장음표시 사용
381쪽
De Symmetriis. De Chimice. De Lineamentis. De Ectyposi. De Physiognomia. De Caelatura, ejusque speciebus. De Perspectiva, Praeterea de caeteris speciebus Statuariae. De Plastice. De Tomice. De Proplastice. De Colaptice. De Paradigmatice. De esaris Sculptoribus. Ac plerisque aliis rebus scitu dignissimis.
VERE NOBILI ER UD ITO VIRO IO A Mni Iardano ab Hii teaim Equiti Germano,
US D 1 τ ad me Lucas Gauricus Pomponii fratris
sui hunc de Symmetria & Statuaria librum, Omnium sane quos videre hac de re unquam contigit praestantiisimum. Et eo quidem nomine dedit, ut si probaretur mihi, quem hactenus nemo Italorum non egregie probat, novis eum formulis darem in Germania excudendum. Agnovi donantis humanitatem , mirumque in modum ardore incendebat legendi aliquid de Statuaria, quae nullos adhuc, quantum quI-dsm ipse memini, scriptores invenit, Nosse cupiebam avi de quanta verborum dignitate vim ac potestatem artis
382쪽
3I 8 queretur, maxime vero , quid nam commodi ipsa aut voluptatis cognitori adferret, quae esset explicatio, quae gratia. Dici autem vix potest, quanta animum meum a d. miratione impleverat, dum singulas artis viderem species tam apposite, tam dico & scite, eleganterque pro varietate materiae tractatas. Iures ad id artificii genus exercendum se vertisse totum , quando quod optimi cujusque artificis est, Affabrefactionem ex eo contendit omnem hili esse, quo singulae inter se operis partes, sibi quam a tissime respondeant, nihilque omnino aut produlium habeant, aut
subductum magis, quam ratio, quam natura, quam res denique ipsa exposcat. Attingit pleraque minime plebei, sed artis plena dc seposita , quaeq; non nisi ab ingeniosissimis,
quos natura scilicet ad haec ipsa formavit, cognoscantur. Physiognomiam , cuius quam maxime peritum vult esse Statuarium, non praetermisit. Neque his contentus, laudes artis quoque, & artificum eorum, praesertim quos novit insignes addit. Atq; omnia me hercle venuste haee de graviter, unde rem me facturum literatis quibusdam apud nos, non ingratam putavi, si Gaurici obsecutus consilio,
tam impense a multis laudatam disputationem praelo demandarem. Adeoq; tuo illam ipsam etiam Iardane nomini renatam inscribere. Quem enim idoneum magis judicem ct patronum dari huic, quam te postulem 3 Qui non modo rerum harum, quas liber hic tiactat, valde es studiosus, verum alias tantu etiam ad fortunae δc ad summa ingenii ornamenta adjungis diligentiae, quantum in tuo hoc ordine vix quisquam alius. Nam de historia nunqua tibi cadite manibus Et philosophiam ita amplexatis, ut dubium sit,
utru discendo cognitione, aut augendo, quae praecipit, virtute dc moribus plus jam profeceris. Neq; vero illud etiam non magnopere in te laudandum venit, quod in his temporum anxietatibus & taediis, pacem ac tranquillitatem mentis salutarium librorum lectione tuearis. Consueveras id quoq; facere, dum esses adhuc Alberti Cardinalis de Archiepiscopi Moguntini Principis nostri, cum generis antiquitate, tum summis dc Heroicia animi dotibus illu-
383쪽
3 I9strissimi, eubicularius , ministrorumq; adeo omnium prouximus & intimus, ubi persaepe animadverti, qua assiduitate, non jam in uno quodam liberalis doctrinae genere, sed multiplici, versaberis. Qua gratia etiam & favore pruden-hissimus Princeps te complectebatur ob hoc, quod videret, te, quicquid ocii suppeteret, consumere in studiis utilibus & amoenis, non indulgere vanis & inanibus oblectamentis , quemadmodum 'soliti tum fuerant tuae conditionis juvenes quidam alii, qui dum potitarent, luderentque alea, tu animi causa lustrabas Bibliothecam, quam nunquam absque honoris praefatione nominandus Princeps noster locupletissimam instruxit. Vel etiam delassatum negotiis animum recreaturus spaciosam illam ingrediebaris Aulam, quam idem ille ornavit ; tot quasi spirantibus simulachrorum figmentis, Statuis, Automatis, Tortu matis, auro radiantibus Aulaeis & peristromatis. Inter quae omnia partim ipsa novitate, partim magnificentia & raritate visenda opera & spectacula, dum nobis tu qui non semel in penetralia te comitabamur perite ostenderes, quidquaque in re excellens esset, quid naturale, quid pulchrum ac decens, quid item instruat ad componendos mores, quidve factat ad pascendos solum oculos, multorum etiam opificum transcendere iudicium mihi videbare. Quare merito hunc in multa jam denuo propagatum exemplaria librum, Ioannes Iardane, accipies, non ut munus, tamen aliis
quod a me te putes accipere : Pomponii enim est , non meum, Sed ut tuam, quod dixi, sententiam de eo feras. Bene vale, ac Pomponium ingenii nobilitate praecellentem hunc, tuo patrocinio apud nostros defende. Moguntiae octavo Idus Aprilis. Λnno M. D. XLII.
384쪽
gia domo careres in toto rerrarum orbe mortales antecestinis
rem. LOG caeteros n hac tua florent imis urbe ju nes Ormorum G ingemι nob Drure rasantem. Nam quid rogo potui fera conseensent us ' quam elegant imus libe usjusens dicaretur elegant f imo, quam uosea ars Usis add ra liberabitibus octaὐa,noseam adiret domum,oe quae quasi octaseum haberetur in mundo mι culum decoratam ruis,decoratam S picturis. Tu igitur munus hoc noWrum parroc,njo tuo complectere . oe quod escturum scio, ne de tuis,ne de Phitin fratris tui os inmarum Arerarum su-djosi mi, manibus unquam remere cadat. Namst reris quam quod hac 'ius legendo. Lut nam linguam, quod ego in me evera sue m , efficietis exornat,orem , Er ὐsram pulchrιtudinem reti eris , γ ψehementius multo Ueso Palato ornamen a dιlgetis. Vale.
385쪽
AD DIVuM HERCuLEM FER- rariae Principem. v V M saepe mecum princeps invictiss. petegregias laudes tuas animo considerarem atque ad clariss . rerum tuaru splendorem, nominis quoque rationem accommoda tam esse intelligerem. Et Platonis nostri Cratylum deamavi, Ste unum ex omnitus cognovi, quem vere nostri S temporibus Heroa vocae possimus & in quem divinos conferre honores una cerisatim omnes debeamus. Etenim si cum comparatione cauisam expenderimus, multo id quidem rationabilius nox luam veteres olim fecisse diiudicabimur. Nam quis eritisque adeo rerum omnium imprudens ac stolidus, qui fa-eri audeat, non hunc Herculem Hercule tanto ma jorem, uanto animam corpore excellentiorem nisi forte vipe eos angueis elideret, feras quas ipsi nos interdum venatuersequimur apros, cervos, leones Vincere, equos edomaise, obscoenis subinc e libidinibus emancipati. Tantum non uinquaginta, ut festive Graecus ait , mulierculis admiscet, ac postremo etiam in furorem adigi, praestabilius cuiam videri poterit, quam civitate S constituere, urbes am-lificare, populos regere, virtutes complexari, libidinem. lacundia, superbiam, avaritiam frenare, ac nullis omnlio denique vitiis obnoxium esse. Hoc erat Herculem a- ere, hoc erat Iove nasci, & jam tandem coelum mereri. ruocirca factum est dive ac sancte Hercules, ut non mi-ori ego te veneratione semper habuerim , quam priscilli Iovis filium. Quod ipsum tibi significare cum volui nem, nihil mihi quidem venire in mentem potuit, quod ignius Putaicin , ut ad te mi;teretur, quam hic de Scul-
386쪽
plura libellus, tum quod nulli ante hoc tempus inventsunt, qui de ea re perscribere potuerint. Tum etiam quocnihil ea arte visum nobilius , atque ad hanc immortalitatem tuam accomodatius. Cogitabam igitur perpetui dictione Sculptoriam tibi omnem artem explicare, secquo minus id ita fecerim, casus quidem ipse impediimento fuit. Nam cum superioribus diebus, proximet aestate Patavii essem, divertissetque apud me Raphael Legius, Graece & Latine Rhetor exercitatiss. post multorum Ialutationes, ubi in varios, quod fieri inter familiares assolet, sermones exivimus , libuit Ciceronianum ii, lud declamandi genus, multis iam seculis intermisium paulisper retractare. Certis quibusdam horis, quibus ille ab negotiis, Ego a philosophiae studiis vacare soliti eramus. Quodam vero die, cum αγαλαατου γω . id enita domesticae officinae nomen, me convenisset, ibique nescio quas expressas aere ac marmore effigies contemplatus emet, de Sculptura mox loqui accepimus. Qui sermo, quoniam varius ac multiplex fuit, speravi operae precium fore, si a me tibi recenseretur. Ille igitur, nihil te inquit uno mirius. Ast ego putabam te tantummodo literis ope luam dare, nunc uainimum video tempus id esse, quod studiis impertitur. Equidem si quid erit alibi impendendum, laudo heic potius consumas, nimirum ars est, & inter caeteras nobilis,& libero, mihi ut videtur, homine di. gna. Ego vero tum inquam , usque adeo nobilissimam dignissimamque Regi semper hane artem existimavi, ut
ne ab liberalibus ipsis disciplinis separari posse crediderim. Quadi Ergo inquit ille ἔνι ο σοφον. An non Q. tis visae tibi sunt sorores septem, nisi& Octavam adopta. veris. Non ita , tum ego inquam, verum si, postquam in hunc sermonem devenimus, quanta sit hujus dignitas artis, considerare paululum. Ingentissima certe vel ex hoc ipso patebit, quod apud omneis 'mnium Rentium ac seculorum populos, tanta ei semper habita
fuerit , ut nihilo plus majore apud eos admiratioue, qui vis
387쪽
is optimi scrip res fuisse intoveniantur, quam optimi culptores. Nam quid , rogo , Praxitelia illa quam nydiis fecit. Venere decantatius 3 Quid Phidiaca illa. aam Athenis in arce locavit Minerva, & Olympio Iove gnatius Z.Quid Lyndiis, Sicyoniisque colossis , Apel-: isque tabulis , in toto jam terrarum Orbe , ut nunc lo-
auntur, famigeratius Z Illi quidem agunt verbis, at tro hi rebus : illi narrant, hi vero eXprimunt, expli-int. Illi fastidiosissimos aurium sensus non semper ahunt. At vero hi & oculis fatis faciunt, ac tanquam ulcherrimo spectaculo captos omnet S homines tenent
quidem ipse sic existimo, tanta inter sesa, & similia id ine & propinquitate conjunctos , ut se jungi se nul- , modo patiantur. Et quid nos praeterea separabimus 3s, scilicet qui nec ipso nomine discerni pos Iunt 3 Re dant age paululum prisca Demosthenis secuta , cum it diceret. quos 3 Scriptores ne an pictores po-us sculptoresve intelligemus 3 Cum rursus nunquidZ Agathai chi scripturam potius, quam pi-uram Agatarchi Z αφειν quidem verbum communetisce omnibus esse de antiquissima AEgyptiorum ratiouet Pingere ac sculpere eos oportebat, cum quid vel si-tificare, vel monentis demandaret volebant. Et apud s Poeta ipse noster comprobat , qui Daedali caelatum perlegisse Aeneam facit. Alii aliter: Ego vero ita seno, eam esse adjectam utreisque necessitudinem , ut vix re alteris alteri constare satis possint. Quam rem, si pau- diligentius perscrutari libuerit, vel in primis ipsa nos natura significare videtur, quae nos semper, cum quia volumus, impellit cogitque ad eam ipsam m describendam. Tale quid erit e Trojano bello rever-ntis, Hac ibat Simois, quae est Sygeia tellus, Hic stetet Priami regia celsa senis. Ac rursus apud eundem, eloiens vir ille, I eic inquit Troja est, muros in littore fe-Ηeie tibi sit Simois, haec mea castra puta. Nam quor- m haec ρ nisi ut intelligatur, parum recte, humana eostiione disjungi, ques natura tantopere conjunctos en
388쪽
se voluerit, ac quondam, ut diximus, necessitudinis vinculo fecerit esse cognatos. Quin etiam viros esse nunquaneos censuerim , quos Sculptoria haec ars non oblectarii Nam cum ex animo & corpore constemus omnes, si qumodo spes est immortalitatis, ac non partim vivere, partim& emori optamus, Quid rogo ad utriusque memoriam conservandam, hac arte convenientius P Quid e
in hominum vita praestabilius , postquam ad aliquid peragendum nati omnes lumus , quam & disciplinis animum, & corpus hujuscemodi praeclaris artibus exerceri Quando toga nos , & laurea nos, jam pridem deseruerunt. Equidem sic ego vitam a puero institui meam , unulla, quantum in me erit, ejus unquam pars sit ocio deperitura. Atque id temporis quod vel tessellis ludendo, veurbem totam pervagando conteritur ab aliis adolescentibus, decrevi ad haec ego sculpendi munera transferre quae mihi caeteris aliis artibus honestiora videntur , d his nostris cni fallor studiis accommodatiora. Nam quis Togo artem attracturo mihi aliquam , poterit honestiuesse, ea illa , quam & Socrates, &ipsi etiam cum Socratnostri Imperatores , non approbarunt modo, verum etiam diligentissime perexercuerunt 3 Nec vero censend haec Regi, qua caeterete istae Sellulariolae, ut sic loquar , artulae, sed qua potius deorumque hominumque, ac totius naturae sapientissima imitatrix, quam qui non amat quam qui non complectitur, ut Philostrati verbis utar Veritatem non amat, sapientiam , quantacunque in Poetas cadere solet, omnem propulsat, ipsamque ab se rejici Symmetriam, sine qua nullum quidem dictum aut facti constare unquam potest. Haec ego cum dixissem, vald inquit Regius, inititutum hoc tuum probo, tibique gratulor, nimirum ad sexcentos annos dicere primus Sculpturam cum literis conjunxisse. Sed perge, Valde quidem i stare metua delectant, & jam dudum artem ipsam Vehe mentius admiror. Quod si mea hoc aetas pateretur, prose cto ei me totum dederem, longe enim inde mihi meliu
sperarem fore, quam ex Cicerone ac Qu tiliano. Age igitur
389쪽
igitur Statuariam mihi amabo omnem ααι τελιος explica, ut cum Venetias postridie rediero, habeam quae Pyrgoteli respondere possim promptius. Hic cum subridere me animadvertisset Regius. Quid inquit, rides: Rideo inquam vetet. βασα:nον τρο- , uti istis videtur , te Venetias pronunciasse. Ast cave, ne dum Graecitatem in omnibus sectandam putes , parum etiam Latinus videare nostris Epyrotis. Tum ille ; antiquum est inquit T. literam suo ipsitus sono proserri, sed perge, satis quidem de hac re disputatum heri a nobis fuit. Vix haec dixeramus, ecce tibi pulsatae concrepuerunt fores, Nunciatum est, venisse Nicolaum Leonum, virum sine controisversia doctiss. simul etiam Statuariae juxtaque nostri amantissimum, Peripateticae is scholae magister. Nec tamen
ab Academia nostra dissentiens. Graece philosophiam
eam , quae est de rerum natura, edocebat, tanta omnium
mortalium existimatione , ut cum quolibet Graecorum Philosophorum comparandus merito videtur. Postquam igitur ei repente occursum a me est. Oportune inquam Ma
gister, nam ad quod veneris scio, Putoq; id me tibi jam perfecisse. LEO. Bellissime, sed qui sermones erant, cum ego advenissem , vestri. De Sculptura ego inquam loquebamur. LEO, Pergite, nihil equidem mihi poterit esse iucundius , quam de hac ipsa re vos disserentes audire. REG. id ita hodie evenisse vehementer gaudeo, Nam & ego in partem beneficii liberior accedam, & tu tibi semel duos perstringes. Hoc autem qui pernegare audeas, Nunquid ego tum inquam, Regi jam dudum commutasti animum, & velis forsit tan Rhetorica illa tua derelinquere, atque ad Sculptoriam pertransire 3 Ille autem , Negabis igitur tu occasionem sequendam , ac si quod forte bonum acciderit, minime id captari oportere At vero, si ita Ego inquam persuasum habes mi Regi , ab aliquo istorum, qui exercitent venditentque, exquirenda tibi artis praecepta sunt non a me, qui nullum unquam magistrum audierim, qui relaxare animos in ea sim solitus, ac non defatigare. Quomodo igitur, inquit ille tan-X 3 rum
390쪽
tum inlhac arte profectum es consecutus, nullo doctore 3 Quod si tute tibimet πόμπω fueris, atque αἰ-ο-, quemadmodum 3 id scire cupio. Ego vero tum Inquam, nihil tam arduum, tamque admirabile in humanis rebus esse existimo, quod hominum non possit industria confici. Illud idem huic mihi usuvenit Leonice, quod in cunctis evenire artibus scripsit Aristoteles tuus, experientia ut adiutus ad id sola fuerim. Praeclare quidem Polus hanc artis in experientiam fortuiti eventus, dixit esse magistram, LEON. Agnosco jam verba Graeca , scilicet inquam meo auspicatu, meo& ductu, ita enim in arcanis custoditur ars, at non intimi modo ac familiares, sed ue germani quidem fratres , intro admittantur. R E Sic sane sexes habeat, aggredere tu eam, & quale Vipse tibi confeceris explica. Neque enim te istorum esse sit lem putamus, qui sibi solis se natos existimant, invidentque bona caetexis. Ego vero inouam lubentissime, nisi quid fortasse Leonicus. LEO. Istuc ipsum, quei postquam consedere, ita ego exorsus sum. Et si haec mihi potius e vobis intelligenda essent, non dubitabo tamen, quoniam sic vos velle video, potius quodcunque ineptitudinis obire periculum 'Nam ullius ingratitudinis accusare. Equidem nihil vobis placera nunc ambigam. Liberius vobiscum agam, agam & familiariter. Ne autem ab nemore Pelio repetamus, ' satis quidem constare debet hoc omnibus , Sculptoriam artem, sicut & caeteras, variis ae diversis naturae principiis originem habuisse. Nam sive casu aliquo, sive solertia coeperint homines , certa truncisve aut lapidibus, ex umbra similitudines imitando , naturam ipsam aemulari, disquisitione haud opus est, dum natura artificioque profecta ac perfecta omnia intelligantur. Statuarium quidem usum priscis omnibus secul is fuisse , tum
Graecorum, tum etiam Barbarorum historiis manifestinsimum. Eamam autem fingendarum rationem hinc plerique natam arbitrantur , uti scilicet eorum, qui praeclarum
aliquod facinus peregissent, aut in vita quid utile ad inve milent , memoria perduraret. Caeterique ad eos laemulan-