Horatii Augenii ... De ratione curandi per sanguinis missionem libri 17. in duos tomos diuisi quorum prior decem, posterior septem continet ... Cum indice duplici vno capitum, altero rerum copiosissimi

361쪽

vacuatio ipsius sanguinis cum ita multitudine crevit ut vasa distendat,in tumo rem adducat , aut saltem vires aggravet. Alia vero, vehementer flucntis reuuisio, ad eontrariam partem ducendo, ac postea ad proximas, vicinasque deri-uando, cui aliud etiam addamus ex eodem authore, quod causa in uniuersum ob quam venae sectio petitur est, ut vacuetur sanguis, ideoque conueniet eam probe exercem quoniam sanguis cum sit naturae utilis,sanguinem solum vacua. re oportet inutilem sed non quomodocunq; inutilem vacuare decet sed qui si lanulltitudine, ac motu facit negotium. Quamobrem cum haec ita sint, in ingroris sanguinis mistio indicatura magnitudine morbi praesentis, a sanguinis multitudine, aut fluxione procreati. In sanis velo indicatura plenitudine assa tu is digna, vel a morbo magno imminenti a plenitudine causando, si ratione vacua.tionis id voluerimus auxilium administrare. Si autem revulsionem exercere in animo fuerit, hanc indicationem suggeret magnus morbus imminens, aut incipiens a fluxione sanguinis concitatus. Haec quae generatim docuimus & per capita paulo plenius explicentur, atque Galeni vc. bis, ratiotubusque confit-

mentur.

uomodo morbi magnitudo inaec sanguino missionem. Cocon aliud etiam repetere principium, ex quo facile deducemur in com tognitionem eius, quod quaeritur. Est autem eiuscemodi principium ab uno vniam perpetuo indicari, S non plura, simplex, aut compositum . prout fuerit natura eius, quod indicat. Sanguinis emissionem unu quoddam esse praesidium satis constat: at satis non est inuenisse unum esse genere, nisi etiam propria, ac

determinata eius natura innotescat iudicanti naturae proportione respondens. est igitur unum, non detergens. non incidens, non alterans, non unicias. Non repellens, non adstringens, non attrahens,non digerens, non aliquid aliud faciens per se, quam vacuationem, ideo ex vacuatiuis praesidiis unum est, nec quoinodocunq; , nec quodcunq; vacuans, sed sanguinem: ut Galenus hisce ver bis ii quit nono Methodi capite ii. Memineris vero mihi ad ea, quae dicenda sani, sdietiam quorum causa venae sectio petitur. Nam quoniam haec sanguinis vacuai: - di gratia adhibetur,sangitis autem utilis natura est utiq; hanc probe administrari Conueniet sic vi quod inutile naturae emittat.J Haec ille , quae supponenda sunt mihi, ut maxime utilia ad inceptas disputationes. Quod vero unius una sic indicatio idem Galenus asserit lihro nono de Methodo me icndi, cuius verba sic habent capite i 1. Porro una semper est, quae ab ipsa praestatur conferentis indicatio, veluti etiam reliquarum omnium. Nam quicquid pro natura sita

indicat, id unum semper indicabit, ceu quod unam habeat naturam. Atque id unum, si quod indicationem facit,simplex est ipsum quoque simplexerit: sin illud erit compositum, hoc quoq; erit compositum.J ac parum postea diluci- , dioris docti inae gratia repetit & exemplo illustrat, cum ait: sue autem hanc indicent , liue illam, quod simplex est, simplicem quoque indicationem habet: quod non simplex etiam non simplicem, idcirco insuperiotibus semper sim plicem intemperiem simplicem indicationem praebere diximus, veluti in frigiditate caliditatem. Non simplicem vero etiam suggerere indicationem non simplicem, calidam enim siccamq; intemperiem curationem sui per ea, qui refrigerent, & humectent moliendam indicare.J Hactenus Galenus. Positis ergo hisce principiis inquiramus diligenter, quid sit illud unum, quod pro sui natura sanguinis inissionem indicet. Menodotus Empiricus d cebat este solam plenia iudinem , quae vasa respicit . quam syndiomes illa plei horica significabat, cuius op:nionem non admittit Galenus libro quarto de Methodo medendi, capite sexto duplici quidem pol illimum ratione motus: prima est,quod sine plenitudinis affect i interdum sanguinem niataei e oporteat, at in iis contingi,qui ab aliato ceciderunt, aut carnes vehementer contusas habent: quod non modo fit 1

rationalibus Medicis, sed etiam ab ipsis empiricis. Hic remedium adest, i ne na-

362쪽

tura indicante. Nullam profecto plenitudinem quoad vasa supponimus: imo

Nero etia si contraria natura adfuerit, vi cacochymia,inciuscemodi casu sanguinem mitteremus, sola igitur plenitudo non indicat missionem sanguinis: ideo perpera Menodotus in syndrome duntaxat pletliotica seruari hanc indicationem scripsit. Deinde vero alia etiam ratione redarguendus est, nempe quod praesente e luscemodi affectu non semper sanguinem mittimus; nam si indicat illa semper indicabit,ut puta, quae semper suam habeat naturam nec aliquando habeat illam, aliquando non habeat: at vero aliis satisfecit inedia, alii cibi parciatas , alii soluta aluus, vel purgatio, vel frequens balneum: alii sola exercitatio, ab vel multa frictio abunde fuit. Missio vero sanguinis, ne ab ipsis quidem Empiricis, iis, qui ita se habent, necessa io adhibetur. Illud autem, necessario. J adiaditum in oratione fuit,quia quodcunq; indicat: cum pro sui natura eam habeat vim, necessario, ac semper indicabit. Haec prorsiis elisumma reprehensionis

Menodoti Empirici: de qua deinceps in futuris di sputationi us paulo plenius

tractabitnus. Ex quo patet plethoram ipsam vasorum capacitatem respicientem non esse . quod mittendum sanguinem indicet, sed magnitudinem morbi, siquidem semper in morbis magnis dicebat Galenus, nunquam in paruis mittere sanguinem oportet. Haec disputantis Galeni contra hominem Empiricum ruit conclusio: causa vero cur ita senserit,inquirenda. Institutum est hoc ipsum dio remedium , ut dicebamus, ut sanguinem vacuemus. Duobus antem modis fieri potest huiuscemodi vacuatio; vel insensibiliter in aerem digerendo ipsum ut fit a balneo, fotu inunctione digerente, multa frictione, ut fomento, vel sensibiliter ac etiam violent ei aperta scalpello vena, in qua conseruabatur. Prior vacuandi rario sensim fit plerumq; citra naturae iacturam, quae non est plane accomomodata, neq; iussiciens in aegrotis, nec insanis aegrotaturis si magnus morbus inam i neat, posterior semper negotium naturae facit, quia magnu quoddam remedium est, quod vires continuo reddere solet imbecillas: sunt enim interea quae vacuant ex Galeni sententia, duo magna remedia, quorum alterum est venae sectio,ut erum purgatio. Horum neutrum administrari debet, nisi maxi-ic me urgeat af ccius. urget autem,qui magnus est. Hippocraticum hoc principium est ex Aphorismis derivatum in quibus sci ibitur: extremis morbis e

trema remedia optima sunt. quo admonemur oraculo, remedia semper proportionari debere naturae indicanti; ea propter, ut morbus paruus remedium Paruum . mediocris mediocre, sic magnus magnum indicabit. Propterea cautum es sanguinis missionem nunquam in artis operibus exercendam, nisi magnus extiterit morbus. Caeteria in quia cominus iam congrediendum cum vitas

doctis, ut omnia secundum Galeni doctrinam reddant ut dilucida, dico Galenum duobus duntaxat in locis aperte admodum .i quantum ex eius sectione obseruate potui. J dixisse sanguinis missionem indicaria magnitudine morbis e referenda hoc loco sunt huius verba, tanquam institutae disputationis fundamenta. Primus locus est lib. . de Methodo medendi, cap. c. cum ait: Ex quo patet non hoc csse, quod mittendum sanguinem indicat, sed magnitudinem morbi cum virium robore exceptis ab oratioue pueri .J Alter locus non minus dilucidus continetur lib. de rati curandi per sing. misis cap. is .in quo sic habeti Morbi magnitudo cum virium robore primi erant mittendi sanguinis scopi et illo quidem, quae facienda sunt, indicans. Hic tanquam illum non prohibens, quod contraindicare iuniorum Medicorum quidam appellant.J Haec ibi Gai nus, quae sane diligentius perpendenda,ec consideranda sunt. CAp. V. Magnitudinem morbipraesentem, imminentem, viginti pientem incare sanguinis missovem.

HAE C de maenitudine morbi cum iam inuentasnt: quibusdam fortasse videbitur, diliicidnam fuisse cotrouersiam: sed certe longa adhuc restat via, antequam ad ipsum finem accedamus; quam planam, dilucidam, ac ab omni-

363쪽

s 8 HORATII A vGENII DE CvRATIONE

bus tribulis, ac spinis liberam in iuniorum Medicorum M auditorum meorum gratiam reddere conabor. Primum vero illud statuendum est, morbum ni gnum non solum praesentem, sed etiam imminentem, incipientemque fore pro hac indicatione considerandum. Galenus enim primus omnium fuit inuentot indicationis huius, dum libro de ratione curandi per sano missionem cap. nono, in hunc modum scribit: Itaque, si magnum sore morbum expectamus, aut iam praesentem inspiciamus, aut incipientem venam tundemus, virium habita ratione tantum ex ora

tione exceptis pueris.J& parum infra inquit: Definitis itaq; tribus mittendi sanguinis scopis, nempe morbi magnitudine, aut praesente, aut imminente, aetate roilorente, & virium robore extra puerorum aetatem,&c.J Haec ille. Magnitudo igitur morbi praesentis requiritur in iis, qui actu aegrotant, Acqui potissimum aniciuntur morbis ex utram plenitudine, quales potissimu sunt inter febres, quae synochae nuncupantur; imo vero omnes purridae in corporiabus plethoricis aduenientes obstructione a plenitudinegenerata, aut si non generauit eam plenitudo,saltem quil posset gignere in hoc ordine recensenture iam omnes tumores praeter naturam a sanguinis copia proficiscentes , nondum amplius fluente materia. si quidem, ubi fluit adhuc materia, morbus est noti modo praesens, sed etiam simul imminens ob fluxionem. Magnitudo imminens in sanis praecipue locum habet, quoniam cum tentantur illi utras pleni- mtudine,vereamurque ne magnum aliquodpiam ex illius quantitate, & qualitate accidat periculum, expectare non oportet, ac ipsa virtute consentiente, quoad eius fieri potest, citissime ad euitandam,&praecauendam magnitudinem, atq; periculum,uenae sectio debet administrari. Recte autem Galenus dixit imminentem morbum, quia ubi morbus aliquispiam magnus futurus est, nisi proxime immineat, postet fortassis aliquando leuioribus praesidiis remoueri, praesertim inedia, aut cibi parcitate, aut digerentibus pharmacis, sed qui proxime imminet periculo exis ente in mora, leuiora spernens remedia, ea exigit,quae statim liberare possunt. Est igitur cum Galeno concludendum, non solum ubi adsit morbus grauis, sed etiam ubi futurum suspicamur, tempus esse detrahendi scisanguinem; quam rem eleganter ex Hippocrate explicuit hisce verbis: Anteuertit enim Hippocratis doctrina, qua nos docet quaecunque morbis iam praesentibus recte perageremus, melius esse, ut ipsa morbis incipientibus, aut imminentibus anteuertendo faciamus. Quare propositos scopos ad sanos conuertere liceat,siquidem in his sanguinem mittere expedit, ubi nimirum magni alicuius morbi metus imminet.JAtq; haec profecto vera causa est ob quam sanguis mittitur imminente mombo, metus videlicet magnitudinis futurae, qui metus ad agendum impellit. Pet- peram is Menodotus in sola syndioine pletholica seruari venae sectionem inquit. Quia scopi sanguinis detrahendi non complectuntur in se primo, ac prin- ocipaliter solam plenitudinem: sed fientis(inquit Galemis piissionis suspic ionem.

nes enim sanguinem mittimus solum ut vacuemus ipsium sanguine: su a hunc, ut puta succum naturae amicissimum, incorpore conseruari expediret: scd v euamus in aegrotis,ut a morbo liberemus pr sens periculti minitante. Propterea

ruantumuis plenitudo esset multa, nisi immineret ex ea periculum vitae, quod gnificarunt veteres nomine magnitudinis futurae,nunquam sane ad sanguinis missionem accederemus, in sanis sanguis mittitur ob imminentem magnitudinem a sanguinis copia procurandam, ut recte significauit Galenus lib.de curari di rat. per mist sang. cuius verba infra explanabimus; sed cur in oratione addi . tum fuit, magno morbo etiam incipiente sanguinis missionem conuenire Quia somagnitudinis morbi latitudo satis ampla est: etenim interdum aliquis; iam incipiet morbus, qui tunc non habebit prorsus notas omnes exqu sitae magnitudinis, quas parum postea consequetur: Exemplo Galeni hauc rem dilucid mus. Cadat aliquispiam abesto, aut carnes vehementer contusas habeat, hie quidem morbum incipiet magnum contrahere, nempe inflammationem in

364쪽

m. Idem fieri debet iud 'm, ympeiunem, quae nondum ad incrementum ac summum perutae mes cane modum incipientem dicimus morbum, eiusdemoa 'μtur quarto Methodi, cap. s. ac libro de plilebotomis F., e 'n' , ' a Galeno dictum est in Viuscemodi opete iam prTsentem, imminentem, ac incipientem potio .s 'si rum ' mi. gnoueri 'ui magnum, venam incidim , vel ut Deuel , Me '' io vel fluentem sanguinem, seu fluxurum reuellamus,quod sine fieri ab ariti iri, non pot*st, quam ut praeseruemus. Praesenti, authes v Vione sue sit exquisita sue non sit exquisita. Huic quidem suecurrim et mla tum ut quod multum est, inaniamus, tum vi fluorem uel ira et res deducamus, vel ad vicinas derivemus. Ineipiente autem in L parte, M praescruationis de reuulsionis gratiaesui Iod et 2C quax*paulo plenius ac diligentius agitau,. - od*be uri DoC A p. v I. uisu linem misi guim ponitu Meaut tussi rari reac'aprumaei reipsim rumuius

Oranem

plicem ciue intemperiem , quam unam sine milh id' 'stoactu materia, illi succurrere alterationem, tute autem ita ita oti,is ,' ' i' docet Galenus in arte Medi ea ea, si Nosi . . i. ' μ' - m'dum

est, solum de materialibus ino bi, age ei duati Tua II '' non possunt .verum,hoc ipsum qui breue, de aedis uia '' 'io' r

i tiplex apparet. Quia vacuatio quaelibet non debet e Inremis sim Misi inter antiquos arbitrabatur Ateleolides. si ' μ' hy v me

aliquam utilitatem a terre

r c hypotheseos loco habeantuLae . ''m i 'ducit. Quaestio est, an indicatio de mittendo sange sumes uti Teristi i

bo absolute petendam essetanc in rationem. Ego eo sint in i ta gnum determinatae speciei hane habere facultatem. voco deteriinata speciei om

365쪽

sso HORATII AVGENII DE CvRATION n

morbum indicantem venae sectionem , eum duntaxat, qui vel a plenitudino sanguinis. vel ab eiusdem fluxione, vel ab utraque, aut fit, aut factus est, aut imminet. Omnem prorsus alium,quantumuis magnum, excludo morbum. Quia certe absurdum est, aliud vacuari,aliud indicare vacuationem. NouatoreS au- , tem Medici imitatione fortassis Methodicorum,in solis communitatibus inlia rentes, omnem magnitudinem intelligunt. Hanc opinionem olim validissimis rationibus impugnaui,&certe, quantum existimo, eam ipsam etiam expugnaui libro primo tractationis meae, de ratione curandi per sanguinis missionem, a capite quarto usque ad sextum, quas rationes nunc senex confirmo, siquidem

praeclari si mi viri, qui noui me de hoc argu mento scripserunt, haud plane sa- i otisfacere in hac re videntur mihi:etenim vel conniventibus oculis rationes prPtereunt nostras, vel, si quas afferunt, eas non recte, ut sentio, explicant. Cogor tamen cum res ita habent, suppositis, quae ibi scripsi. tum nouas rationes addere, tum diligentius, ac apertius explicare singula, tum denique satisfacere iis, quae pro confirmatione suae opinionis asserunt, quorum eo in libro aut facta mih i mentio non fuit, aut certe explicatio non satis aperte tradita. Ad rem igitur aggredior:atque primum doceo nouatores istos omnino subuertere Methodum a Galeno institutam libro de ratione curandi per sanguinis

missionem, quam Methodum statim proposuit in principio illius libri, cum ita

inquit: to

Qui de missione sanguinis speculantur unum sibi primumque proponunt,

nempe ut quae corporis allectiones vacuatione indigeant considerent. Ac dein de alterum, quaenam ea, quae sanguinis fit detractione: nam multi sunt affectus

qui alia quapiam euacuatione quidem indigeant, sed non sanguinis missione. Tettio post haec ut diiudicent qui innoxie hanc ferre vacuationem possint, quippe cum saepe fiat, ut affectio venae sectionem desideret, caeterum laboranseam ferre nequeat, siue propter aetatem, siue propter anni tempus, siue propter regionis naturam,sive ob os ventriculi vitiatum. Hqc Galenus: quc si vera sunt, duo nobis de hoc argumento,&utramque horum sententiam omnino eue tentia manifestissima faciunt ; quorum alterum est, sanguinis emissionem indi- is cari a morbo magno,quatenus magnus est non posse: cum iis duntaxat ad hanc indicationem suscipiatur, qui a materia,& humore vacuando pendet; immat risis enim sola alteratione, si forte in simplicibus corporibus existat, ut inten peries, vel alia ratione,quae a vacuatione disserat,sanatur. Quis enim tam obtuso esset ingenio, ac in artis operibus tam parum exercitatus, qui in valido mo bo ex simplici, aut frigore, aut calore sanguinem mittere audeat 3 magnus autem erit in hoc genere morbus, si essentiam species, masnus etiam aliquando, si partem laesam. At inueniri non potest magis detestanda opinio, humano suo generi perniciosior, quam in simplicibus omnibus intemperaturis cordis, chrebri, iecinoris&aliarum partium,mittere sanguinem. Iam dogma illud a G1. Oleno,dum contra Erasistrat eos disputaret, non semel reprobatum, quod scilicet in omnibus febribus detestanda est venae sectio, reuiuiscit ex peruerso horum dogmate, quia febris omnis ratione partis laesae magnus morbus est, magnus e iam propter essentiam, quod ut admittere coguntur illi, velint noli ni,sic falsis sinum esse, tum haec ratio conuincit, tum in sequentibus disputationibus circa febrem versanti bus, longe clarius innotescet. Quid de aliis morbis magnis propria essentia, aur ratione partium organicarum dicemus, nempe in numero, in figura: in situ, in quantitate quorum singuli suam habent contrarietatem aphlebotomia non parum dii ferentem e sit igitur haec thesis ab omnibus rati natibus Medicis confirmata, sanguinis emissionem materiam esse remedii sosanguinem vacuantis, neque conuenire, nisi in iis morbis, qui vacuatione s nantur. Huic addo aliud ex eodem authore decretum, quod ut morbi magnitudo audiri debet vacuationem exigentis, dum eam quaerimus naturam, quae indicat: sic neque hoc satisfacere certum est, cum addere oporteat, cum morbum prustare hanc indicatione,qui sanguinis detractione curatur. Absurdu est,

aliud

366쪽

liud vacuationem indicare huius, aut alterius humoris , ab eo quod vacuatur, ut dicebat admirabilis Galenus. Prosequat nur reliqua fundamenti huius Methodi inuel igantes .an G enus ipso in opere praestiterit, quod fere titulo promittit: quae res nouatorum dogma funditus destruet. Duplex in uniuersum affectus est in humoribus,plet hora scilicet,& cacochymia Pleihora vero rursus duplex, quaedam enim, quae vasa respicit, quam Erasistratus vocabat quandoquidem et id est, in infusis per vasa humoribus eonsistit, Mintelligitur: hac, vasa in tumorem attolluntur, ac plurimum intumescunt, alia vero, quo ad vires nuncupatur, in qua licet non adsit tanta humorum copia, rq quanta in alia respiciente vasa, multo tamen maiorem habent, quam ferre polo sint vires, utraquenta sanguinis abundantia, atque utraque multas suscipit dic ferentias ; quaedam enim uniuersalis est, quaedam particularis, quaedam non exacta,quaedam exacta,& exquisita,quqdam omnium humorum quale incre

mentum veteri seruata proportione continet, quaedam inaequale incrementum. Quae diligenter explicata mihi sunt in libro de plenitudine. qui secundus

est meae tractationis de rat.cur.per san. missionem. cacochymia vero id est succus vitiosus multiplex, biliosa, pituitosa, melancholica, mixta, uniuersalis particularis, ut explicui libro primo de ratione purgandi. in omnibus itaque istis modo propositis, inquit Galenus) infestantium, tum humorum tum vaporuma Ueuacuationes a paethematis, id est, passionibus hominem liberant, non tamen

vena secta prorsus est opus, sed suscit purgatio, frictio, balneum , de munetio

cum digerente medicamine. Ergo qui vena incisa iuuentur affectus, deinceps dicamus. Ex utraque plenitudine, magna interdum imminere solent pericula cum modum excesserit: nam quae vires respicit, facile in putredinem incidit, sedae nonnunquam prius quam putrescere incipiat, sanguinis multitudo in partem aliquam consestim decumbens, aut prorsus eam extinxit, ut actio interiret, aut certe non contemnendam noxam inflixit. Nam hoc pacto apoplexiae pro ueniunt, multo nimirum sanguine in principium confestim incumbente, nam ubi in aliam partem praeceps ruit, tumorem ibi praeter naturam efficit, ut phle-3Qgmone aut exquisitum, aut spurium. Quae vero vasorum respicit cauitate plenitudo sanguinis, non his modo obnoxia solet esse affectibus, sed etiam praeci- .pue vasorum obstruit orificia, ac nimium distendendo vasa rumpit, ac aperit, caloremque naturalem plerumque sui focat: anteaquam igitur magnum aliquod malum incorpore committat, utramque multitudinem, quoad eius fieri potest, citissime vacuaretentabimus, atque in ea quae vasa respicit, viribus exis hentibus validis statim incidenda est vena, imo vero etiam de in alia, quae ad facultates dicitur, modo tamen vires valeant: videas igitur quam magnitudinem Galenus morbi desiderat pro hac indicatione exequenda. vetum, non

solum in uniuersali plenitudine id obseruandum est. sed etiam in particulari v. o bi quispiam exempli causa, in thoracis, pulmonisque partibus eam sortitus sic

structuram corporis, ut pauculo plus collecto sanguine protinus, aut vasis alicuius osculum reseretur, aut rumpatur vas ipsum: etiam si nulluin etiamnum in corpore symptoma extiterit, ineunte vere sanguinem mittere expedit: atque omnino idem faciundum est in iis, qui obnoxii sunt pleuritidi perii ne umoniae, anginae, articulorum doloribus, aliisque eius generis morbis, quos sanguis in partibus adauctus creare solet: prudentis enim Medici munus est, non expectata inuasione morborum, opportuno tempore, quale potissimum vernum, Mautumnale censetur, praecauere, manus adhibendo ad utrices. Atque ita conclusit Galenus, in omnibus morbis quos facit plenitudo, vel quo ad vasa, velso quo ad vires, saluberrimam esse millionem sanguinis. Verum, quia posset aliquispiam dubitare, an ita conueniat in morbis plethoricis ut nunquam sine plenitudine sit expediens sanguinem mittere, videbatur enim ita sentiendum, quod in asserui vitiosii succi negauerit mistionem sanguinis: huic ipsi voluit saxi facere quaestioni, dicens, etiam sine plenitudine conuenire interdum rem dium: sed non invise tua succis vitiosis genito: quem superius excluserat: at

367쪽

ssi HORATII AUGENII DE CvRATIONE

lum in ipso. qui fiebat a fluxione sanguinis, idcirco inquit: Porro, non solum 6bi adest plenitudo, sue ea ut ad vires sit, siue mirifice prodest venae sectio, verum etiam citra plenitudinem initio phlegmones, quae cum propter ictum, aut pios ter dolorem, aut putium debilitatem prouenit i quippe cum dolor sanguinem ad sese trahat. Ac saepe partium debilitas phlegmonem, absque

eo ut in corpore plenitudo sit procreet conuenire autem tunc sanguinis missi

nem ratione reuulsionis adeo certum est in medendi Methodo de Galeni potis. simum doctrina exercitatis, ut qui de hac re ambigat, vere coecum,& sine iudicio putauerim. Axioma est Medicum, cuius Galenus passim meminit in libris de Methodo medendi, potissimurn in eo, quem scripsit de venae sectione, inci a opientes phlegmonas revulsione vacuandas: quae non inueteratae iam sint ex ipsis, si fieri potest, affectis partibus, quod si nequeat, saltem ex vicinis. Etenim

in incipientibus auertere, quod influit, expedit, quocirca, qui in guttii re, Marteria graui torquetur inflammatione, huic in principio quidem secta in cubito vena, post principium autem sub ipsa lingua, magnifice prodest, incisis vid licet venis, quae sub ea sunt, ambabus. Ergo reuulsionis gratia in principio inflammationum omnium, quae magnae sint etiam si plenitudo non adsit, ctplurimum vero non adest, cum inflammatio fit, non ab internis occasionibus , sed ab externis manifestis scausis venae sectio salubriter adhibetur. Neq; solum in hoc aifectu, sed etiam in fluore sanguinis extra corpus, ut ex utero, ex mariscis, toex naribus, ex vulnere, venam incidemus: de quo Galenus hoc modo locutus est: Secare in cubito venam si ex dextra nare proi umpat sanguis in brachio de tro : sn ex at era, in sinistro, quae medendi ratio admodum ceria ac salutaris, stamul cum iis, quae proxime diximus, Menodoti opinionem conuincit, quipi tabat plethoricam vocatam syndromen hoc remedium semper indicare. H cienus in sanis, ta in aegrotis demonstratum mihi fuit, magnitudine morbi perse&absolute sumptam, non indicare sanguinis missionem, sed magnum dumtaxat remedium generatim; quod vero ad hanc indicationem auxilium proponiturn de quo controuersia est, magnum cum sit, tale esse non debet solum genere, sed specie, ut ab aliis distinguitur, quae aliis affectibus conueniunt,ma- sognis praesidiis, idcirco opusest,aliquam naturam magis specificam addere in gnitudini morbi qua ad huiusmodi indicationem limitetur. Eiuscemodi natumram consideranti mihi, omniaque ad naturam indicationis pertinentia accur te perpendenti: alia non occurrit, quam, si cum illa niungamus plenitudinis affectum, atque sanguinis motum. Quoniam magnus morbus a multitudine sanguinis aut praesens aut futurus seu imminens, aut incipiens. Sempergen rotum hoc indicabit praesidium vacuationis causa institutum. Sanguinis vero motus siue praesens, siue futurus, quomodocunq; is moueatur, aut intra Co pus inflammationem facturus, aut extra corpus per quamcunque viam, sue a

causis internis, siue externis originem duxerit, modo periculumst de magno oat sectu, qui proxime immineat, gratia reuulsionis, indicat semper venae secti nem. De Galeni Methodo instituta libro de ratione curandi per missionem sanguinis haec satis. Quam vero consona sit uniuersali Methodo, docuimus nos ra tractatione, capite scilicet quinto libri primi, atque etiam docebimus

postea, cum examinabimus, quae recentioribus quibusdam aetatis nostrae M dicis perperam de indicatione magnitudinis morbi, eiusque disserentia a mo bo excogitata sunt. Nunc vero a proposito non discedens argumento, Hippocratis etiam doctrinam a nouatoribuq hisce sit buerti ostendamus: iudicabit arbitror, unusquisque ex iis, quanti facienda sit noua haec secta, noua, ut ita dicam, Methodica: cum ad illius exemplar, quam Thest luscondidit, non soGaleni modo ,sed etiam Hippocratis doctrinam funditus euertat. De pleuritide agamus. Magnus est affectus, atq; cum fomentis rite administratis non cessent. Hippocrates vult accedendum esse ad sanguinis missionem, aut purgatio nem. laesierim causam, cur modo illo uti velit remedio: Scio responsuros, venae sectionem adhibere Hippocratem inflammatione occupante superiores costas:

368쪽

PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. I. j j

costas: purgatione autem, inferiorem inuat lente: hic ego non discedo a Galeni explanatione, quia licet aliud sentiam de Hippocratis mente ut dictum mihi fuit libro secundo epistolarum medicinalium tomi secundi, epistola prima: tamen , quia disputo cum iis, qui Galeno adhaerent, opus est nos conuenire in principio: at id non videtur rationi consonum, si horum opinionem sequamur, quia semper debuisset consulere Hippocrates venae sectionem morbo scilicet existente magno, &periculoso, tam si infimas, quam si aut medias, aut supremas partes occupet. Exhibet tamen peplium, ac helleborum descendente affectu, secat venam ascendente. in utraq; dispositione vires valent, ut puta quae io vehemens ferant remedium utroq; genere. Expedit considerare,quid respondeant. In eo ait echi materiam turgentem significasse Hippocratem statuunt, eo quod moueatur a thorace ad ipsa hypochondria exitum quaerens, quq sunt infra septum transuersum. Quoniam vero Galenus in eo commentatio dicit venae sectionem in eo casu longe tutiore existere, licet purgatio sit melior,co tendunt in materia turgente secundum Galeni sententiam utilem esse phleb tomiam : atque ita putant sese extricare posse ab hoc nodo. Ego vero nolo hic cum illis disputare, an re ipsa materiam turgentem intelligat Hippocrates quia in fine libri tertii, ae in principio quarti de ratione purgandi, quam turpiter in hac materia aberrauerint, dumonstratum fuit, ac demonstrabitur etiam libroto septimo harum disputationum: quod autem praetermittere hic non possum est, explanationem eiuscemodi non conuenire verbis Galeni, qui locum illum in terpretatur de pleuritide occupante octo infeliores costas, proptereaq; dol rem extendi non solurn us p ad diaphragma, quod membrana eadem subcingens costas, septi transuersi ambiens superficiem,sed etiam consensus causa dolorem extendi infra septum transuersum, at nulla quidem pleuritis fit a materia turgente, alioquin omnis phlegmon ab eadem fieret, si quae a Galeno scribuntur in decimo, ae undecimo commentario diligenter considerantur,profecto nullum verbum inueniri potest, quod faueat huic de humorum turgentia opinioni: pluribus agerem . nisi constaret id perquam verum existere,& nemi-3o nem hactenus in Galeni doctrina exercitatum alium sensum verborum illius dedisse. Fuisset (nisi fallor illorum officium demonstrare, quam confingunt explanationem ad eum locum, Galeni extitisse inuentum, quod cum illi non effecerint, admiror equidem, quomodo de Galeni sententia contendant in materia turgente phlebotomiam aliquando titto exerceri poisse; diligentius agam parum postea. Ego autem urgeo sic: Pleuritis illa descendens morbus es imagnus ex Galeno quia pepli uinae helleborum, ac litera di acoloquintidos e hibetur, valent is ipsae vires. non igitur ex Hippocrate absolute magnus ino bus hoc indicat remedium. Praeterea statuamus magnitudinem morbi cunivirium robore scopum esse indifferentem ad venae sectionem, purgationem- o que, ut a Galeno fuit demonstratum libro quarto de Methodo medendi, capitulo sexto,cum ait: Nunc illud docere volo, tum ipsam morbi siue vim,siue magnitudinem appellare velis pro indicatrice quadam sanguinis detrahendi, vel purgationis adhibendae statuendam esse; tum vero Hippocratem omnium primum, quosnouerim, indicationem adinvenisse.J Quam rem dixerat idem author paria in stipi a admodum euidenter. Verba illius habent hoc modo: Sed sicut mulio sang linis vel propter ipsius abundantiam, vel pri,pter morbi m gnitudinem, ita & purgati o& propter abundantiam alterius cuiuspiam succi,& propter vim morbi adllabetur.Jrutius. Hippocrates etiam morbi magnitudinem ad purgationis indicationem con siderat.JQuaecum ita sint filial eos cnso dunt dogmatis huius falsitatem. Siquidem nequit indicare unum semper, ac

necessurio, quod indi Nereiner sese habet ad duo diuersi generis praesidia , sed

de huius rationis vi loquemur infra, quam etiam usurpauimus libro nostro demissione sanguinis. Praeterea praeceptum Hippocratis de praeseruandis corpori- Axius a periculoiis de magnis imminentibus morbis, omnino superuacaneutrix diet eur, ut puta quod secernain vere,ac autumno vacuandum, aut purgatio

369쪽

s s HORATII A vGENII DE CvRATIONE

ne aut venae sectione. Omnes enim sola venae sectione praeseruarentur; quia magnitudo morbi generatim sumpta semper sanguinis detractionem indicat: iam vires nedum validae, sed in sanis aegrotaturis longe validiores, quam inmgrotis: moibus periculosus ac magnus imminet; quid igitur impedimento esse potest, quin omnes sanguinis emissione praeseruenturi quae ind:gentia alterius indicationis de purgandis corporibus E cur quaeso senex venerandus, qui primus rationalis Methodi praecepta dedit, alternatim locutus est 3 Eam certe a ferre debemus causam, quam in eo commentario atque libro de ratione curandi per sanguinis missionem, & quarto de Methodo medendi, ut passim alibi Galenus affert, nempe purgatione utendum, si vitiosis succis corpii; fuerit re- ictaitum : mittendum sanguinem, si plenitudo morbum sit ei sectura: ac ita adhibendam tale huiuscemodi distinctionern semper, ubi de corporum vacuatione fit mentio: quemadmodum etiam huius ipsius imitatione Galenus fecit libro quarto de Methodo medendi, cuius verba non piguit afferre in principio capitis huius, quae licet apud alios notissima sint, non tamen fortassis videmur eius.

modi istis, qui magnitudinem morbi absolute ac generatim consideratam indieare sanguinis missionem dicunt, ac nullam de caetero adhiberi debere distinctionem profitentur.Sed cur qu so ibi distingitendum esse dicit humorum affectum Z ae cui distinctionem hanc facit, si sola sufficit magnitudo F Dixit e iam in Aphori sinis quod me alibi scripsisse memini, in vehementissimis dolori- tobus nullum maius inueniri praesidium, quam vacuare usq; ad animi deliquium,

ad tibii a distinctione, an purgare, an autem venam incidere oporteat.quemadmodumsdripsit in libro de venae sectione. Est autem locus eo in libro duplex: v-nus in capite septimo, alius in cap. S. Ecce igitur Galenum nunquam sola morbi in ignitudine fuisse contentum, sed distinxisse humorum assectum, ac pro horum varietate vacuasse. Quoniam itaq; abunde demonstratum mihi fuit, ii ram Medico i iam opinionem subitertere Methodum a Galeno institutam libro de ratione curandi per sanguinis missionem, atq; H ppocratis praecepta penitus contemnere, ad aliorum,quae consequuntur, explanationem aggrediamur. . .

Dubitationes, quaecentra opinionem nostram ab aliis asseruntur. SED contra opinionem nostram multa obiici consueuerunt, quorum M p .cissima &summa sunt haec. Primum quod ubi sanguinis nulla sit redundantia. Sed una duntaxat mala qualitas faciat morbum, sanguinis missio secundum Galeni placita utiliter administratur, etiam si alii delint scopi: illius verba hie , afferenda sunt ex libro nono de Methodo medendi cap. ii. quae ut referunt ii, quibus clam disputamus, hoc modo habent: Quoniam venae sectio sanguinis vacuatio est, Sc utilis naturae est sanguis, oportet sane recte ipsam administra te

inutilem naturae vacuando. Fit autem sanguis naturae in ut lis bifariam; vel cum propriam exacte non seruat qualitatem : vel nimis crescit multitudine: ac

in iis quidem missio sanguinis utilis est A: c. Deinde idem ex Avicennae verbis confirmant, qui in quarta sectione primi libri, capite vigesimo in hunc modum scribit: Unusquis is eoi una phlebotom tur, aut propter sanguinis multitudinem, aut propteri plaus malitiam, aut propter virumque.v rgent etiam ex Galeno octauo libro de Methodo medendi capite quarto, ubi agens de fibre ephemera ex obstructione ab humoribus viscidis,&crasi sprocreata, sanguinis missionem admittit, etiam si plenitudinis signa non ad. so

sint

Praeterea sanguine immoderate fluente ex natibus, ex utero, ex haemo rhoidibus venae sectio salubriter exercetur, tuncque constat nullis omnino ad

elle plenitudinis indicium, immo non prorsus omnia in eo ipso casu inueniri

contraria.

370쪽

PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. I. m

Amplius in tertio Epidemiorum, sectione prima, textu primo, Circa his o- riam Pythionis d grediuntur,&pos Equam ornatissimis vcrbis S multa exclamatione, pers cram certe, ac lut ego sentio: citra omnem probabilitatem, ac necessitate, usi sunt, ostendunt ex verbis Galeni in commentatoria illius historia, urgentibus magnis morbis, semper ex Hippocratis consuetudine mittendum esse sanguinein, eo quod morbus Pydaionis crat periclitosas, at o Galenus nullam incrationem faciat plenitudinis, velit is sanguinis missionem ob solam magnitudinem morbi fuisse necessariam Pos renuo etiam obiiciunt nobis duas illas Galeni rationes, quibus usus esst quarto de Methodo medendi, capite sex- io to, aduersus Metrodotum Empiricum, sanguinis missionem indicari aptet horicasyndrome contendentem. H c quidem illi,e X quibus conficiunt magnum morbum indicare venae sectionem tam si a pleni cudine duxerit originem quam si a cacochymia, Nasola qualitate,ac vitio sanguinis proficiscatur. Qtiae sane,

quoniam nullius esse momenti arbitror, afferenda in medium explicatio eth, praesertim,quia periculum est ne incauta iuvemus illorum auctoritate decepta,

malam hanc,& humano geneti perniciosam opinionem imbibat. C A P. VIII.

Propositaream dubitationum explicatio, examinatio loci Caleni libransnode et o Methuam endi, capite Acima.PR i M us omnium locus Galeni undecimo capite libri noni de Methodo

medendi , examinandus est: speramusque facile ostensuros eum ipsium nostram opinionem non modo non reprobare, sed etiam illi maximam addere co- firmationem Quia vero explananda sunt Galeni verba, praestat pro thesi disputationis nostrae, ea hic adscribere omnium Graecorum codicum fide colafirmata longe secus quam ab illis proponatur. Series igitur verbotu Galeni sic habet: Memineris vero mihi ad ea, quae dicenda sunt, quorum causa venae sectio petitur. Nam quoniam haec sanguinis vacuandi causa adhibetur sanguis au-3o tem utilis naturae est, utique probe hanc administrari comaeniet: ut quod inutile naturae sit emittat. I it autem sanguis naturae mutilis bi triam, vel, cum propriam qualitatem ad unguem non seruat, nec amplius nutrire, sicut prius, cum utilis esset, potest: vel ita multitudine crevit, ut aut vires premat,aut eum venas,

tum arterias vel distendat, vel findat, vel obstruat. Ac in his quidem missio sanguinis utilis est, ceu vacuantium praesidiorum una: in aliis ceu quod humorum vehementiorem impetum ad diuersam partem euocet, vel per propinqua

derivet.J Haec ille.

Popositum Galeni fuit explanare seopos, qui in sanguinis detractione seruandi sunt: propterea agens de synocho non putrida dicebat, saluberi imam o esse venae scitionc, quod eam ipsam tum morbus postulet, tum vires etiam admittant: in iis enim continentibus febribus, quae ex meatuum isti patione contingunt, cum sit plerum 3 valida virtus, citra periculum vacuatio adhibetur. iii aliis vero morbis maxime est periculosa, veluti si forte incidit in corruptelam humorum; de qua mentione Galenus facit, ut omnes mittendi sanguinis indicationes ex eo libro prosequamur; tanos hic si immani sententiae illius recens bimus. quia de intelligentiae contextos proposui, &dilucida: ioni quaestionis institutae plurimum conducit. Catisa igitur propter quam suspecta est vacua- ito per sanguinis inlisionem, ubi sunt humores corrupti, es quod victus ipsa non fert plerumque eiuscemodi vacuationem. Etenim quod corruptum est,so id alien ima natura cum iit, nutrite quidem non potest, nec alias corpori utilitates praestate, quemadmodum antea faciebat, quod vero tale est id prorsus sese auserendum dictat. Si igitur cum viribus imbecillis corruptela humorum in- cidit, utique quod assectus remedium ell, id cum virtutis custodia pugnat: si quidem a stectus vacuandum esse praecipit ido vel incisa vena, vel purgatione: harum autem neutrum serent imbecillae vir es. Quid igitur in liac ipsa dubit L i