros ficto Senatu i maiestas, iudicijs integritas, fracta iubquorum potentia, honor benemerentibus tributus, ad virtutem
89쪽
excitata omnium voluntas vel spe praemiorum, vel poenae metu . Quando annona in urbe moderatior quando pax laetior e& , ut ex Scipionis sententia usurpare consueuerat altere Pius, Antoninus scilicet Imperator , hic omnium in Christo fidelium optimus pater, mauult pace unum seruare ciuem, quam bello mille hostes victor occidere. hodie superatur aequitate gratia, ambiatio virtute . nam facere recte ciues tuos princeps optimus faciendo docet:cuinq; sit imperio maximus, exemplo maior est. Sed ad nummi explicationem redeamus. Ad illas porro Caesaris virtutes
videtur spectasse Virgilius, cum Egloga uir. ad ineundam ab Io Augusto gratiam, ita cecinit: Pacatum p reget patrijs virtutibus orbem. Ad haec comprobada addatur hoc etiam: Senatum post Libycam victoriam in signo meo orbis imagine statuam Caesari ex decre to publico collocasse cum inscriptione : sEM in Eus , quod Dio ostendit libro x i. sic seribens: Ipse quoque super imaginem is
orbis terrarum positus statueretur cum ea inscriptione: s E M I D Ev s G
set . qui statuam hanc sub pedibus terrae forma, habuisse eodem in libro hisce verbis significat: Caesar vero gradibus in Capitolio ,,
genibus ingressus conscendit, nulla neque currus, qui ei ex ad- aoverso Iouis positus fuerat, neque imaginis orbis terrarum pedia ribus suis subiectae, neque inscriptionis eius habita ratione, post HSEM in hi quoque nomen de illo titulo sustulit. Pila enim orbem is terraru significat,quo fortasse excplo filius eius Augustus insignis militaribus postea constituisse fertur, propter nationes sibi in mio terraru orbe subiectas, ut magis figura orbis victi ostenderet, quod in Elymologiarum libri xv m. cap. m. Isidorus tradit. hoc enim habetur numisma apud Antonium Caluum, patricium
Venetum. Verum neque prirtereundum ccseo, quendam Considium cognomento Longum etiam suisse Pompeianartim partiti Solegatum, sicut legere est apud A.Hirtium de bello Africo libro v. ut planius intelligas in Romanorum lanulijs Longorum cogia mentum fuisse
90쪽
N Atro cum argenteo tum aureo nummo a L.Buca superius nominato impi eoso, vidi ab una facie Cailaris caput cum
altera Caducei,Fascis,virgarum,Securi Manuum vinctarum atque Globi notas, cum subscripto: L. Aut A. His quinque notiS felicitatem, beatamq; vitam citibbus proponere voluit (deerat sane ad felicitatis perfectionem Iur o stitia,ac Fides, quas hic significari passus est quibus interpretari possumus, Pacem, Concordiam; ac Fidem principis orbis terra, rum Iustitia conservari. vel intelligi licet, Cailarem eo anno,quo erat Dictator quinetum, subiecto sibi orbe, atque pacato,his notis declarare voluisse, pacem se concordiamq; ciuibus Romanis omnibus