장음표시 사용
291쪽
itreo,ut possimus eligere bonum, & reiicere malum , manssestum est, legem
non pugnare cum libertate: non enim impedit, qub minus possimus eligere bonum, & reijcere malum, sed contrapolita iuuat, iram praebet materiam exercendae libertatis. At servituti recte opponi potest lex,quia non potest impleri a seruo peccati. Vnde Paulus: inquit, se destruimm U- ω absit , sed segem statuimus. Deinde probatur hoc idem. Lex diuina non pugnat cum libertate: ergo nec lex humana. Antec. patet, nam Adam liber creatus est, & tamen lex et imposita fuit,ut non vesceretur ligno scientiae bo- 'ni,&mali. Prob.conseq. iram lex diuitia,Whumana , quoad obligationem,
. Propositio secunda: Lex ciuilis no minus obligat in conscientia . quam lix μν' na, et minus fruia, orsabilis sit hac, quam illa. Explico: Lex diuina, & hum ma disse sit quoad firmitatem, quiadiuina non potest abrogari ab homi- . ne, humana potest. At quoad obligationem non differunt:utraque enim oblix in conscientia, nunc ad mortale, nunc ad veniale peccatum pro rerum ip- - grauitate: ita ut nulla sit melior regula ad discernendum, utrum lex humana obliget ad mortale, an ad veniale, quam cogitare, legem illam esse diuinam, & videre, si diuina esset, quomodo obligaret. . Prob. primo: Obligatio vel est essentia, vel propria passio lagis: ergo omi nis lex, dc a quocunque feratur, sue , Deci, siue ab Angelo. siue ab 'Episcopo, , sue a Rege, sue patre, eodem modo obligat. Prob. conseq. a simili.Nam, quia hominis essentia est, rationale esse,& propria passio, esse risibilem, omnis homo est rationalis.&risibilis, siue sit creatus a solo Deo, ut Adam; siue 3 Deo ex alio homine, ut Eua: siue ab hominibus genitus. Vt Cain. lec. Patet: nam lex est regula morum, regulae autem proprium est intrinsece ita dirigere, ut recessus ab ipsa sit peccatum in moribus: sicut recessus a regula in naturalibus dicitur peccatum naturae, ut sani monstra; & recessus a regula in
μtibus est peccatum artis. Vbi notandum, quod sicut res caeter quoad existentiam,pendent ab agete, non quoad essentiam: essentiae enim sunt aeternae;sunt enim qu dam participationes possibilesdiuinae essentiae: ita etiam lex, quoad existentiam pendet a legislatore; non enim erit lex, nisi dictetur ab eo , qui habet auctoritatem. At quoad essentiam, non pendet: qubd enim lex obliget, inquid aeternum, & immutabile, & participatioqui'am lesis sernae Dei,quae est prima,& mmma regula. unde siue quis pretuaricetur legem naturalem, siue positiuam,sive diuinam, siue humanam,semper peccat contra legem Uernam;quia omnis lex est legis sternae pari icipatio. Et quanquam non potest fieri,ut si qua vera lex non sta Deo, clim lexnon possit condi,nis ab habente potest
fena, & non sit potestas, nisi a Deo, tamen si sper impossibile esset lex non a Deo, adhuc obligaret ad culpam: sicut, si speri inibitri homo existeret
non factus a Deo, adhuc esset rationalis.
Prob. secui ido. Nam si obligaret solum lex,quia diuitis,omnes lepes di vianae qqualiter obligarent; nam eadem esset obligationis ratio in omnibus. Rehoe est Usum: tum magis obligat lex: Non occides, quam lex Non furaberis:
292쪽
.Prob.tertio ostensilia. Illa lex diuina magis obligat,cunis vioIatio est magIseotraria snt tests,id est,charitati: ideo enim peius est occidere,cua surari quia magis contra cnaritatem: &ideis mortale est mentiri perniciose- veniale,om-cioli;quia illud est contra charitate, hoc vero pretier charitatem. Sed lex humana etiam habetpro fine charitatem,& ordinat media adhunc finem. bd enim a it Apostolus: Finis pracepries c aritas, de omni pretcepto intelligitur. Et i. b. t. patet, nam lex ciuilis iusta, semper est, Vel conclusio, vel determinatio tuis diuinae moralis:ergo habeneeundem finem: Sc solum in hoc videntur di fierre, quod lex humana dirigit actus humanis in ordine ad actus externos dilectionis, id est, ad pacem, & conseruationem Rei p. Lex autem diuina dii igit etiam in ordine ad internos actus charitat is .igitur eadem est ratio legis diuinae, & humanae, quod attinet ad obligationem. Quartό; Lex diuina positiva ideo obligat ad peccatum, quia constituit proλ ει
actum, quem pretcipit in genere Virtutis, cum mel non esset . nam,si Iudaeus Iron ex contemptu, sed ex cibi appetitu, moderate comedisset cariacm suillam in lege prohibitam, sine dubio peccasset. Non aulcm peccasset contra Obed entiam, quia n nex contemptu : ergo contra terr perantiam. At moderate vesci carne suilla, ex se non est contra temperantiam,sed res quqdam ii differens: ergo lex fuit, quae illam abstinentiam fecit actum temperantia necessarium. At hoc idem idemus in lege humana: nam lex diuina non alia dehatissa facit esse adhinn virtutis ei m. qui ex se erat indifferens, nisi quia est regula morum ab eo posita, qui habuit auctoritatem preteipiendi. Sed homo etiam potest prqcipere, & regulas morum constituere: potest igitur lege sua constituere actumialioqui indifferentem, in generet virtutis: proinde pares sunt lex diuina. & humana, quoad obligationem. Prob. quinto. Lex diuina, & humana ita differunt, ut lex Regis, & Pr regis, siue lex Pont. & eius Legati. At istae obligant eodem modo, & solum disserunt firmitate: ergb & illae.Propositio patet: nam Script . passim testantur, Reges esse ministros Dei, & ab illo habere auctoritatem, & loco eius iudicare. Assumptio etiam patet: nam auctoritas Proresis est a Rege, & Le- P . . satia Papa , εc experientia idem testatur: & conismatur a SS. Patri-
Prob. sexto: quia videtur implicare contradictionem posse Principes obli- pr. 6.gare ad poenam,&non ad culpam, siquidem culpa, & poena relativa sunt. . Quomodo igitur pqssunt Principes damnare ad mortem eos, qui leges suas praeuaricantur, si illi nihil peccaueruiat, si culpam in conscientia non contraxerunt
Prob. septimὁ ex Apostoloru doctrina. Nam Paulus multimodis Idasse- p, r. xit. Primo, clim ait: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita*; non enim est potestas, visa Deo. Secundo, cum ait: Qui potestati resis Jit. Dei ordinationi resistit. Rom. 3 nTertio cum ait: Qui autem Qituat , ipsi i damnationem aci uirant. Id enim dexterna damnatione exponunt Patres Graeci,& Latini,in hunc locum. Quarib, clim ait: Ide. necessitateIubditi estote. Quinto cum ait : Non solum propter iram,ses eriamropin ιorificatiam. Sexto, cum ait: Monstri enim Dei Iani. Et:
293쪽
a V, 9 6ρiens eris, o faciet in Miuin, ct is istam M terra. Si ero, licet Christi p .Lia nis habere Principem, cur iudicemi Secundo, quia nihil prodessene γ ,. leges, si nulla esse deberent iudicia. At i es tolli non debente ergo nee i
dicia. Tertio; Script . utriusque Testammni iudicia a8mittitia Sic enim legii .. mus: Iudices, o a sagistro= co πιι in emuibus portu tuo, ut iudicent popuIum iustoi '' iadicis. Et: secularis liniicia si babamtis, uaramribilesqM'tris Ecclesia, bas constituito adia antam. Su non est sapieus qa uam in vobis, quiis dicare possisfratrem μαρ .. Vbi Hostolus monet Corinthios, Ut in iis caussis, in quibus non tenebantur ' necessarib adire tribunalia Gentilium, constituerent inter se iudicem. νis,. iii. 4. Propositio quarta: Licet cimstiano MagistratuisHis punire μνtarbatores ρublI-ν,., i. ca quietis. Prob. primo Script. Nam in lege natum, & Euangeli-Ges. s. ca, habemus praecepta,&exemplaeeius rei. Nam Deus ait: Quis Merii hum num sanguinemJundetur sanguis istius. Quae verba non poseunt sinare praedictionem,quia pridictio huiusinodi saepe esset fusa; sed ordinationem, & pr et
. ceptum. Vnde Chaldaica Raraphratis vertit: Cis. 3s. bus. exsententia dicis fundetur sanguis levia. Dixit etiam Iudas . producito eam . comburatio. Vbi Iudas Patriarcha, tanquam Princeps familiae, adiudicauit
adulteram ad ignis supplicium. In lege myiis plurima sunt praecepta, de
Iosue, Samuel. DauidἡHelias, alij e sancti viri Hurinins Occiaerunt. Ina πι -- δρ' in axi arce ritgladium gladio risit. Nae verba non pinum recth intelligi. nisi hoc modo: onuus, qui caedem iniustam secerit, debet , magistratu pariter occidi. Reprehendis enim Dominus Petrum, non quod iusta defensio si illicita sed quod non tam se, aut Dominum defendere, quam iniuriam Domino factam ulcisci vellet, cumramenipse nonhiseret publicam aucto-x.ω. , ,. ruatem. Apostolus etiam; Si malὶ eris, time, non enim Me cari astadium ortatiminister enim inis. Vbi vostolus dicit, datum gladium 1 Deo principibus co-tra facinorosos: ergis, si in Ecclesia tales reperiantur, cur badio iniri noni
poterunt pis a. Prob. secundis ex Patrumtestimoniis ..o 3. Tertio ratione. Nam si bonum Principem , cui bonum commune tue dum commissum est, pertinet impedire,ne partes, quae sunt propter totum, illud corrumpant, &ideis,sinon potest omnespartes integras conseruare,p tilis debet vi' partem amputare,quam sinere Ut bonum commune pereat: scutagricolaeamputant ramos,& sarmenta, quae ossiciunt Viti, velarbori: dc medicus amputat membra; quae totum corpus inficere possent.
Ea . a. AItera quaestio est de ossicio Magistratus, in protegenda Rep. ab hostibus. externis: quae tres habet partes. Primδ demonstrandum erillicitaaliquam do esse Christianis bella. Dicimus enim, ut semper docuit Ecclesia rota, Sc
294쪽
Lrg in ta ARTV s. ' ' 283 Nun Iudaeli, sed etiam Christianis Q. esse bellum gerinae, modo seruemur
conditioneis Id prob. Script. testimonio. ita migenus. Iras Demmas dereliquit, vi παtiret in eis istasem .s omn/sqai m nouerant besta Chatramaorsi,o postea discerent=wωνum ortare cum .ibus.o rubere consuetudinem pratiandi. Haec sanὲ verba non permissionem, sed absolutam Dei voluntatem ostendunt. Item: Haeduit Dominas exercituum: Reoefui, q3 cunquesecis Amalecb saeli: η-ceu, vade, o reuare Amalech, ct demolire uniuersarius,non parcas ei. &c. Hic etiam non permissi mem, sed Π eptum videmus. Et similium plenum est restametuum ve-xus. Item: rarere bant eum o mHtes duentes: Quia μιiemis nost Eι ais illis ι μ ηεm ismatiaιis, neque calat iam faciatis, ct sanienti estora δρωνι - Iris. Prob. secundo exemplis Sanctorum, qui bella gesserunt. Nam,si bellum esset malum, certe a Sanctis non rereretur. In veteri I estamento Abraham, Moysen, Iosue, Gedeonem, Samsonem, Dauidem, lotam, Macha os madina cum laude belIum gessisse, legimus. In nouo Testam. Centurio, clim diceret Christo: HabeoIub me milites, o dico huic, vade, o vadit, dcc. eius fidem Dominus laudauit, non, ut militiam desereret, praecepit. Cornelius item Centurio dicitur νisiustus, ct rimens Deum. Ita,ut etiam Angelum videre meruerit, nec postea, cum a S. Petro viam salutis doceretur, distum est ei, ut
militiam desereret. Deinde; Post Christi in coelum ascensionem, semperfuisse Christianos aliquos vere sanctos, & Deo gratos in militia,etiam sub Ethnicis Principibus, docet Tertuli. qui refert miraculum insignea Chri- stianis militibus factum, cum sub M. Aurelio in Germania bellu ererent: qui certe et non militasient, si hoc esset malum ; vel, si militassent, non ita Deo grati fuissent, ut etiam miracula facere possent. Constantinum quo isque, Theodosium, Valentis ianum, Carosum Magnum, S. Ludovicum Regem Galliae, S. Mauritium cum sua uione Thebeorum, alioque plurimos sanctos Christianos bella gessisse, constat, quos S. Episcopi nunquam reprehenderunt: immo Tneodosius consulebat de euentu belli Ioa item Abbatem. Prob. tertiis. quia Deus siepe iusta bella adiuuat, quod nullo modo saceret, si bellum esset illicitum: nam mala permitti possunt, sed non etiam ad ea facienda auxilium dari. Abrahae, cum debellasset quatuor reges cum solis, CC C. X VIII. famulis suis, dictum est a Melchisedech: Erat edictus Deus excessus, quo protegente Ues in manibus tuis sunt. Ad preces etiam Moysis, Deus dedit victoriam Hebr is contra Amalech. Iosue pugnante, Sol stetit,& Dominus pluebat de coelo lapides magnos, dc plures occidit Deus Iapidibus grandinis, quam filii Israel hastis, ει gladiis. Angeli quoque in specie equitum pro Macnabais pugnabant. Legimus etiam. Deum ivin secundum armorum potentiam, sed, prout ipsi placet, dare dignis victoriam. Constantinum Dei auxilio miraculis euidenter ostensis vicisse in besto, testatur Euseb. Cum Theodosio S. Ioannem, & S.Philip . Apostolos palam pugnasse contra hostes eius, testatur Theodoret. Pro Theodosio iuniore pugnasest Angelos contra Saracenos, scribit Socrates. Clod eo vide Gregor. NM a Turo-
295쪽
. DE ECCLESIA MILITANTE. Turonicum. Honorij exercitum diuino miracula victoriam Ineredibileῶ retulisse, scribit B. Augustinus. Prob.quarto ratione. Licet Reip. siros defendere ab internis hostibus pacis,eos necando variis generibus sit pliciorum: ergo etiam licebit bello atq;
armis.quando alia via non potest. defendere eos ab nostibus externis: quia,ut possint conseruari Resip. necessarium est,Vt omnes hostes,tam internos, quaeXternos,arcere possint. Er,ciun hoc sit ius naturae, nullo modo credibile est per Euangelium esse sublatum. Prob. vltimo testimoniis Patrum. Secunda pars huius quaestionis est: Quot qηaiugi selli conditio res Qualia tuor autemnumerare iolent. Auctoritatem legi trima Caussam iustam, In
tentionem bonam, & Modum conuenientem.
Prima est, Auctoritas legittima. Nam ordo ille nutur dis mortalium paci,accqmmodatus hoc poscit, ut suscipiendi belli attictoritas, atque consilium. penes Principem sit:exequendi autem iussa bellicaministerium, milites debeant paci,salutique communi .. Et ratio idem probat. Nam priuati homines, Sc qui superiorem habent, fi , ab aliquo iniurias accipiant, possunt ad iuperiorem confugere, atque ab eo iudicium petere. Aa Principes, si ab aliis Principibus aliquid patiamur, licui. habent commune aliquod tribunal, ad Mod illos accusetu;& ideo licet illis. bello iniurias publicas propuli, e . Residet autem haec audioritas indicendi, belli, secundum communem sententiam,in omnibus Principibus & populis, . qui in temporalibus superiorem non habent. Item;Reip. vonetorum,& similes. Item, nomuilli Duces, dc Comites, qui nulli subsunt in temporalibus, non autem Duces, & Comites, quisubibiat Regibus immediat, qui enim, subsunt alijs,non sunt per se capita Rei p. sed potius membra. . Nota tamen, hanc auctoritatem non requiri ad bellum defensiuiim, sed solum ad offen11uum. Nam defendere se,unicuique licet, non sollim Principi, .sed etiam priuaco: at indicere bellum, echostein inuadere, solius est supremi rapitis. r. A. Altera conditio est, caussa iusta. Non enim sine caussa bellum indici potest, nec etiam propteriquodcunque peecatum,sed tantum propter iniuriam proinpuliandam. Ratio autem huius est, quia Princeps non est iudex, nisi homi-- num sibi subditoriim: ergo non potest M. aecunque peccata aliorum hominu punire, sed solum ea,quae cedunt in detrimentum popuIisibis ibiecti. Nam& si non est iudex ordinuius aliorum,est tamen suorum defensiγr,& ratione . huius necessitatis efficitur etiam quodammodo iudex eorum, qui suis iniuria secerunt, ita ut possit eos gladio punire. Est vero obseruandum, caussam belli debere esse non levem, neque dubiam, sed magnam,& certam, ne forte plus incommodi bellum afferat,quam sit utilitas,quae inde speratur. Si autem sit dubia, distinguetidum est de Principe, dc militibus. Nam Princeps ipse sine dubio peccat: nam bellum est actus iustitiae punit tuae: iniustum est autem punire aliquem, caussa nondum probata. Milites autem non peccant,nisi constaret cerib, bellum esse illicitum: de
296쪽
seste contrarium nouerint. Sicut etiam,cum dubia est culpa alicuius particu latis,peccat iudex, qui eum damnat; non carnifeX, qui damnatum occidit: non enim tenetur carnifex discutere sententiam iudicis.
Nota tamen, hoc intelligi de militibus, 'ui sunt obligati ei Principi, qui bellum gerit; quales suntsubditi eius, & etiam ij, qui ordinarium ab eo di
pendium habent,etiam tempore pacis; non autem de alijs, qui aliunde adueniunt,cum est bellandum. Qui enim non sunt obligati militare, non possunt tuta conscientia ad bellum accedere,nisi sciant bellum esse iustum. Qui autenihil cogitant,sed parati sunt militare De bellum sit iustum, siue non, modo stipendium habeant,ij in statu damnata is versantur. Tertia conditioes , Intentio bona. Nam, cum finis belli sit pax, iktran- Immis quillitas publica,non licet bellum suscipere propter alium finem. Unde grauiter peccantiam Reges, quam milites, qui, VelVt noceant alicui,vel ut imperium dilatent, vel ut exerceant fortitudinem bellicum, vel alia de caussa bellum suscipiunt,quam propter commune bonum, etiamsi auctoritas legit-tima,& caussa iusta non desiui. Sunt autem duo notanda. Primb,quoniam bellum est medium quoddam ad pacem, sed valde graue, dc periculosum, ideo non esse mox inferendum bellum, cum caussa existit, sed esse prius procurandam pacem aliis rationibus facilioribus ; nimirum pacifice ab hostibus petendo debitam satisfactionem . si quando accesseris ad expugnandam ciuitamn , terra ei pinnuis pa-D-.ao.
Sed quaeret aliquis: Quid si hostis nolit initio satisfacere, sed pauIo post, Dabisaim .
bello iam inchoato,petat pacem;an tenebitur altera bello cessate Dicendum est, saluo meliori iudicio) quod ex tultitia nunquam tenetur, qui habet iustam caussam,acceptare satisfactionem,nec ante bellum inchoatum, nec postea:tamen ex charitate utraque tempore tenetur, nisi per accidens aliud e pediat. Prioris ratio est quia Ρrinceps habens iustam caussam belli, gerit perationam iudicis respectu alterius Principis,qui iniuriam secit: iudex autem no tenetur ex iustitia condonare inortem reo, etiamsi offerat satisfactionemr. quanquam possit condonare ex misericordia,si sit siupremus iudex,uerbi gratia, Rex non tenetur vitam donare surt,et iamsi restitisat,& si ex misericordia , possit. Ratio poste floris est quia bellumest grauit simum supplicium, & quo , non solum punitur, qui peccauit, ted etiam per accidens multi innocentes inuoluuntur: ideo Chri iliana charitas semper id videtur exigere,ut a bello cessetur, quando,qhii nocuit, debitam latistractionem offert; nisi forte per accidens aliud expediat,id est, nisi talis sit hostis, contra quem pugnatur, ut bono communi expediat,eum vel subiectum esse alteri, vel funuitus interire: qua Ies erant Amorrhati,quos Deus iussit penitus deleri . . min. Secundo notandum, differre hanc tertiam conditionem a duabus primis, a. ubd illae,si desint, ciunt bellum esse inius uin, haec vero, si desit, facit bel- sim esse malum, sed non iniustum proprie. Qui euim sine auctoritate, vel sine iusta causi abestum mouet, non solum contra charitatem,sied etiam contrλiustitiam peccat,& non tana est miles,quam latro. Qui vero auctoritatem, N ia 3 cvillum. '
297쪽
caussam Iustam habet.& tanienam evindictae,vel augendi imperisvel prolpter alium finem malum bellat. non mi contra iustitiam, sed iesum contra charitate nec est latro,sed midus mim. Ex quo deducitur, qvbd, eum solum deest haec tertia conditio,non tenenrurmilites,nec reges ad ullam testitutionem sed tam ad paenitentiam:cum autem deest prim vel secunda.tenentur omnes ad restitutionem damni illati, nisi excusenuar ignorantia niae sis. δε uincibili. Ignorantia enim crassa,& c bili scut a peccato non ex sit,ita nec , restitutione. mi aurem laborar ignorantia inuincibili, non tenetur restituere donee ea ignorantia laborat, at, mcognouerit. bellum misse ini stum,tenetur restituere, non damn tempore belli illatum, sed siquid habet alienum ex illo bello:&,si nihil inet in specie, sed tamen rebus venditis
factus est ditior,tenetur restituere taurum, quantum ditior est factus: nam res aliena retineri non potest, etiamsi propter ignorantiam sinepeceato a
quisita sit, sed reddi dediet vel Domino si scitur,vel pauperibus. - Quarta conditio est,modus debitus, qui in eo praecipia consistit, ut nussi
innocenti noueatur. moderellauit Ioannes Baptista: Nemine concutiatis. salli calaimniam minis. uinti estorestipendiis vestris. imus verbis prohibet iniurias,quas milites inserre solem innoceutibus ut Vi. aut fraude.vel inpersona, vel in bonis. Cum dicit: Neminem concutiatis. prohibet iniuriam, quae aperta violentia luseriur personae, Ut, cum rusticos caedunt. nisi ad nussim obediant. Cum dicit: Nasti calumnMm faciatis. probi tiniuriam, quae fraudibus,vel calumnia insertur, m. cum dicunt sinuem esse eroditorem, vel hostem,etiamsi contrarium nouerim esse verum, & eo nomine,vel ipsi eum spoliant aut occidunt. vel deserunt ad Ducem. aut Praefectos. Clim vero addite Cantrati estote stipend3s restris, prohibet iniuriam, quae alicui non in persena,sed in bonis insertur,ut ciun furantur, & rapiunt,undecuitque possunt vel etiam exigunt,& extorquent ab iis,a quibus non debent. a. Est autem obsoruandum tria esse genera personarum,quibus milites dam Antim inferre non possunt,secundum regulam Ioannis Baptistae. Primum est orum omnium,qui ad Remp.hostium non pertinent. E x quo excusari non possunt milites,qui damnum inserunt ciuibus,aut rusticis amicis, apud quos nospitantiir,vel rer quorum loca transeunt. Neque exculatitur,si dicant sibi stipendia non solui: nam non propterea illis obligata sunt bona priuatorum ciuium, neque luere debet poenam ciuis,aut rusticus, si Rex, aut Dux peccat,
non soluendo stipendia militibus nisi forte iusta de caussa damnati sint homines alicuius loci ad hanc poetiam; Vt milites alant: quod tamen rarius accidit. Secundum est quorundam,qui,& si aliquo modo ad Remp. hostium pestinent,tamen excipiuntur,c.Innovamus, Detreuga, dc pace. Ubi se dicitur: Innouamm,ut Pusbyteri, Moracti,conse peregr-,merca rom, rustici euntes, νει ν deantes, vel in agricultura exissentes. θ animalia, quibas arant, o semina portist ad agrum,congruamur state laetentur. Vbi nomine mercatorum non videntur intelligi ii, qui in ciuitate hostium resident,& sunt pars quaedam ciuitatis, sed solam ii, qui transeunt , veIad nunditus ossiunt, quinon sim pars civi
298쪽
nes, mulieres. Talas enim, etsi 'pi spoliari positur,quiasium pars ciuitatis,tamen occidi histὲ non possunt, nisi forte casu: vel per accidens occidantur, ut.ctim miles iaculatur in cuneum hostium, & fortὲ occidit puerum ,aut mulierem. aut etiam : Sacerdotem, non peccat, sed tunc peccat, cum ex tute-tione occidit, &potest, si velit, non occidere. Nam & ratio naturalis hoc docet, εc etiam Deus hoc hibebat Hebr is, nimirum Vt parcerent paruulis, matio. εc mulieribus. Et Theodosius grauiter ab Ambrosio reprehensus fuit, quδα ciun punire vellet Thessalonicenses, sine delectu obuios quosque necari ius-st: vc resere Theodoretus. bd si Moyses iussit aliquando etiam muli νς , & paruulos occidi, non propterea id etiam nostris militibus licet: nam 3 - Ο ille Dei reuelatione clarὲ cognoscebat, Deum sic velle, cui nemo dicere p. test, cur ita iaculTertia pars huius quaest. est de bello contraTuros. Habere autem Christianos iustam causam huius belli, patet: nam constat Turcas nullo iure occupasse regna Christianorum,& quotidie plura occupare velle: constar etia,
eum extinguere velle omnem religionem, & dare omnem opera ut homines ex Christianis fiant Mahumetani. Denique; constat lcaluiquos Pon ut Vrbanum II. Paschalem II. Eugenium III. Malios multos; necno Co cilia generalia,ut Latmanens Lugduneuie. Viennense, dc Ua, Mnemo bellum indixine inhumetanis, &Smernardum, aliosque sui s viros coincionibus suis publicis excitasse populos ad hoc bellum, dc sermonem miraculis confimasse. Vt etiam omittam plurimas victorias de Turcis relatas, certὲ chm primum arma illata sunt in terrapromimonis elicissimo euent Hiem salem a nostris reeiiperarafuit, & regnauerunt Christiani annis L. ' . XXXVIII. N sern r plura, & plura recuperabant, donec oriri coepererunt inter ipses Clixistianos Principes contentiones t ucut ec nunc Turca plura occupat ob discordiam nostrorum , quis sua virtute: dc harum dii cordiarum potissima caussasuit Lutherus ipse. Nam Hungaria peri jt. qui Germani vorati in auxilium I Rese Hungariae, maluerunt Luthero parere tunc concionanti .contra bellum in Turcas, quEm cogitare, quid bonini
commune postularet. Sinem e boni habet bellum. qubdim itur Turca, ne tantum no cen, quantum vellet. Nisi enim cum eo hactenus . .
tum esset, iam dudumst in obtineret.
299쪽
De ossicio potestatis politicae in i. causia Rcligionis . . ' ' . .
Ehoe duae quaestiones. Prinis est: an ad Gi ratam pertineat cara religi An Vero permittere possit, ut quisque credat, ut volueriti Teneri autem Principes Christianos non permittere subditis suis libertatem creden- . di,sed dare operam ut fides seruetur, quam Episcopi Catholici, &praecipue suminus PontiLdocet esse tenendam,prob. primo ex Script. Re quisedet in solio iudiιν, dissipat omne malum intuitu suo. Item: Dissiparimpios Rex sapiens UaL a. Porro impios esse haereticos,negari non potest. Item: Et nunc Reges inustulte, erudimini,qui iudicatis terram, seruire Domino in timore. Praeterea; In Testameit- to nouo reprehenditur Angelus Pergami, qubd haberet apud se aliquos tenentes do ruinam Nicolaitarum, dc Angelus Thiatyrae , quhd permitteret Iezabel seducero seruos Dei. Ex quibuslatelligiriar, noxium esse Ecclesiae mixtionem haereticorum cum C tbolicis . Et Apostolus iubet Christianos ' declinare haereticos. Et: rimam,inquit,abscindantur. Item: increpa istos dure, aniuria . s. snt in fide. Ergo Reges,qui sunt Ecclesi*nuxrich,non debent permittere istam confusionem. Prob. a. Secundopr .testimoniis Pont. Leonis, ast ij I I. Gregorii,Agathonis. imperat. etiam pii idem senserunt . Nam Theodosius radicitus euulses, T. Iibertatem credendi,quam aliqui Principes permiserant,& iussit omnes cre-μ-a dere eo modo, quo Rom. Pontifex docet.esse credendum. Valentinianumnis ομε iuniorem laudat Ambros.quod Romae repetenti antiquam libertatem in re ligione, .s 'le e posset sacrificiis Deos,sortissimhrestiterit. Similiter Mar-ώMόνι. ianus stuqre prohibet, e quis ea, quae suiu in Conciliis Episc. devita, re- L. N. . uoluat, aut de eis publice disputarς praesimat. Constantinus Magnus initio G ε . . quidem imperii permisit liberiatem religionis omnibus, tamen postea iussie claudi templa idolorum, & solam .Chri uianam religionem vigere: quem filii . sunt imitati,Constans,& Constantinus. Exilium etiam minatus est Constatilius iis omnibus,qui non acquiescerent Nicaeni Concilij desinitioni. Qiai libertatem credendi concesserunt,tres inueniuntur. I Ouinianus,qui tamen ne Catholicos cum haereticis misceret, Mauiter admonitus est a Concilio Antiocheno. Valens Imp. Arianus omnibus haereticis, & Ethnicis liberm permisit religionem. Denique; Iulianus Apostata,qui ideo permisit libertatem, quia sic sperabat posse interire Christianismum. Prob.tertio rationibus. Primb;Potestas temporalis, &spiritualis, in E clesia non sunt res disiunctae,& separatae t duo re 'a politica; sed sunt coniunctae,ita ut unum corpus iactimquespo- sensient,ri corpus, & Mu-
300쪽
-uiobhoimner est enim potestas spiritualis mussi anima, & temporalis
suasi corpus . Ergodebet potestas temporalis spiritualiseruire, eamque ab hostibus suis protegere, ac defendere, ac terrenum regnum eo testi famulari. Sed Ecclesiae exitialis est haec libertast nam vinculum Ecclesiae est unius fideleonfessio; Mnasides; & Hebdistentio in fide Ecclesiae est dii lutio . Debent igitur Principes hanc libertatem nullo modo permittere,si iungi munere suo
SecundoiQgando apud Iudaeos vera religio florebat, non poterant Reges 3 rati permittere libertatem religionis: ergo multo minus debent permittem Reges Christiani;non enim minus ordinata debet esse Ecclesia, quam fuerit Synagoga. Antec. patet. Nam ex sententiaiudicis politici iubentur occidi, qui non diunt Sacerdoti. Et Pseudoprophetae umiliter exterminari iuben- ' β'tur. Idem patet exemplis de Ezechia, Iolaphat. Iosia, &aliis piis Rembus, qui destruebant lucos,&templa idolorum, dc seuere puniebant idololatras,& populum ad veri Dei cultum eompellebant . autem ante Christi tempora ciperint permitti variae haereses ac praecipv. Sadducaeorum, qui negabant resurrectionem, non est mirum, quia Synasoga tune ad interitum propinquabat, nec habebat Regem vero Iudaeum, qui ista curaret, sed Idumaeum Herodem:Pontifices autem nihil poterant. Tertio;Libertas credendi est perniciosa,etiam temporali bono regnorum, im& publicae paci. Nam,ubi seruatur fides,& obedientia Deo, ibi etiam seruatur Principi . nam fides ipsa hoc docet &exigit. Item; Dissensio in fide paritanimorum,Sc voluntatum dissentionem: omne autem regnum in seipso diuisum desolabituri experientia nostri temporis adeo manifeste hoc ostendit, ut frustra id probare nitamur.
arto; Libertas credendi periticiosa est illis ipsis, quibus eonceditur. Nam libertas credendi nihil aliud est, quam libertas errandi, & errandi in
re omnium periculosissima. Nam fides vera non est, nisi una. Ergo libertas ab ista una fide recedendi est libertas in errorum barathrum ruendi . Sicut ergo non salubriter permittitur auibus libertas vaPndi permoni s : & inubriter non licieratur subernaculo , nec sititur libe-rὲ 1 quolibet vento circumferri nauis ; ita quoque salubriter non conceditur populis libertas credendi, po quam uni verae fidei se adiunxe
Altera quaestio est : An se ratia dehat bareticos ab iudicatos , ct δἰ damnatas punire, tam in libris eorum, quam faciatatibus , T in per sietiam Uetae
Et primum quidem libros haereticorum iure interdici, x exuri, prob .pri- ρνώ. V. mo eX antiqua, ic perpetua consuetudine,non solum Christianorum, sed etiaEthnicorum. Refert valer.Max.qubd,cum Romae reperti essent libri quida, i. qui nonnihil videbantur soluere Religione Praetor urbanus ex auctoritate Senatus in conspectu populi eos eremauit. M.Tullius refert, Protagoram LoAbderite,quod libros noxios religioni scripsisset, Atheniensiuiussu Vrbe,atq; agro exterminatu,libro'; eius in concione combustos. Deinde.tepore Apostoloru refert Luc uinultos ab Apostolis couerses,libros curiosos, dc vanos O o cin