장음표시 사용
151쪽
damum assignatur,diss erunt enita qualitatibusfensibilibus, ct assectionibus, que ad agendum Opatiendum attinent. di hac sint diacta de re hac,
,s VIS SIM E proposuimus de utilitate disserere, de qua in praesentia agere decrevimus,eti huius operis priam mmmaria utilitat,quod partem felicitatis Pecularius nobis suppeditat. diximus enim in prima praefatione felicitatem contemplatiuam nobis ex artibus speculatiuis comparari, cum autem facultas haec pars sit scientia speculatruae, intellectui pro felicitate acquirenda non paruo emolumento erit,nisi enim intellectus fuerit singula factus,suam non adipiscitur perfectionem. Admultas etiares perutilis es hic liber,primum maximo usui es medico, qui ut
crassos humores noscat extenuare crudos concoquere,rebusque putridis auxiliari,opus in, ut concoctionem, cruditatem c putrefactionem cognoscat, quarum cognitio prob8 hic traditur. Ter dia scet etiam corpus densius rarefacere rarius constringere. Fumdendi quoque ars, constandique meta a maximam ab hac faculi te fumit utilitatem,hic enim metallorum materia: eorum modus
productionis,quaeque siti erum cuiusque natura, qus artifusoriae pernecessaria sunt,explicatur.Reliquas omitto facultates, qua noparum commodi ab hac disciplina recipiunt, id tamen unicuique sit perstectum, ut hoc sumno studio,magnaque diligentia esse pera legendum. Hac igitur sunt ea, qus hoc uolumine declarari verspretium fuit.
152쪽
Autoris institutum proponitur.
TSI multas variasque res nobis natura concialiavit nulla tamen in quae nobilior praestantio
que anima sit,ci quamnis nulla res sit, in qua non mi Irdum aliquid inditum habeatur,anima tamFnon modo mirabilis,sed prodigio similis est, si eap era spectemus,qus hominis propria es,qua futura dipetierita dignoscimus,quid in unaquaq: re optimum sit, cernimus, ct inrer nos naturali quadam societate coniungimur.neque ulla re alia absumus d ferarum natura,quin etiam ea sublata nihil intereri inter hominem O lapidem. Si igitur taeteris omnibus nobilitate O dignitate anima antecellit, quis ambiget eius notitia praestare reliquorum contemplationi t Hinc primordia nostri ortus conspicimus,spectatoresq; superarum rerum atque caelinium emiscimur,no raeq; uita in alio seculo aeternitatem inuenimus. In eius disciplinam meu modo es insitutum Praefationem praemittere, ueluti in aliarum rerum praeceptionibus fecimus, tria ue disputare more interpretum decreuimus. Primum es, an de anima disserere ad naturalem spectet philosophum.Secundum, qui locus tuter natur iis philosophiae libros tribuendus sit huic de anima historiae. Temtium uero ad materiam operis, scopum attinet. 2 ec in clorum disceptatione an ro dissutandigenere discedemus, imum enim adiorum sententias recensebimus,eam deinceps,quam ueram pur uerimus, in medium proferemus.
153쪽
In Lib. de Anima. Opinio Ioan grani. Cap. I.
U M nobis Ioan. gram. opinio occurrit, quam ipse . protulit primo de anima sequi scientiam de a num uniuer- i.de anim r. in fam nec naturassem nec diuinam opinatus es ta magis di temis.sciplinam quandam ex ntraque conatam in qua pars sit diuina, erpres naturalis sciretiae. Et ut haec intelligatur opinio, animatae tere oportet, tres esse animas , siue potius partes avispecies nuncum pare uelimus,uegetatiuassensitivam o intellectiuam, quaru duas priores,quoniam e materiae gremro educta sunt, materialis materiaque munersas dicimus,poraremam vero,eos, ei nulla est cum materia societas materiale ab omni . mirariae coniunctione disiunctam vocamus. est igitur opinio eas tractare animas platos tam naturalem,qua materiae adhaerent,ab eaq; subtracta non sunt , de
separatis uer) abiunctis Metaphsicus dissetrit. Verum tam in
hac de anima oratione de triplici agatur anima,pars eius,in qua de egerativa, ensitiva disputatur,ad naturalem attinet. altera,in qua de rationali,ad Divinum. Trorsus igitur uniuersa hacfacu ras nec naturalis nec diuina dici potes sed potius ex parte utrius . que composita .Hacsc Umirer opinio ricto. primo de mima pland tentatur non de omni anima loqui philosophum naturalem, sed '
de ea duntaxat,quae materia In Luerba' leguntur.naturalis est considerareddantina, omni,aut huiusnaodi . locutus eri cum
dubitatione ut innuere oltim de ea anima agere philosophii naturalem,qua materiae coniuncta est O in qua habet pastiones, ut 'gnificat,quando adiecit,aut huiusmodi,sic autem tantum vegetatiua . sensitiva se habent,nam intellectui nihil comme est cum materia.Scientia igitur haec erit naturatis si ad illas duas animas res ratur si uer) ad alteram Micetur diuina ristoteles ueta hos duos sermones simia coniunxit,inquit Ioa.gram. quia hic est eius mos, causas materiales ad Actractas inseparatas redigat sicut in libro phetffecit, bipostquam de causis materialibus di de motu egerit, de immobili motore O abiuncto di si rit. quod idem scruauit lib.de genin corr.in quo causas materiales in infimas ad superiores roduxit.d quo procedendi modo ne n uisus es hie recedere, O ubi prim m de vegetatiua Osensitiva formis materia coniunctis dissem U a vit,
154쪽
Ascanil Coni itis Praefatio c.
uit,ad intellectum formamseparata e contulit.Praterea hac opi Met. tra. nio ex Ari . 6.niet. confirmatur,ubi naturalem non ste omni anima ' contemplari asseruit sed solisi de ea,quae non est sine materia. O .Met. tex. i a .metaph.quae a philosipho naturali tractantur referens ait P tota natura habet materiam, hoc est, omne quod a Maturali consideratur,habet materiam,intellectus autem est uissoluta di libera segregataque ab omni concretione mortali,ut 3. de anima liquet, de ea itaq; oratio ad Naturalem non 'ectabit.
E AO M hec opinio a veritate abhorret, primumsic tollitur,', tunc de anima scientia non foret una, connexeq; inter se essen acultates, que mutuo rerum pertractandarum naturasecernuntur, fusa igitur di perturbata maneret hec . doctrina.Praeterea ex uno genere in alterum fieret transitus, quodque proprium esset unius facultatis in altera pertractaretur, quod I. post.tem non licere in omnibus Aristo. i.post praecepit. Deinde ad eandem U' . , attinet disciplinam de genere dispeciebus disserere tecte Aristo- ,Metara. tele q.meta.natur is eri de anima loqui,eiusdem erit de omni ani-
' ma dissutare. Ad hc eiusdem es facultatis principia, di qua ex eis e ciuntur, contemplari,homo uero ad naturalem attiqet, qu re intellectus, qui eius es principium agioquin de homine doctrina certa Operspecta non esset in hac scientia naturali, tunc enim, quodque scire nos putamus,cisi causas cognouerimus. Deinde si ad primum philosophum de intellectu loqui attinebit, eiusdem erit oede homine deserere, cum ut diximus , aemus sit facultatis, quae de utroque agit,id autem d veritate es alienum, tiandoquidcm IIctaphsicus olum res ut entia considerat O naturas singulas non perscrutatur,intellectus uero principium in rei, quae singularis est , di hominis, quatenus homo. quare 'Ietaphysici munus non erit de thtellectu agere. Additur etiam P certior amplior hominis cognitio in prima haberetur philosophia, quam in hac scientia ,siquidem eius principium ibi esset per pectum ac exploratum. Traeterea frir. let. ter. fio. .meta .ast naturalem non materiam sintaxat d Osimam,ia, cymagis hanc, quia nobjuor es, considerare niel ectus uero fora
155쪽
ma est hominis,principiumq; in eo operationis, quare eius tractatio maxime ad philosophu naturalem attinet. Ad citur quia Aristo. I de anima eos reprehendit,qui de omni anima non sunt locuti t. de anima simul O de intellectu, mens igitur Aristo.es, adriaturalem Pe- ex 'i clare de omni anima disserere,ct Auer.ait in com.P qui naturali ter vult loqui,debet agere de omni anima. Deinde est opinio Io.gram. , subiectu hoc in libro sit anima,una autem ess facultas, quae de subjecto S de eius speciebus agit, utpate I. p . quare unius erit de omni anima loqui. Deinceps quaeque anima in eius definitione posita est naturalis contemplationis,quandoqhidem definitio de ea tradita est naturalis,sed uniuersa anima in ea definitione,quaese' cundo de anima habetur,complexa est,quoniam Ari olei.in exordio secundi libri se communisiimam definitionem allaturum promiserat, O tex. S. dixit se definiuisse communiter quamlibet an, mam , quare simul in ea definitione intellectus fuit comprehensus, uerum cum ad unam pectet facultatem definitum di definitio , si- meliter intellectus a riaturali considerabitur,si uerum est definitionem de eo traditam esse naturalem.
di falsam,i ueritateq; recedere hanc opinionem ostenderimus,paucis diluen sunt rationes quas pro ea attulimus,uerum prius noscere oportet,nullum esse absurdum varias famitates in eisdem uersari,ratione uero tractandi diss crantei,quodperspicuo duobus exemplis patefaciam. primo enim ethic. r.ethie. D. est cristo. de rectos abram ct geometram disserere diuerso dicen ' di genere, O isu dixit linea d geometra philosopho nutum i , .Phr.tem siderari. Puarere una a pluribus tractarifacultatib. nec abso- is. num nec absurdum est. Consimili ratione fateri possumus nonnulla reperiri,qus diuino ct naturali philosopho coueniant,si diuersa ratione fuerint excogitata, illisque modis,qui eorum proprijsintdiquidem Diuinus omnia contemplatur,ut entia sunt, gaturalis uero ut inseipsis habent principium motus, quietis. suare et si concediamus intellectum ab utroque considerari,id no una accidet ratione,
sedi primo philosopho ut est principium hominis quatenus enis,
156쪽
Inaturali ut est causa corporis naturalis.Tar aut es ratio de recto, in de istellectu,uelueti nilud a plaribus tractatur artibus,ita hic, nullaque ratio diuersitatis asi ignari potest. Eri praeterea alterum animadvertendum, ' licet dixerimus separata di materia carentia ab utroque posse considerari philosopho , eorum tamen contempla tio primum pertinet ad Diuinum,priusque ei tribuitur,quandoquidem prius sunt principia entis,quod in Aseraphasea in materia elade corporis narer alis, qua re eorum tractatio prinum ascribetur Metapvsico,cum prius sint eius principia,postea riaturali,cuius posterius dicuntur. Verum cum tota nobilitas diuina scientia ex rerum amractarum sermone dependeat merito Aristo. semper ait abbacta d primo philosopho dissutari,in non d naturati ut eorum tractationempenitus abrogavit,quod non est praeter eius consuetudinem, etcui id abrogare,qaod primumsibi non conuenit,tiesuriparet T. metaph. c substantiarum cuntaxat dixerit esse definiti nes,c n accidentia quoque definiantur,quorum quia vers non fura definitiones,nec eis primum competunt se uinantiis, ab accidentibus prorsus eas ab ulit, tantumq subflatiarim esse asseuerauit. ita des aratis arbitrari oportet,quesitum d primophilosopho tractari asseruilinimi, ad ipsum attinet prinian eoru cotemplatio,liacet nihil PQuod prohibear,ead naurari disserictb his facili rei,
eivntur rationes primum Ioan gram.decipitur,cpm abfhracta . philosopho naturali considerari minime opinatus est,id enim tanti. ἀ- es d ueritate,nt eo nihil absurdius dici queat, quamuis enim alctraeta materia rareant um eaque nullam habeantsocietalcm, naturalem tamen nonsubterfugiunt disciplinam. Nec araeo. itae anima cum dubitatione locutus es,ut separatoium orati m eriperet penitus iarurali sed magis, qui utavit earum primum natura iconsiderari ire libera insoluta ratione sed ut materiam inspiciunt sensibilem. nec uerum est in naturali cientia de eis agi ut ad ipsa causa naturales redigantur, uidem persei relatadphilosophum naturalem sunt enim rerum naturalium principia, e quorum cognitionesciri non possunt.1iec unquam principiorum doctriana altior sublimiorque est ijr,quorum sunt prisicipia mandoquiddeodem continenturor e,in eademq; faciatine tractari oportet.
Si igitur Ars. 8 .pvale motore immobili disseruerit, id ut philoso
157쪽
phus natura is effecit, necessario cogebatur pro rerum naturaliis scientia, ut latius diximus in prima Praefatione. Consimili ratione F soluitur locus ex. 6.meta.actatus. Ad id ueta, quod ex secundo adducetur,respondetur,quod addidit Aratiforte, di id inquit Aueri propter intellectum,qui licet a naturali consideretur,materia tameraret. huiusmodi loquendi modum etiam ADBoteles usurpauit 6.meta aim dixit Naturalis speculativa queda profecto est, sed : Mex.xen speculatiua circa tale ens,quod possibile moueri, & circa substantiam secundum rationem ut plurimum inseparabilem solum est. O. eriait in com. Arsotelem dixisse in maiori parte propter intellectum,qui non es inseparabilis. Et haec hactenus de hac opinione.
Si Pi E CUR DO loco nobis Simplici opinio obibitur, quam magis diuinare es necesse,quam perspicuo ex eius uerbis elicere, cum in profundo scientiam alBruserit fatis recondito dicendi genere utens. opinatur ratem scientiam de anima mediam constitui inter naturalem in diuinam,ut nec naturalis dicenda sit, nec diuina.Verum cum diuerso modo eius recenseatur opinio, noscere oportet,medium dupliciter dici,unum per extremorum negationem,alterum per eorundem communionem,quod adhuc duplex es,aut quia uere utriusque natura particeps eri, elati tepidum,aut quia amborum quasdam habet conditiones,sicutis habere uidentur anima ia affixa lapidibus,quibus naturam mediam inter animalia ct plantas inesse quispiam existimabit ,siquidem cum ambobus conventui sunt enim animalibus similia,quia sensum paraticipant,plantis uero,quoniam terra adurent, O loco non moventur. Ait igitur Simplicius si quis philosophias ipsas in extremis statueret,ita ut ex una parte sit naturalis, ex altera autemseupematuralis,media inter utranquescientia de anima ponenda in , anima enim substantia media inter naturalia supereaturalia dicipotest, ut quodammodo cum naturalibus conueniat, quo uero modo cum Apematuralib. Simplfumnopere approbat hanc opinionem, eamque rationibus di autoritatibus nititur moliri.Et pri an ea assertqua
158쪽
Lit, e parvi b. quae si Ar o. dicta sunt de re hac i .de partib. animal. in primis ''im q/ osse,iden altem non de omni anima Naturalem disserere,deincepide nulla. Aristo.loco tam dicto cis docuisset quaturalis munus esse de animalium parte materiali , sicut de si laribus oe organicis partibus agere, adbcit, quod etiam rationi consonum est simuIdeforma loqui, di de hac magis,quoniam animal aut est anima,aut non sine anima, partes enim animalis,ut pes O manus,cum discesserit anima,non amplius dicuntur tales,msi aequivocd.ambigit igiturs, si naturalis de anima tractare cogitur, an de omni sit locuturus, deinde oliendit non spectare ad naturalem de omni anima tradere doctrinam, disic argumentaturdi naturalis scientia de omni anima deserit preter eam alia non erit scientia,quod es absurdu, cum tres
sint consitutae silentis o . meta.quod sequitur,sic probatur si de omni anima fit sermo , ergo di de intellectu , quare o de intelligibili, quia relatii oram ct interseita coniunctorum eadem es disciplina, mutuo enim referuntur intellectus O in telligibile, sicut sensus Osensibile,si itaque de intellectu disputare ad naturalem attinet, eiusdem mi, nus erit de intelligibili loqui,ac de hoc omni,quare ominia intelligibileta,praeter quae nulla alia eri res,erunt naturalis considera
tionis. nullum igitur aliud intelligibile superes, quod ab altera facultate posit cosiderari, quare sola erit scientia naturalis. Secuda ratio ex eodem elicitur capite,in ea forma uersatur philosophus naturalis,quae natura est,quippe de rebus naturaeibus earumque formis, quae naturae dicuntur,disserit,intellectus uero non eri natura, quod ex eius definitione menditur, qua dictum est, principium esse motus. nullius aurem motionis intellectus est principium, non uegetandi,quia huiusmodi motus principium eli anima uegetatiua in plantis,in quibus non es intes ectus, nec sentiendi, quoniam huius principium eri erasitiua in brutis,quae intellectu carent,nec eius motus,qui localis dicitur,quia hic ines brutis sine intellectu . inteli reus igitur nullius motus in principium, natura itaque dici nequit. Traeterea naturasemper facit aliquid propter fine, ct alicuius gratia operatur,ut liqnet et .mafintellectus uero dum aliquid efficit
nullum inspicit finem, quandoquidem qua a materia separata sunt nihil agunt propter finem, es autem intellictus abstractus, ut 3.de anima patet. Deinde riaturalis formas liberas ct ab omni materia solutas
159쪽
AIutat non perscrutatur,intellectus uerosubstantia est abctracta, ab omniq; materiae societate abiuncta, quare de eo agere non ssectabit ad piaturalem. Hic eri primus modus probationis, qurati Simplicius arripuit ad mendendum factem non de omni anima naturalem loqui. Monstrat deinceps de nulla anima fierisermonem insciEtia naturali,ut simul de anima disciplinam non esse naturalem patefaciat. Prima est ratio in iis uersatur formis philosophus natura lis,quae sunt nauralis,anima uero non est forma naturalis,siquid romnis forma naturalis est terminus di finis naturalis corporis , ut
naturale est,anima uero non est finis O terminus corporis naitir
lis,sed cum hac adiectione organici,ut cocta in animae definitione, ubi dicitur,s, est actus corporis pusici organici. Secundo monstrat animam non dici formam naturalem,nec ad scientiam de natura spectare,quoniam qusque forma naturalis est motus localis principia passuum,veluti ipse protulit a. p subi asseruit naturam esse quadam aptitudinem,qua res suapte natura mouetur, quare si forma natura is dici debet natura, erit quoque passuum motus principis, anima licet localis motionis sit principium, non tamen passuum,quinimo activum, ut liquet S. p f. ubi dictum est animalia moueri dseipsis,idq; proprium esse animatorum, in in hoc animata ab inani misseiungi, quippe illa habent motus principium actiuum, haec uero passivum,ut eodem libro paten sua re conseat animam non esse formam naturalem,nec ea a philosopho naturali cosiderari potuit. Similiter nec de ea disserere spectabit ad diuinu, anima.n.vegetatiua Osensitiva sunt forma materia coniunctae,de eiusq; poteria procreatae,formae autem id genus d primo philosopho non tractantur, quisemper abstracta dia materia abiuncta contemplatur. Nec intellectus illius pectat orationem,licet eius sub antia subtracta sit ab omni mortali coniunctione,quandoquidem ipsius operatio, si ut Progressus,di non ut in se manet, 'ectetur sine materia di corporis uirtutibus fieri non potest, quae uero a primo tractantur philosopho, pure impartibilia distabilia omnino sunt, qu nec pro Uc r tione nec pro exissentia corporis ministerio indigent. Patet igitur de anima scientiam negatione dici mediam, Squidem nec naturalis, nec diuina est, ct ab utraque dines consideratione. media quoque dici potest, ut utriusque participat conditiones , complectiax tur
160쪽
tur quidem naturalis mentie conditiones, ut de iis disserit foratas,que corpori adherent,oesine materia non possunt operari quale uni uegetatiuarasensitiua, intellectus etiam,ut a summa sua egreditur perfectione,cum naturalibus conuenit formis,quippe sine
corporis uirtutibus no operatur,ut uero ex materiae siuu natus non es,nec cum corpore communes obtinet actiones cum ad seipsum rodierit,maximam cum diuinis formis habet societatem, cumque iis conuenit,qua ad Metaph sicum pertinent. Vtriusque igitur memtiae particeps es haec de anima facultas,mediaque duplici ratione dicenda eli.quod idem asseruit Simplicius promio I. pus hinc eoru patet error,qui Simplicium parum sibi consare putarunt,ut aliter
hic,q in phsicis senserit, quod uera non est,ide semper cofessus est,
ibi.n.cu riatur E O Diuita enumeraueri laetia, inter has m dias mentias Mathematicam di de Animadoctrinam collocat, necopinatus es disciplina de alia esse intuendam inter Mathematicas.
TIMPLICI V S magnus peripateticus eximio praeclaroqueingenio praeditus in hac uero re contentionis cupiadior quam ueritatis, erisotelis mentem non attigit, plurimisq; abfuit ab eiussentetia. Trimum arguitur,quippe illud sensisse Arist.arbitratus ect, s de nulla anima naturalis disserat, cum tamen aliudpraeceperit i. de partib.animal.ibi enim dubitans an de omni anima naturalis loquatur, mendit eam duntaxat animaem a naturali non considerari,quae non est natura,sicuti intellectus se habet,quem ratione probabili,ut paulo infra dicemus,ostendit non esse naturam,eo F principium non est motus. Concedit igitur uegetatium d ensitiuamspectare ad Naturalem, con tame Simplicius uniuersae animae tractationem Naturali abroget Praeterea de m a .Phntex. teria O forma disserere unius est facultatis,ut secundo pus pa- ' unanimalis materiam a naturali tractari monet Aristo. primo de partib.anim .Pare ut O forma, ct magis hanc,ut ibi testaturn Metaph. Arist.O T.meta.mnima uero es animalis foma,ut liquet et .de anima tem3 . quare de anima naturalis uerba faciet,ct id non Iotam
de illis fomis,quas diximus materia inhaerere, intelligendum sit,