장음표시 사용
231쪽
impugnaberis, nam, vel pro illo tempore dum se non est utilis mutuatario. sed tam
mutuans erat re illa usurus, ct moraliterie eito ex illo usu aliquam militatem pedicepturus, vel non erat usurus; si primum; tunc non exiget praecise illud lucrum ratione mutui . sed ratione lucri cessantis, vel damni emergentis . quod an licite ex tali eapite fieri possit, mira examinabitur, si secundum: tunc est imaginaria illa priuatio usus, seli utilitatis ex illo usu sp ratae, adeoque nequit causare illum pro uentuin , quare illud Iucrum praecise egia geretur ratione temporis , quod est ini. quum, ut supra sparsim innuimus, & mox ex professo probabitur. Ad secundum . non negauerim aliquid poste percipi supra sortem ratione talis numerationis, mensurationis, aut ponde rationis, cum talia opera secundum se pre tio aestimabilia sint i videmus enim quandoque, vel per Rempublicum deputari ministros ad talia munera communi mismine obeunda , pro quibus assisnantur communia stipendia, dc cedunt in fauo, rem mutuata rij; hoc tamen, quod supra lartem percipitur . non est usura proue Diens ex ipso mutuo formaliter,sed iustum
stipendiuin debitum labori, prout optime
tract. a. disp. go . in responsione ad obiectio nem secundam. Cauendum tamen est, ne illud , quod exigitur, excedat laborem, nam tunc il:e excelsus reputaretur,ut usum ra i unde merito per iura politiva, quan
doque prohibetur illa lucri perceptio, miribuatur ansa mutuantibus illo titulo pabliandi usuras . Hoc, quod dictum est de stipendio pro labore numerandi propo tionali ratione dicendum est pro sumptibus in scripturis conficiendis in ipsa mutuationes hae etenim sunt sua mercede dignaein cedunt in commodum mutuatarii. Ad tertium dicendum est, quod cum
mutilans gratis mutuet iuria naturam,
eiusdem mutui,gratis per consequens con serat illam actionem, pro qua propterea non potest lucrum exigere, nec in pactum deducere, licet mutuatarius ex titulo gra titudinis possit aliquid conferre. Dei adhscuti actio, qua res venditur non exigit pretium supra rei valorem, quae venditur, sed totam aestimationem ab eadem rede- sumit, ita actio, qua res mutuatur non exigit diuersum pretium ab eo, quod exigit eadem res mutuata, & ratio est, quia cum illa actio sit ite flaria ad hoc, ut res ipsa transferatur in commodum mutuatari , totam aestimationem ab illa desumit, eo modo, quo media necessaria praecise ordinata ad finem totam bonitatem ex eodem
fine percipiunt, maximh cum illa actio sine re ipsia ad nihilum conserat, & licet illa actio non sit debita, non est tamen me
risoria alicuius mercedis, eo quia secuntum ratione re Huae mutuatur i pm re autem inutili, non licet aliquod pretium accipere; hoc patet paritate venditionis . quae secundum se libera est vendenti, quiItamen secundum se non est vultis emptori , nisi ratione rei venditae non tribuit eidem vendenti ius ad aequivalens accipiendum ratione rei venditae, de aliquid pro ipsa actione venditionis, dc hoe ad disserenistiam earum actionum, quae quamuis Itb re,quia tamen sunt utiles ei, in cuius fauo, rem conferuntur. dc onerosae ipsi con- ferenti sunt pretio aestiinabiles independenter a rebus tuae per ipsas conferuntur, ut videre est in actionibus, per quas Pm- curatores , dc Advocati res suis clientibus ab usurpatoribus reuocant. Tandem illa actio aequaliter compensatur per restitu tionem rei aequalis independenter ab illo lucro, nam sicuti in mutuatione, de actio ponitur, de res confertur, ita & in restitutione, di res aequalis redditur , dc actio applicatur, per quam res ipsa traditur, per quod sequitur compenuatio aequalis obiecti ad obiectum, de actionis adactio
Ad quartum dicendum est, quod quamuis mutuatarius maiorem utilitatem periscipiat ex illo mutuo, quam sit illa utilitas ratione lucri, quam reciperet mutuans non propterea possit idem mutuans illudi lucrum acquirere . Ratio deducitur, tum ex iis, quae dicta sunt, nam si qui fructus percipluntur ex re mutuata percipi deis hent a mutuatario, cum i plius res facta sit. non a mutuante, cum illa res de iij erit esse sub ipfius dominio per mutuationem; ne que in mutuatione respicienda est res cum fluctibus ex ipsae secuturis, sed secundum valorem, quem liabet eade res secundu se, quadc3 mutuatur, unde si res postea semia fieat,stuctificat domino, cui fuit mutuata, primis, non ipsi mutuanti, a quo desij istum ex eo. quod illa utilitas,non prouenit immediate Me ae de ex im mutuo, sed ex indulsera mutuatari, emimediante mutuo s adhoc autem, vi sit v suura illicita debet esset ex mutuo immedia- - Cth. non ex alio titulo mediante ipso mu .. tuo, maxime quando ille alius titulus est diis O
Dices secundo exigere aliquid supra
sortem non esse contra iustitiam commutatiuam in mutuo , tum propter onus , quod oritur in mutuante non exigendi aequivalens, nisi tempore conuento . tum propter aliquale periculum, cui potest subesse res pro illo tempore. Sed contra . nam , cum mutuam ex illa expectatio ne istutionis mutui non supponatur alicui damno subiacere, ius certe non acquirit aliquid ex illo mutuo recipiendi ultra sortem , nam, cum gratis mutuet, ita gratis iubire debet illud onus expectandi ad tempus p t finitum , expectatio etenim
232쪽
illa est intrinseca mutuationi, & ex natu ra sua semper illam comitatur; qui vult
autem esse, eo modo,quo vult illud, debet velle etiam ea,quae ab intrinseco comitantur idem esse . Ad illud, quod subditure dicendum est periculum rei mutuatae spe etare ad mutuatarium , ad quem sicuti
spectant commoda pertinere etia debent pericula, Et incommoda, unde non est,cuexatione talis periculi possit mutuans es, quid lucrari. Quod si supponas subiacere. Periculo id, quod restituendum est, tunc aliud lucrum non est usura ex mutuo , sedi. uiualens rei restituetas ad rem mutua hum non taminam cert* res restituenda,dum subest, Hi tisti, morali periculo amissionis, minoris valeti et mu- secundum se,ac valeret,si tali periculo noni aeue, sed subesset, res quippe certa maioris valoris . est, ac incerta, & proinde, ut salvetur iis, ualitas in hoc contractii requisita ad
ci militiam commutatium debet defectus Hist ta- aqualitatis, qui est in re restituenda sup
Probatur tertio contri ius naturale est, quod eadem res ematur duplici solutione , sed ii reciperetur lucrum ex mutuo, idem duplici solutione emeretur , ergo eccis
Maior ex se patet, nam non saluaretur aequalitas requisita ad iustitiam commu-mm tativam. Minor probatur, nam pro re mutuata mutuans reciperet aequivalens - , .m. eidem rei, de ulterius ipsas usuras; neque in . . . dicas usuras non referri ad solutionem sortis, sed ad solutionem usus rei ; contra
enim est, quia usus rei non distinguitur a ubilantia rei, quantum ad aestimationem, cum usus rei nihil aliud sit, quam alienatio eiusdem rei, adeoque pro substantia rei, pro usu rei non potest distinctum pre .i tium recipi. a Assertio II. Ulura etiam est mala, quia i prohibita iure Diuino, & etiam Humano
canonico . Conueniunt omnes fere inc- tores Catholici.
o Probatur quoad primam partem pris. Ino, pluribus scripturae testimoniis iit. as. 'Non accipies a fratre tuo Curas, nec amplius, quam dedisti, ubi nonnullis Irueris positis subiungitur vi pecuniam tuam non daei ad Curaia , Cr frugum superabundan l siam nou exiges. Psalma Ti. Ex v furis, et eniquitate redimet animas eorum.Plalmi l .l ubi introducendus in tabernaculum Domini dicitur, qui pecuniam fiam non dedit
ad Curam, ergo e contrario excludendus, qui dederit .Psalmi s . ubi inter in iis
quitates, quae enumerantur, dicitur, Et eos defecit de Plateis eius vara . di dolust. Lucae G. Matuum date, nihil indZ perantes.
Neque dicendum est, haec Christi Domini
verba importare dumtaxat conlili utria, non praeceptum, ut innuisse videtur solus Zib. c. de militia qua l. t. art. r. , & colligi
cx contextu aliorum verborum, tum antecedentium, tum lubie Suentiam a mimi
ibi enumerantur varia opera, quoru executio est quidem meritoria, non praecepta I non, inquam, dicendum est, quia licet consilium sit dare mutuum indigemtibus , sicut dare eleemosinam, est tamen praeceptum non sperare aliquid tanquam debitum ex ipso mutuo, quod colligit ueex Conciliis, de Pontificibus,ta ex comis muni consensu Doctorum Catholicorum, qui docent usuras non solum in veteri, sed
etiam in nouo testamento prohiberi, in .a u. nouo autem testamento nullus alius extat ratextus, nisi allegatus Lucae 6., ergo praeceptum in illis verbis continetur, seu in
illo textu. Deinde, cum illa verba exprese d. ster sh loquantur de mutuo, de cuius rationet est obligare ad restitutionem aequival en iis, de deinde subdatur nihil ind/sperandum, intelligenda sunt, ut praeceptiua de non sperando aliquid, ut debitum ex illo, cum hoc etiam sit contra ius naturae , quo lDeus vitandum praecise non consulit, sed praecipit absolute fugiendum. Probatur secundo ex praeallegato Con-ci L ennensi,dc in Clement. v mca de usu ris in principio praenotionis, ubi decerni
tur contra fidem esse dicere usuras non esse peccatum laethale, dc sic pertinaciter docentem, velut haereticum puniendum; sed hoc non esset contra fidem, nisi usurM . .
iure diuino prohiberentur , ergo usurae t iure diuino prohibitae: Minor proba IF i ,
tur, quia sanctiones Ecclesiasticae secun- poeta ,- dum te non sunt obiectum fidei, nisi quate- nosa, nus referuntur ad obiectuin reuelatum a visera
Deo, vel per Prophetas, vel per scripturas reuelante Spiritu Sancto, ergo si hoc, quod est usuras esse fugiendas, est de fide, si . de ipsius oppositum est haeresis , hoc est quia praecipiuntur a Deo, Sc reuelantur ,
ut credantur simul, S euirentur. Probatur quoad secundam partem ex lib. o. tit. de Uaris , dict. I., di i q. qu.c quali. . exconcis. Reaena c. si quis i . quast. q. concit. Lateranenm c. Curaramis
de Uuris lib. 6. , di ex clement. νaica de Musuris S. vltimo supra allegata. Assertio III. Uiura non est iure Caesa. 3 reo prohinita secundum se , nisi sit in maxima quantitate, est tamen eodem iure prohibita usura usurarum . Dixi iure Caesareo, nam per statuta municipalia in aliquibus Prouinciis, de Civitatibus usurae
Probatur primo ex I. placuit , di I. quod stipulatione g. de usuris , di in I. lecta g.
de rebus creditis ,si certum petatur, ubi non solum permittuntur, ut minora mala, ut sensit Solus lib. s. de iustitia qua l. i. art. I.s cina,MI sed approbantur usurae, ut licitae. Secun- Γ aar dei ex I. si interrogatiove c. de Curis, ubi t n-
dicitur, quod si promisso Curarum facta
probatur iure optimo debeantur . Tertio . iis ex I. eos, ubi excepta praescriptione triginta, vel q*a raginta annorum conceditus: Curvi,
233쪽
mio ad exigendas usuras promissas, & exi quamvis c. eodem de Huris, ubi denegatur actio ad repetitionem usurarum iam
Dixi nisi fiat is maxima quantitate setiam in hac quantitate damnantur per i. eos et de usuras,ra L piae iis eodem tit o. Quaenam autem sit determinata quantitas, quae t nare ciuili approbetur, quae reprobetur, declaratur per eandem L eos S. 'per Murceum et de Curis diuersimoddiuxta diuersitatem personarum abrogata
veteri,& grauissima dispositione. Conceditur igitur Illustribus personis, de eas praecedentibus posse stipuIari ad tertiam
partem centesimae usurarum in contractu mutui , sed non vltra illam. Nomine autem perlanarum illustrium veniunt illi. s. hin, qui aliqua dignitate gaudent, ut mosa ibi-moniaisa dem i nomine vero praecedentium . qui reminea vitri dignitatem etiam administrationempe '' Iiabent. Nomine tandem tertiae partis centesimi usurarum venit lucrum, ut qua- tuor pro centenario singulis annis , pro cuius rei notitia aduerte utaram centesimam illam in iure haberi, in qua pro si
fulo centenario unum singulo mense pedivi batur,& sic pro sorte centesima si fulo anno usura duodecim e respondeati dicitur autem centesima eo quia sim gulo mense perloluenda erat pars corres pondens centesimae parti sortis; tunc te
tia pars centesimae usurarum erat nume rus, ut quatuor, cum hic numerus sit teriss tia pars numeri duodecimi. Mercatoribus, ijsque, qui praesunt ergasterijs conceditur posse recipere lucrum ex mutuo usq; ad bellem centesimae usurarum . Nomine eoru,qui pri sunt ergasteriis illi intelligum tur, qui praesunt stationibus operariorum, seu operarum denominatione desumpta ab erga, quod significat operam, seu opus,& a flerem, quod importatiliationem ivxx duo- ta l. 'evndam c de Episeo',' cier. Nominiat aest- ne autem bessis centesimae usiuarum ve-- e. A niunt duae partes centesimae nempe iam . Mercatoribus traiecturis res mutuatas perre mare conceditur centesima viurarum, d non ultra; centesima autem Pars usura 6 rum est duodecim, ut supra. Caeteris mistem omnibus conceditur po Ie in contractu mutui stipulari ad semissem,quod idem sonat, ac dimidium centesime, quod est sex pro singulo centenario singulis annis. Haec omnia praecipiuntur in eadem i. eos C. de di Iurit, ubi vitatur extenta adulteriorem quantitatem; Per quam tameto noti prohibetur, quin de usuris infra talemqnantitatem possit conueniri, puta in quadrante', quo taluuntur tria pro singulo centenario, ilicitur autem quadrans, quia
est quarta pars centremae, item in quintume, quo perlatuuntur quinque pro cen , cenario.*Haec, quae dicta sunt memoriae grasti exprimuntur illis quatuor carmini: bus apud O am ni eadem L eos: Diseret Illustres st rari posse trienter Et mereatores sibipossint quaerere besses
quare e semisses possint comuniter omne In traiectites Pires centesima fumis.
Probatur secundo 'uoad usuras usura. vium, has stilicet prohiberii ex I. - nulla emodo et de Uuria, ubi mentione facta doantiquis cautionibus , quibus huiusmodi
usurae usi rarum vetabantur Iomianas Imperator apertissima lege desiit Mures quidem semper usuras manere, in nullum Ararum avarum incrementum sentire I foristi autem antiqua tant mmolia increment mae Iurarum accedere. Ita ille.
Pro complemento huius praenotionis, scias usuras has, quibus ex iureciuiliga dete possimi ultra sortem mutuantes cita omni iure e rectas, ta rembatas per hara canonica tanquam a fide disinas, ut ex allegatis iuribus. Quod si autem inquiras, cur si tales sunt eas Iustinianus utpote Imperator Catholiciri non reprobarit, sed potius praeceperit obseruanda . Respondendum est Imperatorem in hoc se conformaste iuri antiquo, quinimmo ex suae pietatis, ta aequitatis ratione excessum in antiquo iure enormem moderasse, &correxit se, dum ad praescriptos minoris
quantitatis limites reduxit, quod pra sumpsisse se i h lacere potullae pae cremdendum est.
De usuris Hebraeorum quomodo appro hentur , seu reprobentur. X UM MARI UM. mn Mel poterani eam faenore Ipraesita murumtaare alienis, quid a Domino fuerat ipsis
dispensatum quoad hoc tu iure naturast, in diuis riere quid Deus ad vitanda maiora mala per inmisserit faenias, ut minus malam quoad extraneos. Ibidem. re quid Deus iure belu et Idem eontuleria
ius exterorum bona acquirendi. Ihidem
Transtulit Deus tanquam Dominus proprietatis . in Ia dimonis in poenam extero mr m d lege eivr recedentium, di in retributionem Israelitarum mandata eius fe- qaeatium ivi in eosdem aeqvirendi hona eorundem exterorum siue ulla retributione Ibidem.
Ius illud sic eo latum non est ius Murarum proprii , sed isu aequirendi posses temestram bonorum media illa titato palliato, Hararum. Ibidem .
Post legem Euangelieam non possunt Isebraifaenerare cum allanigenis modo , quo ipserpermittebatur in lege veteri. E. Possunt, O debent Potestater. Du Principessati solum Ecclesiastici, sed etiam Dei
234쪽
res Iuditis in suis dictionibus degentibust Rohibere Uurarias conventiones, et con
Non possunt Pontifices, egeque Principer, siue Eeclesiastici, siue faculares positive
permittere usuras formalit e sumptas, hend tamen vetat ita muraemente iusta
causa, in quandoque etiam posui e , si
EX dictis in praecedenti praenotio ea
totam desumit rationem dubitandi Praeferri praenotio , si enim iure naturali avi diuino repugnat absolute usura, quo modo dicitur Deuteronomii a I. Non Mnem. Fabii fratri tuo ad Huram pecuniam,nec seu reI, nec quamlibet aliam rem, sed alieno . ubi, nomine fratris veniunt omnes, qui
sub eadem lege Hebraica sunt, nomine 'φ', qui ab eadem lege discordant. Hic igitur controuersia erit prima in comcordantia huiusmodi iuris naturalis , ita Diuini cum illis verbis Deuteronomii. Secunda, an etiam de praesenti, modo, Quo ipsis permittebatur pro illo statu legis
scriptae foenerare alienis, permittatur iuste fenerare. Tertia, An Romanus Ponti ex . alijque Principes molares non habentes superiorem possint permittere eis. dem Hre is, ut v luras exerceant, seu disepensare, di an si exerceant cogi possint ad restitutionem. ae Assertio I. Non ideo poterant cum stem nore Israelitae mutuare alienis,quia a Do-
. mino fuerit ipsis dispensatum quoad hoc in iure naturali, dc diuino; nec ideo, quia Deus ad vitanda maiora mala permisserittoenus, ut minus malum quoad extraneos,
nec quia Deus iure belli eisdem contuleritius exterorum bona acquirendi, sicut con m cer- tulit ius ipsos occidendi, sed quia I ous ut - , - - pote supremus dominus pmprietatis, &A iurisdictionis quoad omnia in Anam extinmisi e-- rorum mandata eius non custodientium. a xt M ta a lege eius recedentium , de in retribu- De Mr--- tionem Israelitarum mandata sequentium
reanstulis ius in eosdem Israelitas acquis rendi sine ullo onere, & retributione ipsorum bona, sicq; dum dicitur Deuteron.23. Faenerabis alieno, non conceditur proprie ius usuraruin ex mutuo quoad exteros, sed ius acquirendi possessionem earum rerum ex diuina ordinatione Israelitis concessarum medio illo ti:ulo apparenti, seu palliato vlurarum
Probatur prima parasquod est ab intri seco, & ex natura sua malum, nulla lage,
'In is id claue auctoritate, qua tale est, potest . . , este dispensabile, sed usura, qua talis est ex
his mutuo, est ab intrinseco, & ex natura sua, sum mala, ut supra probatum est, ergo est per x' es et quamcunque legem omnino indispensabi---ti t. iis, Alaior probatur, quia malum ab in vise trinseco malum,est tale per sua praedicatat . ab Ie. essentialia, ita ut, nec diuniam omni.
potentiam possit non esse tale; praedicata etenim rerum essentialia sunt etiam a Deo invariabilia, qui quidem potest facere, vares illa non existat, ex lappositione tamen, quod existat ut talis, non potest efiicere, quin habeat illa praedicata, quae eidem ab intrinseco conueniunt, sed si malum ab intrinseco , de ex natura sua tale, esset a Deo dispensabile, non esset ab lintrinseco ma
Iumi quia per dispensationem posset licite
Probatur secunda pars. Deus indifferenter iniquos omnes odio habet,& aequus est ultor omnium malorum ad proportio nem eorundem, nec ideo desinit, siue in hoc, siue in altero caerulo minora punire delicta, ut vitentur maiora, ad differen tiam publicarum Potestatum humanarum , quae quandoque, quia vires non habent ad reprimeda omnia subditorum scin Iera, nisi cum maxima totius Reipublicae
perturbatione, ad eandem vitandam metrum rat Deus nora coguntur tolerare probra, ut videre est in meretritio, ut vitentur adulteria,
in quae ex procliuitate imbecillis naturae, Tre labili hominum conditione praecipiti . M. SIapsu homines irruerent in maximum Reb faeere publicae detrimentum propter inconu Dientia,quae ex communi virorum, dc mu- Iterum commixtione sequerentur , puta negligentia parentum in educandis fi iijs, lauis amor filiorum in Patres,& alia huiusmodi, quae ex Aristotile allegaui sub tit conmtractus primo praenot. a. in principio, ergo a nec praesumendum est Deum permittere, dc tolerare usuras, quas ab intrinseco malas probauimus ad finem,ut euitentur iur-ta . aliaque maiora crimina, nam Deus illas puniendo, vel in hoc, vel in altero suculo non ea congereret incommoda acum Reipublicae perturbatione, quae con gererent publicae Potestates, si minora crismina in alijs generibus non sustinerent. . Antecedens probatur paritate, quia non ideo Deus tolerat, & impunita relinquit mendacia, ut euitentur periuria ,& talla iuramenta. Confirmatur, quia Deus, qui Per praecepta, vel legalia , vel moralia imponit onera dat etiam gratiam , ta via res iust cientes ad eadem onera sustinenda, de non solum in ordine ad maiora, sed etiam in ordine ad minora scelera evita da, ergo praesumendus est velle, ut omnia portentur', nec negligantur minora, ut maiora observentur. Probatur tertia pars, quia iure captiuibtatis in bello Mile quidem hostium bona qui . Me apprehenduntur per actualem apprehea -- sonem. quae fit auctoritate Publica Primcipis, vel Reipublicae in ipso bello, non ''
autem Per priuatos contractus, qui fiunt nomine proprio contrahentium , maxime mali ous adhuc bellum non sit indictum. Quis autem
enim diceret rigente nune bello inter Hispaniariun, de Galliarum Reges posse iub--.ditum
235쪽
ditum Hispanum titulo emptionis aequi in rete i Gallo merem aliquam, de ipsi pre-rium no soluere ergo non poteram Isra Irae usuras ab alienigenis recipere tu helli ,ratione cuius Deus illis eontulerit ius hostes occidendi, sed etiam ipsos propriuhonis expoliandi.
Probatur Maria pars. Potest Primuscemporalis in poenam delictoriam alienius Per iustitiam vindieatiuam ipsium bonis
suis, vel in toto, vel in parte priuare, eorumque ius in alium benemerentem conmferre, ergo Deus utpoth Dominus prosilietatis, & iurisdictionis poterit a m clari hoc praestare aduersus sui nominis hostes, tu i illud luis sectatoribus in praemium retributionem constrre. Quod
hutem de facto hoc fecerit, colligitur ex
Meneranomio a L, ubi Moyies contra populum Israel non seruantem legem, ait: edaena foenerabit tibi . in tae non faener luei, quod intelligendum est in poenam non seruatae legis, sic cum rursus praealle Fato cap. 23. clxerit ripaseverabis fratriguo ad νsuram, seu alieno debet pari ratio ne intelligi in poenam eiusdem alieni, eo quod legem non seruet, de in vijs Domini non ambulet; ergo si in poenam potest M. vena ac uircre de bonis Israesitici, me
rita fortiori in poenam aduenae I , sectan.
. . , lagen astaelita de bonis eius disponem in Domino acquirere . inod autem illa
utra v. tu , sed poena iustitiae indicatiuae ex de- pr ba, lino, habetur tum ex eo quia in eo em as. ἐφ DA Devieronomis foenus, quod prohibue is, sues a P ter scelera ibi adnumerata alaeis, , sed mittit , ergo non approbat vitanus est, Uer O sed inducit ut poenam delicti; ttat ex sto,
di, exteris, ergo in odium, & poenam extero rum , quod ex alio non potest prouenire, in h. nisi, quaa in viis Domini rem ambulant ;tiam tandem ex eo, quia si de usura ex mutuo ptoprio esset ibi sermo aduersaretur iuri naturali, aliisque scripturae contextibus, ad quam contraristatem euitandam debent illa verba in alium sensum destreri, quibus contextus concilientur a planior utem sensus non apparet, & contami eisdem scripturis, quam mox a nobis aedi
Dices primo ex nostra explicatione s
qui non solum posse ex re mutuata lucra percipi ab Hebraeis contra alienigenas, ted etiam independenter a quocunq; con tractu eosdem alienigenas p riis bonis
poliari per Hebrios; si enim illi Deo taordinante in poetiam scelerum priuantur aure bonorum suorum, & transfertur in I bt eos ad illa acquirenda, cur non pinterunt quocunque modo illa apprehendere Hoc autem ius quomodocunque ast Pr hendendi in Scriptuta concessum nou
his appr*hendendi, praescripsit e fictio
dum Ipp t ehendendi,exte, quem non eo
cessit. nisi iure belli in ipso bello amiali nomine publico,modoquo supra remim,
mus ; unde non est,cur nos extendamus ad
alium modum , ad quem non extendit Seriptura, seu Deus per Scripturam; quem sycialem modum praeseriptum eredid rim,de non alium uia per ipsum fine Rebpublicae perturbatione, de sine pericum euersionis pol sunt commodius, de mellius talia bona aequirimod fieri ita ruere commode non polset per violentam spoliatio. Ram, ianem possessionis eorundem bonorum, via et alio modo, in quem non consentiret mu- - tuatarius; ex hoc tamen non sequitur, quod illud. quod aequiritur sit format ahe dum a ex mutuo ut tali, sed solum concessio facta barum a Deo in poenam mutuatarii ex alio cap. -i', ':dt utilitatem mutuantis ob bona opera et
ab ipso praestita debiti obsequii in Deum seis.
apparente mutuo, tanquam modo pallia- aliam. to acquirendi, non tanquam ratione mi-
maliter tribuente ius lucrandi ex se ipm. Dices secundo. Verba illa sacrae Scripturae . Honfomerabis fratri tuo ad varam, sed alieno, sumenda esto in litterati sua significatione; quando enim Sacrae Scrip
turae verba admittunt sensuin litteralem, non sunt in militam transferenda, ut in
cuit pluribus indocis D. Augustinus, ergo illud lucrum, quod exprimitur per tanta rationem ad usuram intelligendum est proprie, dc Hrmaltar m vilita ex mutuo , non pro retributione &c. Sed conistra verba quidem Sacrae Scripturae littera liter accipienda sunt, quando, vel noto
habent repugnantiam lad alios eiusdem
scripturae contextus, ve cum iure natura
lii tunc etenim in alium aecommodatiorem sensim sunt transferenda ; sic, ut unum inter plurima afferam exemplum, vema illa Eeelestiasti et . Ab initio, et anu risia fae aereata , ubi est sermo de Sapiein se irris alia increata,& solum modia genita , cum 'ne heis
non possint in litterati sensu accipi,eo quia mrae repugnant alia' scriptum verbis, inquibus manifestatur diuinam sapientiam increatam ine, necessario in sensum verum .,2 . sunt referenda, prout scilicet, ly creata,
idem lanat, ac genita. Cum igitur illa I raritve . faeneralis ad Muram alieno, rapinguent in sensu proprio, & litterati iuri na. turali, alijsque scripturae locis, in alium
sensum interpretanda sunt, in quo non re pugnant i accommodatior aute est a nobis expositus, ut patet ex alijs verbis in praecitatis scripturae capitibus contentis, ubi, ut paena delinquentibus imuncta apparet. Dices tertio. Non posse intelligi illa verba prohibitionis, ni Ii de vi a Drma--r sumpta, non autem de illa materiali modo a nobis explicato, nam viura, qua ibi milabibatur cum statribus, erat vii
ta pluria, dc mimalia, ergo etiam illa ,
236쪽
Ium permittebatur cum alienigenis. Conis sequentia probatur , quia usiura, quae prohibebatur cum fratribus, illa eadem erat, quae permittebatur cum alienis, verba eni in scripturae sunt ex opposito relati.ua, O scriptura ibi pari formiter loquitur, ergo concedebatur Hetbreis , ut reciperent usuras ab alienis sub formali ratione usi irarum, non sub illa ratione retributi Dis , pr ut a nobis exponitur. Sed contra,
vel dicendum est, a verba illa proprie in
stricta, & rigorosa significatione relative sumantur, intelligenda csse non de usura formaliter sumpta in utroque sensu, sed quatenus reddant hunc sensum,quod a fra tribus nihil accipiendum sit, nec sub spe-
cie ut irae, ab exteris vero possit accipi sub titulo quidem usum, non tamen formaliis ter, v t usuram, sed ut retributionem inpaenam ut supra. Consonant huic explicationi verba Dei telo vomis 28. Aduena semnerabit tibi,que certe non intelligenda sunt de usura formaliter sumpta , cum Deus extraneis non concedat ius lucrandi exinutuo, ut per se patet, & omnes consen- tiunt, sed solummodo ius acquirendi in ' panam malefactorum. Vel dicendum est verba illa non intelligenda esse formaliis 2 2 - ter ut relatiua , sed solummodo per quan-νὲν,νι-- dam sunt litudinem , & accommodatio.s nem, quatenus reddant hunc sensum,quod per non foenerabis fratri ad usuram , possiss tamen aliquid acquirere ab extraneis admodum foenerationis. In altero ex his sensibus necessario interpretada sunt verba illa, ne contra alios contextus teneam mur usuras, ut licitas admittere,cum abso lute per eosdem contextus prohibeantur
indiflerenter, sive Gentilibus,sive Hebruis. et Assertio II. Post legem Euangelica non possunt Hebrii foenerare cum alienigenis , modo quo ipsis permittebatur inive veteri. Non moueor ea radione, qua nonnulli ducuntur ad hoc asserendum,
quia scilicet ii ii per sola praecepta legalia,
iclic remonialia permitterentur foenerare, non per praecepta moralia, & quod praecepta legalia, seu cfremonialia modo post legem Euangelicam non obligent Ainoso' iuxta illud Apostoli ad Hebraeos T. Translato 'MS ad Sacerdotio necesse est, νt Iegii transuatio, i. H - ν' Non moueor, inquam, hac ratione, quia a nec per praecepta legalia erat talis permissio, sed solum per tultitiam vindicatiuam modo quo supra . Dixi modo quo ipsis permittebatur in lege veteri, hoc est non usura formaliter sumpta, nam haec etiam in tali lege erat vetica, sed etiam
Probatur iam assertio primo . Talis concellio erat pro illo tempore in pqnam alienigenarum gentium no ambulantium in lege Domini, quarum Deus in virgavisitabat iniquitates, & in retributionem
populi sui sequentis vestigia eius I sed ra.
tio talis concessionis post legem Euangeli eam cessat, cum populus a Deo prius dilectus factus fuerit ei inimicus,& alienigenae
gentes saetae ipsi familiares, & populus
eius, ergo &c. Probatur secundo. Quia praeceptum illud Euangelicum Lucae 6. supra explicatum est praeceptum non particulare directum ad aliquas determinatas personas, quale est illud. Dei praedicate omni creatura , quod proprium est Apostolorum, sed uniuersale directum ad omnes gente & indifferenter omnes obligans, sed per illud praeceptum non solum damnaturvsura formalis ex mutuo, sed etiam tria multorum ex M. PP. sententia quaecunq; iniusta acceptio sub specie mutui, nec alis cubi reperitur , quod Christus Dominus ius contulerit suis fidelibus,aut alicui alteri acquirendi aliquo modo alienorum bona , ergo per illud praeceptum obligantu enedum fideles ad non acquirendu lucrum ex alienigenis ex mutuo,vel sub specie mutui, sed etiam Hebrii. Maior probatur, quia quando Christus Dominus sic praecepit, loquebatur non tantum Iudiis illis,qui erant discipuli eius,sed etiam copiosae multitudini plebis, ab omni Iud a , & Hier
salem, & Maritima, & Tyri, & Sidonis,
qui venerant, ut audirent eum. Consequentia etiam probatur, quia praeceptum, ut diuinum , utpote a Domino uniuersalissimo tque obligat omnes, cum in omnes habeat dominium non solum proprietatis , sed etiam iurisdictionis. Assertio III. Possunt, ac debent Pote- 3states, seu Principes non solum Ecclesiastici, sed etiam is culares Iu is in suis Ditionibus degentibus prohibere usurarias mutuationes, & contrauenientes puniretis Est communis. Probatur primo Usurariae mutuationes ex superius probatis, non solum sunt comtra ius diuinuin,sed etiam contra naturale,
sed Principes suculares , & Ecclesiastici
possunt degentibus in suis territorijs pr hibere id, quod est contra ius naturale, &Diuinum, ergo &c. Neque dicas Principes huiusnodi nullam habere iurisdictionem in Hebr os potissimum , cum istivi pote infideles sint extra potestatem fidelium i contra enim impugnaberis primo,
quia Hebrqi propter sua scelera, Deo scordinante, facti sunt subditi Romani Imperi j, & licet postea ab illo perduelles fuerint, fuerunt tamen denuo sure ivlli belli eidein subiecti , ergo ratione talis iustae subiectionis Principes in ipsos iusta acqῶ-
sierunt iurit dictionem, ratione cuius, ta rapossunt leges condere prohibentes ea,qum sunt MM- iam de iure naturali, Ac diuino sunt pro . o
hibita, maxime si conferant in Re pubilcm ,. .
damnum, ut euenit in usurarijs mutuatio. nibus,quae ab iacet . t . quast. q. ia cquid dicam, appellantur trucidationes pauph Cluisti.
237쪽
m, & eadem lavs . e. Immolanter, effusiones sanguinis Christi, de simul his Iustus contra uenientes punire, ergo dcc. Secundo, quia committens delictam in albquo territorio. etiam si non sit subditus. ratione delicti constituitur subditus Primcipi talis territorii, ergo, cum usura sit MI ictum contra iusnaturale,&diuinum, &etiam eontra leges Principum ipsam damis nantium, si comminatur ab Hebrio in ditionibus alicuius Principis Princeps acquis rit iurisdictionem, dcc. Tertio, quia in his miserabilem de usuris Pontifex mandat Principibus,& Potestatibus tacularibus, ut compellant Iud os ad non exi radum v luras, quinimmo ad remittendas usuras Christianis; quod non faceret, nisi haberet iurisdictionem, ergo Principes non solum possunt, sed etiam debent, tum ad euita da damna Reipublicae, tum ad finem obseruationis praeceptorum naturalium, &diuinorum, tum ad implenda mandata Pontificis prohibere,& punire &c. Nec rcfert, quod Hebrii sint infideles, adeoq; quod fuit immunes a potestate fidelium ;non refert, inquam, quia,etiam Christiani ex Apostolo ad Romanos i 3. praecipiebantur obedire suis Superioribus, qui infideles erant. Quod autem aequh possint Princiis res Ecclesiastici, dc eculares prohibere, ct punire ex eo deducitur, quod iuditium
de usuris sit mixti lari, prout late alibi
Probatur secundo, nam licet Iudii non possint cogi ad dimittendos ritus suae legis,
nec ad amplectendum ritus legis contrariae possunt tamen compelli ad non contra ueniendum ijs, quae in eorum leges-cipiuntur . quaeque communia sunt cum Catholicis, Et abusus vergeret in maximum Reipublicae detrimentum, sed mintuare od usuras, aequE est prohibitum in lege veteri Hebraeorum. & Euangelieae Catholicorum, Et mutuatio esset in graue Reipubl. detrimentum, ergo cogi possunt, di debent ad non mutuandum. Maior patet, quia Hebrii ius tantum habent, ut non cogantur ad ea exercenda, vel omit . tenda, que ex fidei diuersitate possunt conintrouerti, an sint licita, vel illicita; ubi autem, vel obseruantia aliquorum, vel omisis o sunt cum Catholicis communia,& veringunt in Reipublicae damnum, non potest esse controuersia, an sint licita, vel il licita , ergo ad ea possunt compelli. Minor patet ex superius dictis. Dices primo. Ex hoc saltem sequi,quod non possint Hebrii compelli ad non mutuandum alienis mutuatione metaphorica, & materiali modo a nobis supra assertione tertia explicato, siquidem hoc cautum erat in ipsorum lege dumtaxat, &ex diuersitate fidei Potest esse controuersia, an sit licita, vel illicita. Sed contra, quia quotiescunque celsat ratio finalis talia
concessionis cessare deis ti blaeon lso,dc omnia reducuntur ad ius commune:& naturale, de cessat, quaecun ue contro uersia deesse licito, ves non licito, si s cundum iura communia opus seeundum se est illicitum; cum igitur succedente lege Euangeliea cesset ratio fidelitatis in II betis, ratione cuius tale ius i Domino illis fuerat concessum , t infidelitatis inge tibus, ratione cuius, disponente Domino illa onere premebantur, cessat quoque illa conecisio, seu priuilegium, adeoque ce sante illo iure omnia reducuntur ad ius commune, secundum quod illa mutuati semper est illicita extra omnem controuersiam, de per consequens ad cessandineta tali mutuationepossunt compelli. Acceis muta dit, Gaia Catholici non possint in rigore 'e' dici alieni, idest hostes Hebrsorum, cum illos pietate foueant, in suis Quitatibus, di sub Vrbi, reeipiant, gratiamq; impendant e. oes Iadaor extra de Iudais; qui in br-- immo i adaei sunt Ciues Romani L Iudai, in sequenti C. de Iudaia. Dices secundo. Non possunt Principes, seu Potestates taculares, siue Ecclesiasticae compellere Nebrios, ne simul ducant plores uxores, vel ne uxores repudient, vel
ne frater dueat uxorem fratris sui prinmortui, quamuis haec sint contra legem naturalem, de Diuinam, quia haec videmtur in lege eisdem permitti, ergo, nec po
terunt compellere ad non mutuandum squamuis mutuatio sit contra ius naturae s& diuinum. Sed contra dato pro nunc antecedente neganda est consequentia. Ratio disparitatis ex eo desumenda est, quod habere simul plures uxores, posse repudiare uxorem, Sc ducere uxorem se tris sui praemortui sunt materia, in qua Hebraei a fide nostra discordant, nec in hoc aliquod detrimentum Christianae Reipub. ingerunt ; sicuti igitur non possunt ad Iegem, de fidem suam non seruandam quamuis a Catholica dissonam, ita, nee compelli, ut deserant concomitantia ad suam fidem, in quibus a fide nostra disco dant . scilicet no ducere plures uxores dcc. Non mutuare autem est materia, in qua cum fide nostra concordant, ic oppositum est maxime Reipublicae Christianae noxium, cum vocetur , D. Ambrosio Rapina . a Tullio homicidium, ab alius aliter; adeo, sique quoad hoc, ius est in PotestatesCa- rina, ex tholicas contra ipsos agendi, non quoad Tini illa, potissimum cum ratione diuersitatis h*-- fidei pollit esse controuersia, an sint licita, necne. Dixi dato pro nunc antecedentenam alibi suo loco examinabitur ex pro fesso, an illa sint contra ius naturale indispensabile, nec ne .
Dices tertio ., Ad Deum solum pertinet , iudicare de infidelibus. Ec non ad Iudices .m: siuE Ecclesiasticos, siue saeculares, dicente Cotin- epes. i. ad corinth. i. Quid mihi de his, tutos s.
238쪽
qui forti sani iudieare e ta subdente, nam eos, qui foris sunt. Deus iudicabit; ergo, nec ad eosdem pertinet Iudiis usuras prohibere, di contrauenientes punire. Sed contra ibi Apostolus loquitur ad summum in
ijs, quae pertinent ad ipsorum fidem, vici nostra dissonantem , quae nou poseudi cogi desserere, nisi accedente aestu pr Triae voluntatis, non per vim coactivam modo,quo supra; vel in ijs tantum, in quihus non credunt, circa quae non pertinet ad Iudices iudicare, cum iam iudicati sint a Deo, dicente scriptura . Qui non creditiam iudicatus est. Dici etiam potest Ap solum velle dumtaxat Ecclesiasticum Praelatum non iudicare puniendo Eccidi asticis censuris, 'uibus non subsunt, non autem non posse iudieare alijs poenis a iure statutis, vel a se ipso impositis. Tamdem constat in multis casibus ius adesse
in Ecclesia Dei iudicandi infideles , eos Sue puniendi, ut videre est in canonicis
sanctionibus c. constituit II. quast. d. e. D P as. quali. i. c. alieni a. qua l. i. c. de rerris, extra de Decimis e. in Archiepiscopatu
extra de rapinis, in alibi. Probatur tertio. Principes *culares, Et Ecclesiastici iuste puniunt Hebrsos degentes in proprijs ditionibus homicidia, rapinas, aut limitia crimina pernitios Reipublicae perpatrantes , ergo etiam Punire posisunt . dc debent easdem usuras, utpote eidem Republicae noxias, & contra ius naturae, de diuinum committentes. Consequentia tenet, quia eisdem iuribus, ex eisdem motiuis prohibentur usurae,ac enumerata crimina .
Ex eo autem, quod dixerim huiusnodi Principes teneri, tali debere prohibere
Hebreis usuras, eosque punire propter ea Xundem exercitium oritur modo dissicultas ita teneantur prohibere,ut in nullo unquam casu pomuit permittere . Haec
.dissicultas potest examinari, vel la ordine ad Romanum Pontificem, vel in ordine ad alios Praelatos inferiores, seu Principessiculares. Porro hoc, quod est posse permittere, vel potest accipi politive, quatenus condantur legh, quibus permittantur huiusmodi usurae, seu positaue paciscatur, quod molestia pro usuris non ingeretur , vel negatiue, quatenus videt, dc non punit,cum possit lainen punire. Tandem, vel potest agitari in ordine ad usuram. Propriam formaliter sumptam , vel in ordine ad metaphoricam sumptam materiain
liter, prout supra. Pro quo sit. Mettio IV. Non possunt Pontifices, alijque inferiores Praelati , seu Principessiculares in suis Ditionibus positive permittere usuras sormaliter sumptas, bene tamen negative interueniente iusta causa,
di quandoque etiam positive si materiai,
t Probatur prima pars. Positiue pediat
lere usuras formaliter sumptas est positiuEconsentire in peccatum contra legem Dei, de ius naturae, sed Pontifices, alijque Principes inferiores nequeunt in peccatum contra legem Dei, ec ius naturae formali- cir sumptum consentire, ergo nequeunt usuras formaliter sumptas positive petis mittere. Maior probatur, quia positiud permittere importat actum voluntatis positiuum, quo permittens, cum ex ossicio teneatur obstare, ligat se ad non obsta dum , dicit enim ex mox notatis, vel positivam legem, vel conuentionem, seu pa
tum de permittendo, sed actus positiuus permissiones peccati in eo, qui obligatux
ad obstandum importat consensum impeccatum, ergo &c. Confirmatur primo obligatus ex ossicio ad impedienda actionem aliquam peccaminosam, dc non impediens facit sibi actionem peccaminosam imputari, ergo, qui per actum positiuum
legis, seu pacti concedit exercitium actionis peccaini nota eandem a fortiori in seipsum transfert, sed Pontifices, alij3uetis Principes inferiores habentes iurisdictio. nem in subditos obligantur ex ossicio, assquod sunt assumpti, ad impediendas usuras tanquam Reipublicae noxias, Ac disso. nas iuri naturae, de diuino, ergo &c. Dices,non obstare actioni,cui quis teneatur obstare, est modus negative concurarendi ad actionem, non positive, sed Princeps permittendo usuras solum non obstat ' ρι- exercitio ipsarum, ergo nou concurrit positive, sed tantum negative. Sed contra -- non obstare per negationem actionis aff vita et eos impediendum est concurrere negatiue, cumr non autem non obstare per actionem posi η - - tiuam per quam conceditur usus, est concurrere negatiue, sed positive, ut euenit 1 - .ct,o-
Probatur secundo. Iusth ab omnibus Duam es damnatue Iustinianus Imperator eo , quod leges condiderit in toto et de Huris, quibus permittuntur usurae, dc ii iste huius modi sanctiones per leges canonicas r probantur, ergo iniquae sunt quaecunque
leges, seu pacta, si 'uae conditae, vel conis dendae, quibus huiusmodi usurae permittantur; Neque dicas in legibus lustiniani
permitti huiulinodi usuras absolute ieeu dum se, quae propterea iuste damnantur, de repra banturi in sanctionibus autem. Pontificis s permitti non absolute, sed tanis tum , Ut minora mala, quae propterea posisunt permitti ad vitanda maiora; Comtra enim impugnaberis, quia etiam diei potest Iustinianum intendisse in suis legi
bus solum permittere minora ad vitanda maiora, praecipue cum a maiori quantithte , qua vigebant antiquitus ad minorem usuras reduxerit; non enim praesumendum
est Principem Catholicum pientissimum voluisse sceleribus absolute subscribere, M tamen illae leges per tua canonicum tan.
239쪽
N, pra- quam iniquT fuerunt absolute sublatae, eigodee. Deinde Ecelesta, seu Potestates si b- Eeeletasticae, siue supremae, sict minores. Ab non possunt positive permittere ab intrin,
a Mis . laco malum , licet minus ad finem vitandi l .DH- maioris, squidem actus ab intrinseco ma. ' - lus non desinit esse malus ex eo, quod v
set causa sanationis, sed potius grauioris mali, unde sicut prudens Medicus non e rat de sanatione leuioris indispositionis. quando ex ipsa cognoscit infirmum certo in grauius, Se incurabilius malum prolapsurum, ita prudeliter Principes, seu Praelati Ecclesiastici utpote Medici animarum, depra iatur eircumstantia finis optimi, vel pes Reipublicae curatores, quandoq; per punissimi finis vicandi ; quis enim diceret non I L esse malum mendacium ex eo, quod fiat
ad finem consequendi aliquod maius bonum , vel vitandi periurium, vel homicidia imminentia 3 sed mutuatio usuraria est ab intrinseco mala. ergo non potest positive permitti .
Dices de facto Gregorium XIII. in sua
Constit. Incipiente cum sicut accepimur concessisse Hebriis in almavrbe,ut possinti Catholicis, aliisque usuras accipere, Pru denter antem praesumendum non est Pontificem maxima pollentem prudentia, cui Gleg Doctores Theologi insigniores, de spiri- per poenas a Sacrorum administratione rus S inctus specialiter assistunt id fuasse submoueri non tulit, sed voluit tolerati,
tionem non debent curare de sanations
criminis, quando ex illa in Reipublicae misticu corpus grauior morbus esset secutae rus, nam hoc non est sanare, sed graui rem morbum inducere. Confirmationem
huius veritatis in uno exemplo Uem Dei M. diserui Alexandri Saulis Episcopi Aleriensis,
meae Congregationis , quod a Grego- inexa rio XIII. Pontifice Maximo tanquam eis summae prudentiae opus fuit summopere commendatum accipe. Hic in asperima suae Aletiensis Uioecesis visitatione tres a me Parochos publici concubinatus conuictos M.XIII.
permissurum, si ipsi id non liceret contra hic Gregorii Decimiteriij constitutio in Bullario,quod totum reuolui, non reperitur, quare nescio quo fundamento Ugotinus tract. de Guris cap. I. s. i. ipsam
adducat. Deinde ipsa admissa dicendum erit Pontificem per ipsum non permittere usuras, sed vel tantum moderari poenas grauiores ipsis per alios Pontifices iniunetas , vel non loqui de usura formali, sed de aliquo alio lucro licito vestito spetie usurae, cum probabile non fit usuram propriam iuri naturali repugnantem, a Deo tot seri pluris damnatam, tot Ecclesiasticis sanctionibus reprobatam voluisset Pontificem apertis verbis per Bullam pedimittere .
Probatur secunda pars. Si non liceret
negative permittere , seu tolerare, maxime quia Principes stolares, dc Ecclesia-
ilici tenentur ad punienda crimina, asserente Domino Moysi Exod.2 a. quem praemfecerat uniuerso Israel, Maleficos ne patiaris muere, de Concilio Generali c. irrefragabili de sse. oi d. mandante Praelatis Ecclesiasticis punire excessus subditorum. ne sanguis eorum de manibus suis requiratur,sed interueniente aliqua grauiori causa haec ratio non urget, ergo possunt nemgatiue permittere. Minor probatur,quia necessitas punitionis est ex actu virtutis. dc ex fine sanandi criminosum a sceleribus, quibus inficitur, sed interueniente grauiori causa, qua praeuidetur criminosus non sanandus, sed in detestabiliora crimina illapsiatus punitio non esset actus virtutis,
ct finis intentus per punitionem sanandi
nou urgeret . ergo in eo casu necessitas is, punitionis non urgeret. Minor etiam rioni, Ut probatur, quia cum praeuideretur crimi. R actis notas per punitionem in detestabiliora
Dra i'. hi mina P o lapsurus ipsa Pani tu non es.
cum alios , quos lassiceret idoneos, non haberet, ne detestabiliora damna irruerent , de Populus necessariis ad salutem priuaretur. dc inedia rerum sacrarum inisteriret , ergo prudenter interuenientes
riculo detestabilioris mali potius sunt tot randa, quam punienda I dc si Potitifex MDximus arbitratus fuit summae prudentiae opus concubinarios sic tolerare, quamuis concubinatus sit contra ius naturae,ic diui.
num, cur etiam non erit opus prudentiae negative permittere mutuationem usura
riam, quando ipsa non permissa ulteriora damna sunt ingerenda pDices primo. Usura est ab intrinseco mala, ergo nullo modo potest tolerari. Secundo Praelati, seu Principes ex Oisicio
tenentur obstare, tolerantes autem non
obstant, ergo peccant contra proprium officium non adimplendo ea, quie de iure ex vi ossiiij tenentur adimplere. Sed contra in primis, quia concubinatus praecipue Ecclesiasticis habentibus curam anim rum est malus ab intrinseco, de contra ius naturae, Ac tamen tolerantia per Pontificem maximum non fuit imputata ad culpam, sed commendata, ut summae opua prudentiae, cum fuerit ad grauiora damnavitanda ordinata, ergo quamuis usura sit ab intrinseco mala si toleretur ad ulteriora mala vitanda, non erit imputanda ad culpam tolerantis. Deinde quamuis vis ra sit, ut de facto est, ab intrinseco mala, tolerantia tamen ipsius non est ab in tu is sis, seco talis, ergo hec tolerantia poterit aliquo honesto fine diuersionis scilicet ab v I-teriori mat' cohonestari. Tandem tolem eiusdem rantia, qua tolerantia est respicit directe a ne ea solummodo honum, de non nisi indite te malum, quod tolerata intendit enim principaliter tolerans aversionem maioris ma
li . quod est in se quid bonum, de solum in- directe i
240쪽
directe permittit malum , quod seqititur Praeter ipsius intentionem saltem principalem . Ad illud, quod dicitur obligari ex ossicio ad obstandum, dicendum est hoc verum esse quotiescunque obstaculo faciendo non corresponderet grauius mamium , seu damnum in eodem genere moramli, rus enim, quod competit Principibus, sit Praelatis ad punienda crimina confeditur eisdem a Republica in ordine ad bonum eiusdem Rei Nicae; non praesumen- , dum autem est, quod Respublica velit, ut Principes viantur iure, quod ipsis contulit. insuum commodum, in maius sui ipsiuadainnum , licet indirecte secuturum 3m-xime eum Principes, nec directh, nec indigem exerceant aliquam aetionem in ordiri ne ad malum , quod negative tolerant
Ex quo patet discrimen inter positivam s. r de negativam permissionem, nam illa, ut
usia, non conceditur , eo quia quicunqae actus positivus circa malum intrinsecum est damnabilis, non sic actus negativus,seucest tisabactu . . Dixi lateruensente iusta rassa,quam non et exillimo, posse esse maius bonum tempo
rale consequellitum, vel maius damnum temporale euitandum , sed tantiam maia
I si ne malum spirituale arcendum, Ratio pri- mae partis est, qinia non sene tolerand
.. mala motalia, ut veniant bona Physica,
isa iis, siquidem illa mala compenseri nequeum
malui per quaecunque hona temporalia , cuir spiritu - illa pertineant ad damnum animarum, Mea v M' priuationern gratiae in subiectis capacit hus illam habentibus , quae est cunctis hornis temporalibus aestimabilior , ta licet non priuent Hebrsos gratia . sunt tamen apta ad is iam tollendam, si adesset, &magis ipsos auertunt 2 De si non positi per ablationem gratiae, saltem negati iconstituendo ipsos magis remotos a gratia; ex quo sequitur, quod, etiam fi vel Mut Hebrsi quaecunque tributa soluere,
Sem noti sint eoru n usurae tolerandae. Ratio
P secundae partis est, quia damna quaecuncti
temporalia nequeuat praeponderare cuicunque malo morali, siquidem illa sunc damna altioris ordinis, ista inferioris; vn-
-WC- ' de iure merito docent comuniter omnes,
- Z-- quod nequit quis etiam ad vitandam mortem,quae ex Aristotile est ultimum terribblium,facere mendacium tarmaliter sumptum. Neq; dicas mox dictum fuisse Remis publicain contulisse ius Princibus punire di delicta,quod tamen ius praesumitur non velle exerceri , quando exercitium ipsius resultaret in maius Reipublicae detrimemtum,quod explicuimus in toleratia usurae, quando non tolerantia deberet coniungi
cum maiori damno Reipublicae, puta cum furtis, rapinis, & ali s huiusmodi, sed tune est tolerantia in ordine ad maiora damna temporalia vitanda, nempe furta, rapionas tac. ergo licet etiam riuraa peruuit
re in ordine ad maiora damna temporalia vitanda; contra enim impugnaberis, quia tolerare usuras in ordine ad vitanda furta non est solum in ordine ad vitanda damna temporalia, sed etiam in ordine ad mor lia i furtum enim no solum importat damnum proximi, sed etiam peccatum grauius proprium ,quam sit usura, adeoque& Ratici tertiae partis deducitur ex dictis in probatione huius secundae partis, cui
adde comunem praxim , qua negatiue Pur mittitur meretricium ad euitanda adulter stupra, peccata contra naturam . O
de iure merito dixit Augustinus in sermone de ordine Atifer meretrices de rebus b manis , di omnia libidinibus t Gabis. Hoc tamen unum aduerte in praesenti hominum flatu non ita facile polle adesse caulam negative etiam permittendi, setitolerandi usuras, nam mala ea grauiora, qtiae ex negatione tolerantiae possent oriri,
facile aliunde possent avelli,5t per coercitionem poenarum ablegari; nam Hebrsi in praesenti comparative ad fideles paucissimi sunt, m varias regiones dispersi, sub iugo Catholicae semirutis existentes, qui propterea sine tolerantia, & sine Reipuhlieae,subuersione possunt compelli ad contractuum iustitiam seruandam; unde
nunquam satis comendandus videtur potentissimus Hispaniarum Rex, qui . potius suis editionibus exulare elisit Hebraeos, quam usurarum scandalum illis permittere, quod in nullam Reipublicae vergit perturbationem; Neque dieius ex negatione tolerantiae usurarum quoad Hebreos facile oriri posse etiamsi pax illimi sint gr/ uiorum radices seandalorum; facite enim insurgerent usurae apud Catholicos, iaquibus grauiora crimina sunt propter perfectionem status, ac sint in Hebrue&; con-- enim impugnaberis, nam cum apud Christianos non ita facilis vigeat propen .sio luctandi ex mutaro, quibus ulmearum
iiiiiistitia odium parit, non ita frequentestirreperent, & sine perturbatione possent coerceri, Ex quibus deduces, quod sicuti in ordine morali non licet usuras negative permittere, nisi ex motivo grauiora malam eodem genere euertendi, ita in ordinapolitico, in quo praecise damna temporalia considerantur non liceat illas tolerate, nisi etiam ex motivo grauiora damna tollendi in mistico Reipublicae corpore secutura, hac ad tecta conditione, dummodis talia damna aliunde nou possent impediri. Probatur tertissi pars,quia possum Primcipes ldulares , ta Praelati Ecelesiastici per iustitiam vindicatiuam in poenam delictorum delinquentes, de reos proptee grauia crimina iure propriorum bonorum, vel in toto, vel in parte priuare, illudque, vel in eos, contra quos deliquerint, vel in alios innocentes transferre, ergo ad euitanda scandala, me ex vi