장음표시 사용
181쪽
ber de animalibus consequatur sextam sibi uendicans sedem, posiquem in septimo loco sit liber de plantis,in quo finis imponitu cientiae de natura, id paulo supra constitit, tibi contra I erroim diaximus Arictotelemsecundum naturam peruertisse ordinem ob no- serum addiscendi modum.quare exploratum in librum de animalibus doctrinam de plantis anteire. Verum cum de animalibus disciplina multos complectatur tractatus,ut librum de hsoria, depa tibus,de incessu animalium, de anima, degeneratione animalium, O libros paruorum naturalium. duoscire oportet, primum es, auomvis,quos enumerauimus libror sub disciplina de animalibus co prehendantur. Secundum quo ordinesunt conctituendi.Et ut primu
aggrediamur,libris de animalibus, qui de historia est, adnumer tur,quod ex inscriptione prissim liquet, quandoquidem de amis lium bitioria nuncupatur. Traterea quae ibi tractantur,ad animalium facultate pectant,quatuor enim ibi de illis confusa quadam cognitione disputantur, primum ad eorum naturam ac sub tantia, Operationesque nempe adsensum di motum attinet, Ohyc prioriabus quatuor libris complectuntur,agere autem de his eius est disciplina,quae de animalibus disserit. ecundum autem,de quo ibidissutatur, omnium animalium generationem respicit, id quidem in tribus,qui deinceps sunt,libris continetur. Tertium es de animalium uitae' morte,de quo in octauo agitur. Ouartum ad mores pertianet animatium nono comprehensum.hcc autem sunt ea omnia, qua
in opere de historia disputantur, que cum unicuique perspectum sit
ad animalium attinere cognitionem, iure in iis numerandum eli liabris, qui de animalibus habentur. in his similiter complectitur, qui de eorum partibus nominatur, si quidem pro rei exacta coginitione omnia principia opus eli noscere,recte raeotele initio libri phoeli eorum,animal autem ut ex internis principiis, ex materia O formacon lat,de utraque igitur habenda erat doctrina pro eorum perii inscientia,sicut etiam tectatus in primo de partibus. uerum cum 'parti- eorum materiasensibus subiecta sit, notior ueforma, merito de ea : '' prius tractatum in libro de partibus animalium, ubi omnes animalis partes materialis praecipiuntur,ut in fine quarti meteor. Aristoteles innituerat, clam dixerit se locuturum de similaribus ci disi,milamibus partibus,quod idem monuit initio de partibua ct in fine
182쪽
libri quarti eiusdem earum colligem epilogum sic ait Sed de partiabus animalium quam tib caulain quaeque sint, dictu iam est per omnia animalium genera. Tesicuum es igitur inter libros de animalibus connumerari eum, qui de partibus inscribituriconsimili ratione in iis numeratur de incessu uocatus. ibi enim de partibus materialibus,quae motui animaliti deseruiunt, agitur,ut tectatur inrisor.in calce de partibus. tractare uero de motu animalium Odi de
partibus ei auxiliantibus munus es disciplina de animalibus, siquidem eiusdem es facultatis de principi sthbiecto, O de affectioni bus agere. nec eadcm est dissutatio de motu , qua hic habetur, di
quae in libro de communi motu animalium fit,hic enim de motu tr vatur penes infrumentorum differentias,quibtis animalia movemtur,ibi uero de motu uniuerse disseritur, ut ad disserentias animalium O instrumentorum non contrahitur, utraque tamen doctrina adscientiam de animalibus attinet,cum de eorum agatur operibus: ut autem de his duobus, idem intestigendum in de uteris paruorum naturalium libris, di primi m id de eo,qui defensu oesensili inscribitur, endimus.unius Iuni partes de obiectis agere dest ad anima tentiis,quarumsunt obiecta,ueluti AriBot. . de anima praecipit,
funt autem sensuum obiecta sensibilia, quare ad eandem astinebit facultatem defensibilibus ensibus diiserere, munus in de an malibus scientiae de anima de eiusq; potentes loqui,ci in igitur libro
defensu mensili defensibilibus, quae sensuum sunt obiecta dissermo non ab re liber ille in iis numerabitur, qui agunt de animalibus ad eandem quoque doctrinam agereJectat de sensiterib sensuumve infrumentis,quippe partes animalium materiales sunt,in ijsquefensus figuntur, quare eodem libro de illis dictum m. nec non ad scientiam de animalibus de fomno ct vigilia, de memoria O remianiscentia attinet pertractare, haec enim aut omnium sunt anim lium assectiones , ut somnus O uigilia, aut perfectioribus insunt, sicut memoria O reminiscentia, cum unius sit facultatis subiectum eiusque accidentia contemplari, merito de eis agere, qufassectionessunt animalium, ad eandem attinet disciplinam, cuius in quoque tractare de longitudine in breuitate uitae, de ectute in iuuentute,de ins iratione O expiratione, de morte di uita, oede sanitate di morbo Asc.n. olaeorusunt assectiones, ad eandeq;
183쪽
attinet facultatem. His igitur confit libros paruorum naturalium in iis numerari,qui de animalibus disserunt,in quibus etiam de generatione animalium liberro rehenditur, ueluti pessicuo ex inscriptione liquet, ex iis,quae initio illius operis Aristoteles Ariabit,quandoquidem de eorum effiente mouent eposticetur se tractaturum,quo animalia procreantur, simul etiam de generatione, di de partibus,qua generationi conducunt,ut de utero,ci de cateris idgenus partibus,es autem animalium assectio generatio. nemini itaque dubium es facultatem hanc ad eam, quae de animalibus, Pectare. Verum cum haec dixerimus,ad nolirum modo redeundum es institutum,gratia cuius caetera omnia prodidimus,aperiendumque es sub eadem de animalibus facultate complecti librum de an, ma,quod rationibus O auctoritatibus conabimur. Ni prima rario eiusdem est disciplinae de principiis, de iis, quae ex illis efficiuntur,disserere,ut passim dictum est, anima est animalis principium, quare de anima liber,qui de principio animalis agit, inter libros de
animalibus connumerabitur. Tetterea ad eandemspectat facultatem de materia O forma pertractare, ut patet a. pus sed de crumia 1 .Phr.tex malibus scientia de materia istorum agit,ut monuit Arso. in exor 1 1. dio primi de partibus animalium,ergo eadem deforma faciet ueraba,anima uero est animalis forma,de qua disseritur libro de anima quarefacultas de anima pars erit eius,quas de animalibus.dei de in uolumine de anima agitur de principio animalis, ergo de an mali habetur doctrina,argumentandi modum mutuamur ab Aristotele asserente in .meta. de sub antia fierisermonem,quia eius prino Metacipia inquiruntur, O q. eiusdem fieri contemplationem de ente, si quidem entis principia indagantur, consimili modo nos dicimus, s i. si animalis principium largitur,ergo de animali es intentio. d-hyc coniunctorum di relativorum una es cientia, autore Aristotele primo de partibus animal.anima uero, qua forma es, in compus,que materia,mutuo referuntur,relativaque sunt, ut paret exanim definitione, in qua corpus fuit acceptum, ergo de eis agere unius erit scientiae, de animalium materia scietia de animalibus . dissutat, eadem igitur deforma loquetur. Hoc idem testimonio
refotelis confirmatur,qui primo de partibus anima ium Uendit ab bi animam considerari, quibus scopus es animalium notitiam
184쪽
nancisci, quandoquidem ait animal aut esse animam, aut non sine anima O quam primum e corpore anima discesserit, animal esse desinit,aequivoceque diei animal. Aristoseles igitur anms cognitionem ad eum attinere fetuit,qui de animalibus cisputat. Deinde de anima liber inter eos complestitur,qui de animalibus disserunt, erago ab illis non seiungendus.in fine enim de incessu animalium cum Aristoteles de animalium materia disseruerit,de animase tractaturum pollicetur initio defensilibus testatu e de ala igise, libri uero de partibus , dide incessit animal. atq; defensu di sensili de
animalibus sunt,cum autem inter hos medius sit de anima liber, teri cogimur libris de animalibus adnumerari, loquin confusa operturbata foret de an malibus sciciitia, in calce de communi motu animal epilogo repetens que dixerat,ait dictum Disse de anima lium partibus O de anima preterea deserat se,ct memoria, Osom
no, communi motu,tibi inter libros de animalibus eum constituit qui de anima extat,omnesque cum libro degeneratione coniungit. Deinde in fine de longit O breuitate uitae proponens ea, de quibus es dicturus,sic ait. Reliquum a uicin nobis considerare de iuuentute & senectute,& uita & morte, his enim determinatis
finem utiq; habebit,quae de animalibus methodus. Omnes igitur libros de animalibus esse innula,chi dicat,his determinatis Miserit eius methodi,que es de animalibus. His igitur constat librtim de anima partem esse facultatis de animalibus, in eodemque loco ponendum,quaret ex tum locum sibi asciscet, qui similiter de animalibus icientiae tribuitur. Et haec hactenus de primo,quod in lituimus. Ad secundum modo accedendum est, ct quem ordinem inter se de
nimalibus libri obtineant,quos enumerauimus, explicemus. pro
cuius praece lane id accipere oportet, de animalibus doctrinam duas in partes ab Arsotele fuisse diuisam, in eam nempe, qua an malium,quia duntaxat tradit, ct id alteram, qua causam O propter quid largitur eorum omnium, de quibus quia habitum fuit in priori parte.ueluti primus Ludovicus Buccaferreus,ne alicui quod sitium,s, eripiam, eruit O docuit. Aristoteles more hisoriarum scriptoris in parte dante quia procesit,quandoquidemsimplici ut
tur narratione rem instar historicorum explicans,di nullam eorum,qus scribit, adi cit causam, nec id pratar rationem est,siquidem hoe idem
185쪽
idem inuenire licet in iis facultatibus,quae mutuo disiunguntur solum in hoc inter se conuenientes,qu)d una alteri subi citur ,subaltem aeque junt, in qnarum una quia tantum cognoscitur, in altera uero propter quid . Si igitur hac duo quaesita, quia sciliacet O propter Quid, iudiuersis absoluuntur disciplinis ,idem usu
ueniet in partibus unius facultatis dic enim exposcit noster cognoscendi modus,ut prius Quia assequamur os lea propter quid. cum autem animalium cognitio ob eorum nobilitatem multa egeret perscrutatione, us fuit eam duas in partes fecari,in quarum una ip-fum stulasciretur,quae nouem libris de animalium historia comprehenditur. ubi Aristoteles more historiae ea rimatur, quae ad animalium spectant notitiam. Altera pars reliquis de animalibus libris x. de parti- continetur,quod ex Aristotelesecundo departib.animal. confirmam qnim tur,ubisic ait. Ex quibus nam,& quot numero membris singula animalia constarent, libris historiarum, qui de his scripti a nobis sunt, planius explicauimus, nunc quas ob cau sias quaeque ad hunc modum ita se habent, consideremus, uidelicet ita, ut omnis ratio seiuncta ab iis,quae per historias exposuimus , tr ctetit r. Fatetur igitur libro de historia animalium se egis per modum historiae, cir quod in libris de partibus rationem di causam re in hreddat . quod idem protulit libro de incessu,ubi insitumi de parti- su an mal.bus animalium motui seruientibus se locuturum sic ait. Dc omni- cap. i. bus certe iis,& quaecunq; istis sunt cognata, perscrutandae sunt causae, quod enim hoc contingat modo,ex naturali palam est historia, quam autem ob causam, nunc est in uestigandum. L
qui s. igitur constat historiae modo inrisiotelem egisse in priori parte.in altera uero causam ct rationem indagat. suatuor autem, ut
paulo supra tetigimus de animalibus erant inuesiganda, primum subsantia O natura cumpropriis eorum operationibus.Sectintam gesseratio,qua quodque eorum gignitur. Tertium uita in mors. Quartum es de moribus. Quae ommia complexus i more hinoricorum confusa quadam ratione in libris de historia animalium . Tria
mum autem docuit in quatuor prioribus libris, in quibus de partiabus,ex quib. animaliu ubstantia perficitur,agit, sicut etiam de eorum operationibus utputa de sensu O motu, qus propriss alii si a ,hses, opera dicuntur,ut liquet I .de anima. Tractat secundum in tribus, ,. Aa a qui
186쪽
qui sequuntur,libris,ubi de omnitim animalium generatione disse
rit. Octauo libro de morte, ct uita.nono autem de ictorum moribus.
Theodorus Gaaa d prioribus libris abstulit decimum , di id quidem
non iniuria, quiem in eo alius docendi modus conficitur, causa enim fertilitaris ct sterilitatis redditur, quod minime ad ea attinet facultatem. Hanc autem partem,in qua quia daximus tradi,ea cosiquitur,quae causis aperitio in caeteris de animalibus libris complectitur, in qua primuis de materia dissutatur,siquidem notior es forma,tum quia sic naeturam rerum productione progreditur, ut prius materiam, ex qua forma procreanda es, praepatet . proxime igitur post libros de historia iraequuntur,qui depas tibus,ra de in cessu sint conscripti. ueluti cristoteles et . de partib. Ode incessutanctit,cum librum de historia uocat. hscpars ei de historia respo det,qus ea largitur,ex quibus animalis jub antia consiluitur,cum qua similiter coniungitur de anima liber, siquidem in ea pars 'declaratur materialis,in disciplina uero de anima pars fomialis,ex quia bus anima is sub antia efficitur. prior est liber de partibus eo, qui
est de incessu, quoniam communior e lita in in eo uniuersd de omniabus materiae partibus agatur, libro uero de incessu de ijs tantum , quae motui inseruiunt. hic etiam ordo ex Aristotele elicitur, qui in fine de partibus sic inquit. Scd de partibus animalium,quam ob causam quaeque sint, di mimiam cst per omnia animalium generaritiae cum explicata sint,sequitur, ut de partibus animaliuincessui deseruientibus disseramus. Et in fine de incessu colligit quae dixerat prius in libro de partibus, deinde quae in eo de incessu sequitur deinceps de anima liber,ut ibidem riit significauit qualido sic ait. Iis autem sic determinatis proximum est de anima cotemplari. Pars igitur,quae animalium substantiam explicat,libris de partibus,de incessu O de anima comprehenditur,qus priori parti de historia respondet.pars,m qua de operationibus agitur,ea est, que de iis, que adsensum ct motum attinent, disserit. uertim quia sentire uidetur magis proprium animauum, siquidem propter se fum talia dicuntur,merito prius de iis dissutauit Aristoteles, qua hanc respiciunt operationem,ut de sens e . de memoria O r miniscentia, de somno ct uigilia,suit autem liber de sensu prppositus et,qui cti de memoria nasensus exterior prior est interiori. Sequitur
187쪽
eruitur post desimo ct uigilia liber, quippe adsensus uidentur a
tinere,ol.nfomnus clam sensuse lemnentu, cui vigilia opponitur: praeterea ut tertia teporis disserentia coplecteretur, sensibus enim exterioribus praesentia dignoscimus, memoria praeterita, somno uero nonndilli dicunt futura praesciri. Deinceps est liber de com muni motu animalιum , in quo de altera animalium operatione tractatur u uta de motu. ex AriRotele hic ordo colligitur, initio de sens e sic ait.Quoniam autem de anima secundum seipsam determinatum est prius, & de uirilitum qualibet secudum partem ipsius,consequens est facere considerationem de animalibus,& uitam habentibus omnibus, quae sunt propriae & quae
communes operationes eorum. librum defensu is consequitur ,
qui est de memoria, ut in fine defensoefenfhabetur, ubi sic inquit
AristotelesDe sensorijs N sensibilibus dictum est, reliquorum autem primo considerandum de memoria & reminiscentia. est deinceps liber desomno ct uigilia, in calce enim de communi motu animalium sic omnes libros constituit. De partibus igitur uniuscuiusque animalium,& de anima.praeterea de sensu, & memoria,& somno, & coi motu diximus causas, reliquum autem est degeneratione dicere. in omnibus itaq; his libris ea pars fuit assoluta,quam priorem statuimus libro de hisoria animalium. Secundae uero parti quinq; de animalium generatione libri r ondent, qu re eum sequuntur, qui de communi motu est, ut testatus est Aristoteles in fine illius opusculi. Pro tertia parte de historia hi haben tur libri nempe de longit. breuitate uitae, de iuuentute benectute,de in piratione O expiratione, de morte O uita, ct de fanitate O aegritudine.praecedit autem liber de longitudine di breuitate uitae, quandoquidem uitae longitudine senectutem acquirimus , breuitate uero iuventutem non pertransimus, quare de iuuentute insenectute sequuntur libri. Traeterea cum expirare sit mori, uiauimus autem donec aerem inspiramus, iure adsenectutem O iuuetutem sequuntur libri de inspiratione O expiratione. postrem mori insequitur,qua cuncta diruuntur,non ab re ultimo loco liber de morte O de uita ei opposita constitutus est,post hunc uero eum, qui est defanitate di morbo, habemus. Hausimus huiusmodi ordianem ex Aribtotelesie dicente in calce de longitudine di breuitate
188쪽
uitae dictum est de longitudine & breuitate uitae, reliquum autem nobis considerare de iuuetute senectute, & uita& morte,his cnim determinatis finem utique habebit quae de animalibus methodus. non meminit de inspiratione o expiratione, quia de his oratio libro de morte O uita comprehenditur, ut initio de morte di uita liquet,ubi sic ait. De iuuentute aulcm & senectute,&vita & morte nunc dicendum, simul autem &dcrespiratione necessariu in forte causas dicere. quibus uerbis de respiratione librum cum eo coniungit, qui est de iuuentate Osenectute,
in morte O uita, ct in fine epilogum faciens sic inquit. Et de vita
quidem,& morte,& de cognatis huius speculationis fere dictuin est de omnib. intelligens per cognata iuuentutem Osenectutem, inspirationem ct expirationem, librum autem de sanitate O morbo pose posuit ei, qui rei de morte re uita, quoniam naturai de parti. mmi ortem secutus est, nam ut patet primo de partibut anibus anim. mal.fanitas non modo natura,verum etIam arte comparari uid
O . tumhanc ob causam puto Aristotelem in fine de longitudine rabreuitate uitae non meminisse de morbo ct sanitate, imo finem methodi, quae est de animalibus,constituit librum de morte diuita . Parim quae resondet quartae de historias aratim ristoteles non edidit, quia ferino ad eam attinens ex libro de partibus celligi poterat, in quo m2lti animalium affectus explicatur, con de tenuitate o crassiti anguinis disserit,ex quibus uari, in animalibus fiunt animi impetus.Tali igitur ordine libri omnes de animalibὴ sunt digerendi. haec hactentis de ordine,de quostis dictum arbitror, longumque protraximus sermonem,ut omnis,qui iam pridem de re hac increuit enitus tollatur errori
De subiecto Prima opinio. Cap. II.
UT E RE S V ut de postremo,quod proposuisnus, nunc loquamur di quod sit institutum inrisoletis in libro de
Antima aplicemus,in qua re uariae sunt interpretum sententiae. iccirco nos a nostro philosophandi genere non discedentes primum aliorum recensebimus opiniones. Nonnulli in hanc luerulfententiam,ut operis materiamputauerint corpus animatrem, quod
189쪽
rationibus nituntur monserare,quarum prima m,id subiectum uo candum in facultate,cuius principia ct assectiones largiuntur, corporis animati disciplina haec ea uenatur, quandoquidem de triplicidisseritur anima,quae animatorum in principium, pollicetur etiam Tricloteles animae pastiones se traditurum,quas corporis Oanime comunes esse ait primo libro. O inferius intelligere entire, irasci, et di cognoscere negat esse animae passionei,sed magis compositi , di i ..eius quod habet animam,esse tectatur. de his etiam patet egiis, se- tex.ι .cundo libro, cian de uegetare .ct sentire loquitur,in tertio uero de intelligere. quare libri intentio corpus erit animatum,gratia cuius omnia illa inquiruntur.Traeterea uiscientiae pars Db universa continetur,ita partis subiectumsub toto complebitur,eliautem in uniuersa scientia de natura subiectum corpus naturale,ut in prima diiaximus Praefatione jub quo ,utlye euub genere, subiectum huius disciplinae debet comprehendi,anima uero cilis magis sit principiucompositioneque careat,sub eo contineri non poterit. remanet ign, tur corpus animatum. Deinde cum degeneris speciebus faciendus pii . elisermo,prius degenere est loquendum,teste Duersecundo po s.forum,quod etiam ab Arctotele fieri consuetum eii, qui de uniuerso naturali corpore disseruit, antequam de eius ageret Oecieb. similiter libro degra oecorr. de mixto communi uerba fecit, deinceps de singulis mixtis.idem seruandum erat in corporis animatisse eiebus, ut prius de eo communiter fieret sermo, quod nusquam locorum inueniri potest,nisi in libro de anima in quo ea traduntur, qua uniuersd animalibus di plantis insunt. Tetterea si principiade eo temper inuestigantur, cuius sunt,aut de animali aut de plantis,aut de animato inquiritur anima, non de uno illorum, quoniam de altero scientia esset diminuta:quare de animato,cuiprimum c petere putandum m.
fEC opinio a recentioribus exploditur,o ab se,qui animam subiectum esse opinantur,nullius roboris rationes, quai attulimus , exi imantes. Trimam enim soluunt, quandoquidem de anima inquiripastiones, di non de corpore ania malo
190쪽
nrato dixerunt, nec refert si eas corporis ci animae communes Aristoteles interdum uocauerit,bifariam enim intelligi queunt,aut ut anima funiperinde ac efficientis, a qua originem trahunt, aut ut Appositi operantis rimo modo anime , O non alterius dicuntur, quomodo libro de anima tractantur,quamuis quo ad denominationem animato,quod uiueresentire, intelligere dicitur, ascribam tur, ut de eis in paruorum naturalium libris disseritur . nec uerum
est hic agi de anima ob corpus amisatum, siquidem dixit inrisot lis in opusculo defensilibus se dissutasse de ea secundum seipsam. Soluunt etiam alteram asserentes dupliciter subiectum partis intes ligi posse locarisubfubiecto totius, aut ut inferius sub superiori, aut ut ad illud reducitur,uel tanquam passio, uel tanquam princia pium, proinde non es necesse subiectum partis oeciem esse totis fedfatu erit,si palmo,aut principium fuerit,ueluti dici poteride primo motore, qui principium es corporis naturalis,in octauo tamen pusicorum e subiectum. Consimili ratione dicendum es de anima, quod cum principium sit, subiecti rationem nonsubterfugit.
Quis no irrideat tam pueriles,aut aniles solutionese quis,obsecro, in tam magna expositorum leuitate non insaniat e qui dum alios arguunt,crimine non uacant olutiones enim, quas attulerunt, Meranon sunt,primum operationes cum passonibus quibus plurimum , phy,xem seiunguntur, confundunt, nam ut tertio pus liquet, aftio licet re ct subiecto cum passione conueniat,inter eas tamen es rationis diascrimen,quatenus enim ab agenteproficiscitur, dicitur asito, ut uersi in subiecto recipitur apio,perperam igitur easpasiones corpod ,hses, m mimati dixerunt esse mimae tua earum potius dicitur efficiens
texis r. autore Aristotele secundo de anima Deindeforme ect agere, matea.de gener riae uero pati,ut confiat et ingen. corr.est autem anima forma, di cor,xe D euius operationes si ad eam ipsam conferantur, non dicuntur pasi ' is anima siones.Deinceps Arristotelesprimo de Anima ambigit an sint comtex. a. munes pastiones anime o corporis, non tamen dubitat, ansint animae operationes denim perspicu um erat olim enim erit dubitatio cuius essent passiones, O tex.6 .conjuncti, non ipsius anima reflatus est. prater ea ratio illa de passoni bus , non de actionibus
erat intelligenda,cum dicebatur liud essesubiectum, cuius passo nes inquiruntur, nam arii toteles primops. desubiecto eas momitrari