장음표시 사용
51쪽
3r DE CHRis ΥΟ. CAPITE TOT ivs ECCLEsIAE ueniat pluribus: sed esse huius Dei est ipsi essentia Dei: ergδ nee essentia Dei
est ullo modo diuisibilis in plures. Dices , argumento hoc tantiam probari non posse essentiam huius Dei multiplicari. Resp. probari etiam de essentia Dei incommuni. Pro quo nota, esse, siue existentiam, non esse aliquid abstrahi bile ab inferioribus, ut est natura ; necesse aliquid contrahi bile per di ferentias, aut contrahens instar differentiae; sed esse ipsam amralitatem omnium, quae sunt in re. Ex quo fit, ut in creaturis, in quibus non est idem omnino esse,& estentia, possit multipliciari unum sine altero : potest enim abstrahi a singularibus natura communis, remanente unicuique singulari sua existentia. At in Deo, ubi est omni lab idem esse, 6c essentia, sicut est propriu
huius Dei, elia hunc Deum, ita est proprium esse Deum, nec potest absusti
3. Ratio: Deus est altissimus, ut Script . passim docent. τώ μIas ali igimus. Et: Visus est alii simus. Ergbunus tantum. Nam, si plures essent, vel essent aeque alii;& sic nullus, qui supra omnes'. vel unus altior caeteris; & sic ille so- Ius esset unus Deus Verus. . Deus est ultimus finis omnium rerum,H: Vniuersa propter semetipsum operatus est Dominus. Et: uosum ec, θω. principium, omis. Ergo, d cc. Nam, si plures essent, vel referrentur omnes ad unum, & ille tantum esset veru Deus; vel non, & tum nullus esset finis ultimus omnium. Deus est infinitus essentia, potentia, sapientia, &C. Ergo, &c. Nam infinitum omnia comprehendit: Et magnitudinis eius non est numerus. 6. Si plures essent dij, vel sine principio sunt omnes, vel unus ab alio. Primum est imposisibile : quia tunc essent multa principia prima disparata & in Varias partes mundum distraherent, saltem, quia non necessario conuenirent in Unam, eandemque voluntatem; sed possent Vnus, unum, alius aliud velle. Vnde & Ethnici vocabant Iouem deorum parentem. Si unus est ab alio, vel - creatione,vel generatione. Si primu; ergo Deus est creatura: ergo nec Deus. Si secundum, vel dedit totam substantiam, vel partem. Si partem; ergo partibilis est Deus. Si totum; ergo habent eandem deitatem numero. . Deus est rector mundi. Vt: Tua autem Pater,prauidentia ι unctagubernat. At simplex motuu chia optimum est regimen, quando inueniri potest Princeps bonus, & cipiens. Probcrudum est a. Filium Dei esse verum Deum, & proinde unum numero Deum cum Patre. Nam Patrem esse verum Deum nemo negat : Vt patet ossa D.isam eX eo. I t cognosicant te siolum Deum verum. Prob. I. iis testimoniis, quae in Te-υε m. stamento x e teri habentur de unico, & vero Deo Israel,& in nouo exponuntur de Christo. . Locutus est pop. contra Domisam, O MOUen, o ait: Cur eduxisti nos de s u)ριοφ&c. Quamobrem Dominus immisit in pop. ignitos serpentes. HIc omnium consensu de Deo vero & immo Deo agitur, quem soli Iud i nouerant. At Paulus ait illum Deum esse Christum: Neque tentemus, inquit, Christum,sicut quidani eorum tentauerunt, ct a serpentibin perierunt. . . Ego sum Dominus Deus tuas, qui eduxi te de terra A Frypti, Et: Dominm solus dux
eius fuit, ct nox erat cum eo Deus alimus. At Iudas ait: Iesus pop. de a fgypto saluos. secundo
52쪽
LIBER sΕCvNDVs levita eas, qui tun crediderunt, perdidit; Angelos aute v, dcc. 3. Dicitur de Deo Israel: Currus Dei decem millibus multiplex, mitia utantiam: Dominus in eis, in Sin. i. in sancto. Ascendissi in altum, cepisti captivitatem, actoissi si Ana in hominibus. Hoc idem Paul. tribuit Cluisto: Vnuuique nostrum datae 'graria seeundum niensurum donationis Christi, propter qnod dixis ; ascendens ia alium,
captiuam duxit captiuitatem, dedit domi seminibus. . Adorata Deum omnes angeli eius. Eri. Tu Domine initiὸ terram fundasti, ct nefamomum tuarum siunt cali: ipsi peribunt; tu autem permanes, &c. Vtrumque locum k.ι 'i'
Paulus Christo applicat, ubi probat illum maiorem Angelis, quia Angeli iubentur Christum adorare, & quia Christus dicitur creator caeli,&terrae,
quod Angelis non conuenit. s. Vidi Dominum sedentem supersinum exce*um,or eleuatum Sc c. Plena est mnis 'terra gloria eius. Et infra: Et dixit Dominus ad me, dic populo huic, eneca oculos ipsorum, ct cor eorum aura , &c. Et qtiamuis aduersarii soli Patri hoc tribuant, tamen Ioannes exponit de Christo. Nam posteaquam posuit verba illa: Ex- icacauit oculos eorum, ct indurauit cor eorum. ut non videant oculis, &c. subiungit: Bae dixit Isaias, quando vidit gloriam rivi, o locutus est de eo. Quare idem Ioannes dicit se audiuisse clamantes: Sanctus, Sanctus, sanam Dominus Deus omnipotens, qui est, qui erat, o qui venturus est. At quis venturus est, nisi Christus' 6. Dominum exercituum ipsum sanctificate, ipse pauor vester. o ipse terror ve ster: ct erit vobis in sancti icationem. in sapidem autem ossensionis, ct in perrum scandali duabus domibus IsraeI in laqueum, ct in ruinam habitantibus Ierusalem θ offendent ρIurimi,
o cadent, ct conterentur. Hic apertissime, etiam Iudetis onusibus consentientibus,vocatur summus Deus, & Dominus omnipotens, quibusidam sanctifi- 'catio, quibusdam lapis offensionis , petra scandali, laqueus, & ruina. At hoc ipsum tribuunt Christo Lucas, Petrus, Paulus. Nam Simeon de Christo dicit: Positus est hic in ruinam ct in resurrectionem multorum. Et Paulus ergὸ dicemus 'quὸ Gentes, que non sectabantur iustitiam, apprehenderunt iustitiamtiustitiam
autem qua ex fide est, Israel vero siectando legem iustitia, is legem iustitia non peruenit. Quare' Quia non exfde,sed quasi ex ribus. Ogenderunt enim tu lapidem offensionis. cur scriptum est: Ecce main Don Iapidem ensionis, ct petram scandali. Petrus aute:
bis honor credent ibus;non credentitas autem lapis ossensionis, ct petra scandali. χχ. Vox clamantis in deserto, parate viam Domini rectas facite in solitudine semitia Dei nostri. Haec de Deo Israel dicuntur ab Isaia: & tamen hanc vocem esse Io- MM. r. annem, qui parauit viam Christo, testantur omnes Euangelistae. iι. Ego Deus, o non est alius: in memetipso iuraui, quia mihi curvabitur omne gena. Et Apostolus: omnes stabimus ante tribunal Christi. Scriptum est enim: Vivo ego,dicit mminus, quia mihi flecterur omne genu. II 4 . 4 2. Ego sum primus, ego mussimus. Hqc passim dicuntur de Deo Istael. Alde 43.
Christo: MOIum α, θ ω. Et insta: Ego sum primus, ct nouisimus, ct νiuens, ct 'fui mortuus, dcc. Mati. 3 to. Ecce ego mitto fliolum meum. est praeparabit viam antefaciem meam. Et Chri- Masrh. II.
.stus Angelum hune esse ait Ioannem Bap. qui prεparauit viam ante faciem Christi. Et Zachar. ait: Preibis ante faciem Domini parare vias eius. - Prob. I. Ex v eri Testamento. Primo. Filius meas es tu, Cabodis genuite. υ La
53쪽
34. DE CHRIsTO, CAPITE TOTI Vs ECCLEsIAT. Qui Psalmus de Christo intelligitur, tum quia Rabbi Salomon, & caeterὶ Rabbini de Christo exponunt; tum etiam, quia de Christo intelligitur alibi.
Ac, ne putemus Messiam csse Dei filium per adoptionem, subiungit: Et nunc Re es intelligite, erudimini. qui iudicatis terram: apprehendite disciplimin, &c. Vsi nota in Hebraeo esse: osculamini filium, id est, in signum subiectionis oscul minimalium fit ij, aut pedem. Neque obstat, quod L XX. Verterint Apprehendite disciplinam. Illi enim ad sensum, non ad verba,respexerunt. Tunc enim vere adoramus Christum, cum eius doetrinam recipimus. Hinc argumentum est. Messias est filius Dei, adorandus ab omnibus Regibus; & quibus ille irascitur, ii omninb peribunt; & qui in illo confidunt, ii beati erunt: Erg, Messias est verus Deus. Nam solus verus Deus habet imperium vitae, Mmortis. Item, in Script . passim in solo Deo confidendum dicitur. Vt: Maledictu moho, qui consilit in homine. Et infra: Benedictus vir, qui confidit in Do
Secundb: Audi me Iacob, re Ista et, quem ego voco. Ego ipsie. ct ego primus. ct ego nocuismin: manus quoque mea fundauit terram, extera mea mensa est caesos. Et infra: Accedite ad me, ct audite hoc. Non a principio in abscondito Iocutus sum: ex tempore, ante quam ferent, ibi eram, ct nunc Dominus Deus misit me, o Spiritus eius. Certum est hunc missum non esse Patrem; tum, quia Pater non habet, a quo mitti poGset;tum etiam,quia filius testatur se oce missum a Patre: dc a Spiritu sancto. Et tamen videmus hunc ipsum missum esse illum Dominum Deum, qui secie coelum, & terram, & qui est primus, &nouissimus. Deinde, sic exponunt
Tertio: Deus Usse veniet, o saluabit nos. Tinc aperientur oculi caecorum', e,' aures surdorum patebunt: tunc saliet cat ceritas, claudus, ct aperta eris Iingua mutorum. Hunc locum de Christo intelligi patet primo, quia Dominus respondit discipulis Ioannisi Euntes nunciale Iaasai. dcc Caci videat,surdi audiunt claudi ambulant,dcc. Secundo, quia nunquam Deus per illum Prophetam haec signa fecit. Qui enim tempore Testam. veteris miracula fecerunt, sitiat Moyses, Iosiae, Elias, Eliaetus, & ipse Isaias. At nulli eorum curarunt caecos, &c. Praeterea; dicit. Isaias in futuro : Deus ipse veniet: at omnes alii Prophetae ante tempora fuerunt. Vnde Dominus: si opera n fecisem,qua nemo alius 'sit, dcc. Terti b, Patres sic exponunt. Quhd autem Dominus Deus, de quo hic est sermo, sit Deus Isiael, patet quia Deos falsos, & metaphoricos nunquam Prophetae ab lute appellant Deos:&praesertim illud praenomen, Ipse, indicat Verum Deum, non autem ministrum aliquem loco eius venturum. Quarib, dicit Dominus; iugiter tota die nomen meum bulbematur: propter hoc sciet populus meus nomen meum in ista dis,quia ego ipse,qui loque,ar,ecce adsum. Quod is, qui initio loquitur,sit Dominus Deus, certum est,nam Vtitur nomine ineia fabili,& conqueritur, quod blasphemetur nomen suum, Sc nominat se Deum
Issael, dc vocat Iud xos pop. situm;ac denique dicit se esse, qui per Prophetas loquebatur. Quod autem idem ipse sit Christus, probatur, nam dicit: Ego,quiisquebar.erceavim, scilicet chim natus est Christus. Vnde haec prophetia legi
tur in nocte Natalis Domini, dc statim Propheta, quasi vi et Christum iam Diuiti co by Gorale
54쪽
iam perambulantem montes Iudeae, & euangelizantem, sublungit: Quam
palabri stuper montes pedes euangelia. tis pacem, praedica tu bonum y Et infra explicans seuehus huius aduentus: Consolarin est Dominus populum suum. redemit Ierusalem parauit brachium sanctum suum in oculis omnium gentium. ct ridebunt omnes=nes terrasalutare Dei nostri.Et infra: Pracedet Fos Dominus, ct congregabit vos Deus Israi I. Deiatque sic exponunt Patres. Quinto, llae dicit Dominus: Labor A Upti, or negociatis s Ethiopiae, st Sabaim. visi sublimes, ad te transibunt, ct tui erunt; post te ambulobant, vincti manicis pergent, ct te adorabunt, tei deprecabuntur: tamum in te est Deus,'non est a Uluete Deus. Here tu es Deus absconditus, Deus Israel Saluatoria Haec manifeste dicuntur a Domino de filio
suo incarnando. Nam etsi in superioribus loquebatur de Cyro, tamen, quia Cyro non conuenit illud; Non est absque re Deus. oportet Vella aec dici de Cyro, ut Christum reserebat, vetiimpliciter de Christo. Nec de Patre possint intelligi, clim ipse Pater ut, qui dicit de alia persona: Te adorabunt. tei deprecabuntur. Et subiungit verba eprecantium: Tanthm in te est Deus, ct non ea absque taDeus.Adde,quod Patri non recte diceretur: In Deus. Christo autem omnia rectissime conneniunt: nam & in ipso est Deus , cum sit eius humanitas quasi templum diuinitatis: dc absique ipso non est Deus, quia ipse solus cum Patre, & Spiritu sancto est verus Deus. Sexto, Hic es Deus noster Vnon aestimabitur alius ad eum. Hic adinvenit omnem viam disciplinae, ct tradidit eam Iacob illectosuo. Post haec in terris visus est, ct cum bominibus conuersatin est. Hic de Deo Isirael clarissime agitur, qui solus similem non habet,&qui,postquam tradidit legem in monte Syna, tandem homo fa-
eius,in terris visus est, & cum hominibus conuersatus est. Septimo, llac dicit Dominus exercituum; PUIIoriam misit me adgentes, qua sto. Iiaverunt vos, qui enim tangit vos, tangit pupillam oculi mei, &c. Lauda. θ Iatare,plia Sion, quia ego ecce venio,cr habitabo in medio tui. 8cc. Et siles,quia Dominus exercituum 11.isit me ad te. Hic locus emcacissimus est. Nam vere Dominus exercituum dicitur misius a Domino exercituum, idque frequenter repetitur. Octauo, ostendit mibi Dominus Iesum Sacerdotem magnum stantem coram Angelo Domini, o diabolus abat a dextris eius, ut aduersaretur ei, o dixit Dominus ad diabo- Ium Increpet te Dominus, Iatan, Dominus,qui elegit larusalem. Hic apertissime videmus Dominum dicere diabolo: Increpet te Dominus. Ex quo sequitur Dominum non esse unam personam, sed plures. Quod autem altera harum sit Christus, docent Patres. Et rationem reddit Theodoretus,cur filius potius sit, quam Spiritus S. qui ait: Increpet te Dominus, quia nimirum Satan aduersabatur Iesu filio Iosedech, qui gerebat figuram Christi: vnde,cum non posset ille Iesus per se Satanae resistere, filius Dei, qui etiam Iesus dicendus erat, increpavit pro illo Satanam: & simul hic increpatione significauit,se, cum carnem acciperei,diabolum increpaturum,quod fecit,quando ait: Vade. Satana. Non b, ε fundam super domum David. θ super habitatores Ierusalem spiritum fratis, precum, craspicient at me, quem confixerunt. Hic locus intelligitur de Claristo confixo in cruce,& tamen loquitur Deus Ithael,qui solus potest effundere in homines sipiritum gratiae, & precum. Et Ioannes dicit noc impletum, quando Christus crucifixus est,& lancea per ratus. E 1 Prob.
55쪽
. Prob. 3 . ex nouo Testam. Primo ex c5sessione Potri per reuelationem patris: Tu ει Christus illius Dei vivi. Vbi nota, hic Petrum asserere Christum esse filium verum, & naturalem Dei. Ideo enim addidit: Hui, quia proprium est viventium gignere sibi simile in natura. Et cofirmatur ex aliis locis. Nam dicitur Christus filius unigenitus, filius proprius, filius verus, filius naturalis: nam dicitur imago, seu character ii postasis paternae,quod no couenit adoptiuis. Item, ibidem dicitur talis filius, ut respectu illius Angeli serui dicantur qui tamen alioqui filii Dei sunt adoptiui,&quidem pretcipui. Denique Chri tus accusatus fuit, quδd se pretdicasset filium Dei: Nos legem habemus;θ secundu lege nostram debet mori, quia sitiam Dei si fecit. Et certum est,non filis se accusatum, quod se fecisset filisti m Dei adoptiuum, aut metaphoricum. Nani etiam Iudei dicebant: diu in Patrem habemus Deam. Et tamen Christus non diluit hae accusationem, sia tamquam veram admisit, & in consessione illa mori
voluit. a. Mulios filiorum Istaei conuertet ad Domi rum Deam ipsorum. θ ipse praece et ante istum in spiritu, is virtute Elia. Constat autem Ioannem praecessisse ante Christum, non ante Deum Patrem. Paulus ait: Eduxit Deus Istates SaIuarorem Iesum, predicante Ioanne antefaciem adventuι eius Baptismum parflitentia. Ioannes namque non conabatur nisi conuerte e homines ad Christum: illum enim aseiduo pridicabat. Vnde, cum vidis et Ioannes Iesum ait: Ecce agnus Dei ecce, qui tollit
peccata mundi Et continuδ ad illa verba, Andreas qui Ioannis discipulus erat, conuersus est ad Christum, & secutus est eum. 3. Magis quaerebant Iadat illum interficere, quia non solkm soluebat Sabbaibro, Ad
etiam Patrem suum dicebat Deum, aqualem se faciens Deo. . Ego, o Pater νnum sumus. Hoc testimonio Vt Untur omnes Patres contra
Arianos, Ut probent unam essentiam Patris, & filii. De viaitate essentiae autem debere intelligi,prob. primo, cum Basil. &Chrysost. Nam Christus, ut probet non perituras sitas oxies, facit hoc argu mentum : Nemo potest eripere oves de manibus Patris mei: quia ipse maior omnibus est. Ergo nec de manibus meis. Ego euim, o Pater unum sumus. Quod non concluderet, nisi significaretur una & eadem esse manus Patris,& Filii, id est potentia. Quod si eadem potentia, certe etiam eadem essentia, quae in Deo non distinguuntur. Prob. r. cum August. & Chrysost. in hunc locum quia audito hoc verbo Iudaei sustulerunt lapides, ut iacerent in eum. Ergb intellexerunt Christum se vere Deum unum cum Patre praedicare: si enim de concordia voluntatum intellexissetit, non sustulissent lapides: Nec timen Christus eorum sententiam correXit.
Prob. 3. quia Christus sic exposuit. Nam, cum Iudaei eum propter hoc vellent lapidare, dixit: Vos dicitis, quia blaprmas, quia dixi. Filius Dei sum. s. Creditis in Deωρε, ct in me credite. Si alon esset ille verus Deus, non posset sibi arrogare fide, quae illi soli debetur. Nec mouere debet particula so)quasi Christus faciat sie alterum Deum: nam addita est propter naturam humanam, qua distinguitur a Deo. Sic ibidem: Si cognovissetis me, o Patrem utique cognouiH iis. Et: Philine, qui ridet me videt o Patrem. Noverant autem bene vo-
56쪽
stos Iestim esse hominem bonum, sapientem, Prophetam, Christum , & tamen audiunt: Si cognoui sitis me. Et rursum: Tanto rempore vobiscumsum, o non cognouistis me' Restabat ergo,ut cognoscerent illum esse Deum veru, & virum
6. Onnia, qua Pater habet measunt. Ergo essentiam Patris habet Filius. Aere M i. ne quis dicat hoc intelligi de rebus,quae sunt extra Deum,prqcessit: Ille me cu- νψcabit, quia de meoaccipiet. Illud ergo est commune Patri, &Prilio, quod accipit Spiritus S. ab utroque. Et quid accipit a Filiol Scientiam sine dubio. Nam Gicit: De meo accipist, ct annunciabit vobis. Et supra: NU Ioquetur a se, sed quacumque audiet, Ioquetin. Scientia ergδ eadem est Patris, & Filij: led icientia Deo, 3cessentia sunt idem. Ergo, 6cc. . Dominus meus, ct D meis. Certum est hic Dominum Deum significare verum Deum I srael, quia Thomas Israelita non nouerat alium Deum. Addit Chrysoli. I homam tunc impleuisse illud: Manibus meis Deum quaestim,se non Hom. Iam iaceptus. Vbi non est dubium, quin de vero Deo sit sermo. Din. 8. Ex quibus Christus est secundum carnem, qui Hysuper omnia Deus benedictus in
s. Notum rabis facio Euangelium, quod praedicatum est a me, qsia non est secundum hominem. neque enim ego ab homine accepi illud, raque didici ε,sed per reuelatio nem Iesu Et initio Epistolae: Apostolus non ab hominibus , neque per hominem, sied per Iesum Chrigis, ac Deum Patrem, &c. Vbi B. Paulus opponit Chrsitum Lominibus, ariroinde docet eum non esse purum hominem, sed etiam Deum, ut est Deus Pater. Nec selum hominibus, sed etiam Angelis opponit, ac proinde omnibus creaturis. Addit enim: Si nos, aut An- gelus de caelo euatileti ruerit νobis, praterquam quod e ueli uimus vobis, matbe Incma'. ro. Qui , cum informa Dei est, non rapinam arbitratus est, esse quatem Deo, sed semetipsum exinanivit,formamserui accipiens. Hic clarissime explicatur Christum esse verum Deum, cum habeat formam, id est natura Dei, & secundum illam non sit rapina, sed natura aequalis Deo Patri. i. Tres punt, qui te limoiuium dant in calo , Pater. Veνbum, o visitus s. or hi tres se . . um sunt: ct tres sunt, qui testimonium dant in terra spiritus, aqua, o sanguis. Per testes, qui sitiat in caelo, intelliguntur testes diuini,vi distinguantur a testibus humanis, & creatis: ideoque paulo post ait: Si testimonium hominum accipimus, restimonium Dei inatus est. Alioqui etiam Anseli sunt in caelo, & testimonium Cliristo non semel dederunt. Sicut igitur ipiritus, aqua,&sanguis sunt testimonia terrena, & comprobarunt Christi veram humanitatem quando scilicit in morte Christi ex ore ipsius sipiritus, ex latere aqua, & sanguis fluxerunt; ita quoque Pater, Verbum, dc Spiritus S. sunt personae diuinae,&testimoniu diuinam perhibuerunt de vera Christi diuinitate,tum alibi saepe, tum etiam in Baptismo, Sc transfiguratione. 3 2. I simas in vero filio eius. Hic est verus Deus, o vita auras. Authus solus est
verus Deus: Te solum verum Deum. Ergo, dcc. 33. In principio erat verbum,o Verbum erat apud Deum,o Deus erat urbum. Item:
invia ror ipsam facta pant. Tria itinc sumuntur argumenta. I. Verbum seu' '
57쪽
λογος est mentis proles, seu notitia, & conceptus . Et quamuis conceptus mentis in nobis ii 5 dicatur filius,quia est accidens,lame est valde similis generationi eius productio. Namens intellii gens vices patris gerit, obiectum verbmatris ; species est quasi materia generationis, quam mater suppeditat ; inde ex complexu mentis, dc obieeti, mediante specie prodit notitia, seu Verbum. Est autem notandum, in Deo idem esse, ut etiam docet Ar illot. intelligonte intellectum, intellectionem, Sc sipeciem intelligibilem, exceptis tamen relationibus mutuis producentis, & producti. Ex quo sequitur, Verbum Dei necessario idem et se cim Deo id est eiu sciem numero iubilantiae, & naturae. Sed Christus est verbum Dei: Nam. I erbum Ergo, &c. a. Nahoc loco Verbum Dei, quod est Cla ristus, expresse nominatur Deus, & sino dubio idem Deus, qui eis etiam Pater. 3. Omnia per ipsum facta sunt. Hinc enim sequitur, ut recte colligit iuiguit. Verbum non esse factum, Sc proinde non esse creaturam, & proinde esse unum Deum cum Patre. r . In ipso condita sunt iuersa in catu. ct in terra, vi bilia, ct inuisibilia, siue throni, me dominatisnes, siue principatus, siue potestares; omnia per ipsum, o in is creata seiunt. Dipse est ante omnes, o omnia in ipso constant. Hic explicatur, quae sint illa omnia, quae Christus creauit, Sc conseruat, & dicuntur esse omnia terrestria ontulino, d caelestiaeusque ad summos Angelos. s. De Filio dicitur: Per quem fecit o facula. Et infra: D tu Domine. initio terra fundasti, opera manuum tuarumsunι cati. Vbi quissime habemus Christum
fecisse caelum, dc terram. Prob. . Ex nominibus veri Dei. I. Nomen est ' Deus. Scriptura autem non solet absolute vocare Deum, nisi Deum Verum . Hoc autem nomen tribuitur absolute Christo. Et: Vocabitur nomen eius admirabitu.Deus, fortu, dcc. Et: Domin inmein, 9 Devi meus, Et: dttendite vobis, θνniurabo gregi, in quo vos Spiritus Sanctus populi Episcopos regere Ecclesiam Dei, quam acquψuit sanguine suo Et: si est super omnia Deus. Et: Domine Deus omnipotens, qui erat,qui est, ct qui renturus est. Et: In Decognouimis charitatem Dei quia iis pro nobis animam suam posuis. Si Christus non est unus cum Patre Deus, quomodo cohaerent lige cum illis: Non habebis Deos alienos coram me. Et: Nobis unus est Deus ' Alterum est nomen Dei tetragrammatum, quod noster interpres Vertit. Omnipoteras nomen eius; in Grq-co autem non est proprie Omnipotens. sed ineffabile illud nomen. Hoeautem Deo proprium etiam conuenire Christo, patet. Eι suscitabo Dauid germe iustum, ct regnabit rex o sapiens erit. Et infra: Et hoc est nomen, quod vocabunt eum. Dominus iustus noster, seu iustitia nostra. Vbi est illud nomen in Hebraeo. Huic etiam nomini in versionero. semper respondet κύριος, dc in versione Hieron. Dominus: Porth Euangelistae Christum passim vocant Dominum. vl: Quia Dominus his vas habet. Et: Vos vocatu me, Magisser,ct Domιne, ct benὲG-citu: sumet enim..
Altissimus, etiam nomen est solius veri Deiro solus astissimia in omniter. ra. Hoc aut Christo conuenit: Homo natus es in ea. 9 ipse fundauit eam allisesimus. Et: Tu puer propheta altissimi vocabem, praeibis,dce. Paulus etiam ait, Chri
sto datum. Nomen super omne nomen. Et: Ex quibas s Griflui, qui Usupra
58쪽
LIBER S E C V N D V s.' 39. Inuisibilis nomen est sere proprium veri Dei.Paulus: Inui vilis,li Deo honor, i .rim. r. Ogloria.EU.Qm lucem lababitat iliaccessbilam. Solus autem Deus est vereinuisibilis,quia non potest videri, nisi seipsum manifestet. Angeli enim licet nobis sint inuisibiles,tamen aliis angelis,lc ipsi Deo non possunt se abscondere. At filius simpliciter inuisibilis est,sicut& Pater. Dicitiiu enim: Nemon irmitum,nisi Pare nec Patrem quis filius, ct cui voluerit filius reuelare. Et dici tur imago Dei inuisibilis: quia scilicet ipsa imago etia est inuisibilis; est enim simillima exemplari, & proinde talis, qualis ipsium. Et: Et nomen b. tscrip--ο -
rum,quod nemo nouit,nisi ipst,ct nomene est Herbum Dei. Aliud nomen Deo vero proprium est,Deus Horiae, siue Rex Moriae. Vir Deusgloria apparuit Patri nostro Abraha.At de filio dicitur: Si cognouisint, nunquam 'ominumgloria crucifixissent. Et: atrocite portaι Principes vestraι, cst elegamini pomatertialis,o introibit RexIIoria. Aliud nomen est, Rex Regum,& Dominus Dominantium. Vt: Quisolus est r. rim. 6.Dtens Rex Regum is Dominus Dominantium. At de filio dicitur: Agum vincet illas, quoniata ex Regum est,ct Dominis Dominan ium. Et: in femore scriptam habet, Rex
Denique Deo Patri tribuitiat Transsumi,quod dicatur unus, verus, Q-lus, magnus, Parer omnium. Vt: Dominus Deus tuus.Dominia νnus est. Et: Vtcι 'Rnoscant te solum Deum rerum. Et: Videte, quMegosimsolus, tali et Dominus. Et: Ecce Deus magnus,vincens scientiam nostram. Et: Nonne Deus Pater mus omnium no- Iis 36.
strum' At haec omnaa dicuntur de filio. Nobis es rem Do ηιν, Iesia Chνistus. Et: Maias, a. Hic est verus Deus. Et solum dominatorem,ct Dominum nostri , Iesum Christum uri ζ'rantes. Et: Expectantes beatam spem,o aduentum glorianiagni Dei, o saluatoris nostri Iesu Christι. Et: Paruulus natus est rabis, &c. Et vocabitur Admirabilis, Consiliarius, Tu. a.dcc. Pater futuri saculi.Ergo Christus est Pater omnium nostrum. Vnde dicit: Non relinquam vos orphanos.Et filiolos Apostolos vocat. Prob. etiam ex attributis Dei. Vt sitiit: iEternitas: Inuocauit ibi nomen Dei i ,. i ,
aterni. Et:secundum praeceptumaterni Dei. Edi. Qui solus halet immortalitatem. Im- nis. s.
mensitas . Vt: Magnus Dolninus,ct laudabilis nimis, o magnitudinis eius non est nis. Caelum, o terram ego impleo. Potentia. Vt: Qui solas est potens. dcc. Sapientia. vir Bonitas. Nemo bonus nisi Ialm Deus. Maiestas digna summo Hia. . . cultu. Vir Dominum Devin adorabis. o illi soli seruies. Atque aeternitas filio tri- Ιεν. x s. buitur. Vt: Ab aterais ordinata sium. Hic sapientia loquitur,non autem sapientia essentialis, quae est omninis idem cum essentia Dei: nam illa non gignitu haec autem dicit: Ante omnes colles ego partarisbar. Nec est sepientia creata, nam nihil D.M.ε.
Praeterea, distinguit se haec a creaturis, dicens: Dominus posedit me ab initio, νυ antequam quidquam faceret a principio.Ergo necessarib est sapientia genita, id est filius,de qua Apostolus: Christum Dei νirtutem, crinisapientiam. Hunc locum a.αν. t. etiam ha mus apud Michaeam . Et tu Bethlahem Ephrata paruulus es hi missibus Mi . s- Iuda, dcc. Et resus eius ab initio, diebus aternitatis. Quem locum etiam Scribae Iudaeorum intellexerunt de Christo. 1 Praeterea: In ρνincipio erat Verbum. id est enim hoc,nisi, Verbum non ripit Ioan. r.
esse, sed fuit semper' Tertio, anteeaam abrabamferet, uosem, id est, Vidi ιεων, Abraham.
59쪽
ebristo. Ae In omitibus sere epistolis ita Paulus silutat Climianos. omnes
etiam sere Prophetae praediiserunt post aduentum Messia extermitianda idololatriam; Ecclesia autem seniter in toto orbe terrarum Christu coluit templis,aris, inuocationibus, Feriis diebus. Quδd si Christius no est verus Deus, nunquam fuit tam insigne idolum in mundo, nec tam floruit ubilolatria,qua post Christi aduentum. Et tamen clamat Spiritus Sartistus. Me -- mmi . Us a nus solus iniae illa, ct idola penua conterentur. Et: In HeitIά erit μει parens domui - 3.
David. ct habitantibas Ierusalem. in absolutio peccatoris, o meqbuata icteris in die illa, dicit Dominus exercituum.disperdam nomina idolorum de terra. o non Aeninabantuν ultra. Vide etiam Isa. 3s. Mech. s. &3o. ose. to.&Mich. l. i. Prob. etiam ex operibus soli Deo propriis. I. est, Creatio..suntmmhias 'mis s. eucundens calossolas .flabiliens terram, caenullus mecum. Et: Qui extendiscalassolus. Vnde per oc opus Deus vult distingui non veris dijs: Vt: Dii gentium damε-nia. Dominus autem calosfecit. Et: Dii, qui calam, o terram nonsecrarat, pereant de gis, , ,. terra, ct sub celo. Hoc autem tribuitur Christo. Vrioinmaperi sumsecta sint. ι in. i. Ibid: Et mundus per ipsum finis est. Et et Omnia per ipsum creata sunt. Et: Etta, Dmmetricio terram fundasti. oopera manuum tuar unt cali. Et: Qx δε οπη- 'debar fundamenta terra, &c. Cinneo eram coni compreens. Qui locus non potest εν-.r
intelligi de istentia essentiali, quia illa non ψgnitur: haec autem dicit: πιπρ-- colles ego parturisbar. Nec de sapientia errata, quia illa non fuit ante mun- tias. s. dum. Et: Quacisque Parofaσιt, hac θ R- semitrefacit. Alterum opus est, Conseruatio totius mundi. Intost visimas. mstuemur, o as Athoc idem conuenit Filio: H. Quiportatomia verbo vistinis sua. El.
Omnia is ipso constant. Idest, omnium Ribsistentia pendet 1 Filio Dei, ita ut fi-ν
ab ipse conseruetur, consistat; sin minus, continub intereat. 3. Opus est, Saluatio. εν sum Deminaso non est abstua me Salua rarael: Dearim 1 43. par, ct salvans non est Herme. Ei. Hasum DominM Deus.θ saluator non est prater me. At quid magis conuenit Christo, quam saluare Vocabis uomen eius Iesus, ipsa enim μι-mfacio pop. suam. Ac ne dicas, eum caluare ministrando,audi Paulum: usii portat omnia rerbo virtutis sua. per semetipsum purgationem peccatoram μιior. Item: Deus ipsie, per se, non per legatos, veniet, o saluabit nos. Vas Item Apostoli se Christi ministros dicebant, non contuninistros. Vt: Sic nos existimet homo, ut ministros Christi. Et in nomine eius baptizabant, reconciliabant, miracula iaciebant, dcc. . opus est Pretiumo futurorum, & scrutatio eordium.': Annunciate qua fui a sust, orsiciemus 'riadjestis. Et: Tu solvi noli omnia in filiorum hominum. 'UEt: Prauam est cor hominis, &e. Ego Domitius sinuans corda. o nilans rori. At man . haec omnia Christo conueniunt. Hoe dixi vobis, priusquam fac ut chm factstm' 3 fieri credatis. quia egνμm. Et: Scrutantes in quad. HI quale tempus 'viscaret in eis
Spiritus craristi nanmcians eas. qua in Christo passiones, ct posterioresillarias. Et: Ipse ro . a. sciebar. quid est in homine. Item: Et scient omnes Ecclesa, quia Cosamscrutans coν- Ap. - . , ct probaris renes.
. Opusest Patratio miraculorum. Pui facit mIrabilia solas. Eta. Facisus myras a tu es Deus mus. Et: γifacit minuitia magna sum. Quod tamen intelli
60쪽
imperabat: Vt, Dishmarr.tace o obmutesce. Et: Surde, or mutet'iritus .ego praecj. Misi s ct tibi,exi ab eo.Tum quia sola voluntate etiam absens curabat.Tum denique t ιμπ 4. Verus Dominus torius naturae doncesiit etiam aliis potestatem faciendi miracula. Et ad inuocationem eius Apostoli miracula faciebant: In nomisis Iesu Christi Nazareni surge. θ ambula. Preb. 7. Prob. 7.Veritas ex Patribus omnium aetatum. Prob. I. ex Sibyllis, quae multo clarius hoc praedixerunt, quam ulli Propherarum.
Pro5.ς. ex diuinis testimoniis visonum, & miraculorum. Praeuidens enim Spiritus S. Arianam haeresin faepius renouandam, & plurimum Ecclesiae nocituram,testatissimum esse voluit, eam verissimam esse haeresin. I. Igitur annis circiterio .ante exortam Arithaeresinopparuit Soregorio Thaumaturgo virgo Maria, & cum ea S.Ioannes Euangelista, & virgine imperante Ioannes tradidit S. Gregorio eam fidei confessionem , in qua praedicatur Verbum Deus verus,aeternus,inuisibilis, increatus, & Trinitas consubstantialis. . . II. Paulo ante Arianam haeresim reuelauit Deus S. Antonio horribilia il-Ia mala,quae Arius in Ecclesiam inuecturus erat.Ex quo factum est,ut Antonius nullum Arianum ad montem suum ascendere pateretur, sed ut pestem quandam ex toto illo monte fugaretia III. Circa idem tempus S. Petro Martyri,Episcopo Mexandrino cluniam prima semina Arianae hqresis apparere coepissent,apparuit in carcere Christus veste scisia a summo usque deorsum: & cum S. Petrus rog ret, quid hoc sibi vellet, responsum accepit: Arius hoc fecit, quia populum meum a me separauit.
IV. Arius ipse Constantinopoli in publicis latrinis, subita ventris solutione occupatus,intestina omnia cum vita profudit. Antequam autem hoc fieret, Constantino Ariusiureiurarido assi mauit, se Catholicam fidem colere:, Constantino vero audiuit: Si recta est fides tua. bene iuronsi autem impia tamen iurasti. Deus testis iuramento candemnetia Deinde, cum vellet Mius vi in Ecclesiam intrare, S.Alexander Episcopus Constant. orauit Deum, ut, si permitteret Arium ingredi in Eccletiam,tolleret se de hoc mundo: sin autem Fcclesiae parceret,tolleret Arium. Ex quo inrelligimus, non casti factum, it tam
foeda morte Arius extiirgueretur, sed plane Dei prouidentia singulari, qui ea ratione implere voluit &pi, Principis comminationem,& S.Pontificis orationem
V. Cum LuciusEpist. Arianus Catholicos ubique persequeretur, his ver' bis Monachi miracula faciebant: in nomine Iesu,quem Diam perbequitur,surge, cr
VI. S. Hi latiust ab Arianis in exilium relegatus , insulam quandam solo. imperio,&praesentia sua a serpentibus liberauit,&postmodum etiam mortuum ad Vitam reuocauit VII. S. inrtinus vehementer aded Arianis resistebat ,. Vt publice virgis ius,&a patria expulsius fuerit cum intexim innumerabilibus quotidie miraculis coruscaret.