장음표시 사용
161쪽
, erumetia de intellectu,qui similiter actus O forma est rei naturalis ut puta hominis,pro cuius scireta ota principiasunt cognosceda, ut etiam contra priorem opinionem ostendimus. Deinde cuius sunt partes de aliqua re composita dissutare,ad eundem attinet causas, ex quibus res illa efficitur,contemplari,uersen naturalis est de homine loqui,is ipse simul de intellectu, qui eius principium est, diis ret. ed hac quarta esset danda scientia,quippe Simplicius hanc de
anima scientiam a caeteris omnibus di ungi arbitratus est,id autem ualde est absurdum, uidem AriB.6.meta.ex rerum sectione tres statuit scientias I atura em, Divinam,ct Mathematicam.Traterea perfecta non esset rerum naturalium scientia, quoniam de amimalibus doctrina absoluta non haberetur,anima enim ignoraretur,
sua eorum in triplici genere est causa dinis,forma, ct Gliciens,irae Aristo. r.de anima,ea igitur non scita tria causarum genera pro s. De an animalium disciplina essent ignorata. Deinceps de anima liber iis urates.s r. adnumeratur,qui de rebus naturalibus tractant, ergo est naturalis
alioqui confunderentur libri,qui ad diuersospectarent facultates, in fine autem de animalium incessu Arist. A de anima tractaturum pollicetur,ra initio libri de sensilibus, qui librum de anima proxiamd consequitur,fatetur se de anima egisse,cum autem ambo icti libri, inter quos qui de anima inscribitur,collocatur int naturales,similiter o medius erit naturalis.
r funditus Simplicii opinio intereat, nullaque uis pro ea ' tuendasversit,dilura sunt eius rationes.Trimum dici I mus rationes omnes,quae ex primo de partib. animal. d pro is sunt,esse probabiles ct dialecticas,nec eas necessarias Odemonstrativas intelligere oportet,initer multa in Aristotelis doctrina ruerent,ueritasq; multis in locis labefactaretur, O id inpri mis in priori argumento conssicere ualemus,quando dicebatur, Psinaturalis de omni anima disserit, ergo de intellectu S de omni intelligibili, aresuperuacaneaforent reliqusscientia, risubscratio respuitur,siquidem natura em de intellectu intelligibili loqui assentimur,uerim negemus illudsequi,caterviscientia foresu
162쪽
fuas,nam fieri poteri philosephum natura em res omnes cunctaque intectigibilia perscrutari, teras uerascientias auferri non es necesse, quandoquidem esdem res alia ratione diversoque tracta di genere ab albs artibus possunt tractari,dictum eis enim ante facultates mutu)fecerat non ex rebus disputandis sed ex diuerso differendi modo. Praeterea ratio haec ostenditur minimi esse momenti, nam detur cui tribuenda sit tractatio de intellectu, eamque primam philosophiam concedamus . tunc eodem utar argumentandi modos, alia scientia non sit admittenda praeter diuinam, quae de intellectu
in intelligibili dissutat, superstuae igitur erunt reliqua disciplinae.
quare idem consequitur absurdum quamunq; posuerimus faculi tem de intellectu disseret erus ueram rationem illam putauerimus: nec aliquorum responsio aliquod habet momentum, quod par ratio non sit descientia uniuersali, qualis es Metapvsica, de Naturali,qua partem entis contemplatur,prima enim philosophia communiter de omnibus disputat,quare etsi de intellectu di intelligibili doctrinam faciat, reliquae tamen facultates non erunt superuacaneae, nam quae communiter in ea tractantur, singulariter deinde in scientis sparticularibus considerari contingit,nam ut liquet q. mera. prima philosophia rimatur ens,lit ens es, alia vero scientia abscindutpartem entis.Verum hi magnopere decipiuntur, quia eadem sunt, quae in utraque consideratur facultate diuerso dicendi genere, quare consimili ratione dicere possumus Cy aturalem omnia intelligibialia pertractare ratione singulari,superes deinceps ea tractatio, qua uniuersa est,primoque philosopho ascripta. Praeterea de intellectu naturalis uerba facit, nec retid dicunt, qui de intellectu, ut anima est, naturalem disserere opinati sunt, gri .uero in libro de parti, loqui de intellectu, tit intellectus en, quo modo etiam dpriamo philosopho cosideratur. id aut nimis est absurdum,nam 3 .de anima de intellectu, quatenus est intellectus,vi principiti lintellectionis, fuit disputatum, licet ut materiam re sicit ira ibilem, O ut causa es rei naturalis.Secundo uero libro ut es actus O forma corporis,ct ut anima. Deinde fide intellectu agere ad Arethusicuspectat, nil diminutus Arint.in prima philosophia,cum ibi aut parum aut nihil de eo dixerit. falsum est etiam asserere primum philosophum tractare de intestani ut metri situs est,quia quae ab eo consideranis
163쪽
siderantur,entis ratIone complectuntur,quare ut principium entis
tantum considerabitur. illud quoq; d uero abeΩprimo de partibus . di Furari de intellectu, ut intellectus, quandoquidem ibi Ars. quarit an de omni anima loquatur naturalis, quare nomine animae comprehendit intellectum. Deinde quaestio ibi mota de anima est. A ctius igitur erit iudicium,siprobabilem non demonstrativam putauramus rationem illam, nec si eam demonstrativam o necessaria demus,proposito conducetinam concedamus eundem esse, qui de intellectu ci de intelligibili uerbafacit. de omnibus rebus, tamen non atia ratione,nisi quatenus sunt intelligilites,id enim tantoat probat ratio, uidem sic mutuo referuntur, superflua deinde non erunt cate scientiae, quae de eisdem disserunt non cum hacadiectione,ut intelligibilessunt. sed quo ad proprias ipsarum naturas,di accidentia nulla igitur uia ratio defendi potes imilitersecundam rationem probabilem esse arbitramur, uere enim intellectus est natura
motionisque est principium, tertio.n.de anima cum de intellectu age g.d anima.
te . gristoteles locuturus essetfumit intellectu esse natura assereni in omni natura esse agens O paties,nec es veru intellectu non dici motus principiu,eode.n.obro duo fatetur esse principia motus feci Eodem lib. locum in homine rarium,diappetitu,quodidedocuit uiso de te , ' motu animalium cap.3.erit igitur intellectus natura, ct principiumotus.nec refert si in brutis motum esse consutiamus sine inteli m , solum enim in animali rationali principium motus eum esse flaturatius nec est necesse idem in omnibus esse principium motus localis, alia enim ui ct natura mouentur elementa, in alia animalia, nec in his vnnm principium motus putandum est. Probabile diuerisimile es iliud etiam nempe ab racta non propter aliquem finem
sperari,Deus enim abiunctus est, primaria tamen intentione licet
propterseipsum agere dicatur,ueluti ira reliquae vi tes intelligentia, ea tamen, quae fecunda in potierior dicitur, propter haec inferiora operatur. Vercinquii ambigereposset,cur huiusmodi rati nesprobabiles O logicas acceperit Aristoteles, dum eam agitat quaestionem e praesertim cum ipse alterius fuerit opinionis, aliudq, in re haesenserit. Dicimus lapassim usurpari ab Ariclo. eluique esse consuetudinem, ut nostra exerceat ingenia, quae est una utilitat,qua ex Di ectica sumitur,ut patet 1. Topic. aferre rationes ' 'pi proba- pi,
164쪽
probabiles,ex utraque enim parte motis di cultatibus, hisque uariis modis disputatis facilius ueritas conspicitur, rerumque natura cognoscuntur,pisuus p sertis non sit locus,in quo potius aliorum sebatur opiniones,quam ex animi sententia loquatur, ueluti confiat fecisse s .meteor.cum de iride agit, asserit enim uisionem fieri per radiorum ex oculis egressum,libro tamen de anima, defensibilibus,tibi locus erat de re hac tractandi,ait eam fieri per ingressumspeciei. Consimili ratione dicimus,idem hic Aristotelem se uasse,per rationes logicas ct probabiles,iuxtaque aliorum opinionem rem hanc dijutasse ocus enim disserendi de re hac, huic disputationi magis congruens est in libro de anima, in cuius primo de
re hac disputans statuit Naturalem de omni anima,ut materia coniuncta es, sermonem facere. Si etiam intimius uerba libri depam tib.animal. perscruterreur,solutamfuisse ab Arso. hanc quaesti nem secundum propriam sententiam, ibique ueritatem stabilitam inveniemus latim enim in principio illius orationis ri turalem materiam di formam, magis hanc pertractare asseruit adibiens animal aut esse animam,aut non sine anima.protulit igitur prius, quod senserit, deinde ut nostra exerceret ingenia modumque disputandi traderet, ad maiora nos excitaret, dialectici argumentatus est contra ueram opinionem. Et haec sintsatis dicta pro 's,quae actata sunt ex eo libro. Nunc ad alias transeundum est rationes, O priamum Simplicio assentimur,dum daturalem formas naturales tr
ctare autumauerit,inficiamur autem animam non dici formam naturalem,si enim reduplicatiua illa sic intelligatur,ut propositionem faciat de omni, sicuti frequenter accidit, eius probatio est fassa ,sforma naturalis sit terminus corporis naturalis, ut naturale est,
tunc enim cuius iue corporis naturalis esset forma, quod idem de lapidisfoma intelligi potest,quod clans eiusmodi forma, cuiuique corporis dicetur forma, o nihil est absurdius. Quare dicimus, Panima es forma naturalis corporis, non cuiusque tamen , sed eius tantum,quod es organicum. Si autem uelit Simplicius animam esse formam ct terminum corporis naturalis,ut naturale est )oc est
ut habet in seipso principium motus o quietis,non secus atque i
se sentimus. Falsum es autem illud faturali ormam esse pri cipium passuum motus,natura enim bifariam dicitur,nempe mat ria
165쪽
Ha ct forma eris cis materiasit principium passuum, remanet ut forma sit actiuum,mutuo enim disiunguntur. re adversarias obtinent conditiones,nam formae es agere,materiae ueropsi,ut liquet .degen. corr. neque locus ex pusicis adductus nobis obtiat, a. legen.&quippe si animata a seipsis mouentur, es necesse habeant in seipsis ' principium activum motus,ne actio ra passo ab una fluant natura. Haec igitur opinio quantum d ueritate O ab Aristotelis semientia remota sit, ex iustis constat.
UID A II recentiorum cian multas hac in re per 'ex rint difficultates, quas dissoluere non poterant, in aliamd prioribus luerunt sententiam, O in Mathematicarum numero hanc de anima scientiam reponendam exictimarunt. Quod rationibus di auctoritatibus nituntur moserare, primum Them. testimonio,qui in prooemio primi phstradens ex rebus, qus tractatur lentiarum disributionem, ait cognitionem eam, cui res paratum coniunctae materiae,partim a ractysubiectae sunt,uocari Mathematicam,ct scientiam de anima,adiiciens simul rationem, quae enim Mathematici sunt,partim materis adhaerent,partim ab ea se parata sunt,cuiusmodi se habent, de quibus in libro de anima disse ritur,quandoquidem duae antas partes, nempe uegetatiua Osensitiua,cum corpore permixtae sunt,altera uero utputa intellectiva liabera oesoluta es a materiaequare haec disciplina in Mathematicas reponenda est. Tetterea multa communia huic facultati sunt cum illis,certissima nanquesunt demonstrationes, quarum usus hoc in libro habetur,ut testatur Aris. initio,qualis se habent quoq; quein Mathematicis fiunt, quas in primo gradu certitudinis exsere dixit Auer. .meta.Si autem aliquae facultates uocantur Mathema- Melaad. rica , quod certi vis utuntur demonsationibus,cur non sciem i ''tia de anima in eodem loco reponatur,ccin similes in ea fiant demonnrationes e Ad haec Arso. dixit de anima doctrinam ad omnem conferre veritate maximd uero ad scientiam de natum,qua autem naturali conducit acultas naturalis dicenda non est, alioquin
166쪽
sibi ipsi conferret. Deinde in nulla alteramentiae parte Arictot les adeo praeclaro ct egregio prooemio, in quo commodum dicendi ordinem di rei difficultatem explicet, usus es, nisi hic,non in stiatur suspicandum hane de anima facultatem partem esse scientis naturalis, sed magis ab hac eripiendam,di alio trafferri oportere,illa
enim omnia magis explicari erat necessariti initio uniuersae metia. hoc idem ex Ioangram. I .degen. coiT.confirmatur,qui philosophiapartes enumerans de hac scientia non meminit, innues librum hunc non esse naturalem.
E RU M hyc opinio recta non enicia ueritate Iove dia
Bat,quodsic primum raditur. fricto. it. meta. inter
mentias Mathematicas solstm Amologiam ait de substatia contemplari, caeteras uero aut in numeris aut in magnitudine,
qua accidentia sunt,uersari,fcientia autem hac de anima, uafub-ctantia ect,disserit,in Mathematicis igitur numerari no debet. vreuerum est,s, nonnulli dicunt solisi secundum modum,non alite secudum rem hanc mentiam dici Mathematicam, nam praeter id, Psici non constant,modo Mathematicam eam uocantes,modo mediamici partim naturalem O partim diuinam, etiam uidentur constituere quartammentiam d tribus illis diuersam, quas ex rerum diuisione 6.meta rictoteles excogitavit. Praeterea arguuntur,cum potius huic uideatur adherere opinioni,dici Mathematicam.res enim,qusa Mathematico considerantur,re iuncta Aut materiae ratione uero Mqx tegrum separatae, ut liquet 6 .meti anima uero non sic se habet, ut una sit res,qua cnim materia repermisceatur, ratione uero ab ea fit abiunm,sed id in pluribus accidit rebus,ut uegetativa, sensitiva mix, .e .nima tant in materia, intellectus uero separatus exaest, ut re solutus rex. xi. sit ab omni corporissocietate,recte fri . r. de anima ratione, autEmateria coniungitur, siquidem sine ea definiri nequit. Deinceps id g. Met.tem Mathematici non es,quod neque re neque ratione d materia inseparabile,ut patet 6.meta. uegetatiua uero insensitiva penitus cucorpore coivnguntur,ut pra exsentia,O pro ratione eo indigeat,
sint enim forma cum materia permixta at eaque inseparabiles eque
167쪽
que e corpore percipi possunt,siquidem in earum definitione ipsum complectitur,quado dicitur FH actus pusici corporis, in qua
desinitione etiam intellectus claudituri uniuersae igitur animae re ctatio omnem Mathematici consideratianem subterfugit. Arist teles enim et .pus discrisen docens inter Mathematicum in naturale , precipit Mathematicum definires ne mater Ia muralem uero cum materia o I .deanima explicans modum definiendi,qui animae congruit,cum materia eam de Iri asseruit. Traterea unius es
facultatis considerare principia,O quae ex his efflantur,loqui de animalibus,quorum anima in triplici genere est causa, si elitat ad naturalem,ergosimiliter de anima. quod idem testatus es inriso. primo de partib.animae.asserens animal aut esse animam aut non sne anima,aequivoceq; dici Line ea. Additur etiam tractandi modus definitioni similis est,ut liquet 6. meta.modus anima definiem dae naturales est,quandoquidem cum materia definita est, quare anima naturalis erit considerationis.
B C haec opinio ueris innixa es rationibus,ramoque Thra milito ascripta,primum quia prooemium illa ut in prima monuimus Traefatione,adulterinum est,nec Themisti apit paraphrasimio potius ex Simpliciosumptum opinor.Praeterea etsi illis id damus,Themimique essestemur, aliud tamen sensisse, quum ipsi dixerint, putandum est ,solum enim ibi asserit M
thematicam , O de anima scientiam in iis numerari, qua media funt, quae res quodammodo materia iunctas, ab eaque quodammodo separatas considerat. Igec ratio aliquod habet momentum , par enim ratio non es de iis,quae ab hac tractantur facultate, in de quibus Mathematicus disserit,res enim a Mathematico pertractatae eadem cum materia sunt permixtae, O ratione ab ea separabiler quo modo non se habent,qua in hac considerantur facultate, nam licet ratione omnes sint inseparabiles, aliqua tamen re prorsus materiae adhaerent,ut uegetatiua sensitiua, alia uero Aparata, utntellectus,nec aliquid est in hac disciplina, quod re corpori sit co inctum,ratione uetas arabile,nane intellectus quidem sine m
168쪽
teria consideratur,c a ita hic pertractetur,quatenus materiam respicit sensibiloen,principiumque est rei naturalis.nec est uerum de- montiirationes imus scietiae dici certissimas,uc male putauit merinam uerbum illud, fecundum certitudine,non ad demo rationes referendam ess sed magis ad cum latione. Ad citur ae quia inuera, M t,ph. I mc:a fatetur animam non habere perfectam definitionem, quaneo. ,o. doquidem compositorum exacta sunt definitiones,ut patet 8 .metri igitur animae desinitio perfecta non est,nec inta cientia dabuntur i. Da ani- persectae demo rationes,na ut coctat 1 .de a quo uides ubiectirria rex. ii. mediu est in demoliraraone. Concedimus ciscientia devia conferrei.de anima ad naturale disciplina,quia ut auisuer. ita es principiti animaliu, e .u.i. scientia de via et,quae est de almatiae conducit, a pars est scientia naturalis,quare confert ut pars uniuersae.nec est praeter Aristo.cosuetudinem in parte facultatis efficere prooemium,cum interdum is
capitum principi s id fecisse inueniatur, hic tamen clarius o nobilius prepositi propter scientis petriantiam O rei diffultatem napraeter id,s, eas obtinet dij cultates, quae uniuersae scientiae conuentutu, alias tamen continet,quas ex seipsa habet . nec locus Ioari.
gram. eorum confirmat opinionem,satis ei fuit, si libros de Animalious recensuerit,in quibus qui de anima est numeratur,veluti Al xander fecit i.meteor.
x P LO SIS aliorumsententiis modo reliquum est,ut noil si e Bram a feramus,quare dicimus,' cum anime sint tres,vegetativa, sera uiua,ct intellectivas de duabus prioribus
loquamur,perspicuum es eas ad naturalem attinere ,siquidem eas perscrutatur formas riaturalis, quae cum materiamixtaesunt, illa uero eam fortitae sunt conditionem, ut d materia nunquam positualium quare naturalis erunt considerationis, O proinde Aristo. I .de allima dixit naturalem eas pertractare formas, qua materiai .Ph tem comitin funt O i. p f. ait de iss formis Naturalem disserere, vi quae sunt materiales, in eritui obnoxiae. Ad haec 6. meta. de ea anima naturalem loqui asseruit,quae est in materim qua re nulla fu-pe r hac re accidit dubitatio in uegetatiua Osensitiva, ambiguitas
169쪽
remanet de intellectu,que eparatum a materia diximus,si quidem
Aristo. 6.meta.dixit a naturalitati ens tractari, quod tum re tum ratione sit inseparabile,intellectus uero res aratus es, cum eius fumantia a corpore non dependeat,quare de eo riaturalis non differet. dditur etiam,inriso. et D aceruit ea es e P sica con a .Phr. totaderationis, quae mota mouent,intellictus uero tarensit a ractus O Jhuet non motus,quare ad naturalem eius tractatio non Dectabit. Innulli autem latinorum nituntur has rationes euertere accipiates intellectum bifaria considerari, uno modo in seipso in ut unae Dintelligentiarum, quomodo de eo primophilosophus disputat, alio uer)modo ut motus di operationum es principium, O quatenus eius actio dfensu phantasia dependet, ita materiae es coniunctus, phsicae in considerationis. dicunt igitur hic tractari demtellcctu ut cum materia es permixtus, quo etiam modo per accires mouetur O motione quidem non uere nuncupata. Uerum mi m
gnopere decipiuntur,dum opinati sunt intellectum uis aratus est, eiusquesubsantia Z materia non dependet, d naturali non consid rari,iantu idabes a verita Gut eo nihil absurdius dico it, fria Ro.enis 3 .de anima ea explicat de intectem,qnae sibi ut separatus 3. De ances competunt,ut quod sit separabilis ion cu materiapermixtus, im xei
passibilis, sub antia actu ens, uae sibi non congruunt, nisi ut d
corpore Useiunctus. Praeterea ut resperfectd di exactd cognoscatur,m necesse,omnibus illis modis consideretur, quibus pote B , cum re oe uere intellectussit abiunctus,alio modo in libro de animano debebat considerari, exacta aliter non fuisset eius tractatio,quianimo alio modo,quam esset,suisset consideratus. nec uerum in eius
operationes a materia dependere, ita enim se haberet fumantia, quandoquidem operationes sunt ili ubstantiae, principioque,dquo fluunt, re Fondent falsum ess etiam intellectum per accidens moueris quidem per accidens quoque interiret,esset enim forma materiae mixta, ex eiusque potentia educta, quaelibet enim forma uase habens ortui ct interitu ubiicitur. Deinde nec intellectus in se consideratus ad diuinum sectatis quo omnia tractantu ub rati ne ratis, quare fotum ut es principium entis, non ut intelligentia ab eo constderabitur. . iter igitur nospropositas rationes discuimus, ct prius noscere oportet, ut etiam paulo ante dictum est , 'T et scientia
170쪽
scientiae mutuo ex rebus pertractandis non seiunguntur.sed ex modo disserendi, eadem a compluribus facultatibus possunt considera ri diuerso tractandi modo, proinde quae separata dicuntur,no modo a primo philosopho explicari possunt,uerumetiam d naturali,liacet ille sic de eis disserat, uisunt rencipia entis, hic vero quatenus corporis naturalis. ct id nullum est absurdum,tacm id delinea praecipiat Aristo. 1.phfoe de recto i .ethic. ut paulo supra retulimus. quare forum prima ratio reiicitur,quonram Aristo.addidit ut nrimum,quod dictum fuit propter intellictum, inquit Auer.ratio uero exsecundo p fallata male fuit accepta,ibi enim ArisIo. endit, quae sint ea mouentia,quae eadem Jecie sunt cum forma, ct ait, ea esse,quae pulica funi,hoc est,quae in seipsis habent principiti motus,at quae moventia movent non mouentur, non sunt Phlica, O haec cu forma eadem Jecie non sunt. no probe igitur intellexeret illud uerbum ph sica, quod ad movens, O non adscientiam est referedu.Ad haec dicimus intellectum attinere ad Naturalem, quia ess principium hominis, de quo Natura is scientia multa perscrutatur, eiusdem autem Ofacultatis, ut crebro dictum est, principia , in quae ex his conssant, considerare. Huius etiam opinionis fuit et Phy-e iacuer. r. phys quando asseruit riaturale e extendere ad anima' ' M. 8. in cilcctiuam que, di i .meteor.inter libros scientiae naturalis cole p. i. ' locis hunc de anima. Vera es itaque nostra opinio, et uniuersa de
anima disciplina naturalis sit, O de quaque anima agere munus sit philosophi natu ratis. di de re hac id ii liciat.
ii. EI IT VS modo admonet, ut fecundum P inctituimus,aggrediamur, se locoqqui huic libro eB tribu edus, dissa- temus .uem cum ordo prius oe poclerius reticiat, id utruqe escire oportet,ct quem liber hic insequatur O cui praferendus sit,ita enim er. t exploratum S unicuique perstectum, in qua sede
liceat eum collocari.prius tamen eos en meremus libros, quos facultatem hanc antecellere necesse m. Primus cui omnibus praeponi
ruri es liber de pusico auditu inscriptus quaqdoquidem ea, qus comuniter onnibus rebus natarabba. in ant,ut principia communia,