장음표시 사용
151쪽
L1BER II. IOs , in Hispani: Galli, an Germani delibe
renti&in singulis,Solon,in Themistocles: Scipio, an Fabius : Annibal, an Phormior Proinde intueda sunt, sexus, aetas,dignitas, studia, mores. Honesta
diuersam vitae sectam exprobrare. Ani- ' mus deliberantis non ipsa honesti natura,quam ille non respicit,permoventa , sed laude, vulgi opinione, utilitate secutura,&metu eorum,qui diuersa fecerint,aut eadem. Nam leuissimi cuius que animus facile terretur, plus apud multos valet maloru timor, quam spes honorum;sicut facilior iisdem turpium . quam honestorumintellectus. Aliqua-do bonis suadentur parum decora, in quib u s ipsorum, qui consulunt, speet
GHneris deliberativi quod positum Risi M.
iri consultatione, habet in se sua noto,dc dissuasionei sin est millitas cum honestiue comuncta, omnino foeticia sententiam dicit, huc sibi finem aerii vii propolii eo de totius or ti*: probis, dc recti amantibus inadere facillimum est. Si apud turpes obtinere recta conabimur; cauedum, ne videamur
152쪽
nis rationem confert; ut metum mali futuri auditoribus incutiat; aut se em' boni afferat. Vtilitatis enim, siue roelicitatis consequendae media conquirit, atque explicat, velut sapientissimus, de optimus auctor, quibus malorum m tus discutiatur, aut spes bonorum con-Via, . ripiatur. Vtilis , quae confirmationegeneris em deliberativi pertrinatur,duplex saut , . honesta.
V DB tuta, quae G it inflantis, cosequentis periculi miratione auocuque oodo, ec securitatem mali deho erantibus affere.Diuiditur tuta utilito in vim. dolum, siue consilian, quorum alterum sipa ritim, aututrumque coniunctim explicamus confirmatione deliberativa. Vis, quae subsidia utilitatis aut conseruandae,aut comparandae continet,spectatur apparatu m, brari, salutarium rerum copiis demonstram dis, quae fecuritatem sendunt, o utilis rem, qMacunque de re deliberanti.
Sic qui de bello consultant, expli cant magnitudinum , & apparatum copiarum pedestrium, equestrium, t
153쪽
ilium, armorum, nauium, tormentOm, pecuniarum. Addunt & euoca-3nes militum, & conscriptiones, &uocationes, imminutiones hostilium,piarum: Vt, Ego illum exercitum ex
allicanis legionibus, dc hoc delectu, aem in agro Piceno , & Gallico, Ietellus habuit; & his copiis, quae no
is quotidie comparantur, ma3nOp : contemno , collectum ex senibus esperatis, ex agresti luxuria, ex ruicis decoctoribus, euhs, qui vadimo-ia deserere, quam illum exercitum 1aluerunt: quibus ego non inudo, sciem exercitus nolui; verumetiam edictum Praetoris ostendero, conci- ent. Qui de rebus consultant: prorgumentorum natura, 'alia Ralia ex-ogitabunt, propria media, quibus tuit iis propositae finem consequi ossint. Etenim aliis rationibus utitur. tui legem antiquandam censet aliis qui id liberalium studiorum disciplinas ex stat: aliis qui derivandum flumen de se . nonstrat aut qppugnanda Vrbe. , ine consilia,est castiditas, fraus, qua a itur, aut cir mumitur alituis, qui nini
154쪽
utilitati. o Fcit. Versitur inpecunia si dorebus bellicis consultatio sit) numerata, aut non repraesentat ut nudi Dὸcestiua ,spe auxit micitia, foederis, pacis rumpendi'aut renouand inexpeflationesocietatis noviqin consiliis extrahendis,in pollicitationibus fisi mutitionibus,maturationibi in tarditate, ini mentitionibus, denique in iis rebus,quibus ad- p uersario no Ofraudem intendimu/:Sic Mib' thridates L. Murenae discessu pacem adeptus, & otium ; omne tempus, non ad obliuioneis; eteris belli , sed ad co parationem noui contulit. Qui postquam maximas aedificasset,ornassetquς classes, exercitusque permagnos, qui 'buscumque ex getibus potuisset, com
parasset: Bo*horanis finitimis sitis bel- sum inserre simulasset: usque in Hispaniam legatos, & literas misit ad QJα-j torium, & Marcum Perpernam, quibuscum populus Rom.bellum gerebat: ut, cum duobus in locis disiuniussimis, maximὰ diuersis, uno consilio, ab unis . hostium copiis, bellum terra, marique sereretur; populus Rom. ancipiti comtentione disti tus,de imperio dimic/-
155쪽
LIBER II. - IO'itilitas diuiditur in rectum, mia bile, od conficit honestam 'ta '' .
-- 'Mod tam diuiditur in virtutem, ci -. Virtus erit animi basitus,quo quis em turprudens,iu tu fortis, moderatus. --.stficium es, quod in munere virtutis exercendo praestatur ad unumquemque hominem accomodate rit enim, aetate, scientis,dignitate iusique, fecundum virtutem con ua, c ueniens adtio. Virtus quadripartito diuiditust
inprudentiam, iustitiam, fortitudinem, erte erantiam. Has Virtutes oratori, qui ' sententiam dicit, tribuimus, non scut
Philosophi in scholis adolescentibu,' ' 'o
morales, quibus instituantur in omnes vitae usiis decoros: sed, ut habitus, quibus pridem in ormatus,officiis,irtutis, in assionibus rerum,fungitur. Philoso
phi namque fingui sitis disciplin s theo
ricis auditores: quos resp.accipit, & r bus gerendis pro scit actores. Atque fit, cum sententiam dicunt, profitentur se sapere,probos ortes, & modestos esse:& optare multitudini, quasi imperitae,& minus do , probae, intemperan rti, timidae ea probare, quorum ipsi ai p
156쪽
ctores sint.., -- L dam potest habere deleEctum bonorum, O malorum: hoc est, mentis solertia, m-g-j restitudo, quae versatur circa bona eli--MAcomparanda inda, atque conserua da mala vero abiicienda,minuenda, depellem
2 L. Est & prudentia veri perspicientia,
Disierimo atque inuestigatio. Prior prudentia est, quae versatur in actionibus,& electione salutarium, quibus utilitas, & felicitas parantur: Eaque est agens, & practica, . re propria voluntatis, quae bonum spectat. Posterior inscientiis, & cognitione, & veritatis inuestigatione consistit, & proprie pertinet ad intellectum commisiadis templantem,qui Verum concipit. Defi- inisium. - nitur &prudentia,scientia cuiusque a tisich, ut prudentia militaris, urbis regendae, oratoria, fabrilis. Ite prudentia est rerum multarum memoria, dcvsus. Quo prudentiae modo, senes iunioribus prudentiores habentur: & in Unaquaque arte, & re, cuius scientiam praecipue habent, considuntur equi e perimentis rerum praestant. . v
157쪽
via, per quam animus praeterita repetit, quaevstis, & experientia obtulit inqoarido. Intelligentia, per quam ea, quae Praesentia sunt, perspicimus, &de iis recte iudicat nus.Proin icti fer qua futurum aliquid videmus , antequam fiat Prudentia. iis,qὐ deliberantes praed eos esse oportet, proprium OHicium est ura, bomi, in mula praeuidere, aeque iuri serere, pericula, quae ingruunt explicatu remeriis propulsere, σsalutem qua libet rationere: Asscultates rerum rationibus bonis eum-
σα Lxempli modus hic esto. M. Tublius imprutintiae insimulatur, qui Se gium Catilinam malit emittere, quam
tiae ratione demonstrat in hanc forma. Nunc,ut a me quada prope iusta patriae querimonia detester,ac deprecer:perci , pite,quaeso,diligente quae dicam, uec caperitus animis vestris, mentibusq; in
date.Etenim, si mecu patria, quae mihi vinest multo charior: si cuncta Italia, si Ois respiloquatur. M.Tulli,quid agis' tune eu,quei esse hoste c5peristi:que belli duce futuru vides: que cxpectari Imp. γ
158쪽
tum te non existimas inuidiae incendio conflagraturum His ego sancti s sim i, rei p.vocibus,& eorum hominum, qui idem sentiunt,mentibus pauca respondebo. Ego,si optimum factu iudicarem Catilinam morte multari: unius usura horae stadiatori isti, ad viuendum non dedissem. Etenim viri, & clarisiimi ciues,Saturnini,& Gracchorum,& Fla xi,& superiorum complurium sanguine, non modo se, non contaminarunt;
sed etiam honestarunt. verendum mihi certe, non erat, ne quid parricida ciuiuinterfecto, inuidiae mihi ad posterita- tem redundaret. Quod si ea maxime impenderet, tamen hoc animo semperi fui,ut inuidiam Virtute partam,gloria, non inuidiam,putarem. inam quam nonnulli sunt in hoc ordine,qui aut ea, quae imminent, non Videant: aut ea, quae vident, dissimulent, qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt,
couiurationemque nascentem no credendo corroborarunt, quorum auctoritatem secuti multi , hon solum im- Probi, Verumetia Q imperiti: si in hunc animaduertissem,crudeliter,dc regie fa
159쪽
, II RHETORICOR v Metum esse dicerent. nuc intelligo, si iste
quo intendit in Manliana castra, peruenerit ; nemine tam stultum fore, qui non videat coniuratione esse facta: neminem tam improbis, qui non fateatur. Hoc aute uno interfecto, intelligo hac pestem paulisper reprimi, no in p.rpetua coprimi posse. Qgod si se eiecerit,
secuque suos eduXerit, &eode caeteros undique collectos naufragos aggregarit extinguetur,atque delebitur,nomo do,tam adulta reip.pesiis: verum etiam Di μή u 1tirps & semen maloru omniu. Dissuaservirtutu prudentiaeargumenta extenuabit, μα- λώ eius,qui prude ter visusAb uir, cosulere,pr
Exemplas, rerum experientiam in se commendaris: τιcisi m di suasior exempla exemptis opponet, atque experientia experieirae. IV titia est aequitasius unicuiquesivum tristaenspro dignitate cuiusque. iustitia tria plex naturalis, quam nobis no opinio;
sed quaeda innata vis, a natura impres-μμ--sis. Legitima, siue lex,quae costitut)ocst publica principis,aut populi auctorita-- te sancita.Consuetudo, quae ius contianet, siae lege propter Vetustatem aeque,
160쪽
i acsi legitimum esset, v statum. Iusti- tiae naturalis partes sunt sex: Religio, vis insita quaedam est quae Dei metu, ct ceremoniis sacrorum hominem regit, & obtemperantem diuis facit, eorumque administris reddit, non dubia spe diuin i auxilii, & opis. Pietas in P. tia.
Deum, diuos, parentes, patriam, consanguinitate, aut affinitate coniunctos, aut ciues, aut amicos, habet officium beneuolentiae. Gratia est officiorum, honorum,amicitiarum memoria,&ro muneratio. Vindicatio, quae Vitia, aut Vindicatio contumelia defendendo propulsat, aut ulciscendo, peccata punit. Obseru, O semasti tia,per quam aetate,sapientia,vel aliqua dignitate praecedentes Veneramur. Veritas, quarem, sicuti est, & habere scimus, dicimus sine metu. rs.
Qui doliberat, probitatis opinione
-raeferre debet,atquc ad idem studio iii auditores adducere. Proinde pr Mido an id, quod suadet,aut dissuadet, ' sit iu1tiarn. Iustum esse demon trabit lotii d rem, contrariis iniustum Si dicatsuppia , p -- innocentum misereri oportere. An ReXP rh as serat auxilia Tarennis contra