장음표시 사용
111쪽
de iure quaeritur: aut Cani est quiden narrationi locus;sed aut ante iudici no-
ta sunt omnia,aut priore loco recte cx- posita. Rei nanique quam iudex norit,
si peruacua est narratio; si non modo factum quid sit, sciet. sed ita factum e
iam, ut nobis expcdit, opinabitur. Ne- que enim in hoc reperta est tantum, ut cognoscat iudex: sed aliquanto magis, ut consentiat. Itaque &in summa sciat, quid factum sit, nec gravetur cognosi. 'cere facti cuiusque rationem,& res,quς . ab aduersario proponitur, iniquitatem. Hic figuris utendum est diuersis, & varianda oratio ad euitadum taedium au- . idientis. Accidit interdum alteri, & si pius actori causae, vel quia satis est pro ponere, vel quia sic magis expedit, ut 1atis sit dixisse.Vt Legatu peto testameto.Diuersae partis expositio, quare non debeatur.Et satis est actori,& magis em pedit,sic indicare. Dico ab Horatio so- rorem interempta. Nam&cu proposi- tione iudex crimen cognoscit: dc ordo, de causa facti magis est pro aduersario. Rcus tum subtrahit narratione,cum id, quo dobiicitur,nec negari,nec excusari .
112쪽
potest; sed in sola iuris quaestione cosistit i in eo,qui sacrilegij reus est, cofectio verecussior est,quata expositio. Denique hoc adda postremu: narratione fluere ex tribu ex re gesta,& ipsa causa; tu ex iis,quae reprobat, & ad causape tinenti,dcinde ex utrisq;.Qu'ru si nullusippeti narratione supersedendum.. Epius narrare no est nefas. Nam id Ono tantum concessum est, at etiam neces um: ut in causis repetudarum, . omnibusque, quae simplices nonsint. Ametis est em superstitione praeceptorum contra rationem cauta trahi. Na ratione ideo ante probatione ponere est institutume iudex, qua de re quaer tu ignoret. Cum singula probada, aut refelleda erunt,etia singula narrabutur, Ex narratione n5 fiat excursio, quae iudice ab instituto sermone avertate nec alienς personae v deturme qua fiatinea argumentatio .POsismus tame argumento, quo d proponimus confirmare, sed breui, &simplici Vt in veneficiis. Sanus bibit , statim concidit, livor, dc tumor mox insecutus. Sic facimus in praeparationibus, cum reum dicimus robustum, armatum, solicitum, contra
113쪽
infirmos, inermes, securos. Omnia deuntque , quae confirmatione tractatura sumus,personam, causam, locum, tempus,initiumentum, occasionem, narratione,ut dixi,attingemus.
N. G,in Ar*tio, si qua pars orationis alia -- est ornanda gratia, & venere. In paruis,quales sunt priuatae res,sermo sit 'pressus,& velut applicitus rei cultus: in verbis summa diligentia, quae in locis feruntur impetu, & circumiectae or tionis copia latent: figurae non poeticae,& contra rationem loquendi auctoritate veterum receptae,& hypotyposis insit aliquando. Sit ehim sermo purissia 'mus, & qui varietate taedium effugiat, di leuet animum mutationibus: ne in eundem casum, similem positionem, pares elocutionum tractus incidamus. Vbi res erit maior, atrocia inuidiose; tristia miserabiliter dicere decebdimon ut consummetur asseetiis;sed velut primis lineis designentur plane, qualis rei futura sit imago , statim appareat. In causis, quibus confitendum, cXcusandum,submittendum,absit a narratione magnifica dissio.Proinde pro argume-
114쪽
torum natura, nunc miserabilis, nunc
inuidiosa,grauis, dulcis,urbana sit. IN narrationem intentior est iudex, coque nihil recte dictum perit. Cui iis in nar facilius fidem adiungit, si iucunda CX- ponatur. Nam voluptate ad crede dum adducitur. Sit in narrante auctoritas,q Iam effic sanctitas vitae, honoreS, rCrum gestarum gloria, &genus orationis.Q d, quo fuerit grauius, sanctius, decentius , hoc plus habeat,necesse est, in affirmando ponderis.Effugienda hac in parte omnis calliditatsi suspicio. Neque enim usquam se magis custodit iu
PROP OSITIO. Post narrationem, aut egressionem si qua fuerit expositioni oratoriae
subiuncta, sequentium, quae confirmatione tractantur, tum p copositionem, tum diuisioncm paucis,&succincte,Vclvno omnia circuitu, Vel pluribus membris , dc caesis cum breuitate, efferimus Id facimus, non ut exordium, aut intcgra narratio; sed potius quidam amplior transitus, & breuis ante dictorum commemoratio existimetur, & consi
115쪽
mationis initium. Vt posteaqua in me moriam rc uocata fuerint, quo: proposita crant in cXordio, SI narratione, GCinceps caput inducamus totius coriou Cr-siae, quod demonstrandum suscepimus. Hoc autem cst propositio, aut diuisio. Propositio,breuis est denuntiatio atque cxpo sitio iudicationis sin qua animum debet hab re occupatum auditor demonstrandae. Haec enim= iritim, absilutὸ principem. quaestionem, Iummam totius orationis proponit:
sunt,uel inprobationem adducenda. Na non tantum in principali quaesim ne osten- denda; sed nonnunquam in singulis argumentis proponilolet. Nuquid alitia in iudicium venit, nisi uter viri insidias fecerit. Antipatrii nccis AlcXandri ago. B cllisarius affectati principatus insimu
ζὶβ positis auisimplex erit, cum absoluta
insemna quaeritione continet; proposiatio propri' nominib dicitur Vt, Arguitur domi te suae inici ficere voluisse : Perduculionis causam dicit M. Horatius Rom. libertatis assertor & imperij. Aut colu- cta, dc dicitur partitio, quae vel ex duab' vel tribus,vel quatuor quaestionib qui-
116쪽
lbus plura quaeruciar costat: ut Caius Se-a nus maiestatis imminutae, & appetiti principatus arguitur apud Tiberiit C - 1arcna. Socrates iuuentute corrupit,& nouas superstitioncs religionum inuehit,& unicu profitetur Deu esse .Pemperam legatione gessit AEschines,qubdmetitus,quo ima data no peregi quod moratus,quod accepit munera: aut co parationem habe in qua per conictio- /nem quaeritu Vtrum potius,aut ex plu-
. ribus, quid potissimum, Vt, an utiliussit resp.regem nasci, an eligi Θ Hae, si singulae ponatur subiectis probationibus; plures crut propositiones. Si colligatur in partitione cadiit. Sanc cu multiplex causa est,sua cuiq; praefatio,vel attentio per trasitione addatur. Aliquando propositione no adhibemus, cum inani - .stu id satis est, quod in corro uersia vc satur:vi cu narratio ibi finem habet, ubi initiu quaestio. Aliquando subiungitur camositioni ; quae solet in argumentis este summa collectro. DIVsio est oratio er quam, quid inco-trouersia sit, quibus de rebus disturi
117쪽
. L Iuisio duplex : altera seiunstio , alteran - άψbrabutio , siue digestio. Seiunctio , cum perorata narratione, aperimus, quid nobis sit in confesso cum aduersariis, m quid ambigitur, GP ιn controuersia relinquatur quod pro-s. clis. pse sitionem dicendorum continet. Seiunctio
dicitur,quod separet id, quod in cotrouersia est, & incertum disceptatur, ab eo, quod controuersiam nullam habet amplius. Haec inclinare debet ad suae causae commodum id, quod conuenit. In hac propterea solum ea, quae nobis utilia fiunt, & aduersatij comprobant, dicamus: quae obsunt, aut non iuuant, . ea omnino hic,Vt in tota oratione, prς- termittamus: ne aut alij status cx nostra confessione oriantur, aut aduersarius neget,vel sibi nobiscum conuenire, ves, ' mplius in controuersia relindicat. Haec utilitem adhibetur in omni ea ira quam quam multi propriam pq G iudiciorum putant. Vt si ex his conficia laudis,& vituperh disceptationem ex dissensu opinionum, & hominum,'qui fauen aut aduersantur. Selymus Soly mani filius Cyprum Venetis cruenta,& difficili contetione belli eripit: orbis
118쪽
Christiani principes coserui opes.Pius .V.P't. Max. Philippus Catholicus rex, ω Veneti. Adunatis classibus praeficitur imperator Ioanes Austrius Philippi regis frater nothus. Coposito insulae Cypri statu, firmatisqu e praesidiis Turcica
classem Bizantium nauigante ad Naupactum vincit.Haec omnibus couentur. Ad conciliu de victoris laudibus orna- dis refertur. Hic dissensus laudantu nobilem victoriam, & temeritatem accusantum, xoritur. Ex quo controuersiacosirmationis,& cofutationis disceptationibus excutienda instituitur. An publice laudadus sit Ioanes Austrius Tu cicς classis victorZIn deliberatione eadeincidit.Causa, quae sit,Videtis,Quirites. nuc quid agendu, cosiderate.Na Iulio Caesari, & Marco Ciceroni legis Maniliae suasoribus, cu aduersariis, oc dissuaseribusQvinto Catulo,& Quinto Hortensio coueniebat: B ellii graue, & periculosum in Mithridate,& Tigrane potetissimis regib us inferri:Equites publicanos magnarum rerum iacturam faccae vicos c5plures hostilibus flamis: Cappadocia esse in
119쪽
RHETORICORUM hostiis potestate: Lucullii abdicasse iiii , periti belli regi j: Marcu Glabrione, in-
muctu minus ad tantu bellu successisse unumPopeium ab sociis,& ciuibus, qui inprouincia sunt,expeti,&ab hostibus formidari. Sod non conuenit Popeiuna bello Asiano praefici imperatorc; quod legis asJertores cofirmat Caesar,&CicC. romegat Catulus, & Hortesius. Initidi- ciis,ut pro Milone duplex, una p0steX- ordium ante confutatione: altera post narratione.In iudiciu n5 venit quςstio, occisusne sit Clodius: nafatetitur hoc; sed iure,an iniuriaZHinc oritur quaestio, &c5trouersia, an Clodius a Milone sit iure occisiisZEt post narratione.Insidias factas esse costat, & id est,quod senatus contra remp.factum iudicauit: ab uti ofaetie sint,incertu est.De hoc igitur latucst,ut quaereretur.Ita & senatus re, non
homine notauit: & Pompeius de iure, non de facto quaestionem tulit. Numquid igitur aliud in iudicium venit, nisi v ter viri fecerit insidias3 profecto nihil.
Si hic illi, ut ne sit imp une: si illo huic,
tum nos scelere soluamur.Hςcoratoria
partitio , dc constitutio coi/trouersia
120쪽
Quamqua perspicuitatis causa praemi
titur, distimulari tamen debet aliquo Π- hὰeistragurarum modo , qualis est in Rosciana controuersia
defensione. Quid primum querar t aut Unde potissimum exordiar aut quod, aut a quibus auxilium peta i deorumne immortalium, populine Romani, Vestramne, qui summam potestatem habetis hoc tempore, fidem implorcini Pater occisas nefarie, domus obsessa ab inimicis, bona adempta, possessa, direpta:fiiij vita infest abfepe ferro,atque insidiis appetita. Quid ab his tot maleficiis sceleris ab esse videtur ξ tamen haec
aliis nefariis cumulant, atq; adaugent: . crime incredibile confingunt: testes, &accusatores in hunc huius pecunia co- parant: hanc conditionem misero serunt, Vt ψptet,Vtrum malit,ceruices Roscio dare,an insutus in culeum p er summum dedecus vitam amittere.Postquaorator statum indicauit constitutiqne controuersiae per seiunctionem; adiungit distributionem, quae ostedit quibus de rebus, " dicendum sit in c5fir- . O . .