장음표시 사용
241쪽
lanta talium bonorum aequisitione m-henire possunt perstrepidum iudicialem, poterunt concedere, seu positive permittere . ut acquirantur sub palliato titulo
usurarum ex contractu mutui, hqe etenim
acquisitio nullo modo cit prohibita, cum non sit formaliter acquisitio vlurarum ex mutuo , sed apprehensio iuris acquisiti, tainst translati ex iustitia vindicativa.
Explicantur ea, quae pertinent ad vis
on est Mara marem ea intentiave , ut a viratur bene olentia maetuataras, realiquid dependent r ab ipsa titulo grati in
cipalii di intendatur. Ibidem . Is Hura mentalis intendere aliquid ex mutuo, ut debitum ex iustula. a Ferificatur, sud illud intendatur principali in t r, sal minus principiauer . I. In dabio, an quis faeneravem. vel ex motiva gratitudinis , vel ex earia iustitia deciso remittitur arbitrio prudentis confessam Marinantur rationes ob quas possit iudicare . animum fuisse ex motivo gratitudinis. Erob. V f isse ex motivo tu ilia . Ibidem .
ma tenetur mutares ad aliquam restitutio nem lucri percepti, quando datur, em reciae pitur ex titulo mera gratitudinis. S. Teneri . quando mutuans recipit, di murea tarias dat, ut debitum Iasima. Ibidem Item Pando mutuatarius iberalithr,ingvaiulio dat , sed matuas recipiti m deis tum. Ibidem lItem quaado maluatarius non dat liberasit NIed mutuans .recipit bona fide exsimans sibi dari gratis. Ibidem . Excipe in casu, quo perseuerante bona fide Iverum illud fuerit eonsumptum, nisi ipse mutuam ex illivs V umptione fama fuerit ditior . Ibidem . Excipe item in casae, quo mutarat recipiens lacrum, vi debitum haberet animum acceptandi omni alio meliori modo, si ridebitum non subsisteret. 6. A Ggredimur iam ex professo ea ex- , plicare, quae via delibauimus in explicatione primi membri diuisionis secandae Psaerarum pranot. d. s. mentatis. Circa quae examinandum occurrit primo i anconstituat contractum menta luee usurarium, ta illicitum mutuare alteri eo animo, & intentione, ut beneuolentia mutuatari acquiratur, di retributio aliqua ex tali beneuolentia in rebus temporalibus speretur, siue hoc, quod speratur inundatur tanquam finia principalis, siue
minus principalis Secundo, an eo e
t uat contractum usurarium intendere aliquod ex mutuo ultra sortem, non ut d num liberalitatis ex mutuatarii beneuolentia , & gratitudine, sed tanquam pretium, & recompensationem non gratuli tam pro mutuo. Tertio quomodo induis bio , quod talis spes, seu intentio mutuantia fuerit de lucro sub titulo gratitudinis, vel sub ratione debitae recompensationis dignoscendum sit, ex quorum existis mistiuo merit. Quarto, an constituat conistraetu II usurarium mutuare ei, quem mutuans se it esse gratum, & negare mutuum ei, quem nouit ingratum. Quinto, an si ex mutuo dato sub altera ex enumeratis, vel aliqua alia intentione non expressa , coniurgat aliquid onus remtutionis, de
Assectio I. Non est usura mutuare ea gspe, & intentione, ut mutuam acquirat beneuolentiam mutuataria, & inde speret ex titulo gratitudinas, de amicitiae aliquod bonum temporale, siue illud intendatur tanquam finis principaliter , siue minus principaliter. Sic sentire videtur D. TM- D. '
ma fecunda fecuaeda quas . S. art.m calet msonus ibidem ait. I. ad q. , di infumma veris Laxet Curae. de usura mentali ratus lib. s. de ia- s L .stitia quast . t. t. 2. 2 auaraus In commentis tu au Lia Mura i . quaest. 3. c. i. num. Eo. Moli a tus. Fact. t. disp. 3os. conel. l. Lesias lib. s. de Molina.is r. , in iv. cap. ao. dub. s. num. I p. contri X Sssi conradum de eontractibus quasti. a . concha.
Ioannem Medinam de rebus per Haram ac- Me reqvistis gari . i. Probatur primo . Illud lucrum, quod a uireretur ex illo contractu sub illa spe inito non esset formaliter ex mutuo, qua mutuum est, ergo non efiet usurarium, de iniquum, ergo etiam illa spes, qua nere mutuum, licet referretur principaliter ad illud luctum, non esset usuraria, nec inbqua . Prima consequentia tenet, quia us ra non polyst esse, nisi formaliter ex mutuo , siue reali , situl virtuali, ut supra probauimus. Probatur antecedens, tum quia ad hoc, ut lucrum aliquod sit usura debet esse pretium mutui, ut videtur innui ex
verbis definitionis, quibus dicitur lucrum ex mutuo, sed illud, quod acquireretur in illa suppositione non esset pretium mutuis cum de ratione pretis sit esse quid debitum ex iustitia, illud autem esset gratuito concessum s tum quia illud , quod acquiritur, prouenit formaliter ex amicitia, & .gratitudine, & solum oecasionaliter ex mutuo, ergo eil effectus gratitudinis, seu A '
gratuita donatio non debita usura ex mutuo, cum ratio contractus specifica non M.tu. a desumatur ab occasione, qua fit, sed ex of - .mUtiuo, seu caula formali, a qua procedit. - , sed Consequentia secunda primi argumenti probatur,quia intentiones desiimunt silam l . rationem spe sicium a fine, qui per Cain proae m. dem
242쪽
De Mutuo, & usurae Praenotio IX. I g
dem intentionem intenditur , ut suppono eo, quod quis alteri conserat benefitium e exquaest. de actibus humanis. Suod non esset collaturus nisi speraret ab Probatut secundo. Non esse viurania ipso retributionem ex gratitudine, non ex eo, quod mutuans per mutuum inten- tollitur, quin gratis conferat, & gratia dat amicitiam, de beneuolentiam mutua- recipiat retributionem, sic communiterearij. Illud, quod habet rationem usurae docent Theologi, quod ex eo, quod quis debet cadere sub humanum commerelam, i inseruiat alicui Praelato Ecclesiastico eum di debet esse pretio aestimabile, sed amici- ea intentione principali, ut ab ipso pro--., tia, & beneuolentia secundum se sumptae, moueatur ad beneficium Ecclesiasticum, 'opria Mutpote actus interni non cadunt sub hin sine qua non inseruiret, dummodo non manum commercium in contractibus, nec intendat ex debito, sed tantum ex eratitulant 'uid pretio qstimabile, ergo non pos dine non incidat in contractum smonia- sunt habere rationem usurae,ergo intentio cum, nec simoniae labe notetur, ergo &c. ad illas ordinata non potest esse usuraria, Ex his ruit id, quod asserit Conradus uisis illicita. Maior patet ex ijs. quae dicta laeta in assertione allegato, qui triplicem mirare sint in definitione usurae. Minoe etiam distinguen amicitiam, honestam scilicet, Constat, quia non potest per aliquem con, utilem, & delectabilem asserit amicitiam tractum transferri dominium amotis,& utilem non esse virtutem, sed pretio qsti beneuolentiae ab amante in amatum, iti mabilem, sicuti est humana utilitas, adeo- dae mut hic de illis possit dis onere, nec possunt que mutuare propter amicitiam utilem amor .& beneuolentia obligari, ergo dem esse sermaliter mutuare propter utilita, Neque dicas, quandoque quis pluris facit tem pretio qstimabilem ,& per consequens
amicitiam alterius, quam quaelibet hona usiuram. Ruit, inquam, nam mutuare qui temporalia , ergo sunt amicitia, dc bene- dem propter amicitiam utilem, ut ex vi uolentia pretio qstin ites; contra enim , contractus debitam, est usura, non sic minvia quicunque pluris facit gratiam diuia tua te propter amicitiam utilem, ut gramnam, quam quaecunque temporalia, re tuith, & liberaliaet coninendam. Dei tamen haec non est pretio illimabilis, nec de aliud est mutuare propter utilitateia cadere potest sub humanum comercium . ex amicitia, aliud propter amicitiam uti-Probatur tertio. In particulari posse lemi primum dicit utilitatem prouenire sperari sine nota usiurae aliquod bonum ex titulo gratitudinis, & beneuolentiae di temporale ex titulo gratitudinis, ta ami- secundum videtur prouenire ex ipso mu-citiae. Potest quis licite in collatione ali- tuo mrmaliter ; primum verum est, Meuius gratuiti benefitii intendere non so- admittendum , utpote nostrae affertionitum beneuolentiam eius, cui confertur , consonum , & germanum; secundum fal- sed etiam, ut hic sic gratus, & non imme- sum, nifi sumatur in sentu mox exposito.mor beneficii erga benefactorem , sed mu' Assertio II. Semper est usura mentalis, inare est collatio gratuita benesti erga & prohibita mutuare eum spe lucri, siue mutuatarium, ergo potest mutuans inter principaliter . siue minus principaliter,dere, ut mutuataritis sit gratus, & non quod detur elide atiir taoquam ex obibimmemor beii efiiij collati, sed lisc gratim natione iustitiae propter mutuum. Ita se eudo potest Iicite exhiberi per collatio- tiunt quotquot allegaui in taperitari assem tant 'nem alicuius boni temporalis, ergo &c. iii ne ,&vlterius . conradus loco eitato '
Probatur quarto, etiam si illud bonum Probatur assertio prin antendere obi temporale intendatur in mutuo principa- ctum ex se, & ab intrinseco malu est actu, Iiter. He illam intentionem principalem per se malus, sed intendere lucrum, siuo mutuantis recipiendi aliquod comm dum principaliter , Sie minus principaliter ex ex gratitudine mutuatarii ex mutuo non mutuo tanquam quid debitum ex iusti., uponit mutuans aliquod onus ex iustitia. tia ratione ipsius, est intendere obiectum mutuatario conserendi illud commodum, ex se,& ab intrinseco malum, ergo est nee illud recipit, ut sibi debitum ex iusti- actus ex se malus. Maior probatur, Tui tia, ergo illa intentio proprie non est vh- omnes actus morales desumunt suam im raria . Antecedens probatur, quia per ciem, & malitiam ab obiecto, ergo actu illam intentionem illud commodum, intendens obiectum ex se, & ab intrinseco
quod acquiritur a mutuante, non desinit malum, est per se malus. Minor etiam esse donum, nam non potest mutuatarium probatur, quia lucrum, ut debitum m cogere ad illud dandum, cum illud inten- maliter ex mutuo, est usurarium, Sc ini-derit ex titulo non conferente onus in rh quum, ergo actus illud intendens attingit cipiente, nec ius in tradente. Confirma- obiectum malum, qua malum est ab in-tur,quia si ex fine principali aliquod com- trinseco . modum recipiendi ex gratitudine propter Dices haec verificari ad summum,quan- mutuum non posset licite mutuari, maxi- db lucrum illud principaliter intenditur ,
me quia mutuans non esset mutuaturus, ut debitum ex mutuo, secus quainio minus
si ille finis non intenderetur, sed hic ratio principaliter, eo quia actus lpecificatur a nulla est . ergo M. Minor probatur . ex fine principaliter intento, non a fine ma-
243쪽
nus princ*alute, eo quid actus specifica.
cur a fine principaliter intento, non a fine minus principali; mutuam igitur in prin filo potest principaliter intendere illud lacrum, ut prouenire debet ex gratitudisne, postea quasi accessorae, & minus prinisci paliter i debitum formaliter ex mutuo; sicuti igitur aliquid potest concedi ex fine gratitudinis, & ex fine rustitiae, . maxime quando unus est principalis, alterminiis principalis, ita potest aliquid intendi ex duplici illo fine,ita tamen ut actio specificetur a principaliori. Sed contra, quia actus humani tam iusti, & honesti. quam turpes,& mali delumant sua specie, . ab obiectis, quae operans vere, & actu intendit, siue illa intendat primatis. siue st 3 ἔ- secundaria intentione, quod sic ostenditur e . m, exemplis, si quis v. g. furetur ex fine maliqchandi, certe principali intentione . ta dis a. fine intendit fornicationem, minus prinis .m is cipali ,& secundaria furtum ; quis tamen Hemi. diceret in hoc casu, quod ille actus desiniret esse actus furti ex eo, quod ordinetur ad fornicationem, tanquam ad finem vitimum,& principaliter intentum e si quis
intenderet fornicationem ob sanitatem acquirendam, quis diceret illum non conistrahere malitiam fornicationis, ex eo, uod ad sanitatem ordinetur tanquam ad , ncm principalem, ipsamque sanitatem. principaliter intendat Sic igitur in nostro casu ex eo, quod duplici intentione dirutuans feratur in illud lucrum, ut sperarum ex gratiti id me,& ut intentum ex iustitia ex vi mutui torni aliter, vel per una luprincipaliter feratur in amicitiam, de per altera in minus principaliter in illud lucrum , ut debitum ex iustitia non tollitur. quin actus ille contrahat in seipso de-mitatem, seu turpitudinem iniustitiae ex illo fine malo, etiam minus principaliter
Probatur secundo . Actus interiores sunt eiusdem speciei, bonitatis, & malitiae cuius sunt opera exteriora, sic voluntas actu in- essicax fornicandi in genere morali est eiusdem malitiae cum aliuali, Ac exteriori fornicatione, sed Qui intendit lucrari ex
tim , - mutuo, in vi mutui tanquam ex debito
Disi . habet vere, de realiter actum interiorem v lurae, ergo eandem malitiam contrahit, quam contraheret,si exterius proprie inuis tuaret ad usuram; unde iure merito Christus Dominus quamcunque speciem lucri ex mutuo interdixit Luca 6. Mutuum date
nihil ind/Aperantes , quod intellige de spe v s lucri, ut debiti ex vi mutui formaliter. ho, ii I. non Oerati ex gratitudine, & banus III.
e. consuluit de aeraris, ait, qui mutuat alias non mutuo daturus es propolito, ut licet omni conuentione cesAnte plus tamen sorte ruispiat , pro huiusmodi i cri intentione , quam habet, iudicandus in male agere .
. Q Allertio III. Si sit dubium, an mutuans stenerauerit proposito aliquid supra sostem accipiendi, vel ut debitum ex obliga tione ciuili, vel v c concedendum ex gratitudine.&beneuolentia acquisita mutuata rarii ; pertinet ad prudentem confessa istium iudicare attentis circumstantIIs, non quidem consuetae gratitudinis praecise in mutuatario, nec presumptae voluntatis non faciendae mutuationis sine tali sper tributionis in mutuante, sed notae bonitatis in eodem mutuante, & facilitatis ad mutuandum , etiam si nulla retributio secuta fuerit.
Probatur assertio primo. Quia in dubiis
pertinentibus ad statu animae spiritualem regulariter remittitur iudicium ad iudiceae lectos ad curam earundem animarum, uando dubitans nequit ex se dubium iscerneret hic enim ordo in iuditus lat. vandus est, ut sicuti cognitio caesae laica. Iis ad iudicem laicum , Ecclesiasticae ad o A. Ecclesiasticum. mixti fori ad praeuento. rem, ita cognitio fori interni omnino ad Aravi consessarios tanqua ad iudices animarum est Mia deserenda sit; non negandu tamen, quia I aliorum prudentum iuditio extra actua. Iem consessionem huiusmodi dubia possint discuti, cui iudicio prudenter ipse mutuam state possit. Probatur secundo Dubium non esse discutiendum ex circumstantia consuetae gratitudinis in mutuatario. Ex eo, quod
mutuans grato mutuet non mutuando ei, quem niniit ingratum non bene arguitue
mutuare ad finem lucri usuraris, seu debiti ob civilem obligationem, ergo ex hac circumstantia non potest bene argui, an foeneratio lacta fuerit ex proposito lucrandi ex mutuo, ut debitum vi mutui, an tan . tum ex spe lucrandi ex gratitudine, & heneuolentia. Antecedens probatur, nam ex
eo, quod quis benefitiorum non si immemor, & bene filia pro benefit ijs consueuerit rependere, illa beneficia non intendit
referre, ut debita, nec mutuans praesumi.tur velle, ut debita, sed tantum ipsa recipere ut consueta ex gratitudine, non alio titulo iustitiae, ergo er eo,quod grato mum tuet, & non ingrato non praesumitur conis tractu usurario contrahere. Antecedens iaprobatur , nam consuetudo rependendi r Ora beneficia non reddit eadem, ut debita, H - . Mqua ndo ex alla titulo debita non laut . .e u/ Probatur tertio Nec ex circumstantia praesuinptae voluntatis non mutuandi sine tali spe retributionis, arguendum esse, an mutua uerit ex fine lucri, ut debiti, an tantum ex gratitudine. Probatur inquam.
Mutuare sub spe percipiendi aliquod
utile, sine qua mutuans non esset mutuaturus ae ue potest coniungi cum inten(i
ne percipiendi illud utile, tanquam debitum ex vi mutui, vel cum intentione percipiendi ex gratitudine occasione ipsius mutui, ergo ex hac ratione non potest argui a
244쪽
gui, an ex uno , vel altero capite fiat .
Antecedens probatur , quia illa ties , sine
qua non fieret mutuatio non repusnat retributioni ex liberalitate, dc gratitudine , nec retributioni ex iussitia debitae, ergcimque potest coniungi cum intentione Percipiendi ex debit vel percipiendi ex gratitudine . Probatur antecedens quoad primam pariem, qnia illa coolitio spei, sine n poneretur mutuatio est quidem
aera ra- conditi conducens ad ponendam mutua---Dieu tionem, non tamen constituens retribum
tionem, ut debitam, nec ex parte mutua raris, nec ex intentione mutuantis, si ex D reis i- alio capite, fili titulo non sit debita, non vilia,s ex parte mutuatarii, quia alteriuaspes ipsam non obligat , sed illa adhuc stante liber manet; non ex parte mutuantis,quia per hoc non intendit ponere aliam obligartionem, quam illam, quae consurgit ex D tura consuetae, dc conuenientis grat dimnis, de si aliquid intendit percipere, intemdit illud percipere non ex debito iustitiae, quae ibi non consurgit, sed ex debito gram
itudinis , confirmatur eadem prima pamantecedentis, quia ex eo, quod quis famu- Ietur alicui Praelato Ecclesiastico, eo pro posito, dc spe, ut ab ipso obtineat beneficium, sine qua non famuIaretur, noscatollitur, quin illud obtineat gratuito, desine Iabe simoniae, dummodo illud non incendat , ut debitum iustitiae propter serui,
tutem. sed propter remunerationem gratuitam , ut docent communiter Theologia Crg etiam ex eo, quod quis mutuat cum spe retributionis , sine qua non mutuaret, non tollitur, quin respiciat illam retribuistionem , ut gratuito conferendam, non videbitam ex iustitia . dummodo &c ergo illa spes non repugnat gratuitae retributioni. Probatur idem antecedens quoad secundam partem - Quaenam eli repu-enantia quin mutuans possit intendere
illam reuitationem ex vi mutui, qua mininum est, non ex gratitudine occasione ipsius mutui 3 sicuti enim de facto potest quis
recipere usuram ex conuentione ratione
mutui , cur non poterit intendere usuramex intentione tarmali eiusdem mutui Probatur tertio attentis scilicet circi imstant ijs bonitatis in mutuantes Indi bio actionis exercitae, an ex fine bono, vel malo potius praesumendum est pro bono, quam pro malo, quando actioipsa non est apta ad indicandum potius finem malum, quam bonum, quia unusquisque praesumi
MisisAM I tur bonus, nisi probetur, ut malus, erg φMe '' si in uniuersuin hoc valet a tartiori valebit, quando constat de bonitate, & inte-VT . gritate elicientis talem actionem; bonus.. - si ' enim ex sita conditione magis abhorreta malitia, de prauitate finis, quam malus, adeoque debet praesumi in suis operationi.bus declinare a quacunque prauitate finis. Probatur tertio attenta facilitate ad
mutuandum, etiam si nulla inde secuta fuerit retributio. Ex propensione animi
ad aliquem effectum in particulari ex deis terminato sine elicitum congruum dia citur argumentum ad inferendum similem finem in similibus actionibus intentum , sic ex inclinatione, quam quis habet ad inuisendum aliquod obiectum lassiciem
ter arguitur, quod per illam viam tramseat, ut tale obiectum in uicit, ergo etiam Eae
ex propensione, seu facilitate, quam quis habet ad mutuandum sine spe lucrandi aliquid tanquam debitum ex iustitia .
salacienter argui potest, quod in mutuo dillud lucrum, ut ex iustitia debitum norim, intenderit; talis autem propensio suae. t. n. nraicienter a posteriori deducitur ex pluraliutate actuum, qua inuiuauit sine retributione , etiam si in mutuo illam intenderit, ct tamen ex negatione talis retributionis non destitit ab ulteriori mutuatione. Assertio I . Non tenetur mutuans ad
aliquam restitutionem tueri percepti ex
mutuo, quando mutuatarius ex mera grue stitudine dat, & mutuans sub eodem titulo recipit datum, nec quando mutuatarium
dat, quia nouit mutuantem, non mutuam
turum,nisi habuisset spem illud recipiendi
ex gratitudine I bene tamen, quando mum tuatarius illud dat, ut pretium mutui, Scmutuans illud recipit illo titulo; item quando mutuatariua liberaliter,& gratuito dat, sed mutuans recipit intentione usam raria, ut Pretium mutui, & itean, quata, mutuatarius dat non liberaliter . sed vapretium mutat, sed mutuans recipit bona
fide, existimans sibi dari gratis , dummodo tamen perseuerante bona fide in mutuante illud lucrum consumptum non is rit , & ipse mutuam ex illo lucro non factus fuerit locupletior . Maior ratio dubitandi est quoad illam partem , quando mutuatarius liberaliter dat sed mutuans recipit, ut pretium ,circa quam induplicem classein diuisi sunt auctores. Prima docet ad nullam teneri restitutionem, sic que sentit Scoeus in se dei. I. cris inare. s. Motu Riceardas eodem lib., o di art. s. quad. s. Ricax metanaes R. X. quali. 28. ara. r. Mediaa de retet,
Hara quast. . ad fecundum principale. Solus lib. 6 de iustitia P. I .art. Secuta docet Sinu; teneri, hancque sequitiar Innocentis in c. Innocem
eoubluit derivra Gilda ine. fim de maeonia
elmainas in diti. I S. v l. 2. cui in parte Almai subseribit Molina tract. E. disp. 3 6. nus,M Probatur prima pars. Acquirens iustElina.rem aliquam titulo donationis irrevoca.bilis, de absolute, nullo iure tenetur ad Disitarem illam restituendam, sed acquirens alis pii Io quid ex mutuo ultra sortem ex motivo aevi omgratitudinis in dante cipiensque eodem Tmoliu acquirit titulodorationis irrem.
cabilis, Ac abiolute, ergo ad nullam obli- νὰ ,.
245쪽
per donationem transfertur rei donatae Dices ex eo, quod mutuatanus, quam dominium in donatarium , de fit ipsius, tum est ex se gratuito, de liberaliter donao non minus, ae si esset empta, sed ex re rit, a se liberalitiar abdieauit dominium empta tuta nullum oritur onus restitutici illius rei, ergo mutuans potest illam iustδnis, ergo neque ex re donata. retinere, etiam si illam acceptam , ut d Prodatur secunda Pars, quia ex supra- bitum. Sed contra, quia abdicatio domia dictis ex eo, 3uod quis non mutuaret fine nis non completur nisi per acceptati me recipiendi aliquid supra sortem ex tis nem, sicuti in venditione non transfertuerulo gratitudinis non tollitur , quin id, dominium rei venditae in emptorem, quod recipitur sit ex titulo eiusdem grati- per reciprocum consensum acquirenditudinis, ergo etiam ex eo, quod mutuata- Praestitum per eundem emptorem a huiu rius det eo sine, od nouerit mutuantem non fuisse mutuaturum sine tali spe, non militur, quin det ex mero titulo gratitudinis , sed ratione rei, quae datur ex gratitudine, nulla oritur obligatio iustitiae ad restituendum, ergo dce. Consequentia prima probatur I Antecedens et enim, modi enim contractus non nisi mutuo consensu perfieiuntur; sicuti igitur donans non 3 δι-. abdicat a se dominium rei, quando dona' me iatarius illam absolute non acceptat, ita nec, abdicare praesumitur , quando acceptat me non titulo donationis , sed diuerso; hie ietenim cum non sit iustus, sed omni iuredi subsumpta minor probata remanent reprobatas, perinde est, ac si non esset, 'isse ex supra positis nam per hoc, quod sciat mutuantem nolle mutuare sine tali spe non assumit onus ex iustitia contribuendi aliquid supra eandem sortem, nec nouit mutuantem velle imponere tale onus, sed
solum illud intendere ex gratitudine. Probatur tertia pars. Id, uod in haesuppositione acquiritur non alio titulo S test acquiri, quam titulo usurae mentesis proprie sumptae, sed usura, qua usura est, ex omni iure debet restitui, ergo id, quod in hae suppositione acquiritur supra foditem est necessario restituendum. Maloevrobatur, quia alius titulus iustae acquisita per consequens etiam, ae si non esset, Maeceptatio.
Dices secundo ex eo , quod mutuans non acceptat, arguitur quidem , quod dominium in eundem mutuantem nos transferatur, cum nemI aequirat, nisi volens, mn tamen, quod ab ipso donante non abdicetur , 'uae duo simul pdsunt coniungi; quid enim vetiit, qu5 minus recisuam habeat pro derelictat Sc li rei pintest haberi pro derelicta, quid obstat quia
ipso mutuans illam priuit acquirere , di retinere titulo iustae occupatio nisi ergo non tenetur illam restituere , ex quotionis in hac suppositione suppetere non maluatarius illam a se abdicauit. Sed con-Potest, quam titulus donationis, sed hic non suppetit, nam donatio debet esse ominnino gratuita, non debita , sed quando
datur, ut pretium mutui, & recipitur sub tali titulo non datur omnino gratuito, sed ut debitum, ergo non datur titulo dona.tionis , ergo usurae, quae ex infra dicendis restituenda est. Probatur quarta pars , quae tamen pro
cedit solummodo in suppositione, quod
acceptet mutuans, ut debitum solummo-tra in primis, quia muruatarius, eum det liberalithi, dat ut remanerator, Ac grati pro grato reddat, & in tantum a se abdicare praesiimitur , in quantum re illa tauta lbene iactorem cumulare intendit , ergo Pr suae cessante motivo illius utilitatis in beneta chorem transferendae non praesumitur dinnator velle a se transferre dominiti , quod ma transfertur, nisi per plenam volunta- m. n, tem absolutam , dc si per conditionatam, si , mnon nisi adimpleta conditione . Deinde vii ex mutuo, non autem si illo, dc omni dato etiam, quod mutuatarius a se domi.tilio meliori modo, si parie modus nox subsistat. De ratione doni, qua donum est requiritur non solum, ut liberaliste, de gratuito conferatur, sed etiam, quod ut gratis, Sc liberaliter collatum acceptetur, scd quando mutuans acceptat illud solummodo, ut pretium mutui, non acceptat,
ut gratuito, de liberaliter collatum, ergo non acceptat, ut donum, sed ut usuram, sed etiam ratione iniustae acceptionis, sed rum' quae iuste retineri non potest, sed debet quando quis rem recipit usuraria inten- restitui. Maior probatur, quia in dona- tione miuile recipit, ergo ratione iniustae
: --c--- a-- -s acceptionis tenetur restituere . Maior
probatur, quia radices restitutionis sunt res accepta, de imusta acceptio. Neq; di,
eas iniustam acceptionem tunc solum obligare ad restitutionem, quando alterunium abdicarat, nihil contra nostram assertionem euincitur , que solum procedit, quando mutuans rem aecipit , ut debitam ibrinaliter ex mutuo , non amemoquando alio titulo scilicet taliae occupationis, quando res habetur peto derelicta . Probatur secunto . ligatio rellitutio,
nis oritur non solum ratione rei acceptae,
tione rei non transfertur dominium reir amis- donatae, vi ipsius in donatarium, nisi abf-- , illo acceptetur ibrinaliter, ut donum, non
e P vi debitum, si enim, ut debitum diuerso titulo a donati ne acceptatur, qui titulus, cum iit iniquus non potest sustbegari in oris damnificat, in casu autem nostro mut uam dine ad eximendum ab obligatione resti- latius non damnificatur, cum liberaliter,
tutionis. de gratuito dei icontra enam est, quia ia
246쪽
re mutuatarius vere damnificatur , licet non intentione explicita;rem enim in tan-rastis D. tum dat, in quantum per ipsam gratitudi--no A. nem exhibere intendit, sine qua certe non daret, cum ex alio titulo non teneatur, erago si recipitur sub alio titulo e titulo gra- f. . ..ta xitudinis, recipitur cotra voluntatem praeisl .. p. sumptam dantis de ficuti in contractibusi ammo- onerosis, quando contractus sub eo titulo. v. sub quo fit,non iubsistit, non transfertur in alium contractum, per quem reualidetur,
si nisi fiat de hoc vel implicita, vel expressa
conuentio, ita a sertiori in contractibus gratuitis, quando res traditur , dc non re
i cipitur sub eo titulo gratuito, sub quo tra- .s ditur ron praesumitur iuste recipi sub alio i titulo onerose, sub quo ex pr sumpta dantis voluntate non traderetur; potest enim quis velle dare, ut se gratum remunerat
rem exhibeat, & nolle dare, ut se debitore
exhibeat etiam penes donatarium, cum revera debitor non sit . Exemplum quod adducit Molina disp. gos. in responsone ad secundia pro confirmatione instanti; de eo, qui credens se accipere, de destruere ali num accipit, & deliruit filum, non est accomodatum proposito nostro . nam hic certe ad nullam restitutionem tenetur, cuin re nullo modo alteri ossiciat,sed tantum
sibi, nec ille, cuius damnum intenditur in tali destructione debet curare de peruersa
intentione accipientis, dc destruentis, cum, haec re vera non coniungatur cum aliquare, in qua ipse damnificetur; in proposito: autem nostro illa peruersa intentio recii piendi rem, v t debitam coniungitur cum re contra eius voluntatem 'ulle praesum. Ptam,quaeque non est propria mutuari, tis, sed remanet mutuatarij, cum non alio
titulo hic a se abdicare voluiste praesumatur,quam titulo donationis , qui si inualidus est perinde est, ac si res non fuisset ab dicata, adeoq; remanet sub dominio eius, sub quo prius erat..c Dixi,nisi acceptet,non latum titulo mutui, sed etiam omni alio meliori modo, si ille non subsistat , nam illa clausula omni meliori modo facit, quod mutuans habeat voluntatem virtualem acceptandi titulo
donationis, si titulus ille debiti non subsi. stat , & sie illa translatio lucri habet
omnes conditiones requisitas ad veram rationem donationis, voluntatem scilicet lioeralem, de gratuitam in concedente mrmalem, & virtualem in recipiente acceptandi illud, ut gratis conceraum,non videbitum, & in hoc sensu conciliandi sunt auctores utriusque allegatae opinionis,&explicandae rationes adductae ab Auctoribus pro prima; unde si dicatur, quod intinoisisti sim detentor rei alienae non tenetur ipsam
r- restituere, quando dominus facit eidem
et liberam remissionem, etiam fi pro illo te' pore,quo fit talis remissi animum habeat detentor non restituendi rem itum d
tentam, adeoq; quod neque teneatur m tuam recipiens inique lucrum, ut debitum ex mutuo, quando mutuatariut faeit illi liberam donationem , cum illa donatio aequivaleat remissioni debiti. Respondendum erit illud, quod assumitur valere,quia illa remissio debiti liberaliter fit a remittente , dc ut donum liberale recipitur ab eo, cui fit remissio, unde in hoc stat vera ratio donationis, in quo currit paritas cum eo, quod inde deducitur; si deinde subdatur,quod non acceptat talem donationem, ut liberalem, eo quia quando petijt remissionem, propositum habuit nunquam re stituendi ; Respondendum iterum est,per hoc non tolli, quin acceptetur, ut liberaliter facta i potest enim stare, quod quis habeat animum firmum non restituendi, de perseuerandi in iniustitia, nisi fiat retmistio, de tamen, li illa fiat, acceptet ipsam, ut tali titulo gratuito factam. Probatur quinta pars . Mutuatariusdam lucrum, ut pretium mutui mrmale, cum non det liberaliter, non abdicat a se dominium talis lucri, de semper hoc clamat ex dispositione iuris pro ipso, ergo si
mutuans non tenetur ratione iniustae
acceptionis, cu hoc bona fide praestiterit, semper tenebitur ratione rei acceptae, quq clamat pro domino.Dixi, dummodo perseuerante bona fide in mutuante illud Iucrum consumptum non fuerit,de mutuans
ex ipm non factus fuerit ditior; nam re in bona fide consumpta, de non facto ditiori
mutua me non tenelut nec ratione iniustae
acceptionis, cum illam habuerit bona fide, nec ratione rei acceptae, cum illa amplius non extet, nec aliquid loco ipsius.
Explicantur ea,quae pertinent ad usuram realem, seu contientionalem. sUMMARIUM. Pacisci ex vi mutui cum mutuatario, H te. neatur de prasenti remutuare non est
me defuturo, si mutuam se obliget ad non
exigendam muttium, nisi tempore proniato, dis mutuatarius non fit in rem tua tiones bitarui maiora i commoda, ce m do subeat m tuam. Ibidem . Mutuare eam pacto, i mat alarius tene tur vltra restitutionem fortis ad actionem aliquam turpem secundum humanam eon Detudinem meritorrum lucri, ura. a. Item deducere ia pactam , ut mutuatarius teneatvr mmriam condonare, qaa debiιὴ , in iusti vexat mullantem publica aus pitate . Ibidem . Seres,quando indebit vexat s aprivata auctoritate . Ibidem.
ura est ob irare mutuatarium ad vende das rei suas etiam pretio iacto. s.
247쪽
nem ad emellilam res ab ipso mutuante Fre. loco, ad praestandum munus a lingua. M
.estandoipsus officinam. Ibidem. ab obsequio , dc d eximendum mutua Deis ad malaudum in ipsius molendina . ad rem a tributis. Quarto, an sit usura m patrocinandum sua causa, ad conducem tuare triticum de praesenti cum onere, ut dum ipsas gradium. Ibidem . restituatur tali tempore, pro quo praeui-Item ad pranandum munus d lingua, a mam detur pluris valiturum , aut e conuer aevi ab obsequio. Ibidem . mutuare, quando pluris valet, cum obli-Dem ad restituendum mutuum in alio loco,in ratione, ut tantum restituatur, quantum sona aecepit,vet artem in pecunia,par- lassicit ad adaequandam valorem, quem tem in mercibus. Ibidem . habet de praesenti,& item mutuare totis Item ad eximendum mutuantem a tributis, seu vecte galibus. Ibidem . Mutaare triticum de praefenti, 3 minoris
valet eam ollere, ut restituatur in eadem
quantitate pro tempore, quo pravidetur pluris valituram est Hura. q. Non se. qm do dubium est, an tempore, quo debet restitui sit pluris, vel minoris valiturum, ammodo tamen dubitim si aenala pro utroq; Ibidem. Lon item mutuare de praseati, quo pluris
v et cum onere, vi tantum vendatur defuturo pro quo pravidetur minoris valitvrum . qaantum fuscit ad adaquandam valorem,quam habet de presenti.Ibidem . Limita tamen in casu, qgo fuisset triticam fe uatvrvs PR, ad tem I, quo minoris vati . lat. Ibidem. Idem die ce pecania malaata pro tempore, pro quo pravidetur debere in v Me er stere, cum eisdem limitationibus, vis pra. Ibidem h
beat pro mutuante. s. EA G raria mutuario obligare civiliter mutuatarium ad c ferendam ossicium, seu beneficium. o.
Ex quocunq; pacto expresso dandi, seu
recipiedi aliquid supra lartem in minrν --. tuo oritur usura realis. Citra controuersiae is ta omnino et , esse usurariam illicite quam. ex- cunq; mutuationem , & obnoxiam restipvera' tutioni, in qua aliquid pretio aestimabile Mi vi eiusdem mutuationis exigitur supra . sortem. Id, quod controuertitur in praeis AF a senti est primo i utrum realiter sit
soria ori- usuraria conuentio, qua mutuans deduciterer usura in pactum , ut mutuatarius teneatur tan- tundem remutuare eidem . Secundo, an sit usura ex mutuo realis, seu conuentionalis conuenire cum mutuatario, ut rati ne mutui teneatur ad aliquam actionem
turpem faciendam, vel ad sibi condonan. dam iniuriam. Tertio, an talis etiam sit
conuentio, qua mutuatarius obligatur ad vendendas res suas eidem mutuanti iusto uidem pretio, sed infimo , vel ad ememas merces, quibus ipie mutuatarius indiget ex ossicina mutuantis, vel ad patrocinandum eiusdem causa: tali mercede . sed
iusta, & his similia, it m ad conducendu , emendum, vendendum aliquid, accipiendum partem mutui in mercibus, partim in
pecunia, ad mluendum mutuum in aliadem in pecunia, ut in eodem numero rem stituatur tempore, quo praeuidetur valorearundem pecuniarum augendus. Quinto, an fit usura conuenire cum mutuatario, ut ratione mutui teneatur fidei redpro mutuante. Sexto, an sit usuraria mutuatio, qua paciscitur, ut mutuatarius coeferat ossicium,seu benefitium ipsi mutuanti, vel alteri. Pro quibus controuersiis fit Assertio I. Pacisci ex vi mutui cum minmatario, ut teneatur remutuare de prae- isenti non est proprae mutuare ad usura, immo nec de laturo accedentibus his coruditionibus, quod similiter mutuans se obliget ad non exigendum mutuum, nisi tem. pore praefinito, & quod mutuans tempore remutuationis faciendae sit in aeqaali ita, Mutia rei remutuandae, in qua modo est
mutuatarius rei, quae mutuatur, dc quda mutuatarius non sit maiora incommoda ex remutuatione subiturus, ac modo suis beat mutuam. Prima pars est communi
si Thoma a. a. qv. 8Garna. ad fecundum D caietani ibidem Soti lib. c. de inst. quas . r. - i .art. i. ad primum Gabrielis in q. distinc. I S. Soli sit.
fol. c. a. . S. Moli a vi'. 3o . conradi de Couta
o. d b. s. concl. i. Secunda pars est contra communiorem, D. Thomam , ali, Lessit.
osq; citatos pro prima parte ; hanc tamen sequuntur Adrianus in q. iras. de restu, S Ad u.
in alis. M M. Probatur prima pars; ubi omnimoda
seruatur aequalitas in mutuationibus, nulla interuenit usura, sed in contractu, qu mutuam ciuiliter obligat inutuatarium,
ad remutuandum omnino seruatur aequa
litas , ergo nulla usura; Maior patet ex supradictis; nam usura nihil aliud est, qua incrementum illud pret ij, & rei, seu iuris
pretio aestimabilis supra sortem,& dam. Ac valumbilis est propter inaequalitatem , quam Rconstituit inter datum , ct relli tuendum. Minor probatur, quia tantum recipitur, quantum datur, & si mutuatarius assumit
aliquam obligationem ciuilem remutuan-dI,eandem supponimus subire mutuantem ad mutuandum, sicq; duin hic grauat alterum, aequali ponaei e S ipse grauatur, ergo tac. Neq; dicas, hoc esse contra uaturam mutui, de cuius ratione est, quod sit
gratiola, & liberalis collatio, non debita .
248쪽
eliet autem debita, si viem:eiviIiter posset obligari, altet ad mutuandii, alter ad re mutuandum; contra enim i gratis omnino fingitur, tanquam essentialis ratio mutui illa gratioci collatio, eum salvetur esse tialis ratio mutui per Me,quod dicarur,est traditio rei ad usum facta eo animo, ut fiat accipientis , dctorundem restituatur, nec alicubi reperitur, quod ex essentiali in ratione debeat liberalithe fieri, quis nimmci docet Sotus lora superius allega tus, posse quemquam certum stipendium a Republica recipere , ut so adstringat ad mutuo dandum quibuscunq; , accepi mi. etiam congrua cautione pro mutui resti- . . - tutione , de si accepto pretio potest se ta-Ha -- liter obligare, cur non poterit etiam posita pari obligatione in altero contrahente Deinde, si dubet esse gratiosa, Ac sponta- --. nealdebet sussicere, quod fit talis, vel in se,. . . I. vel in causa, quatenus scilicet sponte, de rarios. . libere dat, vel sponte, de libere se obligae
ad dandum, nec in hoe est aliquid speciale
in mutuo, ac sit in venditione, alijsq; contractibus, qui in sua substantia subsistunt, etiam si antecedenter inita fuerit obliga tio civilis illos ineundi , ut videre est in
Tinptione cum pacto retrouenditionis .
Tandem si deberet esse spontanea officeret ad summum validitati contractus, Nora constitueret tamen usuram, quod sufficit ad institutum nostrum. Probatur secundo eadem prima pars De ratione usurae qua talis, est, quod illud pretium, res, seu ius pretio aestiinabile M. IIIa mi pra sortem deducatur ex mutuo, qua mutuum est , seu ut pretium mutui, ut supra
probauimus, sed illa obligatio ciuilis ilia
oo, mutuatario ad remutuandum non correc et -- pondet mutuo,ut pretium ipsius,ergo non
est proprie usura. Minor probatur, quia in m illa obligatio corresponderet alteri oblim
rx gationi, quam mutuans recipit in se ipso
mutuandi, cum ad hoc non obligaretur,
nam sicuti pro re, quae mutuo datur reddenda est aequalis, ita, ut salvetur aequali ras, pro obligatione,quae assumitur potest induci noua obligatio in altero . Probatur tertio . Quis alteri vendens
rem suam potest ipsum per pactum obli
gare ad illam controuendendam , vel ad aliam vendendam, quam habet ipse emptor, neque hoc est contra rationem venditionis, ergo etiam alteri mutuans poterit E-- sinc laesione eiusdem mutui ipsum adstri, gere ad aliam similem , vel diuersae rh
- his . Lioma remutuandam. Consequentia pro.
in. batur , quia, ficuti in mutuo requiritur, Fa o- quod nihil exigatur supra sortem , ita des D itio- in contractu venditionis nihil supra aequa- litatem,ergo si in emptione, dc venditio- . L ne aliquem obligare ad retrouendendam,
Mes. -- seu vendendam rem aliam non importat iniustitiam eontractus, nec inaequalitatem
. supra iustum pretium . nec obligare min
tuatariam in mutuo ad remituandum importabit usuram supra sortem. Probatur secunda pars primo.Obligatio ciuilis impolita mutuatario in mutuo ad remutuandum non est ex genere suo illicita, nec usuraria, ergo aeque potest imponi ad remutuandam, siue de praesenti , siue de futuro. Antecedens probatur , quia,
quod est ex genere suo illicitum semper est tale, sed obligatio ciuilis imposita in
mutuo non semper est talis, ut patet exprima parte huius assertionis, ergo non est genere suo illicita. Consequentia prombatur,quia circunstantia temporis secum dum se non variat naturam rei . sed solii- modo, quandoq; auget, quandoq; minui de eius bonitate, vel malitia ratione maioris, vel minoris oneris,quod imponitur. Dices ex Molina disparem esse rationem de obligatione remutuandi
de praesenti, ae de obligatione de futuro, eo quia in mutuo de praesenti nulla exigitur obligatio, sed solum exigitur mutuu , pro quo mutuans nihil potest ultra sor tem accipere ; in mutuo vero de futuro exigetur vltra sortem praestandam a mutuatario talis obligatio ciuilis, quae obligatio est quid p retio aestimabile. Sed confisa,quia licet de facto exigatur tantum mutuum, exibitur tamen ex ob ligatione, de sic imponitur etiam obligatio , qui
quandoq; grauior est de praesenti, ac sic de futuro, quod autem haec obligatio altaciat re prellanda de pr*sEti,illa de futuro.parii refert,se per enim imponit onus premtio aestimabile, quod ex natura mutui nouimponitur, unde si in primo casu licet mutuatio cum tali obligatione, non video cur non liceat in secundo Probatur secundo, quia positis illis conditionibus in affertione assignatis non minus saluatur omnimoda proportio in hoc mutuo, ae in illo conssimis cum illa obli- satione de praesenti, ergo si in isto non interuenit usura, neq; in illo. Antecedens probatur,quia si in mutuo de praesenti datur res pro re, de obligationi ciuili in mutuatario remutuandi correspondet obligatio ciuilis in mutuante mutuandis inta mutuo de futuro, res etiam correspondet
rei, de obligationi remutuandi, obligatio non exigendi mutuum, nisi tempore pridi finito,ultra obligationem, quae consurgit implicite mutuandi de facto , non enim
assumeret mutuatarius onus remutuandide futuro, nisi illud imponeret mutuanti mutuandi de laeto . Ulterius status viri. que,mutuatarii scilicet, de mutuantis est omnino aequalis, uterq, enim supponit in aequali indigentia, Ac commoditate, utemi eadem nec minora, nec maiora it commoda labiturus, ergo dec. Hactenus ad hominem ex paritate rartionis contra aduersae sententiae auctores;
nunc priscipale ipsorum fundamentum
249쪽
pro nostrae sententiae confirmatione i fringendum est. Asserunt isti gravamen illud remutuationis esse quid pretio aestimabile, ergo dum exigitur , aliquid exigitur supra tortem pretio aestimili leo , adeoq; usura . Damus igitur huiusnodi
gravamen esso pretio aestimabile . Damus hoc exigi supra sortem, negamus Postea exigi, ut usuram, nam non exigitur promutuo formaliterieu ut pretiu mutui, sed pro altera obligatione ciuili annexa , seu imposita mutuanti,& ut pretium talis obligationis; ut quid implicat autemae.. e. - annecti mutuo alterum contractum one- .l et rosum quo ad inuicem cum aequali onere ei. a Mi- mutuans, ct mutuatarius obligentur Fir' nis prohibitionis usurarum ordinatur adtollendam ini ustitiam contractus, quo in---- crementum supra sortem accipitur: hie iniustitia non est, nam rei datae correspo. --o det res restituenda, obligatio obligationi, incommodum incommodo dcc. ergo&c., Assertio II Mutuare cum pacto, ut mutuatarius teneatur ultra restitutionem
sortis ad actionem aliquam turpem , &peccaminosam est usura, si actio illa turispis secundum humanam consuetudinem sit meritoria lucri, quamuis turpis; hoc euenit in eo, qui mutuo dat mulieri, ut ultra sortem, quam debet restituere , c piam sui faciat mutuanti, item in eo, qui mutuat iudici, ut sententiam iniquam ferat. Insuper usura est in mutuo deducere
in pactum, ut mutuatarius teneatur iniuriam condonare, qua debite, & iuste vexat mutuantem publica auctoritate, ratione cuius mutuans cogitur plura imcommoda lubire, secus ut teneatur condonate iniuriam desistendo ab actione, quando indebite vexat sua priuata auctoritate. Prima pars est Molina disp. goT. idoli Secunda est conradi de contractibus qua I.
nae Co- N. Exgeti verbo Uura g. n. 3. Medina deradi, rebus per v fur. atquisitis quast. i. S. lucrum Molina loco citato , in aliorum. Tertia M qu pars eiusdem Molina .
Probatur prima pars. Copia mulieris
secundum humanam aestimationem est pretio aestimabilis, ergo conuenire cum muliere in mutuo, ut ultra sortem restituisendam teneatur copiam sui facere est usuraria mutuatio. Antecedens probatur, tu
ex I. idem si obstuprum f. de condict. ob turispem causam, tum quia si ob talem copiam detur mulieri aliquod pretium non est ex iustitia restituendum, ergo quia iuste datuest; non datur autem iuile pretium, nisi Pro re eodem pretio aestimabili.
Dices ex Medina de rebus restituendis Medina qu I. iv., et quU. a. mulierem non posse pretium ob tui copiam factam iuste retinete, nisi illud gratis datum sit, eo quia non potest esse pretium actus luxuriosi,cuhoc utpote ab intrinseco malit, & peccatu non sit vendibile . Ad contra. nega ur non posse retineri, ut pretium copiae sui factae;
nec propterea ex hoc sequitur,quod de tuevi pretium peccati . sed ut pretium locationis corporis mulieris in utilitatem, &delectationem alterius, quae utilitas, Mdelectatio, licet sit indillincta ab actu peccaminoso, est tamen secundum se pretio aestimabilis, & licet fit prohibitum sui corporis usum vendere, seu Iocare, non est tamen prohibitum pretium pro tali co poris usu accipere, seli retinere; bene enim
dicitur in praecitata l. idem si ob stupram fee condie. ob turpem causam, Meretricem turpiter facere, quod sit Meretrix, non im Meret men turpiter accipere,quod sit meretrix; ex
quo ad summum deducitur, quod sit prohibitum facere copiam sui corporis , seu
suum corpus locare; non tamen iniustum, a M. multa enim fieri prohibetur,quae factate. --t mnent. Haec colligo ex in oras Instit. mo-
DL parte g. lib. . cap. II. Persic. catertim h
Probatur eadem prima pars quoad obligationem iniunctam mutuo iniquae sententiae ferendae. Iudex ferens iniustam
sententiam opus exercet licet iniquum ,
ratione cuius periculum in se subit, & Me
quod utilitatem pretio aestimabilem conmieri mutuanti, ergo in mutuo ipsum obligans ad talem sententiam ferendam usibrarius est; neq; dicas pro sententia iusta quamuis maximam utilitatem conferat ei, in cuius fauorem pronuntiat, non potest aliquid accipere, ergo neq; pro sententia iniusta, nam si illa pretium non meretur, adimamulto minus ista, adeoq, mutuans cum ta- s. re Ii pacto non acciperet aliquid, quod esset Da tretio aestimabile; contra enim impugnam eris I nam non est, quod sententia iusta . .
non sit pretio aestimabilis, sed pro illo nequit Iudex aliquid accipere, quia ad illam
ferendam obligatus est; ad sententiam autem iniquam nullo iure obligatur, qui et immo illam ferendo assumit in se pericula.
paenarum, di confert alteri utilitatem , quam conferre non tenetur , ideo po .
t est aliquid acquirere, licet hoc sit lucrum
Pro tur secunda pars. Iusta condonatio iniuriae, seu remistio penae ob culpam,
seu iniuriam debite, & iuile exigibilis, est aliquod opus pretio aestimabile, ergo exibgere talem condonationem in mutuo tanquam debitum iustitiae ultra sortem , est usura. Antecedens probatur , tum quia eximit iniuriantem grauibus incomodis, quibus de iure subesse meretur; tum quia
priuat se iure exigendi debita in satisfactionem ; quod quandoq; homines pluris faciunt, quam quodcunq; aliud bonum pretio aestimabile, & licet haec satisfactio non sit debita ante sententiam. , ius tamen ad illam exigendam de iure co-
petit ipsi iniuriam pallo, quo dum se priuat, priuat se iure , quod ex communi hominu
250쪽
minu aestimatione est pretio dignum ; pleriq; enim pro tali remissione exigunt mam
x una in mercedem, qui tamen non reprobantur
Dices ; iniuria , ut plutimum consistit in laesione famae, & honoris, & quandoq; etiam bonorum corporis, sed bona famae, di honoris , & bona corporis non sunt Pretio aestimabilia, eo quia bona superioris ordinis compensari , & aestimari nequeant Per pecuniam, aliaq: bona ordinis
inferioris, ergo remistio talis iniuriae non est remissio rei, seu iuris pretio aestimabili ; sed contra respondet Lesius lib. a. de Lemus. iiai a, o ure cap. Zo.dvb. T. quod quam- uis fama, & honor, ta bona corporis, utpote bona superioris ordinis no sint comis pensabilia per pretium, onus tamen, dc obligatio iam e restituendae, utpote quod maximam molestiam importat , pro qua tollenda quicunq, sumptus facere eligeret, sit pretio aestimabile, pro cuius propterea remicione iuste est pretium exigibile. Dici etiam potest, quod quamuis co- Pensatio per pretium rei temporalis ex natura sua non debeatur ratione iniuriae illatae in bonis famae, & corporis, debeatur tamen ex iustitia in paenam per sententiam iudicis codemnantis ad comperiis sationem per talia bona, unde cedens tali viri inquirendi per iudicem talem compensationem est mercede, seu pretio dignus, utpote qui cedit iuri, per quod iu-lle posset consequi pretium. Probatur tertia pars. Quod mutuatarius no iniuste, & indebite vexet mutuantem pro iniuria illata est quid debitum
alio iure,alioque titulo, ergo mutuas obligans mutuatarium ad indebite non vexandum, usurarius non est . Antecedens probatur,quia non solum iure naturali,sed etiam ciuili unusquisq; obligatur ad non vexandum alterum indebite , & ad non sumendam priuatam vindictam, cum ad hoc ius non habeat. Consequentia etiam Noti tit euincitur , quia ex superius attactis Merum de ratione lucri, prout importat usuram
FrW- est, quod sit rei, teli iuris acquisibilis alio Oi tute indebiti, sic communiter docent, noni, ,-- esse conuentionem usurariam obligarem eluum. mutuo mutuatarium ad restituendum ultra sortem pretium rei prius venditae, eo quia illud pretium erat alio titulo, scilicet venditionis debitum. C matur;unicuivius competit se indemnem consereandi a quacunq, iniqua vexatione per media licita, sed mutuum est medium licitum , nec vitiatur per coditionem appositam , quod mutuatarius disistat ab iniqua vexatione , ergo etiam per mutuum unicuiq; licet se
indemnem conseruare per conditio. nem appositam, ne inique vexetur. Minor probatur , nam mutuans per talem
eo raditionem nihil acquirit, quod ipsi non bcu satur, nec mutuatarius aliquid im-
pendit, vel ab aliquo opere desistit, quod impendere, vel a quo desistere non tene
Assertio III. Est mutuare cum v&ra Iigare mutuatarium,vel ad vendendum , res suas mutuanti etiam iusto pretio, vel ad emendas res ab ipso mutuante freque-tando ipsius ossicinam, vel ad molendam in ipsius molendino, ad patrocinandum suae causae, ad conducendum &c Item ad obsequendum , seu praestandum munus a lingua, a manu, & ab obsequio; ad restituendum mutuu in alio loco,in quo no ad Nevit, vel partim in pecunia , partim in mercibus, & ad eximendum mutuantem a tributis , seu vectigalibus, & his similia &c, Probatur assertio in uniuemum. Obligatio ciuilis quo ad haec omnia adimplevida est pretio aestimabilis, ergo imponem
in mutuo talem obligationem est usura. Consequentia tenet. Antecedens probatur ; tum quia mutuatarius priuatur libercate, quam habet ad vendendum, vel non vendendum mutuanti, emendum, vel non emendum ab ipso, conducendum, vel non conducendum &cia tum quia in ordine ad nonnuIIa ex his mutuatario imponitur onus, quod independenter a mutuo dignum est mercede sua, & pretio resul riter ab omnibus compensatur, ut videre est in munere a lingua, a manu, & ab ob. Veltibersequio,&inordine ad alia onus soluendi supra id,quod iuste debetur, ut eueniret, 2D- quando obligaretur ad testituendum mu. tuum in alio loco, in quo secundum com- σκν-munem, & taxatam aestimationem pluris' O
valet, vel quando obligaretur ad restituendum partim in pecunia, partim in me cibus ipsas taxando supra id , quo posset ab alijs ipsas emere, etiam si pretium taxatum esset intra limites iustitiaeargo &c. In particulari attende singula enumerata capita, in quibus, vel libertatem eximi, vel onus imponi pretio aestimabile digno
Dices;non est usura mutuare pecuniam cum pacto expresso, ut tenearis remutuare frumentum, vel oleum, siue de praesenti, siue de futuro, ergo neq, erit usura mutuare pecuniam, ut tenearis oleum tuum mihi vendere,vel a me emere frumentum,& his similia. Antecedens probatum est supra in assertione prima. Consequentia probatur,quia non minus consurgit obli gatio ciuilis transferendi dominium rei remutuabilis per remutuationem, ac pecvenditionem alterius rei. Huic instantiae os licet validissimae non reflexit Molina, qui ex uno capite docuit non esse usuram mutuare cum pacto remutuationis saltem depraesenti, ex alio sustinet esse usuram mmtuare cum pacto venditionis imposito mutuatario, non distinguens,neq; de praesenti,nes de mi Ased ab lute loquens.