장음표시 사용
221쪽
, an contractus erat addictus militia. s. Quarto, quando accepti inscio Patre, qui posse a ratum habuit. io. Quinto, quando insumpsi in ditititatem Patris. II Sexto, quando mutuum fit non tu pecunia, sed in alias rebus. It Septimo , quando mutuum conceditur ob cavisas necessarias eidem filio, ob quas teneresar Pater ex naturali pietate, sed non potest,uel ob absentiam,vel alii causam. ig. Omuo, quando ipse filius muruum non accipit, sed fidei ubet pro alio acet piente. Iq.
Praess his talibus etiam si filius familias
renuntiet pravilegio Macedoniam, et ia. Fet se fatis facere deobligatis remaner a fatis factione . Ibidem . Minor, o Pupilius habent Taiorem . seui curatorem ,si sine Tutoris, avg curatoris conseriae aliquid nomine mutui accipiat. de iure civili voa tenetur ad restitutionem , se laudamist, vel impr dextδr consum sit, tenetur tamen, se ex ipso in aliqua
parte fastis sit locupletior . I s. quando restitutio fieri nequit, nisi bona
immobilia alienentur . tune etenim pecmutuantem necessario probandum est mutuum conuersum fuiste in utilitatem Ecclesiae s quando enim non est necellitas alienandi immobilia, seu mobilia pretiosa pro restitutione mutui, tunc videtur consurgere obligatio restitutionis etiam si non probetur mutuum conuersum in ut blitatem Eces. Probatur iam assertio quoad singula contenta in ipsa vi & primo quod non inducat obligationem restituendi aequale,
nisi per mutuantem probetur mutuum conuersum in utilitatem Ecclesiae, patet ex authent. hoc ius porrectam C. de Saer
sancta Eeci fio. qu. a. e. a. s. hoe imporre
Oam.&ra tio inde deducitur, quia res E clesiasticae immobiles , seu mobiles pretio is, nec per Praelatum consentiente capitulo, nec per Praelatum solum, seu per Administratorem alienari possunt, nisi constet de euidenti utilitate Ecelesiae, ergo, nec pro restitutione rei acceptae res illae sunt alienandae, nisi de tali utilitate fameidem Ecclesiae resultet. Cur autem ipset SU B huius praenotionis titulo potissim mutuans teneatur hoc probare, cum tam mum controuertendum proponitur, per praesumptio vehemens esse possit, an fi mutua perania, vel res detur Eccidi quod in Ecclesiae utilitatem res mutuata.--.sae mutuum perfectum censeatur, quate- fuerit consumpta, hoc arbitror ea rationenus eadem Ecclesia teneatur aequale resti- euenire, quia possessio ipsa stat pro Meldi tuere. Secundo, an perfectum etiam sit sia, pro cuius idemnitate,& in cuius fauo- I a, ii mutuum tactum Civitati, de an tale onus rem omnia iura alienari prohibentia eon- enim Derestitutionis consurgat. Tertio quid sen- dita sunt,ergo ut cogatur spoliari tali stiendum fit de filio familias, & de mutuo sessione, mutuanti utpoth actori incum-m Deio minori. Quarto quid de mutuo bere debet onus probandi ex tali mutuo accepto a Tutore nomine pupilli. Ecclesiam ipsam locupletatam. Assertio I. Si fiat mutuum Ecclesiae, Secundo, quod inducat obligationem seu Loco Pio non potest esse perfectum, restituendi aequale, quando ipsa Ecclesia,
quatenus inducat obligationem restitum, seu Locus Pius habet reditus, seu bona ui aequale, nisi petr mutuantem probetur mobilia, quae alienari non prohibentur . mutuum conuersum fuisse in utilitatem etiam si per mutuantem non probetur Ecclesiae eiusdem, seu Loci Pij ; dummodo rem mutuatam conuersam in utilitatem ramen Ecclesia,seu Locus Pius non habeat Eces. , ex eo probatur, quia iura non resi- bona mobilia, quae a iure alienari non stunt ex uno capite alienationi huiusmodi Prohibeantur. Pro intelligentia. bonorum, seu reddituum ; ex alio Prael Aduerte mutuum nomine Ecclesiae, vel lati, seu administratores habent plenam administrationem huiusmodi bonorum aequalem ei, quam habent caeteri omnes in rebus suis, neque quoad alienationem illorum necesse est constare fieri in euidentem eiusdem Ecclesiae utilitatem,quod tum ex eo euincitur, quod iura sol una re-
h. Ecclesia ipsi laxata est determinata sum' quirunt talem utilitatem , quando sunt ma, ultra quam mutuum non possit acci- alienanda bona immobilia , scu mobilia mposse accipi a Praelato cum consensu i lius Capituli,vel a solo Praelato, seu a particulari administratore specialiter ad ta-Aem i. lem Ecclesiam, seu Locum Pium deputa' c misi a solo Praelato, seu a speciali admini- .. r. stratore adhuc distinguendum est i vel ab
Pere, vel nulla summa determinata est.
Porri, vel talis Ecclesia, seu Locus Pius
habet redditus. seu bona mobilia , quae non cadant sub iuribus prohibentibus alienationem, vel tantum immobilia, seu mobilia pretiosa , quae seruando seruari possint, quaeque alienari prohibeantur. Procedit ali vitio de mutuo, siue accepto
a Praelato cum consensu Capituli, siue a solo Praelato,dc administratore praecipue,
pretiola, quae seruando scaeuari possunt, ergo hoc non est extendendum ultra cam /.- vitia suin a iure requisitum, scilicet quando sola litabis mobilia sunt alienanda ; tum ex eo, quod ex communi praxi euenit non reprobata,
sed in facie viai nersalis Ecclesiae exercita, A. quod Ecclesiastici omnes redicus suorum beneficiorum, seu taclesiarum alienant t- IMMnulla habita ratione de tali Ecel.utilitate; at enec quiba, insego, ergo mu mutuum ex se
222쪽
t natura sua obliget ad restitutionem 'qua-i Iis, Aemilium in hac hypothesi ius obsistati tali restitutioni, necessario talis restitutio
facienda est. Dices, quando non constat de euidenti Eccleii e utilitate ex nullo capite videri
oriri obligationem in Praelato successore soluendi debita sui praedecessoris, eo quia ipse non induit perionam ipsius praedecesi stris, ut talem in se, sed solum ut raprae
sentantem eandem Ecclesiam, ergo tani tum quoad ea, quae in fauorem eiusdem Ecclesiae facta esse euidenter constat obli-
gabitur, non quoad ea, in quibus potest Esse praesumptio , quod facta fuerint in
. fauorem ipsius praedecessoris. Sed contra, . quia cum in alienatione redituum, seu bo- . Lorum mobilium non agatur de graui damno, & permanenti eiusdem Ecclesiae . iura non exigunt ita exactam probatio.. nem conuersionis in utilitatem eiusdem x, is ti Emeside, sicuti exigunt in alienatione
situ bonorum immobilium, seu mobilium prem
. tiosorum, quae seruando seruari poseunt.& hoc non incongrua ratione, nam si ita exacta probatio requireretur vix inueniri' possent mutuantes, qui Ecclesiae indigem iis . ti s subuenirent; polsent enim rationabili
, in alie tur dubitare de dissicili probatione talis, Mahi i- conuersionis, de sic resulariter recederento A e . a mutuando, quod esset in graue praeia dicium earundem Ecclesiarum ; unde viis demus etiam,quod mutuantes facilius mutuant Ecclesiis, Locisque Pijs, quae norunt abundare reditibus , rebusque mobilibust non alienari prohibitis, & non ita facile
Ecclesiis carentibus talibus reditibus, eo quia seiunt taciliorem fore allecutionem suorum creditorum per illa bona mobilia, quae non esset ita facilis, quando immobilia essent alienanda,eum tali alienationi obsistant iura ; unde iure merito docet
Panor- Panormitantis c. s. de depositon . s. , ei famari tantis sui c. quod quibusdam de fideiussor. nu. q. sMoliten ta cum eo susticere,quod mutua ii 3 tor in eo casu probet se mutuasse Praelato,' quando Ecclesia indigebat, in me. r. desolutionibus, habetur iussicere, adhoc ut Praelatus successor teneatur soluere debita sui Praedecestoris, quod probetur illa pro
Eeclesiae necessitate fuisse contracta.3 Hoc unum ex ijs, quae praenotauimus , monendum existimo, quod si accipiens mutuum sit particularis administrator, habeatque ab Ecclesia mandatum limitatum ad exigendam solummodo determiuatam summam, re non ultra, dc aliquid mutuo ultra illam quantitatem accipiat, tunc non teneatue Ecclesia aliquid restituere, nisi probetur mutuum versum esse in utilitatem ipsius , sed solum teneatur idem administrator. Ratio est, tum quia, cum excedat administrator limites manisAE dati, sic congrue videtur puniendus; tum
- quia praesumitur dolore egisse, adeoque
non in utile Ecclesiae,sed in proprium com ra pr/'. uertisse, et sic in hoc casu ratione praesumptionis eidem debet incumbere onus u. probandi conuersionem in fauorem Ec- Heri, Selesiae factam, sine qua probatione iure eo araeis Ecclesia ab onere eximitur restituendi. Himma Si vero non habeat mandatum ad deteris
minatam summam , sed illimitatum, &m ' probabilites appareat totam mutui sum. mam potuisse in eiusdem Ecclesiae utilitatem insumi tunc probabilius tenetur eamdem Eccl. redditibus, & bonis mobilibus restituere, eo modo, quo dicebamus supra
de Praelato, caeteroqui nimis grauarentur
administratores, & dissicile inueniri possent, qui administrarent. Affertio II. Si mutuum factum suetit qCiuitati, vel Oppido, vel de ipsius nondato alicui deputato eiusdem Civitatis , vel Oppidi administratori,per eandem Civitatem, vel Oppidum aequale restituendum est mutuanti, etiam si pro tali restitutione aliquod immobile alienandum sit, dc per
mutuantem non Probetur mutuum con
sumptum in utilitatem eiusdem Civitatis, vel Oppidi. Bariolus I. ciuitat F. si cerium Bariolus
in fusi ut e. quod quibusdam de fideius Moliisna tract.2. disp.I .versic. hae autem ratio,
licet hie sibi sit, vel videatur contrarius dum eadem disp. versia. quando Ecclesia ,
aut ciuitas aeque dicit requiri, ut mutuans teneatur probare mutuum conuersum inutilitatem Civitatis, ut illa restituero teneatur, sicuti tenetur probare conuersionem factam in utilitatem Eccl. conformi. ter ad i. ciuitas T. scertum petatur , ct ad i. t. c. desolationibus, et liberationibus. Probatur assertio. In tantum Ecclesia
non leuetur restituere mutuum, quando
immobilia sunt alienanda, nisi probetur in
cuidentem Ecclesim eiusdem vulsitatem fuisse conuersum mutuum , in quantum bona Ecclesiastica alienari nequeunt, nisi supposita certa causa euidentis utilitatis,
seu necessitatis eiusdem Ecclesiae, sine qua ex iuris dispolitione omnino inualida est alienatio, sed bona Ciuitatis alienari valide possunt absque tali euidenti utilitate,
nec aliquod his reperitur irritans,seu prohibens talem alienationem, ergo Ciuitas, seu Oppidum, quae, vel per conuentum, seu concilium rectoruin, vel per administratorem de mandato ipsotum mutuum acquisivere, tenebuntur restituere, etiamsi
res immobiles sint alienandae, dc non pro hetur Ecc. Dices extare iura absolute prohibentia alienationem bonorum immobilium Ciuistatum,de Oppidorum, siue tuerit cum euidenti utilitate, siue sine illa, eo quia communitates habentur pro pupillis,dc minoribus ti bona autem minorum, seu pupill rum alienari nequeant sine Principis concessione, de indullo, de Curatorum, scu
223쪽
Tutorum consensu in specvl. de proprietateri sic. est in aetilii Baldus in I. t. c. si aduersm du Gis.. ergo, nec bona maxime immobilia eommunitatum sine auctoritate Princi . pum, qui respectu earundem communita
tum vices gerunt curatorum. Sed contra
Respondeo hic ad summum valere quoad obligationem ciuilem, di ex dispositione iuris municipalis, non quoad obligati nem naturalem, quin immo, nec ex dispo-Glos . sitione viris communis, cum f. re
Baninus relat m L se non fortem s. qui filio in Perbo
liberatur de condit. indeb. doceant communitates obligari ad mutuum factum cuidam sindico, licet sindicus sit reuocatus.
Deinde dici potest talia iura intelligenda
esse de alienatione omnino voluntaria ,
in qua potest praesium dolus in praeiudicium Ciuitatum,&Oppidorum, non de alienatione debita ad extinguendum debi, tum , seu onus, quod contraxisse praesumi.tur eadem communitas, seu Oppidum. Nunc respondendum est ad i. Cui itas fs certum petatur, quod praestate debuisseth Molixa,ut se eximeret a nota inconsequemtiae supra allegatae in assertione. Dico igitur re vera comunitatem non teneri mutuum restituere nis fuerit in sui utilitatem Conuersum, non enim ex utilitate alterius ipsa debet onus subire; cum autem ex alidigato iure non statuatur hanc necessitatem debere esse euidentem. ut statuitur in alie . natione bonorum Ecclesiasticorum, hinc est, quod quaecunque praesumptio fundata in eo, quod mutuum fuerit contrachim a concilio Ciuitatis, vel aliquo sindico demandato eiusdem concilii susticiens sit ad inducendam obligationem in eadem et ubtate ad restituendum, cum praesumendumst in eiusdem utilitatem conuersum; ex quo patet discrimen inter mutuum laetum Ecclesiae, & communitati, seu oppido, eo quia in illo v tilitas debet esse euidens, ct probata per mutuantem, ut obliget ad restitutionem iuxta I. hoeius porre tavra in fine di de Sacrosancta Eeclesia, ubi legitur ,
in is creditor hie intelligatur, qvi quod credidit probat in Ptilitatem divina domas promeelsisse , in isto veto su Acit praesumpta,
cum in iure non statuatur euidens, undE ipsa Ciuitas, seu Oppidum, ut se eximat ab obligatione debet probare in utilitatem rectorum, seu findici fuisse conuersum. Alsettio III. Filius familias accipiens mutuum regulariter loquendo non obligatur ad restitutionem mutui etiam post obitum Patris. Procedit assertio de filio familias existente sub potestate Patris, etiam si vigestinum quintum annum suae aetatis excederet; hocque vim habet non solum in exteriori, sed etia in foro animae. Probantur singula ; dc primo,quod non obligetur colligitur ex I. i. . et sequentibus ad Macedonianum, et Instit. quod cum eo, qui in a ita a es potestate S. pinum
quarum legum ratio deducta est ad tollam ea mala, quae per quendam Macedonem foeneratorem Romae inducebantur; hie etenim filiis familias indigentibus conta
uerat mutuum dare, qui cum non haberent, unde restituerent mortem parenti- Caasa bus moliebantur,ut in eorum bonis succe----derent, quibus possent satisfacere; cuius ri occasione promulgatum fuit Senatusconsultum Macedonianum , quo eximuntur tia. meidem filii familias a quocunque onere re--stitutionis; dictiun autem fuit Macedonia. βM-num ex occasione, quam dedit idem Ma. -- 'cedo tale Senatusconsultum condendi, ta promulgandi. Probatur secundo,quod etiam non obibsetur restituere secuta morte Patris. Hoc ius inductum est non solum in paenam mutuantium, sed etia in fauorem parentum quorum indemnitati consulere voluit Seis Daenatus. & hoc ad tollendam occasionem, aua quae ex eisdem mutuantibus radica litet cum periculo pa rentum prouenit, sed haec T. occasio, & radix oritur ex ipsa celebratio- - -- ne contractus, quo tempore ipsi parentes ti- supponuntur vivere, ergo cum hoc ius tuis mi- ductum sit ad tollenda talem occasionem,& radicem, ipsam obligationem in initio supponitur extinguere, obligatio autem semel extin cta non amplius reuiuiscit i vinde iure merito docent MolIna disp. 3 1. Mou a. versic. privilegium hoc extenditur Aetorius Mocius mssit. morat. para. I. lib. T. cap. 3. qu st. q. mutuanti denegandam semper esse actionem . siue filius adhuc sit sub patria pol state , siue ab illa exemptus, vel propter mortem Patris , vel propter einanelph
Probatur tertio non obligari etiam si vigesimum quintum annum excesserit iaeque per filios familias potest parentibus moliri,dc intentari mors, siue illum annum excesserint, siue non attigerint, ergo illud ius aeque illos assicit, ac illos, ut pote quod solum respicit indemnitatem parentu contra id , quod potest ex mutuo euenire. Probatur quarto hoe priuilegium habe- σre locum non solum in foro exteriori, sed etiam in interno animae. Haec lex est publica auctoritate inducta in commune bo . num, dc iusta elli quaelibet autem lex iusta non solum in foro externo obligat , sed etiam in interno, ut suppono ex quaellionibus de Iegibus. Hanc veritatem in praesenti casu expresse docent Ianocentius, Panormitanus c. quid plerique de immunitate
qtiae veritas non limitanda est ad filios in- Melium, ut incongrue docuit Panormiistanus . nam inter fideles pinsidendi auidistas,dc stimulus recedendi a dedecore in
non satisfaciendo adeo innatus est, v t si ius ipsum non remoueret facile in enormia
224쪽
mam parentum necem irmerent. .
T i Dixi, regularit dr loquendo, Tam re vera multi extant casus, in quibus ex dispositione iuris, nec contra tale Senatuscon-kltum obligantur filii familias ,& quandoque eorum parentes ad mutuum resti
mendum. Primus est, quando filius lamblias habet bona castrensia, lati quasi castrensia , quin immo, dc bona aduentitia, si ex Patris consensu ipsorum habeat administrationem. Quoad castrensia, seu quasi
eastrensia expresse habetur l. I. s. vltimo, o t. i. s. ad Macedonianum, dc ratio est, quia cum habeat, unde soluat, cessare viis detur periculum occisionis parentum aliauo ad bona vero aduentilia ccum ex patris consensu ad eundem filium etia quoad administrationem pertineant patet etiaex eadem ratione . quia per ipsia habet, undE soluat independenter a bonis Patris, Propter quae propterea non debet praesu. mi occisio futura .X Secundus est,quando filius familias tempore contramis mutui sui iuris habebatur non sub iure, seu potestate paterna, vel ex eo, quod ossicium aliquod publicum exediceret , vel mercaturam, ut pater familias, Prout habetur l. i. c. ad Maeedonianum I. Aqais s. ad Macedonianum, o t. Zenodorus
c. eodem titula, de ratio esse potest , quia in hoc casu cessat praesumptio periculi. S Tertius est, quando filius familias tempore contrachiis mutui erat militiae addictus ex speciali priuilegio talis status, eo quia praesumptio iuris est, quod tale mutuum accipiatur in ordine ad sumptus in bello faciendos, de conueniens est hoc res suis egestatibus per accepta mutua prouidere. Hic casus excipitur a commia ni regula in assertione tradita per t. se filius familias S. sin a tem c. ad Macedoniamem . IO Quartus casus est,quando filius familias mutuum accepit inscio Patre, qui tamen Postea contra inim ratum habuit,& approbauit, vel per expressum consensium, vel per solutionem partis mutui. Excipitur hic casus in I. vltima et ad Macedonia-Hora RRm . Neque dicas hoc obstare ias, quaed , ... diximus in probatione secunda , scilicet flamia Senatuscontuitum Macedonianum extimerum est i guere ipsum mutuum in sua radice, quod . o. inei extinctum mortuo postea Patre non reuiuiscit, inferes enim, ergo extinguit etiam in sua radice obligationem resti. tuendi, quando filius mutuum accepit inscio Patre, quod propterea , nec potest reuiuiscere Patre ipsum ratum habente, seu approbante; contra enim impugnaberi , quia in primo casu, & in radice extin guitur, nec per mortem Patris repullulat, quia no accedit nouus consentas per quem
validetur i in secundo autem casu licet in radice non labsistat, validatur tamen per
superuenientem Patris consensum , quo tempore tantum incipit obligare ; sicuti etiam inciperet obligare, si Filius mortuo
Patre per iteratum exprestum consensem idem mutuum confirmaret, nec opponeret priuilegium Senatusconsulti Macedoniam . . et
Quintus casus est . quando filius mu- II tuum accepit, de insempsit in Patris utilitatem. Hic casus excipitur in I. si filius
familiat, et t. si tamen f. ad Macedonianum, aere oster . si permittente C. eodem titulo, & ratio prasis,
in eo fundatur, quia cessat fi iis Ieris de obligantis; non enim potest esse praesumptio, seu periculum de nece Patris Propter imutuum,ubi ipsum accipitur in utilitatem eiusdem Patris; quo in casu tenetur Pater in ipsi ui ipse restituere, cum ex ipso ipse factus fuerit ditior, & in desectum ipsius idem filius. Sextus casus est , quando mutuum sit 12 filio non in pecunia numerata, sed in aliis rebus , dummodo illae res haud ulenturno dentur ea conditione, v t conuertantur per alios contractus in pecuniam . Excipitur expresse in I. sed Iulianus S. muttii F. ad Macedonianum de ratio est, quia Senatuo consultum Macedonianum loquitur tantum de pecunia, ergo non est extendendum ad alias res; Neque dicas urgere
idem motivum in prohibitione mutui facta filio in pecunia, ac in alus rebus; siquiisdem aeque potest moueri filius ad necem Patris propter restitutionem pecuniae, ac propter restitutionem aliarum rerum pretio aestimabilium; contra enim impugnaberis , quia ex identitate finis, seu rationis non arguitur eadem prohibitio , quando h lex unum tantum exprimit ; quinimmo,
unum tantum exprimendo videtur aliud nil h ... excipere, dc licet h.ec lex utpote parenti nata virbus fauorabilis videatur amplianda , & n e Ru extendenda ad casus similis rationis, quia 'm tamen est potissi inum in odium mutuan otium , congruentius videtur restringenda maxime, cum per ipsum ius restringamrexprimendo pecuniam dumtaxat. Dixi dummodo illa res fraudulent D etc. nam hoc esset in fraudem legis; fraus autem ex vulgatis iuribus nequit suffragari auctoribus . Septimus casus est, quando mutuum da- I stur ob causas necessarias eidem fili prop. ter quas Pater ex naturali pietate teneretur congruam pecuniam, vel res subministrare, ted non subministrat, vel quia abisiens est, vel quia pro illo tempore non potest ; huiusmodi causae necessariae sunt, quando mutuantur pecuniae filio absenti consentiente Patre in absentiam propter necessaria ad l udia, vel propter alimenta, vel causa negotiationis, in qua Pater ipsium implicauit. Exeipitur hic casus L
doniarums; & ratio est, quia cum Pater quoad laec non possit esse rationabilitet
225쪽
intimas praessam itur implieith consentire; unde ipsa Pater tenetur restituere, ta in defectum ipsius filius. i stauus casus est , quando ipse mutuum non accipit, sed fide iubet pro mutuatario,
nisi fraudulenter fidei uitione mutuum . palliet, quatenus pecunia mutuata ad ipsum deuetitat. Excipitur in . si Iulianusaeis fran S. item si duos F. ad Macedonianam , quod b probatur, tum ex eo, quod hic casus in itire non exprimitur, tum ex eo, Suod cessare videtur finis legis, cum non fit dippareat . euidens periculum necis in fideiussore, ac di in principali debitore . Ad hunc casum reduci. ur, quando filius pecuniam accipit alio titulo a mutuo, cum ad hoc ius non extendatur, ut habetur L q. f. ad Maee
Hic oritur dissicultas, an praecisis his
casibus, quibus filius familias, vel eliis Pater ad restitutionem mutui obligatur , si filius mutuatarius renuntiet priuilegio Senatusconsulti Macedoniani, siue in tali renuntiatione obliget se iuramento ad D. tisfaciendum mutuanti, sime non, teneatur ratione talis renuntiationis, & iuramenti postea satisfacere mutuanti eidem. Respondendum existimo, quod, si praecise r nuntiet, teneatur nequaquam restituere, immo, nec etiam si iuret latisfacere. Radio primae partis est, quia lex illa deobligans no solum inducta est in fauorem fili, rum, sed multo magis in fauorem parentum, ne scilicet ipsorum mors per filios
intentetur, nemo autem potest renuntiare
priui egio in fauorem alterius,& in odium delinquentium facto . Ratio secundae partis est, quia ex superius dictis hoc Senatus consultu in non talum obligat in foro ex terno, sed etiam in interno animae, ergo ipso lapposito iusiurandum non talum est contra leges ciuiles, sed etiam contra bonos moreS. & contra ius, quod habent paerentes per talem legem acquisitum .dccontra commune bonum, neque obstat id, Lemos, quod asserit Lotis lib. a. cap. a G. dubis .R. s. iuramentum in alterius fauorem faetiimi eruataclum luando absque peccato seruari potest; seruari autem potest sine peccato in hoc casu ; non obstat , inquam, quia tale iuramentum est contra bonum althrius . in praeiudicium legis, quod propte- variolus rea fine labe seruari non potest. Ita Barto-
Innoce ivs in eatra Q. ad reprimendum in verborius . denuntiationem Innocentini in e. qui plerique Panor- de immunitate Eccles Panormitanag in c. initanus eam coctingat de iure iura do num. Io
Is Alsertio IV. Minor, vel Pupillus habens Tutorem, seu Curatorem, li sine Tutoris , aut Curatoris consensu aliquod nomine mutui aceipiat de iure ciuili non tenetur ad restitutionem mutui, si ex tali mutuo laeses est, vel Suatenus mutuum amisit, vel male , ct imprudenter conis
sumpsit, tenetur timen, si ex ipso inali: qua parte factus sit locupletior . quod
idem dicendum est, si careat Tutore, vel
Probatur assertio ex I. si frater tuus f. de filio familiai minore, ubi dicitur, quod
propter lubricum Matis adversus eam ea istionem in integram restitutionem post posta. Iare, quod est notandum pro iis , qui minori bus sine curatorum , sea Tutorum auctorata te dant mutavin. Dixi tamen teneri , si ex
ipso malua in aliqua parae factus sit locupletior , eo quia nemo ex re aliena inuito domino possit dite seere. Dixi etiam dature civili , nam per talem mutui acceptionem obligari naturaliter docent innumeri Doctotes apud Legum lib. a. cap. II.d b. s.llae ol. versic. altera pars, quod idem Lessius comprobat ea ratione.quia fideiuolat minoris obligatur etiam ciuiliter T. . . g. de iure iur. , ergo, & iple minor obliga- Prines bitur, saltem naturaliter, nam principali nullo modo obligato nulla oritur obliga- tio in fideiussoreevndh in aero conscientiae .. M.
non eximerem filium minorem mutuata- rit purium ab obligatione restituendi nam obli- eat
gatio conscientiae potissimum fundatur in imi sobligatione naturali. Ex his recte potest deduci, quod si mutuum accipiat cum consensu Curatoris seu Tutoris tune teneatur restituere, Uquia per talem ccnsensum sanatur aetatis infirmitas, quod videtur innui percit. l. Afrater tuus f. de filiosamilias minore. Si vero Tutor, seu Curator nomine minoris , & pupilli accipiant mutuum, tunc per eu ndem minorem, seu pupillum resti. tuendum non est, nisi in ipsius fauorem fuerit insumptum prout habetur I. si in rem minoris c. quandi ex facto Tut ris i non enim curuit ex uno cap.quod filius onera subeat pro re in sui utilitatem non insumpta; ex alto,quod Tutor gravetur pro utilitate pupilli. Ad quem vero pertineat prombare rem conuertam in utilitatem pupilli, an ad ipsum mutuantem, an vero ad Tutorem, an vero pertineat ad ipsum minorem probare in talem sui utilitatem non siisse conuersam i Crediderim id tutius asserendum, quod dictum fui de Rectoriis bus communitatum lassicere stilicet praesumptionem fundatam , quod res fuerit pro pupillo expensa.
An subsistat mutuum in pecunia non numerata, & an facta confessione per mutuatarium de tali numeratione detur exceptio, & quomodo . SUMMARIUM. Si sub spe numerationis pecunia, test rei tram
ditionis confiteatur publico instrummio,HI coram testibus idoneis se rem, vel pe
226쪽
Taniam recepisse , O excipiat intra duos annes a die confessionis de non numerati e transfert onus in mutuanteis probandi pecuniam, seu rem fuisse traditam , quo non probante mutuatarias absoluitur ab onere restitaendi. i. Valet in iure ciuili, non in iure cavonico. Ibidem .riaco bienuia non amplius mutuatarius est
ma est Iecas excipiendi in aliis c tractibus
Ad excipiendum requiritur, quod confessio
facta fuerit publico instrumento. q. Iolo mutuatario immedia o ius competit ex
cipiendi, non ei, qui se pro alio constituit debitorem, siue principaliter, siue auet
competit tamen ipsas heredibus defunctam tuararia non Iolum ad ersur ipsum mvisivantem ,sed etiam adversus ipsius haredes. Gasi matvatarius confessus numerationem p cunia renuntiet exceptioni non numerata snon transfert quidem excipiendo onus pro- . bandi In mutuantem , sed hoe eonfert risi
mutuatarius probaverit non teneatur re stituere. T. . '
Excipiente mutuatario , di probante nemi ante pecaniam fuisse numeratem paea imponitur eidem mutuatario soluendi duaptum. g.
Mutuum non perfici sine traditione
ex supra insinuatis compertum est, sed an contalio de traditione facta per mutuatarium suppleat ex fictione iuris eandem actuatan traditionem id est, quod controuertitur,dc an indueat obligati nem restituendi, & an aliquod assignetur tempus, intra quod 'It , de extra quod
non possit excipere mutuatarius. Titulus praecise exprimit pecuniam non numera. tam ; nihilominus extenditur ad quam cunque rem mutuo promissam, quam spe certae moraliter trauit is quis eonfessus
sit se habuisse. o sertio I. Si quis sit spe numerationis pecuniae, seu rei traditionis instrumento publico, seu testibus idoneis praesentibus
confiteatur, se tantam pecuniam determinatam rucepisse mutuo, vel sibi traditam talon rem certam determinatam, seque obliget intra tale tempus ad talem rem, ves pecuniam restitue dam , intra duos annos a die confessionis talis pectiniae numeratae , seu rei traditae, seu receptae exciapiendo de non numeratium , seu non trais ditione rei, transfert onus in mutuantem probandi pecuniam fuisse numeratam, seu rem traditam, quo non probante mutuatarius absoluitur ab onere restituendi,
etiam si confessus fuerit &e. Procedit ac sertio de iure tantum ciuili, non eamnico, nam de iure canonico etiam si non exci-
piat intra biennium semper ius habet non
intuendi cum mutuum non acceperit, licet confessus sit se accepisse. Probatur assertio ex L si ex ea tione c. . de non numerata pecvn. . ubi Glori. Sirena talora fessus fas in instrumento me accepisse a te mae tuam pecuniam spe futura numerationis . nec numerasti s si eonaeniat ex cautione mea opposita a me doli eneptione, vel non numeramea pecunia probabis te merasse, di te non probante absoluar. Pro claritate huius assertionis nonnulla et sunt notanda, & primo mutuatarium d here excipere intra biennium, quo non excipiente intra talem terminum non est amplius audiendus, ut habetur L in conmtractibus et de non numerata 'ec. per quam corrigitur ius antiquum, secundum quod concedebatur quinquennium ad excipiendum, hoc tamen unum moneo, quod si istum ad elapso biennio mutuatarius postea exei- excupiat . & ipse probet pecuniam non fuisse .um.
numeratam, nec rem tradita tunc exima
tur ab onere restitutionis, ut deduci videtur ex I. asseaeratio C. de non numerata ' Secundo hanc exceptionem locum non Shahere in alijs contractitas a mutuo, ut manifesth colligitur ex L Generaliter e
dem Q. , unde si fiat exceptio, incumbit onus probatidi ipsi excipienti , quo non prohante onus in ipla urget satisfaciendi
Glca is l.s ex cautione et eodem,S in L eamdem Generalithr, ubi etiam dicitur , quod
si praetensus debitor probare velit aliud gestum misso. aliud ab ipso scriptum a diendus sit. Tertio ad exeipiendum requiri conses
sonem mutuatarii factam esse instrume io, aut coram testibiis eo quii confessio priuata nihil probat,& in mro externo non est sussiciens ad conferendum ius excibpiendi, secus innumerae contentionum iniis quarum suborirentur radices, de occasio nest Hoe innuere videtur m a m eadem Clotiet. si ex eoatione,ct Molina tract.2. disp.3o2. Molina. iii princip- Quarto hanc exceptionem habere tam S. tum locum in ipso mutuatario immediato, non in eo,qui se pro alio constituit debit rem principalith, vel accessorie, hic ete-min opponere non potest exceptionem pecuniae non numeratae l. 'ra opinaria c. de non numerata pec cuius rationem adducit Glosa ibi; non enixi hoc actum est, ut sibi numeraretur pecunia, neque expersona ipsius obsigario sumpsit initium. Quinto hoc ius excipiendi contra credrum 6 viorem intra tempus a iure definitum non solum competere ipsi mutuatario, sed etiaiplo defuncto ipsius haeredibus, & non solum aduersus ipsum creditorem, seu mintuantem, sed etiam aduersus haeredes ipsius, si ipse non vivati apertus est textus a L si intra c. eodem, ubi etiam notatur,
quod haeres mutuarum non possit exeip
227쪽
re vitta tala tempus, etiam si pupillus sit. nisi mutuans detulerit iuramentum mu- Ratio autem huius iuris ex eo deducitur, tuatario, qui confiteatur, se pecuniam nu- ilia Meres in omnibus iuribus, & actioni, meratam recepisse, sed postea dicit se hiis repraesentat personam destincti. soluisse s tunc etenim non prodest solutio , Probatur autem in iure canonico non quam fecit, quia ut bene glosa ibidem fin- habere locum praetinitioncm temporis nitur non soluisse propter mendacium , hiennalis ad excipiendum . nam elapso sed debet soluere totam quantitatem, adhuc illo tempore nulla urget naturalis quam mutuans pclijt' ulterius ellpensas obligatio ex debito soluendi illud debi. circa probationes factas actoris iurame tum , quod non est, ergo adhuc ex iure a to declarandas eadem I. contra c. citato naturali, in quo fundatur canonicum, ius Quod si postea mutuatarius probauerit viget excipiendi de non numerata pecu- per scripturas se soluisse contra mutuan- nia, si re vera numerata non fuit, non tem talem solutionem negantem tunc latuendi 8 e. Confirmatur, quia ius cano- idem mutuans duplo etiam punitur, ni sanicum non approbat praefinitioneni tem- iuramento delato pollea fateatur ex iuri-poris a iure ciuili requisitam ad praescri- hus mox citatis. bendum, quando praescribens scit rem esse alienam, ut supra probabamus ex iuribuS PRAENOTIO ULibi allegatis , ergo etiam dicendum est, nec approbare praefinitionem temporis a iure ciuili requisitam ad excipiendum de . non numerata pecunia, quando excipiens, di mith etiam idem creditor scit pec
alius Diam non fuissenunieratam. Conseque
ea nun tia probatur. Ideo non approbat prae- scriptione rei alienae cogntis euidentes,ut sis his... tali faciam tempore a iure ciuili praefini ..--to, quia res illa est aliena,& seinper ci Iasiua, Inat Pro dominia, nec sola temporis proua aere tractione vult fieri proprium, quod eui-M WhM .lenter cognoscitur esse alienum, sed etiam mutuum non est debitum, nec prae-
. fimiendum est, quod velit fieri debitum ex aeo iI, a sola temporis datatione ultra hiennium,
Assertio II. Mutuatarius consessus se
mutuum recepisse etiam si renuntiarit exceptioni non numeratae pecuniae potes adhuc excipere eandem non fuisse num ratam non quidem ad effectum, ut transfer it onus probandi in mutuantem, sed
ad effectum, ut si ipse probauerit non fuisse numeratam non teneatur restituere, Molina. Ita startit Molina tract. a. di p. go2. Glas Clois. in .sex cautione C. de non numerata pecProbatur Iura concedentia excepti nem mutuatario duo respiciunt in tau
rem ipsius, Sc i as scilicet excipiendi,&M naa impolitum mutuanti probandi pe-HMusi. Cuniam misse numeratam, seu rem tria, . cu, S lam, ergo curenuntiet tali exceptioni ex vim e - uno capite, ne talis renuntiatio sit omninorem iruatilis,&frustatoria debet aliquod ope- rari,quod est extinere mutuantein ab oneis uti, re Probandi; ex alio cum fiat sub spe nu-- - mcrationis futurae non tollit ius excipien- A m. di, si numeratio non fuerit secuta. 8 Asertio III. Si mutuatarius intra biemnium exceperit, & mutuans probauerit pecuniam tuisse numeratam ipse mutuatarius puniendus est in duplum. Colligitur ex L eontra c. de non numerata pec., &recta quide ratione, ut remoueantur m
tuat aris a dolis in huiusmodi exceptioni-hus. Haec assertio ita intelligerula est,
cfertur vera definitio Cura. t mmine lacri venit quodcunque pretio assicmabile, dpositivi, sup negat rel. a. Mutuare pecuniam , ut mutuatarius desistat ab iniqua vexatione non est Cura . Ibid. gomine lucri non venit amicitia, et ben
Vi sit proprie Cura debet esse ex mutuo , sud e rella , sud implicito. q. Cura alia est vera , alia praesumpta s C
quid si utraque . s. Alta est mentalis, alia conuentionalis; mutraque explicaturo.lia aperta, alia palliata. T.
Alia prohibita de iise diuino, alia de iure
Nonnisi ex mutuo usura propriet Ediducitur , ade tie sub eiusdem eo tractus titulo proprie venit examinanda, Dicitur usura denominatione desiimpta ab usu non quidem aeris, ut nonnulli v
luerunt , sed ab usu rei, quomodocunque mutuatae, & indieat praecipite id, quod usu eiuslem rei tanquam fructus accresciti, undo desumptum est illud nomen usura ad Ohracsignificandum illud incrementum, quod bibe --
in mutuo accipitur vltra sortem, usura , --
hoc modo sumpta triplicem inuoluit ordinem, vel ad ipsum incrementum, seu tu, Ictum, quod resultat ex mutuo, vel ad con' reis ...trachim, ex quo resultat illud lucrum, set, , -- . incrementum, vel tandem ad ipsam v - --luntatem acquirendi ex eodem Autuo in- ueram ccrementum, seu lucrum conmentum S
mitur hic usura praecipue iiixta primum modum i Pro qua sit Assertio I. Usura est luertim natura saa 1 pretio aestimabile . quod praeipup recipitur in
ratione mutat taciti,vel expres . risu mas
228쪽
Probatur,& explicatur. Dicitur, tum Latruis eram, quod proprie significat acquisiti v ara D- nem rei supra sortem pretio aestimabilis, & ex alio titulo indebitae; per quam parti liculam innuitur ad usuram requiri semis .et per aliquam aequisitionem pretis, seu rei temporalis pretio aestimabilis, quod intelligendum est tum positive, tum negatiuei politive, vel quatenus pecuniam acquirit , vel rem aliquam loco ipsius, vel aliquod ius conferens ad aliquam utilitatem positivam, negative vero, vel quatenus prIuat mutuantem onere aliquid soluendi,vel peragendi, ad quod soluendum, vel peragendum tenebatur , vel quatenus suspendit aliquam iustam actionem, quam
a mutuatarius iure poterat contra ipsum intentare. Dixi, luctam, nam si mutuet Pecuniam, et mutuatarius desistat ab inbqua vexatione, seu molestia inferenda Proprie usuram non committit, nam tunc
vere non sequitur, quod aliquid acquirat supra sortem, sed solummodo cooperatur per iustam actionem cessationi iniquae Te.xationis. Dixi, rei temporalis, nam id , quod venit nomine lucri debet esse aliquid non spirituale, ut sunt mysteria gratiae, sed aliquid, quod cadat sub humanum commercium, quod pretio compei
fari, seu commutari possit, cuiusmodi sunt obsequia humana, seruitutes, iura, de his similia , per hoc tamen non includitur in ratione lucri amicitia , ta beneuolentia; s tum quia huiusmodi affectiones , utpote
Asia, ... interiores regulariter pretio non sunt ac-ο - Mo qui libiles, neque in ordine ad has iri poesisurrere- test aliqua obligatio ciuilis; tum quia in ' mutuo, sicuti non venit nomine pretij id,' quod conceditur ex beneuolentia, & ami. citia, ita multo minus venit nomine pretuipsa amicitia, di beneuolentia, quae peri dein mutuum luteuditur. Dixi tandem. rei ex alia titulo indebita ; nam si quis moueatur ex mutuo sibi praefluo ad soluendam pecuniam debitam, vel ad resti. tuendum depositum , vel ad quid simile ex iustitia conueniens, non comm ittit vis. ram , eo quia nihil supra sortem acquirit. Ex eo autem, quod huiusmodi lucrum debeat esse rei ex alio titulo indebitae, aliqui docent, non sequi,quod sit usura id, quod d educitur in pactum ex motivo gra-- ti Ludinas, nain licet id, quod conceditur
ex gratatudine, non sit onus iustitiae , quia Caer Im, tamen non est liberum ratione pacti ad IDEM talem actionem obligantis,& solum tale a. .. pactum in lucitur rati ne mutui. non tolli. Atia sur , quin lic usura , seu lucrum ex mutuo,
Dais . - si non immediate, saltem mediate, quod pM- . sissicit; sed de hoc infra.
'Dicitur, quod recipitur ratione mutui , vel expressi, vel impliciti, Per quas partim culas reiicitur quodcunq; lucrum a rati ne usurae, quod non sit ex mutuo; quam
brem si quis pecunia aliquid vendat supra
iustum pretium iniustitiam quidem ratione talis excessus committit, de obligatur
ad restitiuionem,non tamen usuram com- Qui,
mittit; si vero vendat pretio supra iustum ..du e
ex eo, quod vendat pecunia credita, tunc arte id certe usuram committit propter rationes superius adductas, cum in tali venditione
inuoluatur mutuum implicitum , quod Tuis
idem dicendum est in alijs contractibus, iis ustiis in quibus interuenit, vel interuenire P test pretium. Curam Assertio II. Usura pilites patitur diui- ssiones; altera est in veram, dc praesumae tam , altera in mentalem, de conuentionalem, altera in apertam, de palliatam, altera in prohibitam de iure diuino, de naturali, & prohibitam de iure positivo, Explico singulas. Vera est lucrum quod ex mutuo deducitur, siue implicito , siue explicito modo superius explicato indefinitione, haecque est absolute prohibita iure diuinoo naturali. Praessumpta est, quae Pr prie talis non est,sed cum sit de i re Pontificio prohibita videtur imitari nam Turam usurae s haec usura in hac lata significatione potu limum interuelut in commmclucensuali,in contrac tu moetatis ossiciorum , & in contractu mutui modo, quo explicatur in c. naviganti de νAricia in contracta censuali interuenit, vel quando aute celebrationem contractus pecunia nu- I iram
merata fuit, non in ipsa celebratione, vel 'et quando pro conititutione census pecunia M. soluta non fuit, sed tantum remissum dehi. tum, quod activus habebat contra censua. rium passivum, vel quando datur res albqua pro pretio censius; contractus enim
his modis initi per Bullam Pit C super
censuuin constitutione appellantur fora ratiiij ; non quidem vere, & proprie, e quia actualis non numeratio, nec debiti remis Ito, nec traditio alterius rei bro printis , si aliae conditiones non interueniant, ad mutuum requisitae . non constituant mutuum . iure tamen optimo per eandem
Pij constitutionein computantur pro moenerat iiijs, seu viurariis, & prohibentiae ad euitanda incommodasseu haudes, quae
in contractibus hoc modo celebrandis ex versutia , de calliditate emptorum in pedinitiem venditorum passi in occurrerent. Interuenit in contractu societatis ossici, fare, rum, quando quis pecuniam ossiciali tri. ait misbuit ad ossicium emendum, cum ad talemem ionem ex se impar sit, ot eum ipsis admittatur ad fructus ossicis percipien- --.dos, durante tempore societatis , hic et nim contractias societatis per Bullas Pontificias , alteram Pauli Quarti incipienti
Inter eateras evras , alteram Pii Quarti incipient. cum sicut accepimus , vocat usurarius, excipienda tamen est societas quoad officia ad Sedem, aut Cameram
Apostolicam pertinentia, de quibus alibi
occurret sermo . Interuenit tandem in
229쪽
Ottactu relato in t 'audiret; de Uno,
quando quis alteri mutuat rem suam alio transserendam,sed quid in se assumi periculum , cui subesse potest res intranslatione aliquid ratione ipsius supri seriem exi, git i hic contractus dicitur i n iure canon, eo vlararius, quamuis in se talis non fit v re,dc damnatur solum ob suspicionem usum rae, vel fraudis. o Mentalis usura est, non quae fit merum propositum interius dandi ad usuram eo modo, quo homicidium mentale est proe situm voluntatis occidendi, d quae non solum inuoluit propositum mutuandi ad finem lucri, sed est cum actuali mutuatio. ne, dicitur tamen mentalis, eo quia est cum talarintentione.& spe interrori lucrandi. Conuentionalis est, quae est crum xx Item tacito, vel exprelio pacto de dando aliquor evrm- lucro ex mutuo. Dixi cum tacito, quod in euenit, v et quando mutuans, Sui expresse' non paciscitur implicito innuit mutuatario se mutuare ad finem lucri, ut cum dicit. Do libenter mutuum, sed confido, quod a consuetudine non recedes. vel quando innuit mutuatario aliquod incommodum sibi ex mutuatione, vel vere, vel imagi
Aperta est, quae ex mutuo sermalit, de expresso deducitur; palliata vero , quae est eg titulo apparenti, vel emptionis, tavenditionis . vel alterius contraeius modo supri ea plicato, sed: quia in talibus comtractibus mutuum implicitum limoluitur dicitur dila ex mutuo virtuali, ade s vir-xualis vlata,seuealliata tali diueris Aulo. Prohibita de iure diuino, di naturali est
lucram, quod ex vero mutuo deducitur,m explicabamus in primo membro diu bsonis primari Prohibita dumtaxat de tuis re canonico, quae non prohibetur, ut est ex mutuo , sed ex aliquo alio capite per leges positivas Pontificias, ut supra in s cundo membro eiusdem diuisionis primae
Pio clariori notitia huius ultimae diuisionis sit.
An usura sit prohibita, quia mala, an vero mala, quia prohibita, di si mala,quia prohibita, an sit talis iure diuino,
SUMMA INUM. Viura proprie sumpta est peccaminosa abis.
rara in etiam mala, quid prohibita fure
Iure ea fareo non est prohibita Vara sic indam se, Mad tamen Mara Psmatrum. I. Est tamen prohibita tiara in maxima quam
rcri mi ulcritas conreditar posse stipulari
ad tertiam partem centesma: Mercatoribus, ei fore, quiprafunt ergasservi conceditur lucrum ex mutuo aenue ad hesissem centesima. s. Minuis onmibat eoureditur lacrum ad fessimctem centesima. 6. Omnes tamen is seges civiles Derunt correeta per ius canonic m. T.
V ocedit titulus de usura vera, & prop
pria, quam asserere non esse pecca. minosam est contra fidem, & haereticum , ut late definitum est in concit. Vienens. in naris
ubi legitur si quis in ultim errorem inciderit, N pertinaestir Uirmare praesumat exerrare 's'
usuras non esse pereatum decernimas eum
velut harethum puniendum. Id, quod in tiam. Misentieontrouertitur est, an hoc pecca minosum, quod in esura reperitur fit tale ex natura sua independentes a quocunque decreto, siue diuino, siue humano, an tantum dependenter ab illis, & a quonam . Assertio I. usura proprie sumpta est ipereaminosia ab intrinseco, & ex natura
sua, adeoque prohibita, quia mala. Ita
re omnes fere Doctores Catholici coa. tra Graecorum errorem, contendentium apud Guidum Carmelitam in Iamma deha- restas, Milo Cara, nullo iure prohibcri,& contra Molinaum in iram de Cura ,
commerciis M. I ibin tr. , qui ctim distinxerit duplex usurae genus, alterum, quo maximum lucrum ratione mutui exigitura mutuatario, alterum, quo moderatum, de congruum, asseruit postea Primum esse at . contra charitatem, alterum eidem conforme, utpote vcid mercatori, vel indigenti aditum ad lucrandum aperit, sino quo non Iueraretur. Omissis aliorum rationibus, quas siue congerunt, sed meo ius dicio in caces Probatur assertio primo . Contra legem naturalem est fructus percipere ex re non sua, sed aliena, nam fructus rei ex natura sua pertinent ad domanum eiusdem rei, sed si ex mutuo usura perciperetur ex
re aliena fluctus perciperentur, ergo contra ius naturale. Maior ipso naturae lumine nota est. Minor probatur, quia per mutuum ex superius probatis dominium
rei mutuatae transfertur in mutuatarium , ergo si percipiantur tructus, seu lucrum a mutuante percipiuntur ex re aliena.
Dices primo illud lucrum non percipi
praeciis egre mutuata, neque poste dici fructus eiusdem rci, nam et plurimum res ipsa consumitur non entis autem nulli possunt esse fruinis, nullae ine qualitates
argumento I. eius, qui inprouincia i. si termeam petatur . in I. I., in a.g. de nuructu, sed esse rationes consequentes ad ipi uiri contractum, ex quo tota vis argumenti ruit. Sed contra quia contractiis, qua conti aetas
230쪽
tractus est, respicit solum valorem rei pro tempore, quo ipse contractus initur, quo tempore dominium eiusdem transfertur,& aequalitatem eiusdem rei ad rem restituendam, ergo illud superexcedens aequam litatem rei mutuatae ad rem restimendam non potest ex ipso contractu prouenire, ergo proueniret ex ipsa re mutuata, ta 'M proinde ex re aliena. Quod deinde asseratur illud lucrum non posse esse fructum rei mutuatae, eo quod illa res possit esse con- .a sumpta vertitur in confirmationem no- ιμ- . strae probationis; nam, cum ex uno capite non possit prouenire ex vi contractus, eo quia solum respicit aequalitatem, nec ex ipsa rei natura, cum ipsa res sit consump-m,adeoque non sit absoluth,sequirur,quod illud incrementum non possit percipi; vel od percipiatur inique ex te non eximente, si illa consumpta sit, vel ex re alienna, si adhuc perseueret. Dices secundo, non esse contri legem naturalem percipere fructus ex re aliena consentiente ipso domino talis rei ; facta
autem conuentione in ipsa mutuatione de tali lucro soluendo, mutuatarius, cuiussit res mutuata, absoluth consentire videtur in taIe lucrum.1Sed contra duplici thrpotest mutuatarius contentire in tali lucro, vel omnino libere, de voluntariE, vel si ima hon plene liberh; primo modo fit, quando. M ima mutuatarius ex mera sua liberalitate, de ' - gratitudine pro beneficio accepto aliquid omnino gratis impendit, sed hoc non potest deduci in paetum, de sic non est contra legem naturalem percipere aliis quid ratione mutui , nam non prouenit ex mutuo, ut tale est, sed ex gratitudine occasione eiusdem mutui. Secundo modo i , eo quia rem, qua quis indiget, non potest alio modo habere, nisi concentiat in talem conuentionem de lucro, quod non est consentire plena libertate, sed libertate mixta inurauntario; hocque certe est
contra legem naturalem, neque ullo modo est licitum. Caeterum si ex eo, quod quomodocunque quis consentiat in tale
Iucrum oriretur, quod non esset contra Iegem naturalem, neque esset contri legem naturalem vendere rem pretio inaequali, vel supra dimidium, si emptor indigens in tale pretium consentiret, quod est absoluth erroneum. Addi potest, quod ille excessus non ex alio titulo potest pro. Menire, quam ex ipso mutuo, de sic ex vi ipsius mutuatarius obligaretur ad aliquid inaequale, adeoque ad iniquum, in quo Praesumendum non est omnino libere com
Probatur secundo. Ius naturale dictatim re, cuius dominium in alium transertur, non posse quid magis exigi, quam res illa valeat secundum valorem visa- Iem,sed si exigeretur lucrum supra sortem
exigeretur aliquod inagis i quam res ipsa
valeat, ergo contra ius naturale. Maio patet quid, si secus fieret, esset contra disepositionem iustitiae commutatiuae , quae Est exigit aequalitatem in dato, de accepto, inra n seu accipiendo, quod autem in commuta tu ab ,l tionibus seruetur iustitia commutatiua est de iure naturali, ut pluribus in locis docet Aristotiles. Minor probatur, quia usura
rius mutuans ultra rem aequivalentem rem cli aliis
stituendam, reciperet ipsum luerum. 'Dices primo, etiam si exigatur Iucrum supra sortem semper elligi aeqtuualene, tum quia illud lucrum supra sortem coris respondet usui rei, quo mutuans priuatur qui usias ultra ipsam rem est secundum scipretio aestimabilis; tum quia illud exigitur ratione laboris in numeratione pecuniae istum in dando, quam in recipiendo, vel ponderatione, aut mensuratione rei, quae mutuo datur, qui labor aliquid exigit supra valorem rei mutuatae secundum se; itan quia licet illud lucrum sit supra valo.
rem rei mutuatae non est tamen supra va lorem eiusdem simul cum actione mutuo
dandi; illa etenim actio utpote bona, de non debita est pretii alicuius meritoria ,
tum quia tandem illud correspondet utilitati mutuatarii, quae longe pretio aestimabilior est, quam fit commodum,quod percipit matuam ex lucro conuento. Sed conistra semper negandum est, quod si exigatur lucrum supra sortem semper exigatue aequi ualens solum. Ad singula nunc resepondeo. Ad primum per mutuationem inseparabiliter transferri in mutuatarium cum dominio rei mutuatae etia usum eiu dem rei, nam cum transferatur absoluto dominium, transfertur ius quomodocunque de re illa disponendi, adeoque illam pri. consumendi, in alios transferendi dec. vn lation de non est, cur pro re ipsa mutuata pollit sinunbexigi sors, dc pro vis eiusdem illud incre- ν- mentum, seu lucrum, secus in quibuscun- rque alijs contractibus, in quibus rerum dominia transieruntur supra valorem rei pol set aliquod magis exigi, ratione illius usus, quod certe non fit, cum valor rei deis sumatur etiam attento usu, qui indivisibi. liter sequitur rem ipsam translatam 1 in casu praecipue nostro de mutuo non potest aliquid supra sortem exigi ratione illius usus, nam si in mutuatione res ipsa conceditur mutuatario cum usu , in restitutione alia eiusdem rationis, dc qualitatis transfertur in mutuantem cum eode usa, unde semper saluatur aequalitas quoad omnia, quae non saluaretur, si lucrum illud exigeretur; neque dicas licet per re stitutionem rei aequalis cum usu coinpensetur aequaliter res mutuata cum usu, non compensatur tamen illa usus priuatio, qua afficitur mutuans pro tempore, quo res aequalis ex vi mutui non restituitur , pro qua compensatione propterea