장음표시 사용
271쪽
hi ad venas, totum is sanguinem coinquinare, tum quia etiam sponte agitari
posterit, dc per totum corpus moueri, hincque mala contingere quam si ura, ut cardialgia, distentio ventriculi, animi exolutio, lipothurnia syncope, naucca, praesertim si bilis suerit putrida, aut nimium acris: quod si attraherentur in venas, ardentem fortassis concitarent febrem, grauiorem S in summa morbum efficerent. Cassiae atramentum ad drach. x. ex veteri consuetudine propinari solet cum glycyrrhinae aut anisorum puluere: Sed non videtur mihi susticere, nisi pro emollitione Sc lenitione alui, quoniam homores iis in partibus tenaciter inhaerentes, cassia expurgari non possunt. Hyera Themisonis Galeno adscripta multo enicacior est, nisi febris obstiterit. Propterea reo barbarum aga- ioricum, sena, aut pro humoris qualitate aliud magis accommodatum eligatur, obseruata semper regula: Nempe, si expurgandi sint humores, de detergendi ex ventriculo, id faciamus aloe aut picra. Si ex liene sena, si ex tecinore rexibarbaro si ex mesenterio agarico: quanquam de unumquodcue in alias etiam partende in alios etiam humores suas exerceat vires.
Tomul apurgationum exempla propontrarium
NO N N v L L A hic purgationum exempla in gratiam tyronum scribam: idcirco primum, si unus humor sit expurgandus, quomodo id fieri debeat,
docebimus: mox vero de multorum excrementorum inanitione sermonem
faciemus. Rec. igitur diaprunon simplicis unc. unam, reubarbari clecti co triti scrup. quatuor, fiant bolicum Zuccbaro. Vel decernatur potio eiuscem di. Rec. reubarb. electi drachmam unam de semis , electuarii lenitivi unet semis, syrupi violati solutivi unet unam, aquae decoctionis hordei, via c. duas dc semis, diluantur in potionem. Vbi vero non adiit febris, in hunc modum prae- scribito: Rec. specierum hyem Themisonis drach. unam de semis, aut duas, retibarbari electi contriti drach. unam, aut scrupulos quatuor, diluantur tribus unciis mulsae, de propinentur: sit, vires non fuerint imbecillae, addito drach. v- sonam diaphaenici, ut languidiuscula vis medicamenti proritetur, ociusque prolabatur in aluum. Meminerint iuuenes regulae, quod scilicet reubarbarum, quia siccam de adsti ingentem habet substantiam, semper debet lenter te ali, quopiam temperari (nisi cum aluus nimis fluuida existat. Si vero magis praestare macerationem illius duxeris, praescribendum erit pharmacum in hunc, aut consimilem modum: Rec. aquae stillaticiae, en liuiae,&epaticae lyclicue
Graeci vocant) vnc. tres, vini albi odoriferi unc. unam, macerato cX atris P .
scripto reti barbari electi drach. duas, garios hylorum scrup. unum, de facta cxpressione, dissulue sympi violati ex nouem infusionibus unciam unam, aut si rupi capillorum veneris unc. duas. test enim hic syrupus polyci et ias, id est , ad gQ
varios usus comparatu, euadetque validius medicamentum, si addiderimus drach. sex,*rupiadiantini. Nullam fere existere putauerim aetatem, nullum pstatum virium, in quibus leuia haec praesidia conuenire non possc putem: qui etiam tuto decerni possunt mulieri utero getenti, quemadmodum non raro sum expertus. Porro si complures fuerint ex eisdem sedibus humores vaci andi, hoc quod sequitur, aut etiam smili utendum praecipimus. Rec. ea diui
lupillorum, betoriacm , an . manip. unum, florum cordialium omnium, an. pugil. semis. Foliorum senae mundatoriam unc. semis. Decoquamur ad unc. si)aut quatuor in iure colato, macera relabatb. electi contriti drach. unam,&s mis agarici trociscati, drach. unam, cinamomi drach. semis. In expri sis, di- solue rupi de cicorea simplici unciam unam. At multo erit praestantius, si dederimus syrii pum rosatum solutivum, quo, ex instituto cla issimi doctissimique viri Iohannis Argenterii Medici utunturTaurinenses datur ab unciis tr bus, usque ad quatuor. Nam omnia excrementorum genera m viis ductuum, & in prima regione consistentia citra incommodum vacuat; quoniam ia
272쪽
eius praeparatione ingreditur sena, agaricum,& reubarbarum: adeo ut putauerim , hunc syrupum merito diacatholicon quoddam liquidum nuncupari posse, ad alterius scilicet crassioris differentiam, quo etiam iutissime in eosdem effectus vii possumus. Contingit autem saepe in eisdem sedibus adeo multos contineri humores, ut impossibile sit, unam purgationem satisfacere: idcirco repetitionem adhibentes, aut sequenti die, aut etiam duobus continuis, vel onematis validioribus supplere conabimur, quod in priori pingatione defecit. Est autem maxime accommodatus pro hac indicatione exequenda syrti pus
hac ratione praeparatus. Rec. radicum graminis, agri moliti, apii maceratarumeto horis sex maceto. an. vnc. semis. enditatae, cicoreae, lupulorum, boraginis, cui stulae, cetrach, origani, capiti. Veneris, agrimonii an. mani p. semis, quatuor seminum frigidorum maiorum, an. dracb. duas, si Tniculi, alii forum, a n. scrup. duos, coquantur in libris tribus cum dimidia aquae fomanae, donec remaneat libra una: in qua postea macerabis foliorum senae electorum vi c. tres, agarici tr ,ci unc duas florum cordialium, epithymi,an. pug. ut uni, chariopliylo um,3 cinamomi, an. scrup. iiij. feruefiant, de exprimantur. Atq; deinde dissolue i
rupi de pomis de cichorea Gulielmi vel de eupatorio Mesue & de hyssi voan. vnc. duas, Eucchari fini quantum satis videbitur ad syrupum conficiendum. Huius dotis erit unc. ij.&s. vel quod summum erit iij. cum decoctione hordei, ao aut multae, aut alio linienti decocto: subinde repetatur in tres doses, aut singulis . aut alternis diebus. Haec de horum humorum ante venae sectionem expurga.tione dicta in iuniorum gratiam sufficiant.
Di orationibus atthaeus Curtius put verat deriuationem recal sionis re proponem m.
PO s et hactenus de corporum praeparatione ad purgationem dixi
mus, reliquum et , ut de remediorum ordine differamus principio si impioso a re uultione at o derivatione, quatenus fiunt venae fcctione. Proponamus ita que primum opinionem Curtii, ac diligenter doceamus causas, propter quas doctissimus ille Medicus putauerit, derivationem ipsi reuulsioni proponen
dam : mox autem, quia opinio maxime erronea est, & i ii artis operibus non sine maximo aegrotorum periculo admittenda, proptet ea reprobabimus, declar
bimus o apertissime veritatem illi prorsus incognitam, Stoinnibus illius dubitationibus satisfaciemus. Scribit igitur prius derivandum, postea reuellenduir, quando in inflammationum principiis fuerit impedire fluxionem propositum,
dolorem is inflammationis comitem mitigare; nam hanc opinionem ex Hippociatis contextu desumpsisse profiteturan lib. c. de morbis vulgaribus, cuius o loci insit perioribus libris mentionem fecimus. Praecipiebat enim ille, doloris causa proximum ventrem esse incidendum. interpretatur Curtius, proximum ventrem J id est, viciniorem locum, ita ut si venalit incidenda pro doloris mitibgatione, proximam secare venam debeamus: si purgandum eadem de cauia tentanda est purgatio per viam proximiorem: ut si , exempli gratia, intestina
crassiora multa bile, aut vitrea pituita plena colicum dolorem concitauerint, proximum ventrem eligemus purgando, ut iniicientes clysteres aut anodynos, aut acies, aut etiam vientcs purgantibus medicamentis. Perinde etiam res ipsa
habet in pleuritide. Nam ascendente dolore, iuguloque molestiam inferente, praecepit, incidendam esse venam in cubito lateris affecti ad coloris vi s muta- s o tionem. At vero descendente utendum peplio ad expurgandam materiam per viciniores particulas, ut ex Galerii commentatione decima libri secundi, & libri quam de i atione victus in morbis acutis colligitur: ex quibus certisti inuinvidetur proximas venas eligendas; at hoc fit duntaxat in derivatione , non in i pia reuulsione. Suam hanc i, resin non solum hisce locis Hippocratis de Galerii confirmaui sed etiam ex alus eorundem autorum, ac praeterea Avicennae Hip-
273쪽
is 8 HORATII AUGENII LIB. VIII.
pocrates primum de utroq; agens remedio proponit in serie orationis deriua tionem revulsioni,verba sunt naec sexto Epidemiorum, sectione secunda: D riuare cedentem, reuellere statim resistentem credere.J Galenus vero hunc Gnarrans contexti inquit: Adde derivationc consequens erat subinferre. Reuellere,& postea docere, quomodo quis optime facere possit reuulsionem. Hippocrates vero praetermisit dicere reuellere, re statim peruenit ad illud, quod est cognitu utilis limum,beneuolentibus retrahere humores,inale irruentes ad aliquod membrum Non enim oportet semper insistere in remediis reuulsi uis,sed
interponere aliquod tempus vacuum, eorum quae retrahant, ut humorem iam .
firmatum, qui ad patientem particulam iam deuenit, secerni praetermittamus. I, 'Nam in ipsa permanens particula dupliciter molestiam infert, partim quidem, . sui multitudine extendens partim vero sui qualitate tristitias inferens. Stai tem permittes humores, qui ad particulam peruenerunt, secerni, liberabis ipsam particulam a dolore, de facilem eam facies reuulsiuis auxiliis, ae non amplius iuper ipsam propter dolorem particulae humores irritantem ad iluxum, quem a principio non recte fecerunt.J Ex hac Galeni verborum serie colligit, prius ex particula phlegmonos a vacuandum esse sanguinem,ut dolor non faciat particulae negotium, quam reuellendum. Porro hoc fieri non potest, nisi quis piam prius utatur derivatione. Postremo idem comprobat authoritate Avicen- nae qui in quarta sectione primi libri non semel inquit: Cum ad longinquum 15 . a trahere volueris , dolorem prius sed a J at vero sedatur dolor illius sententia, incidendo proximum ventrem, quod ad solam pertinet derivationem. Haec in summa Matthaeus Curtius opinatus est.
Rem V emno lum factam venaesectiones etiam cis remedii proponendam esse Armationi, quaudo et tru indigemm rc me ocontra Matthai Carati opinionem.
SE D quam aberraucrita via Curtius, nunc demonstremus Ostensuri qui leni
sui nus reuulsionem praeponendam esse derivation non solum quando ve- s, nae sectione utrumque exercemus remedium, sed etiam quando aliis remediis X fieri contingat. Verum, docere antea volo, quaestionis huius, qua inquiritur, ivtrum derivatio debeat praecedere reuulsionem, sensum duplicem existere: munus est utrum deriti atione aliquando utendum non praecedente reuulsione; utputa quando sola indigemus derivatione. Alius vero sensus est, quando traque indigeamus, utrum derivandum sit prius, postea reuellendum. Priore- quidem senilis citra controuersiam omnem verissimus est ; secundus autem falsissimus. Ostcndamus utrumque. Ponamus morbum aliquem ab exigua ni fluxione originem deducere, corpus non esse plethori cur aut etiam materiam ipsam pro maiori parte iam in allecta particulam confluxisse: tunc certe reuel- .cilenti non indigebimus auxilio, sed sola vii derivatione homine sanabimus. At. . que, ut denoteria notissima serino sit institii tus, nolo a pleuritide discedere, de ilia ille pariter tractat. Si exigua fuerit, benigna is inflammatio fluxio haud vehementer irruat, quis dubitabit aegrotum non indigere auxilio reuellenti Ad do neque etiam indigere vacuatione per venae sectionem instituta. Idcirco si lis fomentis aggredic mur curationem Hippocratis consuetudine, libro secui doderatione victus in morbis acutis. Maxime periculosurn esset adhibere fi menta statim incipiente pleuritide, corpore et existente plethorico: quoniam magna fieret attractio ad locum affectum morbusq; periculosior. Vsu, fomentorum tunc accommodatus est, quando multitudo vacuata est fluxio samplius sis impetum non facit: tunc enim discutienda est materia insensibili quodam mo- do, in phlegmone contenta: quae res si non succedat, opus cst, ut ad derivationem venae sectione factam accedamus: quemadmodum diximus in curati
ne pleuritidis. Quae derivatio fit ex phlebotomia eiusdein cubiti. Astero in supradictorum confirmationem, Hippocratis de Galeni sententiam qua ndam
274쪽
irrefragabilem, ut sic loquar: qua uterque author asseuerat in pleuritide nou semper conuenire venae sectionem. Hippocratis sententia est libro sexto Epi-demiorum,de libro de humoribus sectione tertia textu trigesimotertio, ubi ait: Impedimentum iis, qui cruenta expuunt, tempus anni, pleuritis, tussis. J id est, tempus anni, pleuritis, ac tussis aliquando impediunt venae sectionem: G deis nus in commentario explanationem confirmat his vel bis: Sententia horum verborum esse haec videtur , adhibendam elle mentem iis, qui sangumem expuunt: vitum sanguis mittendus sit secta vena, an secus. Nam habita cruenti sputi ratione vena esset omnino incidenda; sed sectionem prohibet anni tem 1 opus, aut pleuritis, aut bilis.J Paucisque interpositis ait: Quod vero ad pleuriti- dem pertinet, este controuersum videtur: propterea quod si morbum attendas , venae sectionem postulat, ipsa tamen non semper id exigit , nisi alia quo que adsint quaecunque sanguinis detractionem indicant, de quibus iam saepe in nostris libris diisseruimus. Interdum enim pleuritis placida est, & mitis: nequem necesse est sanguinem mittere: etiam si homo sanguinem expuat, sed aliis r P . . mediis ad pleuritidem accommodatis curare morbum prodest i Haec Galenus. Ex quibus satis superque constat pleuriti dein non semper venae sectionem postulare, ut quando fuerit exigua, re benigna. Igitur quemadmodum non semper phebotomiam exigit; sic neque semper ubi illam exigat , oportebit san adguinem mittere ipsius reuulsionis ratione ; sed aliquando secta proximiori v na sussiciet derivare. verum, quia haec res videtur mihi carere omni di isticulta ' te, accedo ad explanandam falsitatem alterius partis: si prius dixero, ingeni sum Curtium non potuisse eum habere sensum: supponit enim utriusque prae- sdii indigentiam , vultque derivationem in opere ipsam retractionem in contrarium praecedere; quemadmodum arbitror notissimum esse omnibus illius verba considerantibus. Huius igitur opinionis falsitatem ostensurus in hunc
modum ratiocinor,&disputo contra Curtium. id remedium quod statim in artima morbi generatione fieri debet, necessario ipso in opere praecedit illud, quod post primam morbi generationem fieri debet: atqui revulsio fieri de sobet statim in prima morbi generatione, derivatio autem post primam eius generationem, morbo iam inueterato: reuulsio igitur derivationem ipsam debet praecedere. Veritatem maioris rationis tanquam verissimam suppono. Idcirco declaro minorem quo ad utranque partem verbis Galeni, quae de reuulsione sic habent libro sexto Epidemiorum, sectione secunda. Dissimile(ait intelligamus appellari succos, qui locis incongrui, vel inepti sint, vi illi sermo hac parte sit de prima allectus generatione, qui iubeat statim ad contraria
reuellere; t ecce ergo reuulsionem cise remedium, quod statim a prima moi bigeneratione est administrandum. Nunc veritatem secundae partis demon si ro ex eodem Galeno, libro quarto Methodi medendi, capite sexto: ubi agens o de vicere defluxorio scribit haec verba: Quare si fluxio adhuc etiam num ve- hementer feratur, per contraria reuellemus . cum vero deserit iam, atquein ipsa particula steterit, prael labit derivare. J Rursus libro secundo ad Glauco nem, capite secundo, quemadmodum etiam alibi admodum frequenter scripsit. Vtrumque remedii genus fieri per venas communes, revulsionem scilicet,atque derivationem: illam quidem humoribus deberi confluentibus, hane veto confluxis in assectam particulam, ae morbis inueteratis. Amplius de natu- rareuulsionis est, ut humores trahantur, quoad eius fieri potes , longissime abal secta particula, deriuationis vero natura es , ut deducantur per partes propinquas. Hoc istante sic argumentari possumus. In principio inflammationi , quoso tempore maxime humores confluunt, longissime a pallicula fluxione tenta. ta reuellendum, ergo non sunt vacuandi humores per partes vicinas. videor hic ego mihi diuinare, quid sint dicturi: Nempe venas eligendas esse vicinas parti affectae, at non eas, quae sitae sint in eadem assecta particula: quando enim sit, lingua venas incidimus pro anginae curatione, tunc non secamus vici nas venas , sed in eadem particula contentas: sic quando incidimus venain
275쪽
i , HORATII A vGENII LIB. VIII.
frontis dolente posteriori capitis parte. Addent fortassis oportere venas magnas incidere, non paruas. Deinde etiam in longinquis partibus fieri debere reuulsionem cum sana corpora sunt , at in vicinis, quando aegrotant. Verum haec contra Galenum,& usum artis apertissime dicuntur. Primum, quia v nae sectio facta in angina sub lingua re in fronte dolente posteriori capitis parate, ac in haemorrhoidibus in affectu nephritico, aliaeque elusinodia Caleno inciduntur ratione derivationis, quod etiam omnes admittunt Medici voanimi consensu; neque dici potes , eas sectiones proprie factas fuisse in eadem parte; quia locus sub lingua exiliens non est idem cum faucibus affectis: neque
haemorrhoides idem cum renibus , neque frons cum posteriori capitis pax te. io His addito, derivationem esse ex numero earum euacuationum, quae gunt in assecta particula , quemadmodum Galenus ait libro de humoribus sectione prima commentario decimotertio hisce verbis: Deriuatio es icius dein geri ris cum euacuatione, quae fit peream partem, quae fluxionem excipit J, pro- pterea addit parum postea. Fit autem derivatio ad vicinali,ca, reuulsio ad con- traria: ut si quid per palatum vacuetur, ad nares derivamus: Sui sum vero reuel- limus.J Libro vero de ratione curandi pervenae sectionem. capite decimo exto ait: incipientes phlegmonas reuulsu vacuare oportet; ubi vero amplius non fluxerint humores. vacuandu, aut ex cademinecta particula aut ex vicina.J Ex
omnibus hisce locis, aliisque etiam quam plui imis, quos gratia breuitatis Oinit io io, colligere est, Galenum distinxisse particulas vicinas a particulis phlegmone obsessis. Praeterea, natura derivationis non postulat, magnas incidi venas, scavicinas duntaxat:quae aliquando magnae sunt,ut in pleuritide cotingit,aliquan- do paruae, prout contigerit; idcirco non est essentiale magnas venas incidi pro: derivatione perficienda. Somnium etiam est, quod dicant,in sanis corporibus obsci uandum decretum de reuulsione ad partes distantes: est enim libro septimo, dc alibi declaratum a nobis, easdem venas ratione praeseruationis, ta rati ne curationis incidi: sed hoc subterfugium esse Galeni locus ostendit libro quatio Methodi, capite sexto, in quo docet rationem. curandi ulcus, cui fluxio .
contulicta sit. Quod si dicerent, Galenum ibi non agere de vacuatione facta per venae sectionem, sed per pharmacum expurgans; dicerem nem hoc aliquid , valere, quia idem author haec habet verba: Quod si id quidem didicimus ab eo .
in uniuersum, quod dum fluxones initium habeant, reuellere expediat, cum vero resederint in affecta particula, euacuatio vel ab affecto loco, vel quam proxime vicino mollienda est, in promptu nobis est, ut in praesentiarum desa guine etiam mittendo ratiocinemur: inter initia hoc a remotis sit agendum, demum ab ipsa ulcerata particula. J Possem pro confirmatione huius rci alios quam plures in medium asserre locos, verum quia hi sufficiunt in re (meo iudicio satis manifesta, ab ulteriori explicatione ici persedendum censeo. Statuamus itaque phlebotomiam saetam gratia reuulsionis semper praecedere debe- - .recam, quae sideriuationis causa: quando utraque indigeamus. Supponamus qu netiam hoc in uniuersum habere veritatem in omnibus remediis reuulsoriis, atque derivativis, ut affectus renum, intestinorumque , re cerebri in nifestum faciunt. Reuellimus nephriticos affectus vomitu primum concitato, derivamus per aluum. Intestinorum morbos reuellimus vacuatione facta pecsuperiores partes : acetiam fructionibus manuum & deligaturis, & calefacti nibus, derivamus autem per vesicam. Cerebri essect us auertantur pii qui timet per aluum facta: derivantur per palatum, renares: idem de reliquis serit ei dum est.
'uam matthaei Curtiiratum sat utendumsit. RE L i N Q r T v R modo, ut authoritates, quibus firmissimo in lirrere vid ur Curtius, explanemus: ostendamu q; potius oppositum, quam propositum ex illis deduci. Primum omnium, qua ratione praeceperit Hippociales, dolia
276쪽
doloris causa proximum incidendum esse ventrem, libro septimo declaratum a nobis fuit contra Medicos recentiores. Quod vero attinet ad alium locum, videt ut mihi colligere ex ordine verborum, quae posita sunt moratione, re mediorum in executione ordinem deduci. Id enim in potestate constiti tum e si authoris, cum possit unusquisque aut praeponere, aut postponere, prout illi magis placuerit. Rem sic habere ostendit locus Galeni in explanatione Hippocratis, libro sexto de morbis vulgaribus, sectione secunda, cum inquit: Quae dii similia sunt, si sursum delata repant, deorsum soluere i& contraria e iam haec, ut capitis purgatio, venae incisio, quando non temere detrahitur JGa io lenus in fine illius noni commentarii inquit: verisimile autem fuerit,&conistraria ab ipso in huiusmodi sensum dicta esse. Superius elatos humores & cre tos assectus ad inferiora statim ab initio retrahere conuenit; ta contraria his deinceps facere, quod est a loco vacuare, ut in capite posteriora capitis dole me tem recta f. oratis vena incisa iuuat,quae locale remedium est.J Vides hie ab initio reuellendum esse, Galenum praecepisse , cum dicit superius elatos humo- res, de creatos affectus ad inferiora statim ab initio retrahere conuenit. Postea vero accedendum ad ipsam derivationem, cum dicit. Et contraria his deinceps facere. Declarans vero quomodo derivatio sit contraria his ait quod est a loco vacuare.J Verum praetermissa hac ignobili argumentandi ratione, perlustremus quaeso diligenter sensum verborum Hippocratis. Inquit nim: Deriuare, cedentem reuellere statim. Renitenti cedere. J Curationum modos ad succos pertinentes hic docere incipit, de quibus hoc libro alibi acci ratius pertractauit. Modi sunt duo, derivatio, re reuulsio. Deriuationem sane nuncupare consueuit Hippocrates,ut Galenus ait in eo commentario, quando succus aliquis vacuatione indiget, neque per conuenientem regionem fieri inceperit, neque tamen valde procul a conuenienti, neque ad remotissimum locum, ut si per lotii vias exire tentaverit vitiata vesica, aut renibus, tunc , enim per aluum derivare satius erit. Quemadmodum enim si per aluum heri, inclinauerit vitiatis intestinis. Contra enim in istis succum euacuandum ad C, o tinarios meatus dirigatur. in mulieribus vero nonnunquam advietum, aut contrario interdum uteri proluuium ad urinae vias, ac aluum derivabimus. Ac si in aliqua id genus vacuatione vomitum prouocabimus, revulsionem hanc nominat Hippocrates, vis vomitum etiam retraxerimus ad uterum, aut vescam, aut sedem incitantes. De hac revulsione locutus est cum dixit: Cedentem retrahere statim. J Merito quidem in eius cemodi dictione dixit: Retrahere istatim j ut significaret diuersis temporibus utendum esse reuulsione atq; de- inatione. Haec enim nunquam utilis est, nisi cum humores, aut omnino, aut, maiori ex parte confluxerunt i Propterea Galenus alicubi dixit inueteratis affectibus utilem esse derivationem. At illam statim morbo defiuxotio incipiente adhibemus ideo dicit: Retrahere statim. at quando dixit: Deriuare, non addidit illud istatim, quia sciebat in principio minime conuenire. Ausim praeterea assirmate, Curtium non fuisse assecutum sensum verborum Galeni in conmmentario octauo eiusdem libri de morbis vulgari bus. Quoniam Galeni in te tio fuit ducere non semper in remediis reuulsoriis insistendum, quando fluxionem intercipere in animo fuerit. Sed aliquod interuallum intermittendum ra- tione virtutis, faciliorisque vacuationis faciendae gratia . Qui enim omni tem- pore, nullaque interposita mora reuulsoriis inhaeret auxiliis, hic duo mala face- re viaetur mihi: unum est, virtutem maxime reddere imbecillam ex conti nuis vacuationibus: aliud, quod sinat materiam in phlegmone contentam in .so ea impingi admodum vehementer; atque ubi impacta fuerit, multo deterior euadet postea curatio. Quid vero adhibet aliquod interuallum inter unam, siam is reuulsionem, hic quidem instaurata virtute facit delatos succos ex phl gmone excerni in viciniorem aliquempiam locum, sic s liberat partem a dolore, fluxionemque mitiorem reddit, atque ita postea tuto licebit nobis noua v-ti reuulsione. Vides igitur eum locum nihil prorsus facere Curtio. Caeter a
277쪽
quod attinet ad Avicennam, non possum non admittere illius sententiam quatri soperioribus libris fuimus interpretati. Et certe mitigandum elle dolorem cum
ad longinquu trahere volueris, si quispiam admiserit: Quid propterea habebit
ingeniosus Curtius, quo persuadere positi derivationem in opere praepone dum revulsioni Cur enim dolor antea mitigari non poterit praesidiis vere an datis quae paregorica nuncupantiare Neq; enim derivatio sola dolores mitigat. Pluribus hic agerem nisi manifestam fecissem sententiae huius veritate. Quamobrem cum de hoc argumento satis videar dixisse, nunc reliquum est, ut de liorum praesidiorum ordine disseramus.
quem in horum usu obseruare debeamus ordinem. Primum vero suppone- re oportet, quid horum utrumq; indicet: quoniam, ubi indicationes ei untde utroq; praesidio exercendo praesentes, ibi etiam sese offeret utriusq; necessitas. Quid itaque venae sectionem indicet, ut vacuatiuum, quid vi derivativum ,r uulsiuuinque praesidium demonstratum a nobis fuit lib. 1. Quid vero indicet to
purgationc m,docuimus lib. i. de ratione purgandi: atque nunc quantum se tinet ad hanc tractationem, breui epilogo complectemur. Purgatio, quc ma
modum etiam venae sectio duplici de causa instituitur: tum ut reuellamus: tum etiam ut euacuemus. Reuulsionem indicat vehemens magnas fluxio hun.o- ,um, quia sanguinis natura distincti sunt; in hunc modum vomitum prouocan- . tes ab intestinis reuellimus; aluumq; mouentes a capite avertimus, fluxionem a capite ad pulmones acri medicamento ex thapsia, fimoq; columbino capiti imposita reue limus, Galeni praecepto quinto Methodi medendi Vlcera fluxione malorum humorum tentata, purganti pharmaco in contrariam pa: tam retractione facta, sanare solet Galenus quarto Methodi medendi, cap. 6. At si so proposita non sit exacta reuulso, sed derivativa, hanc ipsam indicabit ast e 1
pars leuiori fluxione tentata: quatenus per vicinas partes auertere humores Vo- .lumus: vesica laborante fit derivatio per uterum&petratuum: cerebro laborante per palatum dc nares. Caeterum purgationem pro vacuatioue institi tam
indicat cacochymia, non quidem simplex: quia, ut multitudo simpliciter & l solute sumpta non indicat phlebotomiam, ut Galenus contra Meriodotum di putans dicebat, quarto Methodi medendi, cap. 6. de pastina alibi: sc purgatio non indicatura malo succo, simpliciter&ablolute sumpto. verum opus est. corrigi non posse leuioribus remediis: tunc chim ad purgationem accedendum : igitur indicationem hanc praebet magna cac hym a. quam n q; inedia, Oneq; frictio, neq; balneum, neq; aliud id genus leue praesidium potest corrige- .re, aut etiam quae in praesentiarum parua iit, sed certissinia praebeat indicia futurae magnitudinis ; quoniam non solum, quod praesens est, sed ei in quod futurum est, diligens Medicus debet contemplara. Ilitari vcro, vel me tacente, constat esse verissimum, purgationem v mcuicis malo succo accommodandam. idcirco considerari debet, quinam humores coaceruentur: nam in quibus eam bilis flaua in aliis atra in aliis pituita, vel serosum excrementum facit negotium. Vtendum igitur phlebotomia repurgatione simul, quando multitudo ti- mul cum ca cochymia connectitur. motusq; sanguinis simul cum malorum hi moruin motu, aut astatim facto aut paulatim genito. Hae suminae sunt indicationes tu hac materia considerandae. Hinc o dinem expendamus.
278쪽
cochmiam primarum venarum ante reandam esse , quam ad sumph botomam accedamus. ON IDERAN Dus etiam atq; etiam stus est, in quo Cacochymia continetur. Quaedam enim in venis continetur, quaedam extra venas. Rursus huius ipsius disterentiae duae: nam alia residet in prima regione corporis: alia vcro in habitu corporis , aut in alia determinata particula. Pro varietate locorum varius ordo est decernendus ; si enim in prima regione continentur, siue in earo solum adsit, sue etiam simul in venis , regula haec obseruanda est uniuersalis nempe, ut prius illam expurgemus, quam ex venis quicquam moueamus qui enim secus operari voluerit, hic omnia confundit non sine magno aegrotorti in incommodo. Humorum quidem vitia in varias corporis regiones contenta,sic debent ordinate curari: Ventriculi,mesenterii, intestinorum, lienis, iecinoris pomnem impuritatem statim expurgare debemus: mox exinanire venas maiores ope pretium csh: tertio corporis habitum. Non autem econtra, qui enim primum molem corporis vitiosis humoribus refertam euacuare conatur, anteaquam ex venis aut multitudinem, aut cacochymiam ducat, & has ipsas euacuabit antea quam primam regionem expurget, hic inquam omnia confundet co inquinabitque maxime corpus, non expurgabit. Quamobrem statuatur haec tanquam uniuersalis,& nunquam violanda lex. Eadem etiam ratio teneri debet, si non solum in primis venis, sed etiam in maiori bus contineatur succus malus : hunc enim nunquam tuto vacuabimus: illis antea minime repurgatis. Ex
quibus etiam patet, quod si eadem necessitas adfuerit phlebotomiae,& vomi tus, oportere prius uti vomitu. Cuius rei alia afferenda ratio non est ab ea quam supra diximus, ex locorum varietate desumpta. Atq; ex iis, quae supra decorporum praeparatione declarata sunt. Supposita igitur huius rei veritate est dubitatio, quid agendum, si postquam primae venae fuerint expurgatae, in maioribus venis duplex adfuerit affeci iis, nempe cacochymiare plenitudo: utra prius 3 o debeat vacuari, an scilicet prius illa sit purganda, an contra haec prius secta vena vacuanda. De qua re nunc d icere aggredior.
Vic ENN A huic quaestioni respondet his verbis: Ubi autem venae sectione Malui ductione opus fuerit, veluti veratro, & aliis valentibus medica- mentis, tunc venae sectione inchoandum est. Hoc enim est Caleni praeceptum in commentario in librum Hippocratis de morbis populariter grassantibus, veritati sane valde consonum. Itidem, si cum sanguine pituitosi humores mixti sint. Vbi tamen viscidi re crassi fuerint, Lorsan venae sectio eorum crastitiem talentorem augebit: quare eo casu ab alui ductione incipiendum erit. Et ut sum malim proferam, si humores aequalcs inter e sucrint, propone sanguinis mi sionem . deinde aluum deiicias. Si vero inaequales, prius humorem exul, rantem educas, donec ad aequitatem deducant: deinde sanguinem mittas. il me ille. Cuius opinio in hisce propositionibus consistit: Prima, si purgandum valentior bus medicamentis, &sanguis mittendus est, a phlebotomia cu-io rationem exordiri oportet secundum Galeni sententiam. secunda, idem faciendum, ii pituitosi humores cum sanguine fuerint permisti; at si viscidi recrassi, praeponendam purgationem. Postrema, si aequales fuerint alsectus, a vencsectione exordiri; si inaequales, a purgatione oportet. Verum, quia haec opinio nonnullis Medicis haud mediocriter displicet, iueramus hoc loco illorum rationes in medium, ut tandem valeamus in arduo negotio veritatem inue-
Demaeum acarachbmia venarum plenitudini coniuncta, eae uicennahementia, est qua dubitationes es erunt contraeim visionem.
279쪽
,si HORATII A vGENII L I B. VIII.
nil e. In primis obiiciunt contra Avicennam hoc modo: Quem ordinem habet remedium uniuersale ad particulare, eum habet purgatio ad venae sectionem iac qui uniuersalia remedia continuo praecedunt particularia; phlebotomia igitur perpetuo erit praeponenda purgationi. Assumptio verissima est; quod si uidem phlebotomia est uniuersalis vacuatio, ut eam etiam definit Auiccnna:
purgatio vero haud recensetur vacuatio, ex qua omnes humores ducantur. Se cundo argumentantur: In omni curatione regulari ab ea exordiundum est v citatione, quae tutior,&facilior existit vi atqui venae sectio multo tutionatque facilior est purgatione: illa igitur erit semper in opere praeponenda . Maior est v ra ex communi omnium fere Medicorum sententia vi minorem vero deesarauit iori proposci, Galenus libro de phlebotomia aduei sus Erasistrat eos Romae de gentes, & libro secundo de ratione victus in morbis acutis: nos o pluribus eam comprobauimus propositionem libro primo huius t actationis. Tertia illorum ra io sic habet. Inter euacuationes ea debet proponi, quae plures utilitates impartitur; eiuscemodi autem est phlebotomia in relatione ad purgationem; ergo phlebotomia erit praeponenda. Assumptum nemo quidem inficiabitur; quia illi remedio magis incumbendum, ex quo maior utilitas speratur. Minor vero probatur; quia pillebotomia conuenit tam ubi adest multitudo, quamv-bi non adest Galeni testimonio libro quaeito Methodi,capite sexto. At pharin cia conuenit duntaxat in malo succo. Praeterea in hoc reprehendunt, quod odixerit hanc Hippocratis sententiam esse, cum nunquam illi repetierint hoc fuisse ab Hippocrate dictum addideruntque etiam nonnulli, neque Galenum
aliquando pronuncias te, phlebotomiam praemittendam purgationi. Haec P tillima sunt, quae contra Avicennae sententiam obiici solent. Quorum explica sonem incramus.
Di in hac controuersia dicendum it ex ambar intentia, qua
mnes Asilas tenes contra Avicennam dilucidantur.
EX FLic Aetio NpM magnae huius dissieultatis scripturus, operaepretium
me iudicaui facturum, si rem per capita dilucidauerim, sic enim multo facilior euadet explanatio. Morborum igitur nonnulli validissima postulant in dicamenta expurgantia, ut helleborum umimo, colloquintidam, pepli tam atque alia id genus quamplurima: quidam veto contra mitioribus gaudent pta sidiis. itaque proponamus nos aliquando indigere phlebotomia, ac simul valiada purgatione. Tunc semper phiebotomia ent valido medicamento prophnenda. Cuius rei alia in medium ait erri ratio non itotest, nisi quod semper a leuioribus remediis exordiri conuenit(nisi aliquid sit, liuod ordinariam curam di rationem impediat) atque sensim ad validiora fieri progressiis debet. Purg otiosiquidem ficta valido pharmaco multo validior est, dc vehementior, quam sit euacua io tacta per venae lectionem. De qua re Galeni aut horitate multa si-periolabusi bris diximus. Avicennam veto iacinterpretandum esse eius verbanianis si stimum faciunt, quae sic habent: Veluti veratro, de iis validioribus medicamentis. J Atque licet in antiquo contextu dixerit hanc extitille senteni iam H ppo erat: s, tamen in codice nouo aliter a Gratiolo scriptum inueni-ilius, cum dicat: Hoc unum esse ex praeceptis Galeni in commentariis libit de morbis vulgaribus. Affcro nunc locum ex libro sexto Epidemiorum, sectione prima, commentario autem quinto, in quo exponit haec Hippocratis verba: iuuenes veratro purgate, poplitem incidere.J veratro quidem expurgare (in- soquit Galenusi si valde antiquus affectus sit, dcceu vel ibus ivt ita dixerim
extrudendus. Ad huiusmodi enim morbos veratro utimur: venam autem c
dele, ubi saliguis multus, aut crassius in venis abundet. Quod si utrisq; auxiliis idem homo opus habuerit, a venae sectione incipiendum esse notis sinum est. JHaec ille, qui nostram opinionem apertissime confirmat. Idem etiam habetur inlis
280쪽
in libro de renum affectuum dignotione, ae medicatione qui liber licet non sit Galeni, Graeci tamen authoris est, atque ut ego sentio: minime contemnendi. Quae hic dico satis manifestum faciunt aberraile non mediocriter illos, qui dixerunt hoc praeceptum apud Galenum minime inueniri. Certe quod attinet ad Hippocratem, nihil habeo quod asteram pro eonfirmatione huius decreti: nisi dixerimus in iis verbis, libro quarto acutorum. Nam venae sectio in his praeferenda venit,&c. J id explicare voluisse , quod satis rationi consonum est: quia venae sectionem ante purgationem admittit in morbis, in quibuqindigemus utroque remedio. At vero si leuioribus praesidiis expurgantibus i* indigeat aegrotus,haec praeponenda sunt venae sectioni ob eandem causam: nam
phlebotomia illius remedii respectu maius quoddam est remedium. Neque hie aliquid urget obiectio recentioris illius Medici doctissimi, qua demonstrare conatur phlebotomiam pronittendam huic purgationum generi: quando grauis aliquispiam morbus sese offerat, maximumque in mora periculum sit. Quandoquidem aliud est curatio ordinaria, aliud coacta, ut saepe diximus, sermonem habemus de priori, non de posteriori curandi ratione: quemadmodum etiam demonstrauimus ubi de usu clysteriorum tractabamus. atque in prioribus libri Methodi medendi. Praeterea consideranda est plenitudinis. MCcochyiniae quantitas conserendo hosce affectus ad inuicem: nam aliquan. et ido multo maior est cacochymia: aliquando contra maior est plenitudo: non- nunquam sunt ambo aequales affectus. Magis abundante sanguine, quam aliis humotibus a phlebotomia, ut plurimum exordiendum est. Quemadmodum etiam si aequales fuerint: at si exigua fuerit plenitudo, magna vero caco- chimia, tunc utique rationi consonum est ab ipsa purgatione exordiri,quaeso tallis excusabit etiam a phlebotomia. Nam malo succo vacuato per insensibi
lem transpirationem facile poterit plenitudo dis lui: praesertim si fuerit sal
guinis tenuioris, in regione calida, & sicca: De eiuscemodi complicatione locutum fuisse Galenum arbitror, quando dicebat, haud protinus praesente plenitudine accedendum ad venae sectionem, sed satisfacere quibusdam balneum,so aliis frictionem, nonnullis medicamentum digerens, aliis vero purgationem Agebat enim ibi de plenitudine nota, ut in epistolis medicinalibus scripsi adlu lium Pichinum. Hoc etiam animo concipiebat Avicenna, quando dicebat in quarta sectione: Et(ut summatim proseram si humores aequales inter se fue: intpraepone sanguinis millionem deinde aluum deiicias. Si vero inaequales itus humorem exuberantem educas, donec ad aequitatem deducant, deinde sanguinem mittas. J Haec ille. Quoniam vero haec verba dissicilia sunt. V avariis explanatoribus vario modo explicari solent, hic ego asserre conabor in me dium quam meliorem este putem explanationem loci huius. Quamobrem . si nudi succi vitium,& plenitudo fueri ni aequalia, praeponenda venae sectio: s v D ro inaequalitas adfuerit, ita vi cacochymia longe superet m ultitudinem sanguinis, prius humor euincens,&a sanguinis natura distans expurgandus, donec re moto humore faciente inaequalitatem, adsit sola sanguinis abundantia, quae est augmentum humorum veteri seruata proportione, tuncque postea ad venae sectionem erit accedendum, si oportuerit. Propterea ubi in venis adfuerinthii mores admodum crusi, quale est melancholicum excrementum, simul cum aliqua sanguinis abundantia, post praeparationem illius humoris factam includentibus medicamentis detergentibusque, expurgatio tuto admodum deceranetur, postea vero ad venae sectionem accedere oportebit, qui ordo incedendi maximam afferre solet utilitatem, estque incommuni usu omnium practicat
so tium. Haec videtur satis dilucida explanatio loci huius, quicquid dicant alii. Sed quid sibi voluit, quando dicebat Itidem si cum sanguine pituitos humo res mixti sint j quasi quod pituita cacoethymiam non faciat. Respondeo hii.
morum pituitosori nomine intelligendum esse sanguinem pituitosum: nam inter omnes humores pituita dulcisa anguinis natura patum distat: hac in oenis cum sanguine permista non est a venae sectione abstinendum. verum hic