Horatii Augenii ... De ratione curandi per sanguinis missionem libri 17. in duos tomos diuisi quorum prior decem, posterior septem continet ... Cum indice duplici vno capitum, altero rerum copiosissimi

391쪽

s s HORATII A vGENII DE CvRATIONE

per intermedias dii ferentias ad alias minus communes,& ab iis ad proprias per

ueniendum.

Progressus igitur hic indicationibus inuestigandis ad medendi Methodum

proprie pertinere, hancque semper Galenum, praesertim vero in constituenda medendi Methodo obseruasse constat. Nam fratim iactis uniuersalibus fundamentis in duobus prioribus libris, incipit in tertio docere uniuersalem, ac certe primam indicationem, quam suggerit morbi natura; cum absurdum sit aliud esse, quod curandi rationem praescribat, aliud, quod curetur. Est autem eiu e- . modi indicatio ablatio morbi, quae tamen indicatio,vtest prima omnium,&initium indicationum, a quo excitatur Medicus ad aliorum, quae vulgo incogni. iota sunt, inuentionem : sic quidem non est ars tota, neque magna eius pars Ddomnium minima. Siquidem Methodici in suis communitatibus inhaerentes, no lebant aliud inuestigari ab eo, quod erat commune: atrationales Medici non quiescunt in communi contrarietate, sed ad particularem accedunt ac indiuiduam quae amplius recipere sectionem non possit; statuunt muniuscuiusq; mor. bi propriam ei se contrarietatem, ut Galenus dicebat lib. 1 i. Methodi medendi, capite secundo, propterea inuestigandum,quid singuli morbi dictent,ut exempli gratia: soluta unitas unitionem postulat,intemper es alterationem magniti eo paruitatem: ac alia sigillatim omnia suum contrarium, non generatim quidem .sed proprium, atque determinatum : quia, ut recte dicebat Aristoteles, non fit actio a quocunque in quodcunq; , sed a determinato contrario in deter minatum contrarium. sanatio autem ipsa quaedam est actio facta a contrariis, via remediis ipfs in contrarium affectiam, nempe in morbum: ostenderem ego

pluribus hane esse veram medendi Methodum, si habere atquam dissicultatem suspicaret, ideoque sit mihi hoc suppositum; Methodum medendi is ei ex

indicationibus, exordiendumq; ex communibus, ae primis, ac per medias dic ferentias perueniendum ad ultimas, ac indiuiduas in eodem genere. Haud ab re additum fuit in eodem genere: quia non potest fieri recta inuestigatio iudicationum, si de genere in genus transcendamusmec potest fieri curatio morborum nisi propriam inueniamus in eo genere contrarietate: statuito luxationem 3 oadesse crurum huius contrarium determinatum non est alteratio, quae calido sic .ffigido, laumido, sicco, sed repositio, dc recta constiturio articulorum in loco suo, nec potes quispiam sanare illam particulam alterando, imo vero si quis piam ita tentaret, dubio omni procul ludibrio foret omnibus. Statuito summam plenitudinem ,qualem in bono athletarum habitu sibi proponit Hippo

crates, huius contrarium erit summa inanitio.Quis ad tantam veniret dem ei tiam, ut huic aut summam caliditatem aut frigiditatem opponat 3 aut vilionem,

aut membri amputationem, aut aliud eiusdem generis quidpiami lias semper in eodem genere inueniri debet contrarietas determinata. Dicet fortast equis piam in morbis non complicatis nullam facere dissicultatem, quod diximus: Dat si complicati fuerunt, pro varietate affectuum variae debent inueniri indic tiones, at iis affectus fuerint contrarii, contrarias indicationes adhibere expedit : ut exempli gratia, febris echydropis. Quamobrem hic, velimus nolimus,

pus est de genere in genus transcendere. Sed qui hoc modo dubitat, non recte astequitur quod dicimus; id vero prositemur, siue aifectus existant simplices, si

ue complicati, sem per indicationum inuentionem fieri debere in suo genete: si duo sunt affectus in his duobus fieri inuestigationem in unoquoq; seorsum et dem obseruata Methodo, siq; contrarii sint a Fectus habebunt etiam contrarias indicationes, quibus ex arte inuentis postea miliarum executione iudicium adhibere debet Medicus, ea eligendo remedia, quae magis urgenti indicatione sorespondeant, aliis interim minime neglectis, iuxta Methodum a Galeno saepe explicatam. Haec aptemur nostrae disputationi.Quaellio est, an indicatio sumpta

a magnitudine morbi in eo quod magis ac minus duntaxat, an autem essentialiter differat ab indicatione quam suggerit morbus magnus. Hic inquam istandum est in proprio genere, hoc modo, an scilicet indicatio magnitudinis ino

392쪽

PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. Ita bre

bi differat ab indicatione eius morbi cuius est magnitudo. Absurdum enim e set considerare magnitudinem morbi in alio genere, quam in eo cuius est magnitudo imo vero, virectius dicam, non potest alio modo inteste tu concipi eiusmodi quaestio, nam qui dicit magnitudinem morbi, hic supponat morbum necesse est, cui addita sit tanquam differentia magnitudo, aut paruitas. His igi- istin hunc modum statutis positisque principiis, ipsam disputationem aggre-

agnitudinem morti per indicare magnum auxilium. QUEMADMODvM morbus generatim remedium, atque sui ablationem

indicat, sic paruum morbum,ac magnum, paruum magnumque prominatura insinuare dicimus remedium. Sed hactenus solum fere initium in die tionum habemus, nisii enim ulterius progrediamur, similes erimus Methodicis .iurin solis communitatibus consistebant, a quibus quam deceat maxime ractionales abesse Medicos,Galeni monumenta apertissime testantur. Hoc fundamentum ab Hippocrate inuentum, ac inter Aphoristicas positum dictiones.cum dicebat, extremis morbis extrema remedia optima sunt, distinctione a fixo hibita, generi humano fit utilissimum, citra distinctionem, perniciosissimum euadit. Magna remedia multa sunt, vitio, amputatio membri, frigidae potus,

narcoticorum usus, vacuatio viis ad animi deliquium, aut veme sectione, aut forti pharmaco administrata, vehemens calor, magnum frigus at c

curiosius prosequar, aliasere sexcenta ei uidem generi ' Cum igitu leutius

magnum morbum indicare magnum praesidium,aut in uniuersum de omnis quimur materia, aut de aliquas de omni loqui non possumus, quia cum de remedii sanantis natura loquimur, opus est propriam dc determinatam habere contrarietatem cum eo morbo, qui curandus est; at omnia eiuscemodi contrarie. tatem non habent, inquirenda est igitur natura propria morbi magni, quae v-num magnum, non alia postulet remedia, ne promiscue, inutiliterque, imo vero periculose omnia omnibus administrentur aegrotis remedia contraria. Sed ne de singulis loquamur (non enim id nostrae tractationis postulat propositum Jmspicere oportet, qui morbi vacuationem exigant, dc qui venae sectione aut purgatione sanentur: quandoquidem haec duo magna remedia sunt in vacuationum genere, venae sectio semper, purgatio nonnunquam, ut dicebat Gai nus libro secundo Aphoriccom. 2'. Generatim omnis morbus, qui a materia fit, vacuationem illius indicat, suestilla materia malus succus, boam au Graeci vocant, suesanguinis multitudo, quam ' h. imbire appellitant, ut Galenus ex propos, O,libro de venae sectione, capite . Atinuento inpo vacua otionis, non protinus aut purgandum , aut singuis mittendus ex sed interdum iunicit purgatio, interdum venae sectio, interdum administrari debet virumque, interdum etiam Duiora vacuationii genera lassiciunt, vel quod virtus validiora non ferat, vel quod ipsitus non postulet morbi natura, ut idem auctortuna ibi, tum quarto Methodi medendi dicebat: Propterea ubi morbus seis otteri magnus, quia materia ducat originem, cum alterutrum adhiberi debeat remedium, distinctionem afferre oportet, an unum, an aliud conueniat, ut admirabilis Galenus libro primo Aphoriccom. 1 f. & libro de venae sectione demonstrauit, capite octauo. Iam igitur videant, quomodo indicatio sumnta 1 magnitudine morbi, ab indicatione sumpta a morbo, cuius est magnitudo di so teri: solum in eo quod magis, ac minus. Materialis morbus postulat vacuationem, exiguus morbus a materia exiguam vacuatione, magnus vero maenam. at vacuatio a vacuatione magna & parua differunt in eo quod magis ac minus s

in sumina, indicatio motbi magni semper est cum indicatione propriit motb: connexa, sola intensione ab illo sterra

393쪽

misionem aut purgationem.

P Ri M v M quidem, si morbi magnitudo generatim sumpta, per se indicat

purgationem, aut venae sectionem , omnis magnitudo aut utramque, aut alterutram indicaret. Atqui hoc omnino falsum esse, ipsa ostendit inductio facta circa omnem magnitudinem morbi, a Galeno quarto de Methodo medendi propositam. Sit magnus morbus ratione praestantiae partis, vi in cerebro, co de, iecinore omnis harum partium morbus, quicunq; sit, sanabitur aut purga- iotione, aut venae sectione ut infiniti propemodum sunt,qui neutrum exigunt. Omnem certe superat absurditatem dicere, cerebri mox bos omnes, cordis. & i cmoris omnes alterutrum ex hisce remedus, aut utrumq; postulare. Deinde v g t, quod nobilitas &praestantia partis, quantum sit merito sui, nihil aliud ex propria indicare potest natura, quam conseruationem propriae substantiae. cuine P maxime utiles sint vitae, atque a Galeno appellentur principia: imo ab illis facultates praecipuae dependeant corpus uniuersum gubernantes, litisque ipsas conseruare, sit con seruare vitam, ut Galenus ait libro nono de Mithodom dendi. Porro, pugnate diametro haec indicatio cum ea, quae facitationis ci enam quae vacuant per se, ac propita ratione, imbecillas teddunt facultates. ut m Galenus dicebat libro secundo de ratione victus in morbis acui s. Coninae Dia- rio quadragesimoquarto. Ergo indicatio vacuationis in parte nobili, vel accidit propter nobilitatem illius, vel propter moi in , ob nob. IVatem non conuenire iam diximus; ob morbum veto qualemcunq; hanc si ggeli indicatio- nem adeo falsum esst, quam quod falsiissimum. Amplius rhoibum considerat.*in sua es lentia magnum, affirmare audeo non adesse indicationem venae sceitc- nis aut purgationis. Nam inter ipsas intemperies calidas nulla maior, febre; at quis aliquando tam peruerso erit iudicio praeditus, qui audeat in omni febremittere sanguinem 3 qui audeat decretum Erasistrateorum Romae degentium denuo reuocare, a Galeno reprehensumi qui audeat non Calenum modo, sed omnes Medicos de febrium curationibus scribentes, tam aperte redat

guete Quis in magna intemperie frigida, humida,&sicca, audeat dicere, vi

g re indicationem vacuationis pervenae sectionem, aut purgationem 3 Quis coii fundere decreta nostrorum patrum, imo peruertere totam rationalium Medicorum artem audebit Quae ista sunt, inquies, decreta Alterandum, inquam, in intemperie simplicis vacuandum re alterandum in ea, quae curn materia consistit: ita profecto vides, hanc sectam confundere artem totam a Galeno, maioribusque nostris institutam. Quid dicam de magnitudine motabi. ratione cacoethiae 3 an concedendum in hac adesse indicationem de alter tra vacuatione 3 minime vero concedam, quia,quod unum semper suapte na ora indicat, id alterutrum indicare non potest: cacoethia proprie oppositam illi,

ac determinatam bonitatem indicat. vi vero cum cacochymia interdum confunditur, solam purgationem sanguinis autem illi oncm,quod ad suam per naturam, nunquam indicat. Dicet fortas te quispiam, Calenum dixisse,

prium suggeri indicationem a magnitudine morbi; hanc vero solum este devacuando coi pote, aut per venae sectionem, aut purgationem. Huic dubitationi occurrens, dico, recte Galenum dixisse propriam a magnitudine sumi indic tionein sed docebo postea, quomodo locu hic debeat explicari, nunc soluin contendo illis ostendere, eam auctorem nunquam somniaste propi iam indic tionem magnitudinis morbi se in uni iter sum ac generatim sumptam, ut illidi socere, ac suis scriptis sumere, videntur mihi mutete desecanda vena, aut de purgando corpore. Omnis indicatio sumitur a natura indicante. Haec propriam- dicatio cit: naturam igitur habebit proprie indicantem. Scio, illos hanc mihi daturos demonstrationem. Tunc interrogemus, quae tu propria haec natura A-

dicans alterutrum remedium t erit ne mi bus, ut morbus, vel morbus, x tilia-

394쪽

PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. II. 3 3

gruas, vel morbus specifice sumptus non quidem ut morbus, quia sui ablat o nem duntaxat atque remedium insinuat, Galeni testimonio, libro tertio de Methodo medendi, immo etiam communi animi notione sic demonstrante, non ut magnus,quia hic solum magnum aliquodpiam remedium, non hoc aut illud specince indicare potest Ergo si magnitudo morbi propriam indicatione promit debet esse propria,determinata, ac specifica:minime uniue rsaliter sumpta. Alioquin axioma destruetur medicum, a Galeno propositum tum libro de ptima secta ad Trasibulum, tum nono Methodi mededi, capite ix . nempe quod ab uno unum perpetuo indicatur, & non plura, simplex aut compositum,proutio fuerit natura eius quod indicat,siverimplex siue composita Sed fient haec longe dilucidiora in sequentibus. C, p. v. sicatione um tam a magnitudine morbidissem ab indicat ne m

a morbo in eo quodmetu ummu .

IA M cominus congrediamur cum illis i quod ut facere commodius valeamus, perpendamus rationes, quibus moti in hanc opinionem peruenerunt: videntur autem mihi omnes originem habere ex intelligentia verborum G xo leni, quae tum pro variis morbis curandis, tum speciatim pro curatione viceram asteri. Examinare conuenit singula diligenter, ut constet omnibus adeo

absardam opinionem existere, quam quod absurdissimam. Primo igitur loco de Galeni sententia id equidem dico, & profiteor, nunquam in eius libris inueniri scriptum,indicationem sumptam a magnitudine morbi,disterre ab inducatione sumpta a morbo magno secundum essentiam: neque in eo capite sexto id ipsum dixisse, ut illi profitentur: solum habet, Indicationem magnitudinis morbi illius, de quo ibi ex hypothesi agebat, indicare aut venae sectionem, aut purgationem.Deinde in ultimis fere verbis,eiusde capitis ait: Quod magnitudo morbi interdum propriam indicationem habet ab indicatione viceris distin-3 o ctam,quae conclusio Galeni fuit maxime necessaria, ut puta quae supponat in

gnitudinem morbi causatam a multitudine, vela cacochymia: quorum ais ctuum curatio eadem esse non potest cum ulcere, quatenus ulcus est. Viderint

illi, quam bona sit eiuscemodi consecutioi magnitudo morbi addita viceri . ut quidpiam ab eius natura distans, interdum communem cum ulcere, interdum propriam habet indicationem. Ergo omnis indicatio magnitudinis morbi sp cie diuersa est ab indicatione morbi magni,quasi quod hoc modo liceat inferre uniuersalem contra omnem logicam veritatem. Cogit me hic locus in gratiam iuniorum, quos potissimum instituere desidero, paulo diligentius Galeni sententiam docere allatis primum eius verbis, quae sic sese habent: et Illius interim inquit in omnibus his non immemor, non esse viceris,qua vi cus est, ullam id genus curationem, sed vel vitiosi, qui coniunctus est, succi, vel redundantiae vel phlegmones, vel herpetis, vel eius generis alterius. Sed nec illius oblitus,quod aliquid interim ex iis,quae ulceribus accidunt, indicationem propriam suggerat, velut magnitudo. J Haec ille. Quorum sententia est. Primum eorum, quae accidunt viceri, aliquid habet indicationem propriam, ab ulceris indicatione seiunistam, vi cacochymia, plenitudo, phlegmon, herpes, erysipelas, alii ve eius generis affectus cum vicero icomplicati. Horum enim Curatio non est viceris, qua ulcus est seditiorum propria : siquidem ulcus, ut tale, postulat unitionem solam; annexa autem illi venae sectionem, purgationem, reuulsionem,deriuationem, repulsonem, refrigerationem, discussionem. aliaque eius generis exigunt remedia. Neque albi so trari oportet hanc in solis ulceribus conuenire doectrinam, quia certe communis est in omnibus affectibus complicatis. In animum inducito tuum,hanc esse uniuersalissimam regulam: pro cuius dilucidatione proponentes febrem cum

leno ita nobis liceat inferre.Eoru quc quae accidunt febri, quaed ii propria ha

395쪽

385 HORATII A vGENII DE CVRATIONE

bent indicationem a febris indieatione separatam, ut si coniungatur putredo, prohibita transpiratio, obstructio, plenitudo, visciditas, crassities, atq; humorum asiluxus , t Otum enim unumquodq; habet indicationem propriam, qua dissectabis dirus febris indicatione. Haec enim solum dictat refrigerandum, taliumectandum. Annexa vero, vacuandum per sanguinis in illionem, per pha macum purgans, per urinas per sudores, per vomitum, concoquendum hum rem putrefactum, obstructiones aperiendas, aut vacuanti b. aut incidemib. aut det issenti b. aut simul omni b. quae longis lime differre a curatione fibris ,ut febris est, nemo nescit. Secundo dicamus etiam cumGaleno,quod considerando magnitudinem morbi, qui accidit viceri,ae in uniuersum cu aliis omni b. coni ioplicatam affecti b. aliquando communem habet indicationem cum ulcere, atque cum iis morbis, quibus cum facta fuit complicatio Sit ulcus in particula a Lmodum liumida : humidae intemperiei,& viceris curatio eadem cit. De nee sit ulcus cum putredine summa. Exsiccatio communis erit utriusque indicatio. Sit febris putrida a flavae bilis incendio procreata, ut febris exigit resi igerantia, ae humectantia: eadem postulat, qua sit a flauabile, ut Galenus dicebat primo ad Glauconem capite de curatione lettianae. Haec scio admittent mmnes, tamquam vera, re Galeno digna; at falsillima sunt omnino, illiusque doctrina indignissima, quae illi tanto applausu ,& verborum apparatu asserunt: Nempe indicationem magnitudinis morbi differre ab indicatione sumpta a x*morbo magno : si quidem eadem est indicatio secundum speciem utriusque s

lum euarians in eo quod magis ac minus: Da fluxio addita viceri postulat reuulsionem : magna fluxio magna in reuulsionem, humor acris refrigerationem: maxime acris,summam refrigerationem. Plenitudo vacuationem,magna plenitudo magnam vacuationem. Cacochymia mali succi vacuationem: at in gna, purgationem pharmaco purgante faciendam. Sic admirabilis Galenus no semel dicere consueuit: Plithoricato dispositioisem indicare vacuationem: quantitatem autem ipsius, quantitatem insinuare vacuationis. Quia vero rur-s is dicam de codem argumento parum postea, sufficiant haec: quibus demonstratum esse volo, aliud Galenum sentire ab eo quod illi imponitur, nec ali- so quando ibinina e magnitudinem morbi praebere indicationem specie distinctatii magno morbo,cuius scilicet morbi magnitudo erat. accedo ad reliqua.C A P. VI. Supradictae linationis veritas ex Galem vertis robatur libo quarta de Methodo medendi sapite quinto id me.

i ex iis Galeni verbis, quorum in superiori capite posita explanatio est,

deducunt ipsum agere de magnitudine morbi in uniuersum, longis lime decepti sunt: siquidem cum ille auctor loquatur ex stippositione est omnino DConsequens,eam intelligere magnitudinem, te qua loquitur. Atqui loquitur de materialibus morbis, qui vel a cacochymia, vel a plenitudine, vel ab utroq; g, gnuntur: idcirco in iis duntaxat magnitudinem morbi considerauit, tamquam indicatricem venae sectionis,.i ut purgationis. Ne gratis loqui videar, expon

mus re diligentius principio facto ab iis, quae capite quinto libri quarti de methodo medendi scribi t, a qui bus ad sextum facilis postea progrestus fiet. Propositum illius fuit docere Methodum curandi ulcera maligna, quae cum

alio aflectit,aut partis, aut totius corporis complicata sunt. Methodum autem hanc esse dicit, ut prius sanemus allectum partis, aut totius, mox autem san

mus ulcus ipsum. Ideoq; inquit idoneam esse curationem, ubi tantum eae par- sotes quibus ulcus insedit, ita sunt assectae, si has sanaueris: ubi totum corpus vitioso succo abundat, si hunc vacuaveris.J quae vel ba aperte indicant Galenum loqui de assectu materiali: quod etiam parum postea repetit dicens: Signum quidem ipsa diuturnitas, asiectus, succi vitium, curatio eius Gaacuatio, i ac pa-ium postea quibusdam interpositis est: Non itaque curationem indicantev vetustate,

396쪽

PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. IL si

vetust te, ed sanguinis vitio, quippe ipse mox subiicit: prohibet riamque maxime quide m tui modi ulcera sanescere: poli vero etiam reliqua omnia, putredo singuinis,reliquid exsanguinis transmutatione est ortum ;J haec quidem cum aliis,quae proxime sequuntur adeo euidentem demonstrationem habent, quod de morbis a rnatetia ibi sermonem instituerit, ut nequeat excogitari euidentior: in summa docet, Hippocratem in libro deviceribus explicuisse, omnia pertinentia ad curationem ulcerum, tum quatenus ulcera,tum quatenus complic ta sunt cum aliis affectibus vi cacochymia. phlegmone, edii petate,herpere,ac aliis, quorum causa purgandum totum corpus iubet. Conclusio autem totius, o capitis, in qua propositum adest illius, continetur his verbis: videtur autem V(nempe Hippocrates non solum ulcerum, quae citra alium affectum consistunt sanandorum rationem inuenisse, ut quae insiccando consitat, sed etiam priuatim per speciem assectuum cuiusque. Nam aut vitiosus succus ad paratem cui ulcus insedit amplius non fluit, aut etiam quit: ac si non amplius fluit, ipsi tantum quod laborat succurendum est, siquidem vel liuidum, vel nigrum, vel rubidum conspicitur,scarificando ac sanguinem emittendo: mox ut ipsus verbis utar spongiam statim sicciorem,quam humidiorem superimponendo,Jac postpauca sequitur Methodum cum ait: Ad eundem modum, de cum ex toto corpore humor conssuit, totum purgare iubet. , Haec ille, quae ad nostramio faciunt disputationem: nam alia pertinent ad Methodicorum reprehensionem dicentium,indicationem faciendorum sumi ab ipsius morbe tempore: at etiam quod illi non quaerebant indicationes immediatas, ac proprias, sed in solis communitatibus insistebant. Hactenus ex quinto capite declarauimus ipsum Galenum supponere ulcus malignum factum a fluxione, aut a malo succo, huic que necessariam esse euacuationem, anta parte affecta per scarificationem repetitam, aut a toto corpore pro natura humoris fluentis. Nunc ex sexto capite

clemonstrandum Galeni suppositum. Dicit eo in capite Hippocratem usum

fuisse magnitudine morbi,tamquam indicatrice alterutrius vacuationis aut v

nae sectionis,aut purgationis:ipsurnque etiam laudandum, quod inuentor exti-io terit indicationis huius quam ignorarunt Methodici, Empyrici prope modum omnes, ae ex rationalibus multi: explanabimus autem sequenti libro Galeni verba diligentermunc solum colligo Hippocratem permagnitudinem affectus, aliam non potuisseintelligere,quam, quae fuit a Galeno superiori capite proposita: Eius inquam affectus qui ab humore fit, aut iam confluxo in particula vleerata,aut confluente adhuc, vel etiam confluxum, atqui isti sunt allectus a materi ei vitio aut abundantia procreati ergo per magnitudinem morbi intelligere oportet magnitudinem materialis duntaxat, minime vero cuiuscumq ue morbi: proptehea Galenus considerando utrumque remedium vult tam venae sectionem quam purgationem conuenire ob reuulsionem,&obvacuationem, habiata indicatione 1 magnitudine morbi, vel a fluxione, vel a materia fluxa concitati. Confirmo hanc rationem exeo,quod eadem indicatio viget vacuationis,

idem remedium postulat, quod superiori capite vitium propositum a Galeno fuit atque hoc de quo agitur sexto capit id autem remedium est sanguinis misso ae purgatio. Porro maxima necemtate coactus fuit Galenus docere hoc loco magnitudinem huius morbi indicare vacuationem: quia licet omnis morbus materialis postulet vacuationem,non tamen omnis postulat vacuati Ohemper sanguinis missionem, aut ex pharmaco purgante, si malorum taccorum copia non fuerit: si non admodum perniciosi, si morbus non urgeat, sanari facile poterit cibo exiguo, in contrariam dispositionem institum, Gysteriisque, aut leni-

tuta aluus vel purgatio', vel frequentius balneum: alii sola exercitatio, vel multa selis ctio abunde fuit. Hoc sane Menodorus Empyricus minime distinguebat: idemque morbi magnitudinem spectare oportet, aut igitur is fit a materia stuente,aut

397쪽

3 8 HORATII A vGENH DE CvRATIONE

a materia non fluente.Si a fluente ves fluxum fiat purgatio est venae sectio tuto administranda etiam si nullus cacochymiae, hullus plet horae assectus adsit, so. tum id remedium indicante magnitudine morbi a fluxione fientis . aut incipientis, aut proxime futuri, si vero non fit a materia fluente, id remedium indicabitur a magnitudine morbi causati a plenitudine, aut cacochymia. Sed de hac

re dissetemus etiam sequenti libro dili sentius. CA F. VII. Hypenduntur qua ab abis de misit Melanguino in lethargo dicuntur, tibi t.

multa contra istos iusputantur.

POR Ro ut ostendant harum indicationum diuerstatem, asserunt rationes

multas a curationibus morborum petitas: quarum una est,quod Galenus in

lethargo sanguinem mittit, non sane propter morbum, quia frigidus est, sed ob solam magnitudinem affectus: in qua re ab illis dissentio. Siquidem libro qua tode ratione curandi per sanguinis missionem, aliam docui causim longe diu ei am,ob quam ad hoc remedium accedendum est in lethargo. Eandem nutavc verissimam recipio. Causa est,quod humor ad cerebrum fluens, siue sit bili fias,sive pituitosus, sue mixtus,repellendus est, ut Galenus ait libro decimoter tio de Methodo med c. m.atque ut repelli debet, sic etiam reuullione indiget, 'fluente sanguine ad cerebrum pituit oco aut bilioso,aut mixto maxime accoin modata est venae sectio, praesettim quod excalefacta particula ad sese traheret sanguinem aciem,&tenuissimum cum pituitoso: huic enim parat ille vias, ut inpleuritide pituitosa contingere omnes norunt: sic profecto tumor ille cede ma totas mixtus fieret,quem recte cedemaphlegmonode, aut erysipelatode voca remus. ergo ut ab hoc incommodo praeseruemur, optimum censuit Galenus mittere sanguinem. Caeterum quando dicunt in lethargo mitti sanguinem solum ob magnitudinem morbi,potest sane recipi a nobis, recte etiam potest negari. Recipiendum est omnino sanguinem mitti ob magnitudinem futuram, ac imminentem vel etiam fieri incipieptem ratione fluxionis ipsorum humorum. i , tune enim etiam si nulla in toto corpore subiit plenitudo, nulla etiam cacochymia,urgente plurimum particula fluxione ictata,venam incidimus, de aliquando purgamus, ac interdum utrumque administramus praesidium. At vero negari omnino debet sententia, si dicere velint, sanguinis missionem adhiberi bsistam magnitudinem in uniuersali consideratam, nullo sciliceth bito respecta ad humorem fluentem,vel non fluentem: hoc enim ego in ipsius G aleni doci tina consistere non posse minime ambigo.Nostra igitur haec sit in hoc argumento thesis in lethargo magno (ita enim loquuntur illi sanguinis missionem fieri,

ita indicante particula a sanguinis fluxione tentata. Nunc illorum considero re gumentum. Venae sectio non satisfacit indicationi sumptae a morbo, quia I 'thargus affect us est frigidus; at non conuenit eiuscemodi remedium in affectu frigido. Dico primum adesse hic aequiti ationem quia non fit bona,S accommodata in hac re comparatio, quia misso sanguinis per se est remedium vacuatiuum: neque debetur intemperiei, ut intemperies est, sed solum humoribus peccantibus aut in motu & fluxione, aut copia, citra fluxionem. In lethargo it que non indicatur remedium, ut frigida intemperies est, sed ut ea intemperies habens fluxionem,morbum rheumaticum generat: cuiusmodi est in principio lethargus fere omnis. Nos dicamus hoc pacto:moi bus omnis rheumaticus p stulat reuulsionem : qui vero magnus cst in eo genere morbus, magnam r

uulsionem indicabit. Reuulso haec venae sectione exercetur interdum. Quid i 'sequitur indicationem magnitudinis morbi defluxorii, non differre ab imdicrumtione magni morbi de uxorii, nisi ratione quantitatis, vel, ut illi dicunt, in eo , quod magis, ut minus, quod in hoc moi bo demons tauimus. idem in reliquis iudicium fore adhibendum, audient , cum infra de ulceribus loquemur. Post temo ncin admitto lethargum esse moibum frigidum, nam siil febrem

398쪽

fibrem continuam considera inus,calidus est. Si putredinem, non erit frigidus. At materia pituita est , haec frigida: Fateor, sed is a vi frigida non facit letha gum, sed ut calida putrefacta scilicet, vel in tumore exiliens. si tumorem sL1tuamus existere let hargum, vel cerebri substantiam irrigans. Venae autem se .ctio solum adhibetur ratione fluxionis indicantis reuellendis vel derivandum. Sunt haec plenius explanata in libris de curatione morborum secundum locos.

Perpenditor cub Caleni librosecundo de compositione medicamentorum, persecas de dolore capitis ex vulnere, O contusione, ostinae turique alvos non benesintire. Quamobrei nego prorsus nequeo concedere, quod ubicunque morbivitageat magn itudo, illic statim nascatur indicatio, aut secandi vena,aut dandi

medicamentum purgans; sicut e contra, concedimus omnino, si amoueatura morbo magnitudo talem indicationem esse prorsus superuacaneam, in omni vicere magno protinus, aut sanguis mittendus est, aut purgandum. Summoueatur ab ulcere magnitudo vitalis indicatio prorsus euanescit. Etenim potest Alcus esse paruum, ut in carbunculo contingit, in punctura alicuius nerui a teloxo aliquopiam acutillimo, ut etiam ab acu; tamen necessiria est venae sectio, aut

purgatio non ob praesentem magnitudinem illi us viceris, considerando ipsis invi ulcus est, sed ratione fluxionis imminentis, aut iam incipientis; solumq; hie respicimus magnitudinem morbi futuram, at illi solum praesentem contemplari videntur. At pone magnum esse morbum actu, quis non adhibita diiunctione admitteret protinus adesse indicationem de venae sectione, aut purgatione, cur non etiam indicare poterit magnam aliquampiam alterationem 3 ergo si de materialis morbi magnitudine loquamur, praesente, aut sutura, aut immincnte, nulla penitus erit internos controuersia. Sed haec satis. Nunc alium examia nemus locum non minoris momenti pro confirmatione opinionis nostrae,iicce so illi id non credant. Dicunt Galenum in secundo libro de compositione me si camentorum localium agentem de dolore capitis ex vulnere de contusione in dicatione sumpta a sola magnitudine morbi languinis missionem consuluisse ina ibi aiunt, ponit scopos plures; unum ex vulnere, alium ex colusione, tertium ex dolore,quartum ex magnitudine morbi,ad quos omnes sigillatim, ac separa tim illa accommodat praesidia, quae ab unoquoq; indicantiit: venae aute sectionem magnitudini opponit morbi his verbis usus ergo(inquit stola assectio in curabilis redditur,de periculum ingens ac praeceps imminet,optimum fueritin

his nisi aetas prohibuerit, & nisi vitalis facultas debilis appareat a sectione venae initium curationis facere. J Haec illi. Ego autem dum considero Caleni verba

tantum abest ut recognoscam eam . quam Galeno tribuunt sententia. ut profitear totum contrarium deduci, de hunc locum nobis vel maxime fauere: procuturum rei dilucidatione astero prius totam Galeni dictionem, mox, etiam si sit clarissima, a nobis explanabitur. Sic igitur se habet. Verum operaeprecium est nosse nos eiuscemodi a lectionem nullam aliam, quam inflammationem esse, quae non ex plaga solum, aut casu, sed citra etiam mani fellam causam,iuxta omnes corporis partes propter humorum influxionem fieri consueuit i siquidem igitur plaga vulneris, aut contusionis causa existat plures scopi erunt ad remediorum inuentionem; unus quidem in vulnere ad quod glutinantibus,& inflammationem arcentibus pharmacis uti oportet, ' poli quam viceris labia fibulis impositis constrinxerimus. Alter vero in contu sionec Tertius sindoloribus, qui quandoq; in ipsis talis percustis partibus sui: . plerumque vero etiam ad vicinas partes extenduntur. Etenim membrana, quae caluam ambit, de cutis, quae forinsecus circumienditur, utraque propriam subitantiam continuam habet per omne caput extensam, & ob id sane caepe ipsutri uniuei sum dolere contingit, praesertim, si usque ad membranam os caluae am

399쪽

PER MISSIONEM SANGUINIS LIB II.

medendi Methodo capite sexto cum inquit: Dicamus communem omnimn phlegmonarum curationiis indicationem este vacuationem. Quae vero adhuc in generatione sunt, in iis prior vacuatione e si confluentis ad affectum locum sanguinis inhibitio Jecce quam bene Galenus sibi concors venae sectionem reuultionis causa admmist ratam,voluerit primam esse in opere Medico, eamque a fluxione indicari. D ebuisset certe hic locus praeclarissimus admonere illo', ut relicta magnitudine morbi in communi ad propriam, ae specificam venis sent. Praeterea demus illis Galenum in iis verbis: Si tota allectio in curabilis redditur, & periculum ingens, ac praeceps imminet J magnitudinem audiuisseio morbi:cum ea verba potitsimum, immo totum intelligantur de inflammatione membranarum cerebri &de sanguine extra venas illabente ad substantiam ce rebri. Dicant quaesti mihi, an venae sectio ob solam hanc administrabitur magnitudinem Zexcludenda igitur est sanguinis missio inflammatione pericra neu quae quoniam sanabilis est, neque praeceps aliquod ingensve periculum imminet, magna, illorum sententia, dici non debet, ii verbis supradictis magnitudinem intelligit mo bi at hoc revera maxime absurdum est; si quidem in omnibus inflammationibus imminentibus aut incipientibus citis lime ab assecta particula reuellere oportet, atque si leuiora non satisfaciunt remedia, ad venae se ctionem protinus accedendum etiam si affectio sit facile curabilis, initi uinquexo ingen ac praeceps immineat vitae periculum. Sed satis clicum hunc locum, quem illi tanti faciunt, digressi sumus. Propono in iuniorum Medicorum gra- . tiam alios ex eodem libro depromptos de compos Medi c. secundii in locos. Scribit in putridis fiebribus sanguinis emi lionem esse utile in , si dolor capitis facit negotium, nulla mentione factii magnitudinis morbi, sed soluim plenitudinis. Haec sunt illius verba: In doloribus capitis quia principio cum febribuSirruunt, vena secanda est post primam, aut secundam remissionem, nisi quid. impediat, &praesertim in corporibus bonae habitudinis, re multo sanguine redundantibus.J Hic certe venae sectio duplici conuenit de causa: una est, utilii entem ad membranas sanguinem, a quo fit dolor, in contrarium diuertamus, Io sue secundum corpulentam substantiam, siue vaporosam eius remodi condi n-gat fluxio,haecque particularis est magnitudo morbi venae sect ionem postulans pro reuulsione,etiamsi nullus in corpore plenitudinis affectus conspiciatur. Alia causa est,multitudo sanguinis, de qua dicit. praesertim in corporibus bonae habitudinis, & multo sanguine abundantibus Jdixit autem praesertimi ut ostenderet multo tutius administrati venae sectioinem . si vita cum fluxione plenitudo totius adsit tamen etiam sine plenitudine tuto mittitur. Alter locus est nec minus dilucidus, in quo agens decephalea haec scribit.

Siquidem igitur hii morum aut Vaporum multitudinem repereris causam, si quidem propter totius corporis repletionem facta sit, uniuerso corpore vacua ' to,dolorem capitis sanabisi vides hie solum mittere sanguinem ratione plenitudinis,ipsa scilicet indicante, venae sectionem tanquam vacuatiuum praelidi una. Neque putes revulsionis fuisse oblitum, nam eius etiam meminit cum inquit: Si veto velut debile existens caput, ad se sublatos humores, aut vapores susceptet, materiam reuellere oportet in totum corpus,atque ita particulae mederis ac tandem proposita indicatione reuulsionis materiam medicam docet hisce uerbi : per clysteres itaque reuulsio fit,& deligaturas extremitatum, de pluribus extremarum partium confrictionibus, interdum etiam sanguinis cxctibito detractione.J Consideratione dignum videtur cur dixerit,nues dum quia certe, si ibis vapores sine sanguinis copia a toto corpore ascendunt,leuiora sui scient re I uellentia si vero adimerit sanguinis abundantia excubito extrahendus; atque si abundantia magna fuerit ex cubito detraxiste non sussiciet, sed oportebit etiam secare venam narium,ut ille dicit. Quod si amplius sanguis re hin lare videatur etiam ex nuibus aperta vena, & quantum sussicere videtur sataguine vacuam haec Galenus. Velim ego explicari inihi a nouae lumisce se si .e institutionibus: cum propositus affectus magnus existat ob praestantiam patris: magnus

400쪽

ob propriam essentiam doloris: cur Galenus tot lis tinctioncs adhibet e cur non

statim dixit mittendus illico sanguis est ob morbi magnitudine a it cur praete missa morbi magnitudine ad sola confugiat plenitui finem Postremo, dolorem capitis ex flauabile procreatum curare docet cum: it: Euacuandus item biliosus humor per cremorem absunthii, aut per aloem , dc ipsam picram antidotum per se datam, remodico addito scammonio, vel p.rr catapotia ex aloecon fecta. J haec si vera sunt , cur venae sectionem praetermi tui, magnum alioquin remedium, ac tutum in omnibus morbis magnitudinem habentibus cur eandem praetermiserunt omnes Gi aeci, Arabes, de Lati .eti, qui Galeni doctrinam imitantur Deficeret me dies si alios eiusdem au. horis locos hac in re iocelebres, aliis in libris scriptos, recensere vellem, neque cle iis mentionem fecissem, nisi ex eo libro occasonem sumsissent illi suam opimionem confirmandi. Nunc tempestiuum est accedere ad alia. C A P. IX. Indicatione umptam ab tacere magno, a magnitudine tae Thius

re, in eo, quod magis, ac minus.

NO N mediocriter displicent mihi in iis exemplis, quibus probare nitunturdi sucidioris doctrinae gratia, magnitudinis morbi indicationem disserre

ab indicatione sumpta a morbo. Exempla duo sunt. Agam singuli tim de viro et que ac ne videar aliquid illis imponere, reseram, quae scribunt. De primo exemplo, sic loquuntur: Atque ut ne a proposito exemplo discedauius, finge vlcus magnum in crure dextro, illud sumpta indicatione a morbo indicat praestadia valenter exsiccantia: sumpta vero indicatione a magnitudine morbi, indicat sectionem venit aut purgationem:itaque si omnium primum secetur vena dextri cubiti, hoc pacto corpori uniuerso prospicitur,simulque retrahitur humorum fluxio a parte laborante, quae propterea redditur libera ab inflammatione, redolore, adeo ut cuin ratione, tutoque possit admittere valenter siccantia medicamenta. J Hactenus illi. Haec & obscure dicta videntur,ae non bene distincta,obscurum est,quod di- iocunt indicatione sumpta a morbo, vicus ipsum indicare valde exsiccantia,quia, si per morbum intelligunt ulcus,vt ulcus est, hoc non indicat propria natura, nisi exsiccantia,non valenter, ut illi dicunt,siccantia, si vero magnu vicus audiant, ita, ut sit magnus morbus distinctus ab ipso ulcere, cum velint magni morbi indicationem differre ab indicatione magnitudinis morbi, adeo obscure loqui videntur mihi, ut fere credam eos ipsos propriam ignorate vocem, ac ego sano ita sum hebeti ingenio: non plane assequor,quid animo concipiant, utcunque tame res habeat, sic disputo. Cum magnitudinem morbi dicunt, petierim cuius morbi magnitudinem intelligant, an viceris, quod hic nomine morbi signi Scare videntur, an alterius cuiuspiam morbi cum ipso ulcere coniuncti, aut tan- odem eius, quem illi imaginatione sibi confingunt, si vieeris intelligunt magnitudinem, quaeso quid absurdius dici aut excogitari potest, quam dicere indic tionem magni viceris differre ab indicatione magnitudinis vicerist Non cognosco disset etiam, ut cum Medicis ex usu artis loquar, inter magnum ulcus,Mmagnitudinem viceris, nisi eam fortassis adesse dicas, quae est concreti ada stractum:* ad ipsam re, de qua agitur, nihil consert. Si vero per magnitudinem morbi intelligunt, incrementum viceris a causis impedientibus eius curati nem,ut puta fluxionem,cacochymiam,plenitudinem,phlegmonem,erysipelas, herpetem, ac alios eiusde generis morbos, rectissime quidem illi sentient; quia ita sentire Galenum demonstratum iam mihi in superioribus fuit. Digna cch sin te viris doctis sententia est, ut in Galeni doctrina exercitatis, at non bene, quod ad propositum attinet,nec distincte loqui videntur,quia indicatio haec sumitura fluxione, ac ab aliis annexis cum ulcere, minime quidem proprie sumitur ab ulcere,nec ab illius,quatenus ulcus est,magnitudine. Eiuscemodi indicatio renae sectione necessario no postulat,sed alternauin,aut venae sectionet,aut pur