장음표시 사용
381쪽
scs HORATII AVGENII DE CvRATIONE
nimiam aduertes, quod quidam faciunt, sed & corporis habitus. Nam sunt,
qui sexagesimo aetatis anno venae sectionem non ferunt, cum quidam, quis Ptuaginta nati sunt annos, perserunt. verum tamen minus his utique detranes etiamsi eandem habere secti otiem, quam florens corpus appareati hac ible, de nos quidem satis de senectute.CA F. XIII.
M ueritia, cum non reueni, venasiectio, impediripropter imbecilet ratem vinum, aliorum opinioniis impugnatio, di cultatura o
DEpueritia vero quid sentiendum 3 an eam pariter excludemus ob eandem
eausam mihi quidem ita videtur: de quamuis omnino eadem non adsit causa, imbecillitas tamen adest, si futurum statum consideramus, eademq; in utraq; aetate videtur proportio, quod incognitum multis antea quam dilucidare aggredior, prius quam inter se proportione atq; disserentiam habeant senectus ac pueritia, declarabo. ut tres sunt senectutis partes, sic totidem pueritiae cori stituere liceat nobis, una dicitur senectus viridis, quae prima est pars decimantis aetatis, alia vero, quae ciuilibus negotiis etiam maxime accommodatur, te tia vero decrepita, de extrema prope mortem, quam recte nuncupabimus piae-
parationem ad interitum proximam. In duabus primis valent vires, in postr ma sunt admodum imbecillae, quod adhuc genus carnosum, ac vere solidum flaccescat, ob summam siccitatem humidique sibilanti fici deseruim spiritu sa vero substantia quantitate admodum exigua sit, qualitate si igid or, cracsorque. Pueritia ortui proxima nuncupabitur infantia , sermone quidem via-tato, perdurareque solet usq; ad septimum annum, in quo dentitiones fiunt: ab hac sequitur pueritia usque ad decimumquartum asinum extensa; hanc que si quispia in in partes diuiserit duas, non aberrabit, una sit ab an no septimo usque ad decimum, alia a decimo usque ad principium pubertatis. Deinde, quemadmodum senectus ipso certo annorum numero metiri quidem non potest, sies'
neque pueritia: multi quidem ante septimum emittunt dentes: multi ante de- cimum quarti im pubescunt, noui ego mulieres anno undecimo pubescere; aliam vidi anno decimo; sic puerum duodecimum natum annum cum muliere rem habui in notissimum ei ut praetermittam, quae de puero annorum nouem
scribunt bcati Patres,Hieronymus inquam, de Ambrosua postremo conueniunt inuicem. quod qui senes sanguinis detractione postulant, omnino exiguum sibi mitti volunt. sic etiam pueri, quibus hoc generosum remedium tuto admi- nistratur, minus vacuandum indicant. Etenim ira dicit Galenus; minus quisdem quod ad qtates pertinet in pueris detrahimus quem locum in sequenti dic putatione perpendemus, explicabimus i Dii ferunt porro inuicem, quod pueri plurimum calidi habent innati cum plurimum augeantur, ut dicebat Hippocrates, habentque, ut scribit Galenus facultatem vitalem validam, at vero senes ne i aliquas habent facultates validas, neq; abundant innato calido. Distant secundo. quod pueri visunt temperamento humitatissimi, atque admodum calidi, sic semper habent insitam quandam vacuationem perculaneos meatus, ac transpirationem insensibilem. Senes autem denso corporis habitu praediti, non hol .im hac ipsa stillatione carent, sed etiam parum habent caloris. Calidi,tasis tur temperamenti in pueris simul cum humiduate in causa est , quod pueri continuo distiantur ae ideo non postulant artificialem vacuationem, natura ipsa conuenientem illis prael ante vacuationem, quod si quispiam auderetv acuationem exercere aliquam, tunc vires ad imbecillitate deuenirent magnam, neque possent de caetero morbum concoquere, ac superare atque idcirco licet omnino statuere oporteat pueros habere faciat tales validas pro praetent tempore: in relatione tamen ad futurum, statuendunt est,illis inelle vires imbecillas: neque videri debet eius modi sermo Galeni doctrinae minime con
382쪽
PER MIssio NEM SANGUINIS LIB. L sc
sentaneus, quoniam ille primus fuit auctor distinctionis de magnitudine morabi in praesentem, imminentem, incipientemque; atque ut ille significauit, magnitudinem morbi indieare tanguinis detractionem,&praesentem, di imminentem , licebit etiam dicere, lac ita ae consentaneum ae necessarium est: virium robur, ac firmitudinem, tum praesentem, tum etiam futtiram sanguinis detractionem admittere,non prohibere dc contrario indicare nando frustra enim
solis praesentibus incumberemus, si remedio teste peracto, parum po stea virtus casura sit,& ad extremam perniciem peruentura. Eil quidem praeceptum Hippocratis , & Galeni, coniectari oportere, an vires usque ad statum ferre polluitio remedium, ita, utunt morbum superaturae, ac in relatione ad v gorem omnia mensurari debere auxilia Pueritia igitur licet habeat vitalem iacultatem, ut Galenus ait, validam, quia tamen maxime ob humiditatem perspirabilis est aetas, calorq; haud paruus in eadem existens vacuationem innatam adiuuat, satis plerumque habet vacuationis, ideo non oportet aliam adiicere, quod, si quis adiicere voluerit, de caetero reddentur inualidae vires. Quando igitur Galenus ait, pueros habere vires validas, continuo respexit prasens, non futurum tempus, sic etiam cum de scopis agit ad missionem sanguinis requisitis, vult semper excipiendos esse pueros, ut puta qui vires habent validas , senes vero decrepiti. nunquam, neque pro statu praesenti, neque pro futuro. Haecigitur cum ita sint, io cur quaeso inter scopos aetatis fieri mentio debet 3 an quod sit primus. princeps is scopus E id profecto non videtur mihi, quia primus non est, quod refertur ad primum, quod ad notitiam adhibet ut primi, ac ut clarius dicam, quod inseruit nobis tanquam signum status ipsarum virium. Etenim ii quispiam de nobis
quaesierit, cur pueris non conuenit vacuatio, familiariter qui leni respondebimus, quia insitam vacuatione habent pro multitudine vacuanda sui scientem, sed in hac responsione animus non quiescit, adhuc enim datur quaestioni lo- . cus. Siquidem si quispiam petierit, cur sufficienti huic vacuationi non es addenda artificialis vacuatio, atque si adderetur, quid mali contingeret, immeditate respondere debemus, qui in relatione ad vires superuacanea esst arti fiaso cialis vacuatio, quam nulla ratione serendo sunt, re hic quidem animus quiescit: aetas igitur puerilis refertur ad vires, tanquam ad primam, ae praecipuam causam remedium hoc generosum admitte mem . Diio signis crete potissimum atas videtur, vires, & corporis habitum, intermedia omnis aetas inter primam pueritiam, extremam j senectam indicat vires validas, extremae illae indicant semper imbecillas, seneci us pro praesenti, & pro futuro tem pore, pueritia duntaxat pro futuro, propter hanc causam Hippocrates in legitimis eius operibus aliquando aetatem praetermittit, re aliquando mentionem eius facit, cum memianit, inseruit illi tanquam signia ad notitiam virium. cum non meminit, ad vires ipsas refert. Hic affeto senis dictiones, & Galeni testi monio. Libto primo de ra- o uone victus in morbis acutis, textu . ait: Postea si dolor quispiam vel periculum comparuerit, sorbitione dare oportet, neq; multam, neq; crassam, sed pos septimam vel nonam , si validus sit. J hic vides aetatis nullam omnino fecisse
mentionem et cum vero dicit: Atii nuper cibato cibus pror non descenderit, virtusque valida suerit, de floruerit aetas, subluere opori et, si vero virtus imbecilla fuerit, glande est utendum, nisi aluus sua sponte probe deiecerit J ecce hic
aetatis factam mentionem vides. Audias modo Galenum causain diuersitatis huius explanantem in comentario q i. adragesimo luinto, hisce verbis: Sed rursus ad Hippocratis consuetudinem conuerte animum, qui in talibus aliquando de sola virtute mentionem facit,sicut in antedicta videre est dictione interdum iri autem adiecit aetatem. Praecipuus si quidem est virtutis scopus, sed ad notitiam eius conscrt aetatis cognitio 1 cito quidem in pueris laborante propter coriam e iuuii virtute; in aetate vero florente abunde lassiciente. Caeterum, quo Linodo in pueris corporis substantia, tum mollis, tum humida praecipua exolu-- onis virium causae icitur; sicae in regionibus, Manni temporibus se res haubet nempe horii caliditas velociter coni stimi virtutem vacuationis quantita
383쪽
te soluit.J haee Galenus, quae velim diligenter considerari ab iis qui contendunt, Wiatem primum ac principem scopum esse, quia hic Galenus apertissime docet, prqcipuum scopum esse virtutem aetatem vero adhiberi pro notitia virtutis, addit eis etiam in pueris imbecillam esse virtutem propter quantitatem vacuationis. Alium praeterea astero locu haud minus illustrem, qui de hoc argumento praecipue tractat. Est autem commentarius vigesimus quintus libri quarti acutorum, pro cuius intelligentia sciendum est, auctorem eius libri in tex. I p.rnemtionem fecisse storentis aetatis: at in et s. praetermissis viribus meminisse corporis habitus. Est autem eius dictio talis: Sanguinems auferre inspecta secundum habitum, aetatem spluris minorisve ratione. J Galenus in commentario mira- '
pro virtutis nomine dictum esse opinantur, una ex re duo dici existimantes: sed perperam id factum fuisse dicit: nam habitus refertur ad corporis constitutionem, secundum quam dicimus vel mollem, vel durum: at virtutis robur sui ctionum vehementiae tribuimus. Ipse vero contendit frustra praetermissas fuisse vires: de frustra additam fuisse aetatem, quia aetas ipsa multo melius refertur ad corporis habitum, propterea scopos ab illo auctore propositos aetate ipsa rem ta e medio, a substituto habitu, melius esse constituere hosce duntaxat tres, in gnitudinem morbi, virium robur, ac habitum corporis. Tota series verborum Galeni in hunc modum habet. Verum,aetate ipsamad corporis habitum referre hyest melius, & non virtutem. Nam pueris propter habitus mollitiem, succi pe spirabili cute facile digerantur: senibus vero non facile, propter siccitatem, de
frigiditatem. Satisq; esse tres hos detrahendi sanguinis scopos quispiam dicere
potest indicationem vacuandi accipientibus nobis, oc a mot bi, qui curatur magnitudine , re habitu, ae virtute J haec ille. Quae adeo praeclare ac dilucide no-ura de duobus scopis primis principibusq; confirmant sententiam, ut nihil magis. Postremum hunc Galeni locum viderunt, qui omnium postremi eleganter admodum de scopis mittendi sanguinem tu generatim, tum speciatim scripsi runt, sed tamen cum retulissent Galeni verba usq; ad ea, quae habent: Pueri enim propter habitus mollities facile perspirabiles sunt inon curarunt ultra progredi: 'quia bene fortassis noscebant viri doctissimi, si addidissent haec consequentia.
lndicationem vacuandi accipientibus nobis &amotbi, qui curatur magniti dine, & habitu. & virtute.J subuerti prorsus eorum dogma vipula Contendens, inter praecipuos scopos reponendam aetatem floridam quam praetermittendam in commentario Galenus voluit. Pertinebat quidem ad illos docere quomodo aetas princeps erat, primu e, scopus, si ad alium resertur priorem nempe ad vi tutem, atque ad corporis habitum: haec enim ratio, ut parum antea dicebam, conuincit illos, qua contendimus, non esse primum principemq; scopum, qui ad alium resertur priorem, ac in eo genere indicandi praecipuum: qualis eli vi
iam in alio genere indicationis praecipuus est magnitudo morbi. Caetet iam di simulate hoc loco neque possum, neq; debeo, quid alii de hoc argumento sentiant,qui cum hos locos maxime urgeri vidissent, quatuor sibi ipsis confingere voluerunt explanationes. Primo dicunt scopos primos, & maxime principes ex Galeno esse duos, non debere tamen excludi tortium, aetatem ipsam, q laeeciam si minus proprius minus principalis sit scopus ex vi vocabuli Graeci , tamen est talis, ut aliis sit iure annumerandus, qui decernunt sanguinem mittendum, aut non mittendum esse. Secundo dicunt magis ad Galeni mentem responderi posse, eum disputare aduersus Menodotum: neq; comparare tres se pos inter he,verum illos duos cum plethoricasyndrome; quam ille solam secandae venae constituit scopum. Ita I asseuerat magnitudinem morbi,& via tum robur satis esse &hanc primam esse,ac praecipuam syndromen sub qua altera plethorica continetur: Hanc disputationem non propterea tollere. Quin addenda quoque sit aetas pro tertio scopo veluti praeclare audita est ab auctore libri qua ii de rat .vict. in morbis acutis. Tertio dicunt, quod quamuis Galenus videa-
384쪽
tur utcunq; ipsam aetatem redigere ad vires: ibi tamen Galeni sermonem de ratione instituendi victus, cuius principalis, vel forte unicus scopus sunt vires inam quatenus ad morbum spectat, nihil prorsus est exhibendum, vi proptet ea nulli mirum videri debeat, si aetatem voluit ad eas referre. At vero insectione venae maxime praecipuus scopus est morbi magnitudo: propter quam mittitur
perpetuo sanguis, minime propter vires, aut aetatem. Qinimo respondent hisce verbis. verum enimuero utcunq; seres habeat nolim quemquam de hac quaestione debere est e valde sollicitum: cum ea fere sit logica, Ac nullius momenti ;& utrovis modo sentias, pro certo habendum est, nullo pacto pueris de Galen iro sententia venae sectionem conuenire. Haec illi. Quae licet ingeniose videant ut dicta, mihi tamen non placent explano causas, propter quas ab illis omnino cogar dissentire. Atq; primam explanationem sic reiicio: illi sunt scopi indicantes vel mittendum, vel non mittendum esse sanguinem, qui primi ac principes in
ea restatuuntur: atqui primi de principes sunt duo duntaxat,ut iam demonstrauimus, magnitudo morbi, aut vitium robur. A tas igitur inter hosce scopos recenseri non debet. Fortassis obiicient mihi Galenum ita scribentem: itaq; ex
morbo aetate, ac viribus minuendus esse sanguis cognoscitur: at vacuationis
quantitas non ex istis modo, sed ex aliis deprehenditur. J responderem ex duo bus duntaxat primo, ac principaliter hanc indicationem suggeri: ex aetate veroto tanquam signo quodam status ipsi tum virium mediante corporis habitu, ut ex Galeno fuit demonstratum.Deinde obscurum est mihi quid dicere velint,ex vi vocabuli Graeci aetatem esse scopum minus principalem: ego enim facile ostendo, siue Graecum vocabulum inspiciamus siue Latinum,utiq; aetatem ex Galeni sententia,imo vero ex ipsa ratione,nunquam esse scopum principalem,sed semper referri debere ad virtutem. Nec etiam secunda responsio locum habere potest.Quias contra Menodotum disputans dixisset duos esse primos scopos, ac principes, non scissicienter illius opinionem redarguisset: si quidem oportuisset etiam ipsum addere tertium ab aetate sumptum. Quia Menodotus solam syndromen fethoricam seruari dicebat ad sanguinis missionem,ita ut ea praesente, id semper vellet sanguinem fore detrahendum; ille igitur nullam aetatis conlide. rationem faciens, solam syndromen admittens, reiiciensq; omnem considerationem magnitudinis morbi a fluxione, merito 1 Galeno reprehensus est, dicens etiam conii derandam aetatem; atq; itaquide tres scopos proposuisset, non duos duntaxat. Ego vero recipio hoc pacto Galenum disputasse contra Menodotum, cum tres affert scopos: at quando duos,minime, sed tunc assero ex propria sententia fuisse loeutum. Tertia deinde explanatio suspecta admodum est
mihi. Quia primi, de praecipui scopi in sanguinis misi ione aequalesve, sunt
duo, magnitudo morbi, ut indicans proprie; virium robur , ut non prohibens, vel contraindicans proprie i horum scoporum non est alter altero magis praeci- o putis; cum in diuerso genere sint indicantium, ut Galenus dicebat primo deratione victus in acutis, com. Sc s.& nono Methodi medendi cap. 1 o. Fateor Galenum in eo commentario s. agere potissimu in de ratione victus, doceret voluisse quomodo ab ipsa virtute admittatur victus tenuis, aut etiam tenuissimus. at vero eadem omnino est ratio victus tenuissimi, atque vacuationis: cuius rei signum est maximum, quod eandem rationem affert in commentario illo, quam semper solitus est afferte, dum scilicet docet, quam ob causam pueri
non admittant vacuationem artificialem. Idcirco dicit: Cito quidem in pueris laborante pi opter copiam ei luuii virtute: in aetate vero florentibus abunde se sciente. Caeterum,quomodo in pueris corporis substantia tum mollis, tum hu-so mi da praecipua exolutionis virium causa essicitur: sic re in regionibus &anni temporibus res habet, nempe horum caliditas velociter confestimque viri rem vacuationis quantitate soluit. Aliud signum est parit et certissimum, quod eandem repetens causam in quarto illo acutorum, commentario vigesimo quinto dicit, melius esse exclusaaetate&reposita sub corporis habitu, tressae rescopos, magnitudinem morbi, robur virium, de habitum. Videant quaeso,
385쪽
; , HORATII AUGENII DE CvRATIONE
quam bene inuicem proportio conueniat morbi, re virium s in vacuando pN- .mus est scopus morbi natura, in contraindicando vacuationem primus est se pus ipsa virtus. Rursus, in nutriendo primus est scopus indicans virtus, in contraindicando alimentum primus scopus est morbus; haec vero colliguntur ex Galeno, primo Aphoris A ac tuorum morborum passim. Denique, quarta re sponsio adeo absurda est, ut ego sentio, ut non mereatur hoc loco reprobari. Quis enim est qui nesciat,si a scopis indicantibus mittendus sit,uel non mittendus sanguis ex Galeni placitis aetatem demendam esse, sequi protinus, in pueris interdum mittendum esse sanguinem admiratione non mediocri dignum videtur quod fateantur hanc de aetatedisputationem logicam esse, ac nullius mo, te menti, cum tamen sit maxime dissicilis, ac non modo utilis, sed etiam necessaria Quamobrem, ut semel concludam, satis euidenter probata videri potest assectio, qua dicebamus, solum duos esse scopos, indicantes mittendum, vel non mi: tendum esse sanguine, magnitudinem scilicet morbi, ac robur virium, quos scopos executionis nuncupauimus, atque syndromen Galeni fecimus: Nunc de reliquis agendum.
GA L E N v s multis in locis duobus hisce alios addit Nam libro quarto der
ione vict. in morb. acut . coinmen. I'. dum aut horis illius sermonem explanat, tres potissimum scopos asteri: sic enim loquitur, sanguinem enim piimum detrahes, si magnus tibi videatur morbus, manifestea perspecta quantit te tali utitur remedio propter vehementes allectus, neq; refert, siue vehementem, siue magnum morbum dixeris Secundus deuahendi sanguinis scopus est, si aeger aetate vigeat ne menim pueri, neque senes sanguinis sustinent detracti nem, etiam si morbus, quo ipsi laborauerint, magnus fuerit. Tertium scopum non praetermisit libri huius conscriptor: qui facultatis vitalis robur existit I- sodem praeterea confirmat libro de missione can. capite nono, cum ait: itaque tria sunt, quae agnitioncm continent, morbi magnitudo, aut praesens.aut immi-
nens, aetas florens, re virium robur, ac rursus eodem capite: Definitis itaq;tii-bus mittendi sanguinis scopis, nempe morbi magnitudine, aetate florente, ac
virium robore.l Amplius quatuor scoporum meminit eodem capite statim in principio, cum ait: contra enim prorsus sanguinis mittendi scopi primum in se plenitudinem non comprehendunt, sed fienus ivt sic dicam passionis suspicionem: nam si eam magnam fore apparet, omnino sanguinem mittemus,e
iam si nulla existat plenitudinis nota, tantiam inspecta aetat viribus, de regione, quae sola in iis,quit adiecta sunt libro de ratione xustus recenseri conspicuantur. Qui gentes enim aetate propter pueros, de senes in distinctionem assumpsit. J hic vero notari debet, regionis meminisse inter scopos praecipuos quam alibi videtur contemnere. Posti emo quinq; scoporum meminit in fine commentarii iv quarti libri acutorum, clim dicit: verum, ut nihil desiit, adiiciam Ac eum,qui ab aere sumitur, scopum . ac paria in postea mentionem etiam facit scopi sumpti ab habitu corporis, qui duo scopi additi tribus illis, quinque scopos constituunt. Pro horum locorum explanatione sciendum est, Galenum tuta primis exo diari aliquando duos scopos, aliquando tres fecisse pro vario suae tractationis proposto: facit quidem duos primos ac principes cum ex propria sententia loquitur, ut supra dicebamus, quibus etiam nunc addo signum satis efficax: nam solibro de missione sanguinis, capite nono, postquam sententiam auctoris libri quarti acutorum de laudauit de explanavit, statim subiungit. Caeterum, primi principes si mittendi sanguinis scopi sunt morbi magnitudo, re virium robur, quod ille quidem non dixisset, tanquam explanator tergo ut explanator illius auctoris ires enumerat scopos, ut vero proprius auctor, duos duntaxa' primota
386쪽
oc principes, quemadmodum declaratum iam fuit. Notari autem hoc loco ue hin duo, primum citatem ipsam adhiberi in cognitionem virium ut iam dictu inest Dei iide cum Galenus frequenter dicit: Semper ab oratione exceptis pueris. J nolle ipsum pueritiam facere tertium scopum ab aliis seiuniam i quia proprie continetur sub viribus. haud secus at s senes, sed ratione diuersa, ut explicuimus. Sedquod vult dicere huiusmodi est. A scopis pro mistione sanguinis excipiendos esse valde pueros: non quod non habeant pro statu praesenti vires valiuas: contra quam putarunt quidam Medici, ut eo capite nono Galenus as serit, putantes eadem ratione pleris inesse vires imbecillas, qua senibus decrero pitis: sed idcirco excipiendos, quod pro statu futuro validas non habent: ergo tum excipiendi tum non excipiendi sunt 1 pro statu pr senti excipiendi .pto sta tu futuro includendi sunt in verbo virium, ut senes. Porro, quod de regione dictum est. valde videtur dubium, propter ea verba, quae sola in iis, quae adiecta sunt libro de ratione victus recenseri conspiciuntur. nam ibidem regionis non
meminit. Adde quod regio non indicat mittendum, vel non mittendum san.
guinem, sed proprie quantitatem limitat. Respondeo in hunc modum, quod ea
verba i litelligenda su ni tu in de vel bis auctoris eius libri tum de iis quae in commentario idem scribit, hoc potissimum sensu, quae sola J id est, vehemens morabus, aetas, v trium robur ac regio; adiectas ant libro de ratione victus J partimeto ab auctore eius libri. partiri Galeno explanatore, nam ille in commentatio meminit, ut parum postea dicam et aut etiam dicito. Quod ea verba, quae sola J. tria prius proposita, excepta regione: licet secunda liac explanatio durius eula videatur, putauerim tamen esse veram. Accedo nunc ad Galenum, qui aerem, re eorporis habitum inter scopos primarios, ac principes reponere videtur : a
que ita interpretari soleo haec ipsa. scoporum, qui principes, ac primi non sunt, duplex est ordo ; nam horum quidam maxime, ac proxime significant statum virium, aut morbi: alii vero ab hac exquisita notitia longius absunt: de iis imquemur sequenti capite: de illis vero dico, quod ait in et ad vires, significari illas ac innotescere nobis ex duobus, ex coeli statu, ae corporis habitu. ille quidem, o complectitur sub se tria, nempe aerem ambientem,regionem, locum , habit
rionis, ac particularem constitutionem: quae tria aut in unutii conspirant tem- Peramentum, aut non conspirant: tunc T vel mittendum, ve non mittendum omnino, vel partim mittendum, partim non mittendum indicant, si fuerit am.
biens admodum calidii & siccus, ut aestiue media: si regio fuerit calidissima vi Libya, Apulia, Aschiopia i tandem enim constitutio longe calidior naturali extiterit: ostendunt vice fore imbecill,s, ideo non esse mittendum sanguinem. Contra in regione temperata,vi Patauit, in vere ecconstitutione particulari pa rum a temperata declinante, venimus in notitiam virium validarum, quod scilicet maena non fit disis iliatio ipsarum virium ab aere, ideoq; mitti posse san- o guinem rident iud cium f. acimus, si ex iis tribus quaedam dii lentiant, quaedam conscrutant, tunc indicatio suggeritur de quantitate, nobis quantitatem significantediit oliuionis, non admodum magnam, dissensione illorum trium: H rum trium syndromen , aliquando quidem Galenus significauit nomine coeli status praeseri im cum proprie loquitur, ut constat ex nono de Methodo medendi: aliquando vero solius aeris nomine, ut commentarios A . acutorum, ac interdum regionis, ut in l: bro de missione sanguinis. Haec adeo vera sunt, ut omnem prorsus e medio difficultatem tollant. Quod vero attinet ad habitu co potis, dico ad habitum referendam esse aetatern , atq; etiam quaecunq; corpora maxime dissiari consueuerunt, cuiuscunque sint aetatis etiamsi annum trigesi-so mum aegrotus habeat. Pueri certe indicant dissolutionem summam ex corporis subilantia propter habitum mollem, tenerum, humidis limum i ideo si purari non sunt serendo sanguinis detractionem, id sane fit ob corporis habitu, non propter aetatem, uti est aetas: si vero contrarius adfuerit corporis habitus, cum distiano non sat, ob hanc causam impedire sanguinis detractionem non potest. Adhuc auicni dubitaret aliquis , quod Galenus ait inc mentario vigesimo-
387쪽
s i HORATII AUGENII DE CvRATIONE
quinto quarti acutorum, melius esse, aetatem referre ad corporis habitum, ac statuere tres scopos: magnitudinem morbi, virium robur, ae habitum J quibus verbis ipsum habitum videtur admittere, tanquam scopum praecipuum substitutum loco floridae aetatis, decerte, si verba duntaxat consideremus, ita videbitur, sed recte perpendenti sententiam,secus iudicabitur: animum aduerte. G lenus considerauit, aetatem indicare propter vires; atq; Hippocratem aliquam do illam omittere, quia reserebat ad vires: aliquando eius facere mentionem, ut certam nobis praeberet notitiam status viri u Q, uti scribit primo libro acut rum , commentario quadragesimoquinto, in explananda sententia quarti acutorum , commentario vigesimoquinto, in qua ille praetermittit vires, arguit ta- i, cite eum authorem, quia melius fuisset praetermittere aetatem: ac ideo inquit, si quispiam tres scopos debet statuere in sanguinis detractione, ut auctor ille putat , referendo aetatem ad vires, melius est statuere tres scopos modo iam dicto, praetermittendo aetatem. Haec loci huius explanatio satis accommodata vid cur mihi. Patet igitur, cur Galenus dixerit, tres existere scopos: morbi magnitudinem , virium robur, aetatem floridam. vel loco aetatis floridae, corporis habitum, quomodo quatuor recensuerit addendo iis regionem, quomodo qui mque addendo tribus inuentis ab auctore quarti acutorum, aerem ambientem, re corporis habitum, quae in hac materia non mediocrem dubitationem facie bant: x,
NE quid in disputatione relinquatur, quod aliquam facere dubitationem
possit, in hac postrema parte doceamus, cur Galenus interdum octo sic pos.& interdum decem ad sanguinis detractionem desideret. Libro enim nono de Metthodo medendi, cap. vlt. meminit scoporum octo, cum ait: Sane erunt in hac quoq; detractione multiscopi Medico spectandi. Natura ab initio, consuetudo, aetas, locus habitationis, anni tempus, coeli status, ad haec aegritudin 3olis quem curamus, affectus, aliaq; ratione ante hunc, laborantis vires.l Haec ibi Galenus. At libro de sanguinis detractione decem enumerat scopos, hisce ver bis usus: De secanda vena consilium inito, prae oculis habens principales hos scopos: nempe plenitudinis, tum quantitatem, tum qualitatem, S vitium robur, de infirmitatem vi deinde naturalem totius corporis habitum, tempusq;. de regionem, vitam anteactam, tum an cibi potusq; copia, & praecipue affatim n trientium qui si calfectus est, sit usus; ad haec consuetudinem,& res praeter consuetudines nactas quosve motus exercuerit, quas excretiones habuerit aut praeter solitum compescuerit; ad omnia autem haec num gracilior aut crassior eu
serit. haec et uenus. Pro quorum intelligentia consideranda sunt haec: primum,
cur tot numero scopos proponat: secundo, cur non ubiq; octo aut decem rat: tertio, singulatim ostendendum, quam vim habeant singuli. Inprimis non est mirum,tot in medium scopos attulice Galenum, quia scoporum quidam sciam sanguinis missionem demonstrant, quidam vero in uniuersum omnem va citationem, in qua tanquam species sub genere venae sectio continetur: exlio rum scoporum numero sunt, quos hisce locis prosequitur; neq; enim ad vacu tionem in uniuersum quis accedere debet, nisi antea scopos hosce nouerit, quibus tum affectus qualitate,tum quantitatem cognoscimus, tum statum ipsarum vitiis. Priores illi,de quibus superiore capite dicebamus, praecipuam habebant vim significandi virtute, qui vero in his explicantur, tum hunc tum affectus in- sodicant, ut exempli gratia: Temperatura aegroti & consuetudo significarepotest virum , aetas, anni tempus, regio, coeli constitutio, potissimum vires indicant, morbus ac virtus sunt vere praecipui scopi;& nota,quod dicit: Alias ratione aim te hunc.J quia vires no sunt consideranuae in sanguinis detractione, uti morbus, sed alia ratione,nempeutconseruentur,quemadmodum supra dicebamus. Actia
388쪽
Ac licet alia etiam hic addi possent, haec solum octo fuerunt satis in tractatione de sanguinis missione obiter falaa: propterea, quae hic desuersiit, in libro de pblebotomia voluit addere, ad quem librum proprie peltinebat haec tractatio, id in hunc modum habere sic inductione breuiter doceo. Ad affectum pertinet plenitudinis qualitas de quantitas, ibi non fecit mentionem morbi magnitudinis, quia agebat de sanis; nam capitibus sequentibus agere incepit de
aegrotis, sub plenitudine continetur magnitudo futura, ut ait, in capitis noni principio. Quantitatem & qualitatem eius plenitudinis denotant haec, avi acta vita, consiletudo, vitae istudium, ut ars, seu particularis exercitatio, excre--to tiones aut suppressae, aut et suentes ; corporis crastities; ad vires autem referuntur haec: Corporis habitus, anni tempus, regio, vita anteacta, secundum aliarii rationem , vacuationes immoderatae, ars, qua dissoluatur maxime ipsum si pus, ut fabrilis, vitriaria, nimia exercitatio, coitus immoderatus, gracilitas co
roris. Ha , igitur syndromen signorum omnium indicantium, contraindl- cantium, secundo loco indicantium, re contraindicantium: quae considerari debent in omni vacuatione. Haec ita sese habere , praeterquam quod rati o ipsa pei suadet. Avicenna Galeni dei itator dc discipulus perbelle docet in quarta sectione pii mi libri, dum sic ait: Ea, quae rectum in euacuatione molienda serunt iudicium, decem numerantur: plenitudo, vires, temperatura, corporis
c habitudo, accidentia superuenientia, sae quae sequuntur. Vidi plura huius generis ex Galeno, libro secundo de ratione curandi ad Glauconem, capitulo duodecimo, primo Aphorismorum, secundo commentario, libro decimore
. tio de Methodo medendi, ac passim alibi legito, quae scripsimus libro primo de ratione purgandi. Ego enim singula prosequi hoc loco non debeo, quod ad
tractationem institutam non pertineat, satis mihi est hoc ipso capite docuisse, cur ad vacuationem plura desi eratur: cur octo alicubi &decem alias
proposuerit, de quam vim singula possideant. Atque tandem huius disputationis primae de scopis, atq; hi iuste libri hic finis esto.
389쪽
A MONTE SANCTO DIMPUTATIONUM DE RATIONE CH
LIBER SECUNDUS. DISPUT ATIO SECUNDA indicatio sumpta a magnitudine morbi it distincta ab indic
tione petita ab ipso morbo, eiusve causa. S VM M A D I S P UT A T I O NI S.
Indicationem orientem a magnitudine morbi ab indicatione sumpta a morbo, differre duntaxat in eo, quod magis ac minus.
C A p. I. Dissutationis occasia, o qui ordo in eius d lucidatione teneri debeat. vo-AM videor superiore libro diligenterexplicassem 3 gnitudine moi bi, vel a sanguinis plenitudine, vel motu proprie sanguinis missionem indicare, quo illusitior tractatio reddatur, expedit considerare quoddam, quod hac nostra aetate iam primum de hoc eodem argumento emersit para- doxum: imo vero, ut rectius dicam, cacodoxum. Quidam enim insignes ac primarii medicinc professeres arbitrantur, non solum omnem morbum magnum generatim sumptum venae sectionem admittere, quod etiam alii celebres viri antea docuerunt, sed etiam morbi mavignitudinem indicationem re ipsa habere diuersam ab ipso morbo, eiusq; causa, quae sane opinio, quia maxime periculosa est humano generi, contra Galeri, Hippocratis, Avicennae, ac vi verbo dicam, omnium Medicorum sententiam excogitata fuit, exs irpari funditus debet, quia in hi e rebus connitiere dc ascsentiti maxime impium atq; detestandum duco. Hanc autem extitisse caul am, cur in hunc modum opinentur, illi potis limum scribunt: quod scilicet Galenus lib. de Methodo medendi, capite sexto, in fine haec habeat verba: Nec illius oblitus quod aliquid interim ex eis quae ulceribus accidunt,indicationem propriam suggerat, veluti& magnitudo.J Quibus verbis admodum praeclare significare videtur Galenus, magnitudinem ipsius morbi propriam habere indi cationem, quemadmodum etiam alia quaedam, quae ipsis accidunt ulceribus. Considerantes porro, quaenam si haec propria magnitudinis morbi indicatio i soDixerunt, esse vacuationis, ita ut quaelibet magnitudo proprie vacuationem in . dicat, quod ita Galenus statuat, ita tim post verba superius posita ita scribens: Dictum autem de de ulceribus est in libro, qui hunc praecedit, ubi ulcerum dictarentias omnes, de quot, de quae sint, de quae sit uniuscuiusq; i ndicatio. exposuimus: Praeberi autem vacuandi indicationem ab ipsa aegritudinis vi in eo libro
390쪽
hon dixi, proptetea quod de longiorem demonstrationem requirebat, de totius corporis curam in eo non coniunxi. Hic autem exsecutus sum, quantum
ad rem praesentem erat utile.J Quia vero ipsa vacuatio est duplex: una, quae fit per sanguinis missionem: alia, per pharmacum purgans, propriam indicati nem magnitudinis morbi volunt esse vacuationem, vel per purgationem, vel
persectionem venae. Atq; tandem contendunt, vacuationem hoc modo consideratam semper ac proprie indicari a quacunq; magnitudine morbi hucusq; ipsius indicationem diserre ab indicatione, quam suggerit morbus magnus, admiranturq;, neminem in hunc usq; diem exiliis te, quod tamen illi sciunt, velio ex quam plurimis, qui de Methodo medendi, aede indicationibus tot ae tanta scripserunt commentaria, qui non conniventes somno oculos habuerit: imo vero, qui non turpiter fuerit hallucinatus: sic igitur statuunt, indicationem a nagnitudine sumptam specie differrea morbi magni, de causarum eiusdemi dicatione, quam opinionem multis probant exemplis, de quibus parum postea loquemur diligentius. verum, quoniam hoc magnum est paradoxum, ut si pra diximus, quod nulla ratione posse consistere arbitror, illud hoc libro ex minabimus, liligenter ostensuri secundum Galeni omniumq; Medicorum doctrinam esse saltissimum. Vt sordo aliquispiam disputationi istatuatur, primum docebimus, quid supponat haec disputatio; deinde, rationibus ipsis ex Galenono petitis, conabor demonstrare falsitatem opinionis huius: tertio, Galeni verba explanabo ex s. de c. cap. lib. q. de Methodo medendi, in quibus consistit vis de summa totius reprobationis: postremo loco, siqua rationes illorum erunt, eas diligenter considerabo, atq; persoluam.
dirae me astrarer hactrames Qv i A debent iidificiis fundamenta iaci firma,&scaphis poni idonea carina,
si quis aedificandorum pangendorum min iis futurum es firmum: supponere hoc loco oportet quaedam pro dissolutione dispositionis institutae omniumio maxime necessaria. Ac primum inueniendus est verus propositae quaestionis sensus. Quae lio sit: An indicatio, quam suggerit morbus, eiusq; causast eadem cum indicatione, quam magnitudo morbi indicat, supponitur, morbum,ac eius causam, habere indicationem suam, eandem etiam habere ipsam magnitudinem, de in hac re quatenus indicant conuenire; quaeritur autem ani-itae duae indicationes inuicem differant, atq; si differre illas staritamus, an disserant solum in eo, quod magis ac minus, an re ipsa, seu specifice, ut dici soleti Secundo loco ponamus, magnitudinem a magno inuicem non aliter distingui, quam ablicaetum a concreto, ut albedo, de album. Abstractum quidem s. gnificiat rei formam in communi, quatenus determinatum subiectum non de o notat. Concretum vero subiectum ea forma praeditum. Porro, cum magnitudinem dicimus, morbi magnitudinem solam intelligimus, non quamcunq; , siquidem haec inuestigatio ad curationem resertur; quod autem curatur, motabus est. v idetur autem idem mihi quantum pertinet ad propositam disputatio nem, dein significare morbi magnitudo,quod morbus magnus. Si enim,quod curatur, ipsum concretum est, non abstractum, utputa corpus magno morbo obsellum; non autem magnitudo ipsius morbi, quatenus talis est: propterea dixi, magnitudinem morbi significare idem, quod morbus magnus. Tertio statuatinus, omnem indicationem deduci ab aliqua naturaindicante, quia quodcunq; indicat, pro sui natura indicat, ut priore libro ex Galeni d so caecina abunde dictum mihi fuit. Atq; pro varietate naturae indicantis rei varias nasci indicationes. Hoc igitur unum excommuni omnium Medicorum con sensu ponendum est principium, nullam scilicet indicationem esse,quq pro fundamento naturam indicantem non habeat. Rursiis aliud etiam ponamus vetiissimum principium, otnnem indicati
nem, quaecunque ipsa ut, ab aliquo primo exordiri, ac progredi, postea ab eo