장음표시 사용
121쪽
pon sine periculo causam insita copiis
partiemur. Quoniam ea tum facilius xefelluntur. re tum numerus est occultandus. Expositio est,cum res, debus fumus dictura, breuiter explicamius , absolutὸ, nullo indicare numero. Primum
mihi videtur de genere belli, deinde
de magnitudinu, tum de imperatore deligendo esse dicendum. Cum docue-xo, quibus fortunae opibus, summum excelletis gloriae decus sit adeptus, quibus indolem animi, & Vigorem corporis perbearit, exponam. Nego fuisse 'causam cur postularet: nego cx edicto
possidere potuisse : nego possedisse.
Vtraque expositio,& enumeratio conficit , ut certas animo res comprehendat auditor, quibus expositis intelligat fore peroratum . Expositio alioquin ab enumeratione non distat, nisi numeri sippressione. O Mnis diuisio multam lucem af- o. fert orationi, si cum iudicio hibeatur opp ortune. Habet enim suas Virtutes, quibus , si insigniatur, splendescit. D ocilem facit auditorem, & urentum, dum quid ordine, quamque
122쪽
earum, quae propositae sunt, partium sequatur,praecognoscet semper avide expectrans. Eadem memoriam adiuuata Utilis, & necessaria omnibus, quacui
que de re disserentibus, si modo nimis minuta, & in partium particulas dissecta non sit, & concisa: si non sit obscura, si nec longa nimium, nec multiple si genera partibus non implicentur.Tri-
enim rebus commendatur, breuitate, solutione, paucitate. Breuita acit, ut nustum, nisi necessarium assumatur verbumstaudia torpartιbus cause, non verbis , extraneis ornamentis intendit. Absolutio, ut, qκα ira causam cadun enera,de quibus Acendum s--οde amplectamur: paucita ,auaefata vix
ne sola rerum, de quibus Ad risumud ,po nantur. Proinde peccaret, qui diceret cupiditate, audacia, & auaritia aduersarii multa in rempublicam inuecta esse mala. Quippe, non aduertisset, auari'tiam esse cupiditatem. Non pluribus fero, quam tribus, aut interdum qu tuor membris comprehenditur. Caeterum proses res artium, & interpretes merito amplectuntur articulatam
diuisionem, minuto, dc multipli
123쪽
cem, quam oratores vitant. Hi namque saepe contenti bimembri, aut tri- membri diuisione ; &, ne turbent audientum memoriam, atque iudicium, summa capita partiuntur discriminibus exactis. Etenim, si status omnes CX- pendantur,summa habent capita in singulis causarum generibus. In deliberativo honestum, utile possibile: aut utilitatem tutam,& honestam: in demonstrativo bona fortunae, corporis, animi : aut, quae vitam antecedunt, quae in
Vita evenitit, quae mortem consequuntur: in iudiciali, coniecturali quidem, voluntatem, & facultatem: iuridiciali , autem, ius, aequum, & bonum, iudicatum, pactum. Singula capita pro argumentorum natura prodest sub diuidere, si membrum diuisionis ullum sit c pax minutioris partitionis. Sic diui ditur suasionis Ciceronianae de genere belli summa, in partes quatuor, de imperatore deligendo, in totidem. In his obseruandum, ut quo, quid que ordine proposuit enumeratio, eodem persequatur , atque pertractet confirmatio, aut confutatio. Itaquς
124쪽
uno declarato, & apte, & artificiose c5clum, ad aliud exponendum comm de, & dilucide por transitionem deuenimus: Vt, niam de genere belli dixi ; nunc de magnitudine pauca dicam. Item: Satis mihi multa verba fecisse videor; quare hoc bellum esset genere ipso necessarium, magnitudine periculosiim:restat,ut de imp eratore ad id bellum diligendo,& tantis rebus praeficie-do dicendum esse videatur. Etenim
pars exacta est apte concludenda: deinde ab hac ad aliam venitur commoda
transitione, aut noua comparatione a
tentionis. Nam quaeque pars, prior ut est, praebere gradum, & transitum adsequentem,debet. Singula diuisionum membra possunt habere breues comprobationeS.
125쪽
RIMAM promissidem, Praesessime, videor liberasse:
cumplenius orationis tres partes primo CXegi libro. Contentione tripartiti generis pari facilitate dei ceps explicabo:& tradita oratoriae probationis propria formula,secudum cludam. Et propositio sane,& partitio, ad hoc instituuntur ab oratore : ut cliciatur breuis expositio iudicationis monstrandae,& concludendae sitis argumentis confirmationis, & coitionis, in quibus vincendi spes aue sita est persuadendi. Itaque orati
126쪽
perfemspartibus orationis tribus, exordio, expositione artitione,aπessu contentione, omnia sit cause adiumenta explicat, diffoluit cariria, s absolutὸ munusseuu implet. Id aute praestabit expeditius,si hac propositionem, siue causae constitutioncm inmmam, siue statum cognoscat, & auditoribus aperiat disceptantibus. Statvis id Status es prima con fidiis causaru ex depu sone intexitionis tacitae,aut expresse profesta, ex qua nocitur cause,siue quotionis quaedam ratio, in qua rei cotrouersia cyiklit, oe ad qua
ex Utraqueparte a umei adirigaitur. Nccbenim prius cofligitur, qua ad cotrouer- - .
Sa quaestionem ventu est. Haeccst Iuris prudelibus litis cotestatio, siue consen- ' partiti in litem. Status,oe cain de si
Fordinadus Toletanus Pror N eapol lita n ', qui cs Fracisco Lotharingo Gallici exercit' duce pugna cogredi detro ctauit.Fcmadus Toletanus, qui timidi datis, & imbelliae infamia in se cocepit vitato congressit Galloru,nulla prome Tettia laudem.Status,an laudari debeate
127쪽
Deligudus comperator Pompeius, &Asiano praeponodus bello ξ Pompeius,
quonia ad unu deferri omnia no opo te regio Mitridatis bello no est praenei e- . dius. Statiis an Pompeius sit desie ndus ad Consti tishesium re u Imperator Θ B cllisario iub et oculos cffodi IustinianusImperator in-iuria: Maximorum bellorum Bellifario ducit cruit oculos iureIustinianus.Iure, an iniuria oculi eripiantur Bethsario 3 ST tu quo praecipue specta ut sciat, Status dc prouideat, quo argumenta referantur, ne dicat cotraria cauta, vel aliena,& sibi obtinendum orator, dc auditor spectandum maxime intelligit) nascitur ex intentione Ludantis,suadentiexac sentis, oe depulpone, mituperantis, dissuadentis, defendentis. Quo reperto, quaerenda sunt ratio, firmamentum. id appe Litur, quod obtrediator, dissuasor, dessensior mameno m. assere ιυiciandae laudis, authententiae, aut Cria minu causa. Quod si non afferatur, nulla stiperesst disceptatio. Nam auditor tum aquiescit primo laudantum,aut suaden-
m,auidissuadentu, ut accusantu iudicio,cia adue rsari n emin ena sentit. Drmamentu,quod chinet accusatione'infirmatio . ruionis allatae, validi ζma a umentio.
128쪽
defensoris, & ad iudicationem aptisti ma. Sic plerique Vocabulorum discrimen statuunt: ut ratio defensori, sirin mentum actori tribuatur. Sed reuera non tam est actoris, aut defensoris, qua eius, qui statum facit. Nam is solus, qui vagam quaestionem stare facit; & causam in angustiim cogit, tam causam, quam rationem in unum sumit; & cuninia sententia iudici proponit expende dant. Ex ratione, oe firmamento iudicati, exi tis,sive de qua re agitur. EXemplo cuncta comparo. Timoleo accusatur apud Amphictyonas parricidij, hoc modo. Parricida es, Timoleon, caede fiatris tui Tim' anis. Intentio est. Non sum parricida reatris tyranni caede: Depia . An Timoleon, qui Timophanem Datrem Corinthi tyrannum interfecit, sit parricida ξ Statim ex intentisne accusatoris, d pulsione rei natus.Nam, inquit Timoleo, rationem depellendi criminis afferen ciuium nostrorum egregia stisagatione dux designatus, coniurata mercen riorum fietus manu, patriam tyrannideto primebat, neque cum aequa. &sana monerem, obtemperabat patriae libe tatis
129쪽
tatis oppresser. Haec ratio sit, cui ubistituν
firmamentum. At non priscarum legum,
non irouo iudicij publici decreto, proscriptusque,damnatusque Timophanes istius patriae dominus, staterna Timo,
leontis manu trucidari sine scelere parricidij potuit. Mox ex ratione, O firma mento elicitur iudicatio, de qua iudices hentemtias dicere oportet. An Timoleon Timo phanis Corinthiorum tyranni, tum te
gum, tum ciuitatis iudicio damnati inaterfector, sit parricida Deliberatione adiungo, Consultatio instituitur Cat
launicis in campis. An Elius exercitus Romani ductor, fortunam acie periclitetur, cum Attila Hunnorum regeZDis sensus sententiaru est inter duces. Maricus Stilico dimicandum cum barbaris. qui multitudine ficti ferociunt, non praestant virtute, censet. Eutropius diLfisus paucitati exercitus Romani,& auxiliorum Gallicorum, cum Hunnis c5fligendum negat. Hinsanu oritur. An pugnetur, & Eutropius affert sentcntiae suae rationem, qua Stiliconianam refellit. N am haec nianus, inquit,nostia
caedendis si Barbari confodiuda laterae
130쪽
RHETORICOR v Mimpune aperirent )hostibus deficereti quae si opprimatur, Galliam , Hispa
niam, Italiam Barbaris aperimus. Haec ratio Adiami firmamentum Stilico: Non multitudini inconditae victoriam Mars, sed excrcitatae, & spectatae vi tuti annuit. Si cedat loco Barbarus, partim metu, fugaque sua, partim nosti o profligabitur ferro: sin Galliae, It hae, Hispaniae, Graeciae pauci, sed bellaces numeri, hostium incursu cadant: Honorius Caesar nouas copias , nouam classem prius repararit: quam Ab pes Italia quam Pyrenaei Hispaniam, quam hiems Galliam apotiant. nce 'γprimitur iudicationis caput, de quo concili' principem Elium decernere oportebat. His ostendi ex conflictu causarum fieri comit ouersiam, quae status dicitur, ex comparatione rationis, & firmamenti, dis ceptationem, quae iudicatio nomina
d. TN omni causi status praecipuus et,
I gatur. Nam sunt frequenter diuersi. Sed status causae princeps videturi esse id, quod est pistentissimum, in quo