장음표시 사용
401쪽
entiae secunda pulchritudinis, tertia bonitatis sedes. ae autem ipsae pei se , ut aiunt multiplicatae, integram, luanta erit humani corporis staturam reddent, novem ioitiones. Prima erit facies ipsa. Secundam saei et portio- aena pectus. Ab summo stomacho ad umbilicum tertia. ob hoc ad imum femur. Quarta , duas continebunt co- en dices ad poplitem , Totidemque ab hoc ad nodum rura. Pars autem haec infima , quae est a nodo ad imam laniam , Gutturque hoc quod est ab summo pectoris adummum gulae. Atque hic semicirculi arcus, qui sit ab sum-Da fronte ad summum verticem , unam aliam conficientyortionem. Nam horum 1 uncturae nodi poplitesque tan- luam interfinia nullis suam cedunt proprietatem. Contabit igitur humanae staturae longitudo, portionibus, ut fictum est, novem. Quanquam alii octo, Aluq Uod ratus est, est enim tanquam in Musiice dissonum ferine, se item, Alii, quod 3c rarum etiam est, decem fecerunt. Nos nedium, & quod in plerisque omnibus mortalibus fre- tuentius erat, secuti sumus. Ac de Adulto loquimur viiso, non de putis infantibus,quorum in longitudinem men-ura omnis nisi quatuor constat faciebus. Nam per singuas aetates Symmetria, quae in prima, media, atque ultima Fueritia, item adolescentia, juventute & senectute depre-endatur.Certi nihil nunc afferre possemus. Et jam cogiamus in puero, sit quis mihi nepos ex sorore nascetur, eam mnem observare , atque observatam literarum moniis
inentis demandare. ut aut beneficio mihi gratam poste-litatem devinciam, aut certe ad aliquid semper quod exlediat excogitandum exemplo excitem. Nonne summa ultitia est, hominem terrasque tractusque maris, coe- mque profundum dimetiri, & suam mensuram ignora. t 8 Brachiorum autem alterutri, pariter lacerti, sesquial eram continebunt portionem,manus una aliam, Quam-uam sint qui metiantur sic : Ab humeris extrinsesus adinctura s articulorum, ab Ascellis vero intrinsecus ad anfinia palmae ac digitorum, facies tres , alterutri autem
402쪽
338 POMPONII GAURICI NE A pota
brachiorum tota longitudo septem contineatur faciebus ut dispersae manus rectam ipsam corporis longitudinem
definire inveniantur. Pedes autem ita ab extremis talis ad extremum unguem producuntur, ut eandem bis ter de uno altero tribus fere minus digitis commetiantur. Non
enim hoc loco obscoeni de semipedalem fuscinam, aut deformem illum , unde egressi omncs sumus hiatum, ut nonnulli dimetiendum curabimus, cum praesertim latere
semper nisi in pueris honestisΙime soleant. Consideranda vero & ipsa inter se partium ἀναλογία quam alibi proportionem , hic ni fallor, proprie coinmensum dixerimus. Quanta est longitudo ab interciliis ad furta mas nares, tanta erit productio menti ab jugulo. Quantaque est ab summis naribus ad mentum, tanta ab iugulo ad imam gulam. Hoc est semiportione, quantum est superioris labri intervallum ab ore hine ad nares imas, tantundem erit summarum narium prominentia ab labro, tantundemque & oculorum ab interciliis ad interiorcs angulos concavitas. Praeterea in manibus quod est extrinsecus ab summo ungue indice ad jumsturam hanc imam ψ continebitur semi- portione, Ac rursus hine ad eam qua brachio colligatur manus a ia. Sic de intrinsecus ab summo ungue medio. Primus autem hic indicis articulus major, correspondebit fronti. Secundus hic cum Onychio ad extremum umguis naso. Primus item medii , huic quod est ab naribus ad mentum , ejusdem secundus, huic quod ab imo mento ad inferioris labii supremum, ejusdem Onychius huic quod est ab ore ad inferiora narium. Indicis eodem abfu- premo labri superioris. Major pollieis articulus coaequabi tur huic, quod est ab monto ad summum labii inferioris. Minor huic quod est ab nare ad eundem. Onychiorum autem articulorum omnium dimidiatam sibi partem occupabunt ungues. In latitudinem vero frons, ab
hac media, quam & discriminati icem appellare possit mus linea, hine inde ad prima hic tempora definietur.
Aia bis longitudine. Ab interciliis ad extremor oculo-o riny
403쪽
lim angulos, atque hinc ad primas aures harumque longitudo, tantundem. Id vero spacium quod est inter utranque eX tremitatem oculorum. Ex duabus iisdem di-rnens onibus, in treis partes distinctum, duas oculi, unam sibi intermedius nasus vindicavit. Oris latitudo si per summum labii metiamur, respondebit fronti nasove. Sin circino illi spacto , quod est pollicis articulo majore definitum, ab labro superiore ad mentum. Pectoris latio
ludo faciebus comtinebitur duabus , spacium inter utra nisque mammillam una. Earumque certus situs ab inferiore gula, ejusdem dimensus circino deprehendetur. Palmatis autem plantarisque latitudo definiri semper invenietur semiportione. In altitudinem vero quae sola circumlatione comprehenditur, ex supradictis mensura captabitur, hoc modo: Capitis per medium frontem altitudo, portionum est trium. Item & summae coxendicis, per Occipitium a summa fronte ad cervicem duarum. Itemque& infimae coxendicis colli duarum. Pectoris per alas ad tergum quinque. Ventris per medium quatuor. Lacertorum, coxarum scrutum, pollicis , caeterotumque articulorum, summa circumserentia nunquam plus eorundem longitudine membrorum. Extremum brachii propter functuras manuum portione, propter nodum tibiae etiam quarta. Altitudo autem haec, quae est ab imo talorum ad
summum pedis, respondebit longitudini, quae est istine ab summo pedis ad extremum unguem. Colli circumlatio ei parti quae est ab summo pectoris ad umbilicum, Corpus ne hoc quod tanto sit commensu fabricatum, an exactissimam potius Harmoniam esse dicemus 3 Qualem rogo Geometram Z qualem & Musicum fuisse existimabimus eum, qui hominem ita formavit Z Qualem vero esse oportere eum qui taIem typum sit imitaturus 3 La datur Iulius noster, quod palladiam illam Mantenti Aostri turbam , Caesare que triumphos tam bellissime sit 1-mitatus. Num alius quispiam picturae ignarus illud idem incisset Num aut Homerum, aut Demosthenem ad
Vergilii Ciceronisque aemulationem imitabitur quis, qui X a Pom
404쪽
Poeticam Rhetoricamque nescierit: Nisi fortasse eum dixerimus, qui nuper ducta circino de Vergilii versibus inc-sura ad suos, deesse nihil aliud existimabat, planeque sic tanti Poetae videri et Iam aemulus volebat. Equidem omnes , qui nunc vulgo habentur Statuor ii, haud multum dissintiles ab illis scriptoribus existimarim , quos noster Calpurnius dicere solitus est , casu quodam tesserati verba jacere, Nec nisi ipsos rerum succesius expectare. Intelligendum est autem, ejusmodi Symmetriam cunctis mortalibus, praeterquam monstruoso, atque isti Pygmaeo, qui in deliciis habetur populo , convenire , deprehendique in
omnibus non secius quam Enharmonicum concentum in Musicis instrunientis. Vt enim in Cithara chordae si protendantur, eXacuetur accrescetque sonus. Sin contra laxatae fuerint remittetur, eritque nihil minus eadem numerorum proportio. Ita & heic sive accrescat quantitas sive decrescat, idem tamen ipse commensus extabit. Neque enim paulo evidentiore exemplo agam, Andrion, Vincentius ac Vigerius Τarvis anus a Petreio Honorioque
sophistis , Symmetria, sed pineali differunt proceritate. Nam quantum illi universos totis humeris praecellunt
mortales, tantum hi a eaeteris exuperantur mortalibus.
Sed de Symmetria iam satis, quanquam nihil de ea satis dici potuerit, scilicet de sculptorum parente, artisciolum
omnium nutrice, amica totius generis humani, ex qua tantam iam laudem consecuti sunt, antiqui omnes ac Statuarii & Pictores, εc Architecti. Hinc est enim illud quod
mirum videri solet omnibus, cum dicitur Artifices xxv. diversis & locis & temporibus ita statuam confecisse, ut ab uno semel facta esse videretur. Ad mensuram videlicet eadem conveniebant omnes, Eadem utebantur proportione omnes. Hinc quoque est Illud Pythagoricum admirabile, Hercuris staturam ex olympico stadio ad inventam hinc de mille alia, quae cum dicuntur , miracula quidem audiri mera putantur. Verum enimvero intelligeridum hoc loco quatuor prorsus esse ordinis Statuarum, pariles, magnae, majines, maximae. Pariles quidem fient, cum ejux
405쪽
qui exprimitur Staturam undique praesentabimus, Dantur hae bene meritis ac sapientibus viris , Armodio & Aristogitoni, Homero , Soloni, Hippocrati, Gorgiae, Beroso,s Pythagorae, Platoni Ex nostris L. M.& D.Brutis, in Mutio, Cleriae viragini, M. Catonibus, Q. Ennio, M. Varroni, P. Vergilio, M. T. Ciceroni. Nunc nisi capiciatis. Magnae fient , cum infra sesquialteram Statura continebitur, quae & Augustae dicuntur, quod Regibus Augustisquet Imperatoribus dicarentur, Phoroneo, Lycurgo, Te misthocli, Zersiae, Alexandro. Ex nostris Romulo, Numae , Tatio , Cn. Pompeio i C. Caesari, Cn. Octavio, ac reliquisque i in Deorum numerum referebantur Caesaribus. Atque hinc arbitror illud quod moritura Dido sic queriture
Et nunc magna mei sub terras ibit imago. Dolet enim abnegari sibi &Statuam& αmΘεωπιν, quae minime dabantur iis, qui sua sibi manu turpiter mortem conscivissent. Maiores dicentur, quando ad alteram excreverint. Ponuntur autem hae solis Heroibus, Libero patri, Herculi, Theseo, & ejusmodi. Maximae vero fient, quando ter geminabitur humani corporis statura, itemque rursus ac rursus. Quae
quidem statvae vel a specubus,uti ego opinor, vastaque intus inanitate: id enim ςsh-: vel ut alia ab noxia radiorum effusione, quae fieri solet ejusmodi moles intuendo, vel ab authore ipso ςolossi sunt denominatae. Non possum hoc loco Regi non ridere intolerabilem istorum Grammaticulorum in tiam, qui ab eo ipso insigni Rhodios Colossenses dictos existimarunt, ad quos extem Pauli perbreves Epistolae. Verum an Colossienses ii sint, non
plane affirmarim. Stephanus tuu S, nam caetero mancus
mihi est. Coryssem Ephesiam scribit fuisse urbem, a qua Coryssienses Dicebantur aute ejusmodi Statuae Diis, Opt. Max. Iovi, Minervae, Apollini, Marti, atquς id genus caeteris. Quanquam Romani & Barbari Reges eas ipsas sibi. veluti & Augustiorem Actius vindicaverint. Extat etiamnunc Baroli. quod oppidum Λpuliae est ad Cannas Heracli Colossus. Mihi quidem aeternum tristissimae re-
406쪽
cordationis ob acerbissimam patris memoriam . quin' us nunc agitur annus, ex quo proxime illic eum sepulturae demandavimus. Sed jam mentem ad id, quod nobis propositum est , revocemus. Accidit autem saepissime, ut rem ipsam, ex diverso minorem faciamus. Hoc etiam erit diligenter considerandum. Nam aut erunt par-Vae , aut minores , aut minimae, hoc modo Secetur, ver Si
gratia , qu* novem consistat dimensionibus , Humana natura, haec in has treis partes, hae mox singulae in trinas Parvae infra hanc portionem constabunt, quae est ad sex Minores, quae est ad tria, Minimae, quae ad unum. Respondebuntque inferiora haec superioribus inter se, sie, Primum hoc minimae partis spacium , Spacio quod est minoris , quarto, ' quod est majoris septimo, secundum
quintp dc octavo, Tertium sexto ac nono. Horumque rursus partes partibus. Qui od si identidem sat , Quantamvis Colossae ni vastitatem pedali jam mensu definiverimus, boc modQ. Vtrunque vero si e majorem sive minorem i psem rem feceris, aiservata etiam qualitate, semel thhunc fiet modum. Esto hoc Gymnicum Athletae corpus , ducantur nunc lineae hinc a planta in directum huc usque, una dimensione , Item hucusque altera, item hucusque de altera. 4b summo autem vertice ad hujus extremum haec. lii igitur intra hoc primum spacium referri eandem oporteret. Sic. Quum ab parilitate cadat, parvus dicetur. Si i ἀ- ra hoc secundqm, nam ferme ad medietatem usque de se uvit minor. Si intra hoc tertium minimus, hoc videlicet spasio minutissima qqaeque finiuntur. Ducentur item ex diversu in directum, amhae ad eandem unam dimensionem lineae .i proximiore hoc intus adaugeretur spacio, magnus Si hoc alterq maior, Sin & hoc postremo maximus dic ς-tur. Praeterea ducatur ab inferiore hoc majoris spacio angulo per summum apicem, triplici ejusdem in directum mense, sic ter gemina hi t9r. Qua quide ratione pueros adoleste les, senes quod antea mirum videri poterat. Eosdem ipsos
Uagnos, parvos , majoreS , minores, maximos efficiemus.
407쪽
vel inopia vel transportandi commoditas essecit, ut vero
in centum & amplius aliquando cubitos accrescerent, Ο -
pulentia atque excellentior personae dignitas. AEquum eis nim est, ut qui a Rimo & auctoritate praecellunt, corpori Setiam dignitate caeteros praestare videantur. Quod i pium innuere videtur Homerus, his ipsis carminibus, quibus Vlymem facit ornari a Pallade. Olli multiplicem, ex humeris tritonia pallam componens, auXit corpus, laetamque inventam. Unde paulo dehinc post tanquam aliquis de coelestium numero videretur. Sed o certe divinam Mantuani nostri foeticitatem, qualis vero illa obstupescentis Reginae admiratio. Tune ille AEneas : nonne ex superiore illa causa processierat, os humerosque Deo similes.
Cyrum quoque post praeclaram illam de Asmyriis victoriam
scribit Xenophon circa cultum ri'ajestatemque corporis diligentissimum Alexandrum Macedonem. curtius
ob pusillitatem ab Amazonum Regina Talestri habitum
contemptiorem. Eundemque mox in castris ubi fuisset, amplioris formae monimenta in posteritatis miraculum relinqui jussisse. Quam etiam causam fuisse existimo, cur augustiures specie humana videantur imagines nostrorum. Neque enim id tam in causa erat vulgo, ut imperiti existimant, quod multum ex ea re diminutum iri videbatur . sistata magnitudine fuissent, cum de alto prospectandae po nerentur, quam quod excellens augustioris ejus dignitatis ratio servabatur. Illae autem ipsae Statuae , quae Diis fiunt, sive audacta, sive& retenta humani habitus aequabiis litate Graecis , proprie a nobis simulachra nomi
nantur, Martis, Veneris, Minervae, Cupidinis, Fidei, Fortunae ac caeterorum Deorum, qui corporeis omnino formis carent. Quae Heroibus illi ξόανα. Ρuto tamen initio sic vocatas omne is , maximeque numinum Aegyptiorum. Quae Regibus ἀνδιαντας. Quae sapientibus εἰκελα , Quae autem bene merentibus viris vocarunt. Nam ἐκμα-
γῶα quemadmodum & in Pictura νες, de vultu opinor sunt, deque membris ipsis expressae similitudines, quas
408쪽
piemus appellationem . nisi fortasse unico vocabulo es . lgies dixerimus. Figura enim ea est, quae in plano desi-lgnatur linea, circulus , hominis atque equi circumscriptio quod ab illis σnuncupatur. Aquidem olim Homeri temporibus dicebantur, quaevis templorum Ornamenta, quae spectantium animos assicerent, unde&nomen quod vulgo etiam remansit, habuere. Posterius vero generaliter & ipsae Statuae, quod ex iis potissimum ejusmodi ornamenta constarent. Quae vero infra humani habitus staturam sient, universae omnes signa vocantur, unde & Sigilla , quae intra minimam hanc erunt portionem, Cubitalis palmarisve altitudinis , vel etiam quantum fieri poterunt Tantillae, hoc est parva signa. Sed certe stultus ego, qui Grammaticam docere Ios volui. E. quidem nescio quomodo imprudens huc exierim. De tur tamen mihi nunc venia.si & Cicero idem saepe fecerit. REG. Placent nimirum haec , cum ita suo loςo dicuntur.
Nonne & summi quoque Philosophi interdum functi
sunt munus Grammaticorum 3 Iuris autem Civilis cognitio num aliunde dependet 3 Equidem non Ciceroni modo, sed cuivis γραμμα τικοτερω liceret arbitror, triduo posse se Iurisconsultum profiteri Perge, Tum ego sic , Postquam igitur de Symmetria diximus, dicendum nunc de Linea Paentis Lineamenta autem sunt rectae congruarum linearuductiones , ad uniuscuiusque speciem demonstrandam.
Linearum vero aliae extremae, quae & ambientes dicuntur, cum extrema complectimur Aliae vero intermessiae , cum
res medias significari, membrorumque iuncturas distingui
volumus. Ambientium autem ducendarum ratio, ex actionum varietate multiplex ac pene infinita. Possem ego totultu'c aestivum, quantus est diem consumere demonstrando, ut isti aridiorem ex triangulo, pleniorem ex quadrangulo faciem constare doceant, uti intra horum fines , reliquum
omne corpus sic intercludi oportere disputent. Recto quidem ut qui Platonis Timaeum perdidicerint. Sed ab hac no-hra docendi certissima serie aliquando remotius. Comis pertum
409쪽
pertum enim habemus Lineamenta omnia, ex ipsa coro Porrim Symi r etria, ex Optica, ex Physiognomonia sumi. Dc Symmetria dictum. Mox vero de reliquis. Si prius 3ucendorum Lincamentorum rationem a me pridie in pi- sturis excogitatam commonstravero. Corporum quidem omnium latitudinem , nam longitudo sit semper. Altitudo autem umbris luminibusq; significatur, si depressa sint, ut pectus tergum, liber sua descriptione, Sic si rotunda, ut caput, collia, brachia, coxae, crura, digiti, columnulae, & ejus i modi, ex tertia suae in circumferentiam dimensionis partei finiri, hoe ut videris pacto. Nam quemadmodum in chartarum typis noctu atq; interdiu ex lucernae solisque umbrat tircumscriptiones fieri possent, ostendere inertissim v. Nunci igitur de Physiognomonica, nam de Optica, quae mul ipli-i tior est, posterius disseremus Est isq; interdum ad minus a-l mariores epulas revocandi. Ea autem est certa quaedam ob
servatio, qua ex iis, quae corpori insunt signis , animorumi etiam qualitates denotamus. Solent enim, ut in proverbio est, artificem instrumenta, dominum qualis sit domus oste-i iere. Id autem quoniam αντ-ροφον est, commutationemq; atitur. Erit quidem Sculptori quam maxime necessa - ium. Namque vel ex viventium corporibus emgies, imilabimur, quod a nobis in Calpurnio factum vidistis. Veli Nortuorum praesentia seX notissimis eorum moribus ima-binabimur , Ut si ex Zopyri quis judicatu Socratem effini Iat calvum, simum, ventrosum, & ejusmodi. Quemad modum a Veronensibus in Catullo, Vitruvio, Marco, Cel- p, Plinioque, quos sibi cives vendicant, factitatum, ipsi ios nuper festive spectavimus. Vix jam certe verbis ex licari posset, quantum Statuario usum praestet Physio.
nomia, nec Statuariis modo, sed&omni generi huma-io. Miretur quidem suo jure Plinius severissimum , uti pse ait , authorem Trogum cum te iTrogo miretur & ristotelem. Ex quo illa ea transtulit. Supernat quantum-l iber vulgus , dum nobis in Socraticae Pythagoricaeque
410쪽
to huic depositum credere, Haec nos illi fidere, coniugiufacere pueros disciplinis tradere, cum honestis convers i, turpes atque obsoenos effugere, non temere societati& amicitias deligere, scelestorum improbitatem absq, ulo experimento devitare, Haec eadem prudentes fortuntos, &quasi τρε ητας videri & esse nos facit. Apud Staturios vero tanti erit, ut nobis illum ipsum qui tantope desideratur Homerum. Ipsosque Graeciae sapientes Clelbulum , Periandrum , Solonem, Thalem , Chilonem , sctacum, Biantem, atq; e nostris utrunque Catonem, ipsis mos praesentare faciliter possint. Dicerem equidem ex Iristotele atque Adamantio, nam Polemonis, qui de ea deire perscripsit omnia, desiderantur, nisi longioris esset insti uti, videretque uti in proverbio est, Minervas docere. Verui enim vero quae scire oportebit Sculptorem, haec fere sun Sed vultis quando haec ipsa nuper a me scripta supt, querradmodum in Theae reto facit Euclides, de μωνοςη audiet mus 3 REG. Quam maxime tu interim resipisces: LEO. Nhil quidem fieri aptius poterit. POMPON. Heus tu puer, c re hunc libellum, ac lege. Ρ VER . Naturae morumque inspciendorum ratio. 'POMPON. Non inde. P UER, Spectantus POMPON. Istinc.
DE PHYSIOGNOMIA TRACTATUS. S Pectantur homines, ex natione patriaque, spectantue X genere, spectantur ex se. Ex natione, ut num Maurus an Assyrius, Thebis nutritus an Argis, de quopias quaeritur, quod potissimum solet ornatu significari, ut illud , Virginibus Tyri j, mos est gestare pharetram. Debemus enim, ut idem Poeta ait: Uarium coeli perdiscere morem, ac patrios omnes cultus habitusque locorum. Et qui iquaeque ferat regio, & ciuid ferre recuset. Arcto quicunqusubiacent, corpore iunt quam caeteri prolixiores, color albi, comas flavi. capillis mollioribus, glauci, simi, crassores, carnosiores, ventrosi, ac corpulentiores , iracundi
simplices, levissimi consilii, animo praecipites, stolidi atqu ςmnino disciplinis inhabiles. Galli videlicet Germanique