Jacobi Hollerii In Aphorismos Hippocratis commentarii septem. Recens per Joan. Liebautium in lucem editi : ejusdem scholiis doctissimis illustrati.

91쪽

Cibi Osrendi modus hic describitur: cuius indicam

desumenda est a morbo,maxime Oerὸ ab aegri viribus. Ergo cam petiste tum habueris iure, 9 iam edito pepas ,stisanam exhiberi debere: ex li gratia, in pleuritide cum os humesiere reperit: tum illud maxime est considerandum, Omodo fit exhibenda: semelne an bu die, id est, vini co pa sis,an duobus pastibus larga manu, an parca Acsemper, an aliter atque alius. Semel quidem iure serenda prasana, si adhucsiccior sit morbus: id est,s nulla adhuc morbi excre menta foras prodeant, dum fit progressus ad in firmitatem. deinde si vitres vialeant cum succi alibilis copia,dumst progressus ad robur: Item s vises saleant cum succi inopia, aut imbecillasnt cum nimia risui humoru abundantia.Bis berὸ dies morbus humesiere incipiat,id est os aut alum humore perfundi incipiat: exempli gratia in morbis pulmonum: ct sires debiles vi aut diuturnitate morbi factinesnte, ii .s cum succi alibilis inopia, aut humorum prauorum

copia: largiore manu exhibendus cibus in qualitate ct copia 'hun escente morbo,exempli gratia, qui pleuritide, alii uea ecpibus thoracis ct pulmonum in quibus excrementa consenienter iam ras prodeut,quὸ maior apparet expectorati copia , t inde firma reddantur latera ad expectorandum: deindesi ipsum per se expectoratum procedat,ac d Drplemri ficus υlino quiescat, nulla ope medici qua fecerit corpus in raniini: Item si vii res saleant cum succi inopia. Parciore vero manu, s morbus adhucsccior st: aut, si vires maria langueant cum succi copiar aut, s vires languida sint cum succi inopia: tum enim saepe se parum cibus exhibendus. V dendum ei am est, vitrum id quod primo loco duxerisfacie- dum in qualitate copia ct numero osserendi cibi, csemper εο ecmq.modo eri oportςat,an verὸ qui muta u. attra-

92쪽

Sse Tro PRIM'. buendum tamen est quidpiam tempori, regioni, elati Odonsuetudiκi. AEstate enim parum cibi exhibendum, ob res imbecillas: ct saepe, ob magnam humorum penuriam, Edeme,rarὸ, multum:vere medio param ct raro ut vit tur plethora, quae tunc imminet ob humorum fusionem qui hyberni temporis stigore concreuere. Autumno verὸ,praesem

tim vires sint valida, multu is saepe, quia similis est mordibis qui fiunt ex corruptione Instigida regione,uti hyeme:in

calida,st in temperata,vt vere medio,alere conuenit. Aritas quoque pro ratione temperamenti proportionem ac vici tudinem alimenti indicat. Pueri quidem alendi multum, quia plurimum habent innati caliadi: ct saepius,quoniaeρrum spiritus ac humores facile di pantur iuuenes multo ridem egent alimento , sed raro, quoniam calorqm habeutvegetum, sed non facile di pabilem.Senes cru i, parum ac raro cibandi, in quibus non est calor multus, nec dissolatio. Senes decrepiti, pauco quidem cibo opus habent,sed stequenti, ut vires languida ciborum coctioni sus iant, ct ηbun ereparentur. Consuetudinis par ratio est,cum alterg δη ιβra, nam quorum aluus bis aut semel humesere, imu fere , ct coquere consueuit, mutata consuetudine,alui habitu temperamentum ct actionem immutat. APH o R. X ra II. OE ε': ψ φθ et is σιπα δυσφορωτατα φερουτι χιμ ων ο δευτερον.

Cibos aestate ct autumno di cilime ferunt, hyemef

citime, vere minus.

Non est idem hic Aphorismus cu decimoquinto, meme ct vere,&c. ut quidam putant: siquidem de sanis illic locutus est,hic de aegrotis. Nam cum in pτα-

93쪽

HIPPoe R. Ap Η Ο Κ eedenti Aphor. docuerit in victus ratione aegroruini landum esse aliquid tempori, hoc loco qua ratione id ipsum sit intelligendum monstrat. Caeterum aestatem & reliqua tempora sumere oportet,non Astrologorum more, sed medicorum: qui aestatem vocant fonstitutionem aeris calidiorem & sicciorem: contra,hyemem:autumnus vero & ver imitantur utrumque.Verum state cibos difficillime ferimus tribus de

causis. Prima esst,quia paucus est tunc calor nativus. P ucus autem pst cal0r, quia pauca est substantia caloris natiui: hoc est, paucus sanguis, pauca spirituosa substantia,&humiditas aere .Secuda causa , quia calor exterqu* rarefacit nostrum corpus,ita 't facile cxhalet corporis substantia. Tertia, quia calor externus Corpore rarefacto attrahit in uiserficiem corporiscat strem nostrum seu spirituosam substantiam, ac resoluit.Vnde Aristot.*state instituit νλιγο τω hoc est

ciborum paucitatem,& conir putum largiorem.Sic autumno cibos difficillime ferimus quia paucissimus est sanguis siue calor nativus, & oh inaequalitate caloris & stigoris.Vel, inaequalitatem dierum intelligimus,quum frigus est mane &vesperi,calor verb meridie Dissicillime autem ferunt cibum homines his tε- roribus, quia cum ingestum cibum non concoqu/x, grauantur,ac proinde alimen tu vertitur in humorem crudum vςl corruptum, A quorum vir' que ne nariqseqvsitur morbi.Vnde morbi autunales habentur pericul sissimi, qubd sere semper ex his causis nasc tur. aprppter his temporibus paru cibi dc sepius Ἱaniadum est.Cqntra hyeme, quia substantia caloris patius plurima est, dandum raro & plurimui a cibi. Intellislinu. autς in corporibust quae natura sua multo san

94쪽

gtiine abundant. Est porro multus calor hyeme, quia: tunc multa pituita colligitur , qux est nutrimentum sanguinis & caloris nativi. Hinc est,qubd Gal. libideplacitis Hippocratis & Platon posuerit caloris natiui1ubstantiam in sanguine & pituita. At verb vere neci facillime vi hyeme, nec difficillime ut aestate cibos serunt aegrotantes, sed medio modo seu secundo loco

post hyemem: hoc est, facilies qu)m in aestate Mautumno,qubd scilicet ver ipsum sit temperatum. Non abs re igitur dixit δεντεον id est, sicundo loco post hyemem Hippocrates. Vere enim magis sunt intro coacti sanguis &spiritus, maiorque est unguinis copia quam aestate,ob id calor natiuus non ita imbecilia lus est vere,quam aestatemeque tamen ita robustus esti . Ux hyeme vere autem corpus rarescit calor ad cuj. tim sertur ex profundo comom, neque ita collectus

est intcb cum sanguine spiritu,vt hyeme. Quars naperinde cibum serimus vere atque hyeme. s C A o L 1 A. E si spectata re qrum conditione u in cibandis mgris modus seri andus erit , ut illis, mitificato iam mor : bo , iam edito pepomo , s cibi capien i necessitas urgeat , aestate O aut*mno parum alimenti or spini esseratur : Deme plurimum . rara et vere medio modo, pluη q*idem , rarius quam aestate , minus vero &θ- piu; quam b)eme. nam aestate , quae ab ortu Vergilia - rum in re melcorum incipit c, ad ortum arcis r, de niti nimirum a Calendis Μην ad i us Septem- siris : ct autumno , qui initiu* habet secundWm medi- ras ab ortu Arcturi, ct ad Occastim Vergiliarum initur

95쪽

HIPPOCR. APHOR. uacuitate reddita sit ignavior, dum siccius esset morbus, sed etia calor vitalis intus langueat aestate:hyeme verofacit lim nam licet 'eme aluus reddita sit ignauior,morbo exi- flente adhuc sicco, tame callar nativus augetur, unde sere dicibi facilitas maior hyeme qaam aestate ct autumno. uesti etiam cum is qui iure cibo utitur, edito pepasmo,post tridui aut quatridui abstinentia cibo grauatur, mutatione ventriculi ab acto ad negociumtum verὸ pluribus damnis augetur state, quam 'eme cautumno, quam vere: quod ad Uentrisuli in firmitatem siccedat caloris natiui paupertas atque nopia:υnde perturbatio maxima oeconomia naturalis, rsirationini a P Η Ο R. I I x. Toῖσιν ta τῖσι -ίδαισι παρ' -ο οι τι μίν δεδοαu

QVisiui perflatus circuitus accessionessunt,nihil dare,

nec cogere, sed adimere oportet adiectioni ante ini

cationes.

Ad rationem vidi us inueniendam spectamus non solum speciem morbi,eius differentia, qtita vel acutus est vel l6gus eius morem,eius item motum: sed etiam morbi materiam excedentem vi plethora est vel deficientem,ut cum inanitione: deinde vires aegri : tertio' accessiones & constitutiones.Tum instituimus quantitatem, qualitatem,& modum victus. Ad duo quide

priora,ex his tribus postremis nihil utilitatis ex accessionibus habemus : ad tertium vero ex iis aliquid si mere possumus. Agit ergd hoc Aphorismo de' modo utendi,& tempestivo usu victus, iudicatione sumpta

96쪽

QZamquam quum di est qui accessiones per circuiα

tus obtinent non propterea existimandum est hanc sententiam eadem e se cum via decinia, cuius initium est, In accessionibus abstinere opol tet, dcc Ibidem enim simpliciter de omni accessione loquitur: lila vero de ea tantum quae certo ordine inquit Gal. Accessionem autem intelligit ut Aphor. duodecimo, nempe deterius periodi tempus: hoc est, principium,augmentum,& vigorem. Non debet itaque ante futuram accessionem dari cibus, nisi inte cedant sex quinque aut qua tuqr hore Q Ρnqua prae scribi non potest certum spatium, quod hic melius celerius concoquat, ille tardius. Debet tamen inter pastum praecedentem & accessionem sequentem tantum spacii interesse,quantu sufficere videbitur ad so5- coctione de distributione exhibiti cibi . Ac minus dari debet cibus, in ipsa accessione: in principio quidem, neque cibus neque potius dari debet: in incremento, ari potest potus ad colluendam os: in vigore vero , potest eti m dari potus quia tunc aeger ardet)cibus nunquam. Per nihil aliud intelligit, nisi cibos qui offeruntur quorum quantitati ante acu cessionem esse subtrahendum monet. Sic autem loquitur Hippocrates qubd existimarit artem esse in adicistione & subtractione. - Caeterum quid per id est iudicationem, intelligat, non mediocriter dubitant interpretes. Ali j enim volunt peream dictionem hoc loco significari accessionem 'ali j vigorem accessionis:nonnuJli vigorem morbi & melius: aliqui crisin in propria significatisne, pro siubita vid licet mutatione ad salutem. Quoquo modo intelligamus,certum est anteparoxysinu & reliqua vel nihil

cibi offerendum esse,ves parum. Horum enim qaQuis

97쪽

HIPPOCR. APHOR. imminente, videmus breuisere certamen naturq cutis morbo. Atqui ea ad conficiendos cibos non est auo

canda, sed permittendu plane est, ut concoctioni motabi vacare nullo prorsus obstate possit. Sed reuera hic iudicatio significat accessionem, teste Gai. in comm Ne ille id quidem temerς fecit Hippocrates. Magna namque ex parte in accessoni b. iudicationes accidui, ut Gal. t taprimo iis dic b. decretoriis attestatur, SCHOLII. Non tantum a morbo agrique viribus cibi osserendi indiueatio sumeda est sed ct a parox semis periodicis mora,

. rum, qui per circuitus exacerbantur. Tales autem paro-α - ceu acceytiones duplices cum in febribus existant: alia particulares,qualea in febribus intermittentibus obseruantur alia uniuersales,quales in continuis: potissimum hic de uniuersalibus agitur: nam de particularibus aph. undeci. mo dictum est Ergo in paroxinis uniuersalibus,qui per ci curtus uniuersales sunt: exempli gratia, per quaternarios

circuitus ante licesimum daem septenarios, ante quadret sinum diem a vicesimo vicenarios,ante centesimum diem 4 quadrage mo: quibus temporibus certamen natura ct mombi est in procindit nihil omnino exhibendum ratione agrict morbi, quὸdct materia sit eo tempore M. ρροηος, omniselles' nutrit sonis O re irationis oeconomia laboret: tum quo natura ipsa,quae Ona eademque pepseos ct pepasmi causa est essectrix, ab instituto certamine contra morbum auocetur: nec Ossa ratione adduci quis debet i exhibendum putet, nesinfirmitate,nec υdo in simitatis metu sed contra do cibi καcessione deducendum ante cristes, qua scili et cadunt in periodos uniuersales.

98쪽

iudicantur 9 iudicata sunt integre,nec mouerei Latreque aliud quicquam uare,etet medicamentis, vel aliis irritamentis sed sinere oportet. HIc Aphor. magnae est virtutis & essicaciae. Nos enim docet, quando totum sit naturae ipsi permittendum negotium ita ut nihil medico sit agendu, ' nisi Vt victum conueniente instituat. Est autem scien- dum, Apho. hunc ut author est Gal. libro de phlebo' t0mia contra Erasistratios, qui Romae egebant eslς naturae perfecte mouentisinoc est,uictricis: sequetem' verbesse quidem naturae victricis, sed languide & im-' perfecte mouentis. In memoria praeterea hoc loco re- tiocandum, medicum est e spectatorem, adiutorem,& ministrum natur . Per hui, citaque Apho. Cum natu a per se sit satis medicus erit tantu spectator . per seque- xem vero, clim sit imbecilla natura,medicus eri natu- rae adiutor vel minister. Ponamus ergo duos,qui eode' genere febris labore Ea sit exempli gratia)continuasi quae terminetur die septimq. Die quarto video in hoc homine manifestissima signa coctionis,& natura pes- fecte mouere omnia ipsi naturae permittenda, hoc est neq; phlebotomia, neq;medicamentu purgata S, neque Hyllexes instituere oportet. In altero ideo coctiones' quas da impersectas tame,hoc est,natura quide vince- re, sed languidam esse: sipectandum unde languide mol' ueat natura. Laguide autem mouet duabus de causis: quia vel copiosior est materia, quam ut positi a natura

hiisci: vel malianior. Si it malignior, corrigenda

99쪽

ου- HIppo C R. AP H R. est, calteranda. Sin copiosior non tota, sed ei sit

pars quae scilicet a natura est praeparata ) leuio cibus

pharmacis est expugnanda : reliquam partem crudam sementis & aliis remediis coquemus ac vacua. bimus. Est autem crisis, subita morbi mutatio ad h. lute vel ad morae. Haec duas habet partes, perturba. tionem & vacuationem. Perturbatio est, 'bi in vehementissimo illo certamine aeger delirat,ad. modii calet, habet denique symptomata quae aliquata

do vehementer terrent. Hanc vero sequitur vacuatio: quum videlicet natura materiam euictam seras cri-

Π esicit. In utraque autem parte , etiamsi multa sint quae terreant vulgus aut imperitum medicum: nihil tamen mouere oportet , aut quicquam insti. tuere , ita ut qu. eiudicantur prohibeas. Ponamus febrem continuam quae percri sim terminari debeat die septimo. Medicus quarto die animaduert tex urinis & ea disciplina, quae descripta eii libr.Cris

fore die septimo persectam crisim : eo die quarto nihil mouebit. Iam adest dies septimus , excitatur crisis nocte media inter sextum & septimum : aget habet omnia illa signa perturbationis criticae, quae aliquando di utius durant, terribiliaque sunt: nihil tamen mouendum, nihil phlebotomiae aut pharmaco-xum instituendum , sed omniana lunae permittenda. Ha ne porrb perturbationem sequitur sedor, hae moti rhagia, &c. ac deinde excretio critica. Si quicquam

sistat medicus , periculum est ne naturam iustocet, aut maius malum accersat. Nam si supprimatur se

dor,verendum est ne in articulos defluat,& paralyses faciat: si intrb retrudatur haemorrhagia, sanguine in pulmones fluete ius cabitur natura. Qus ergo iudi-Vantur, impedire aut inhibere no oportet,sed sinere&per

100쪽

ΣE CTIO A. Wpermittere naturae, siue sit in perturbatione critica, nuc iit in critica vacuatione. Caeter tini crisis duplexi α, unperfecta & persecta. Perfecta dicitur , cumi natura tota imorbum vincit , ut subitb libereturi aeger. Impersecta est, quae ex morbo quidpiam res 'iquit cum natura imbec1lla eum plane vincere nonix iiit, nisi pluribus diebus. Notandum verb , na- fiam iudicare morbos quatuor modis, Primo, e i cretione , quod est optimum critis genuS. Secuimi do, per ablaetium, quum videlicet non satis robusta

natura ad iudicandum excrctione , tranSsert mate-

riam a venis & partibus nobilioribus ad partem alias quam ignobilem. Tertio. , quum neque per c&cr i xionem, neque per abscellum potest iudicare, iudicati coctione, quae improprie est critis. Quod si non iu- dicet his tribus, iudicat m-M : hoc est, morbu m tat in alium morbui t pleuritidem in Peripneymo' niam, Sc. H;c agimus de persecta crisi,hoc est,quaei i*dicatur ut diei quartus iudex est septimi & Osiui dicatur die critico ut septimo ante quam apparet lia. gna coctionis, 1 qua nihil superest materiς e morbo. . Addit Galenus oportere crism ,'ut sit melior & pere ctior fieri per euacuationem, potius quam per absteri nudeinde per eam, humorem noxium & redundan-

. tvm, non alium vacuari debere: tertio loco fieri tectoi tramite cose'. potius qu m aliter: quarib facile to-i Ierari. ergo iudicata sunt ρ ψας, πυτες ιν διαρπ,hoei in cMmulate, perse te omnino, affatim, integrὸ, suffii Aenter, non egent medici opera, neque in iis insti

i menda pharmaca , sed totum naturae relinquendum.

At imperfecta crisis quoniam natura partim victrix partim succumbit 9 eget auxilio medici:nihilquet Impedit, vin ea quae relicta sunς ab imperseeta iudia