장음표시 사용
201쪽
tu dolent non Vlti;sperantes Vltionem gaudent: Vincere contentiosis, & omnibus iucundum: ludi,qui pugnae,& c tentionis speciem habent nam victoria inest) tessera,alea,pila, Venatio, forum,& disputatio assuetis, & potentibus:
honor, gloria,amicus,amor: admira tioni esse,assentationibus aures praebe re. Nam assentator admirari, & amare videtur: idem saepius agere; nam consuetudo iucunda, varietas, & vicissitudo. quae interuallo temporis Videntur:
discere, & admirari: beneficium, &id,
tam conferre,quam accipere.bCnem
reri, subuenire propinquis, manca stip-plere quae imitatione assequimur:periculum euadere: quae secundum natura similia sunt, aut genere coniuncta; Vt homo,homini;equus, equo;adolesces, adolescenti;assentatorcs, & amatorum amici:principatum obtinere sapientem csse;nam sapere, cst principatus: increpare alios, ambitiosis suave. in eo versari,in quo quis sibi optimus esse videtur: otium, risus, ridicula, ioci, & homines, re opera,& verba, quies, accubatio, Q-mnus.Tristia sunt, necessitas, violentia,
202쪽
curae, conatus. Namhaec grauia sunt in suetis Qui deliberat aut laudat; haec intueatur, &, quae opportunc suppeditat argumenta, Vsurpet. 6. a Ossibilia sunt, quorum contraria Psib - possunt,uel esse; Ciuitas defc-di potest,sic dc capi: quoru similia, eoru& dissimilia fieri possunt: quae difficiliora,corti & faciliora: quorum principiti, horum 8c finis; & vicissim, quoru nnis possibilis,eorum & principium: natura generatione posteriora, si fieri possunt,&priora: quorum amor, & cupido est secundum naturam: quorum est ars, Mscientia: quorum principium in iis est, quos vel cogere possumus, aut persuadere: Ij autem sunt,quibus aut meliores sumus, aut domini, aut amici: quoruni partes possibiles,& totum: & quorum, totum,eorum & partes: quorum genus
ex possibilibur, eorum de species e &
quorum species,eorum & genus:vina uim fieri, & triremem: si alterum eoruyquae ad inuicem referuntur,& alterum, quae sine arte,& praeparatione fiunt, sic ri possunt & arte,& cura.Sic,quae fortuna sitit,dc arte fieri possunt: quae peiori-
203쪽
bus,aut minoribus, aut imprudentioribus; ea cotrariis multo magis possibilia:
si,qus minus fieri nata,facta sunt:& qu magis nata fieri, possibilia: si posteriora facta,& priora possibilia: si,quq quis volebat,& poterat fecit. Η,Vt fiant,non impediuntur : quae fieri possunt, &cupiunturi quae fieri possunt,&delectant: quae, si facturus erat quis,& fecit si,quae tentauit, secit: quae nata sunt fieri ante aliquid,aut illius gratia:sic,si coruscauit, tonuit:& s,quae nata fieri fiunt, poster facta simi,&priora: quae in potestate, devolutate,cupiditate,ira, cogitatione cupotestate, in appetitione factedi, & cura. nam plurimum fiunt, quae curae sunt.
QVinque sunt praecipue,de quibuS 3r. deliberates publicecosultat,opes, ρροπbellii,pax, regionis custodia, & ea, quae breatis inferuntur,aut efferuntur, legum latio.
Qui de opibus consulit,nosse debet reditus regni, aut ciuitatis & quot, quanti sint, percepisse, ut, si quis neglctas sit,restituatur: si, quis tenuior, amplificetur Pr terea impensas omnes Gqus inutilis, diminuatur; & quae prosu-nor ad modicii reducatur. na no solum
204쪽
accessiones rerum; sed etiam attenuaationes reddunt ditiores. Quae non usu solum,quem de nostris habemus rebus,
conspicere possumus, sed necessarium ctiam cst, ad dicendam de iis sententia, Corum, quae alij inuenerunt, historiam
QVi de bello, & pace dicet; copias
ciuitatis,aut regni noscat, quantae pro tempore sint, & quantae esse possint,quae, & quo modo ciuitas, aut re bella gessit: nosse quoque oportet finitimorum , & eorum maXime , contra quos bellum erit, copias : Vt paX cum melioribus habeatur: dc bellum chi minoribus geratur: An copiae similes sint, an dissimiles. Nam hac parte meliores quidam sunt, aut imbecilliores. Superiorum bellorum euentus sint in memoria. Nam similia fieri selent a similibuS.
N regionis custodia, & multitudo custodum,& qualitas spectetur, & locorum , in quibus praesidia sunt constituenda; quod fieri non potest,nisi regionem,& regionis ingenium, & naturam pernoveris.Si minora sint,praesidia
205쪽
augeantur:si superuacanea minuantur:& magis opportunis locis tribuantur.
V ς est xxi possunt consideretur:
qua magna impensa sufficiat: dc, quae ex propriis agris colligatur: quae; Texantur aliunde. Qi s res inferre, quas efferre, ut foedera sint, cum iis,qui haec suppeditant. Quippe,qui meliores vel si t, vel utiles. P Raeter hae c d ciuitatis, & prouinciae salutem pertinent,& legum co M ς' . ' gestio,& latio. Napa salus publica in legibus sit est: necesse quoque est scire,
quot rerumpublicarum genera : quae unicuique conferant, & quibus extimgui solen tam contrariis, quam secundis. Praeter optimam rempubI caeterae ψmnes, & intesione, & remissione cor- irumpuntur, Ut popularis status non modo, cum remittitur imbecillior ita redditur;vt tandem ad potentiam paucorum deueniat: sed etiam,cum v chementer intenditur. Ad legum latione, expedit nosse, tum ex praeteritis, quis reipublicae status conducat: tum alioria.
quoque scire oonditionem, & quibus cphvςni x. Ad ibi edas leges sunt utiles ii
206쪽
16Σ RHETORICORUM peregrinationes, quibus multarum ge
tium leges cognosci possuti Ad publica
vero consilia,diligenter perscriptam rerum gestarum historiam in memoria habere.
QV tuor sunt ciuitatum, & rerum status, Democratia populi,Oliga
chia paucorum, Aristo cratia optimatu, Monarcsia unius principatus. In statu populari sorte magistratus designatur: in Oligarchia censu in optimatum imperant, qui disciplina ex collui.Disciplinam leges faciunt, quibus, qui semper Obtuperarunt,optimi videntur. In Mo- narchia unus omnium dominus; si moderatus,R ex :si immo deratus,tyrannus Popularis status finis,libertas: paucorii, diuitiae; optimatum, quae ad disciplina,& leges pertinent. Tyranidis, custodia. Orator mores nouerit cuiusque principatus. nam alij, & alij sunt in diuerso principatu, ad quos oratio, dc sensus oratoris accommodari debet.
Eliberativi generis partibus suasioni, & dissuasioni adiungimus
cxhortationem, dehorretione, cocili tionem, cqnsolationem, petitione, c5-
207쪽
mendatione, monitione. Exhortatio, suasioque,certu discrime habet, cetera sint amnes. Nam nec eodem tendit v-traque,nec simili via. Etenim suasor id colendit,utvelis: exhortator,ut audeas:
ille probationibus docet ; hic stimulis
excitat: ille sententiam mutat hic addit animum:ille errantibus autor adest,hic haesitantibus. Exhortamur enim cessates, aut etiam currentes: Denique., si silasioni comparemus eXhortationem exactius , haec illius est pars, &conclusio, quae affectibus constat, non argumentis. Neque enim suadenti satis est,
quid optimum factu, docuisse; nisi &stimulos admoueat, ne difficultate, vel periculo deterriti, vel ignauia retardati, quod opportunum est, defugiamuS. Sed ut in suasionem sere semp er incidit exhortatio: ita in thac suasionis est creber usiis.Sic P. Cornelius Scipio oppugnaturus Carthaginem nouam in Hispania spem potiundae urbis militis cocioni facit in hanc forma verborum. Ad unam urbem oppugnandam si quis vos adductos credit,is magis operis vestri,quam emolumeti exactam rationet
208쪽
ic RHETORICORUM milites habet oppugnabitis enim verε
moenia unius urbis ; sudin una urbe vitia . , . . uersam ceperitis Hispaniam. Hic mih
pulorumque. qui simul in potestate vestra erunt, extemplo omnia, quae nutic sub Carthaginesidus sunt, in ditionem tradent Hic pecunia omnis hostium,si- nequa,neque illi bellum gerere possiit, quippe qui mercenarios exercitus alut:& quae nobis maxime usui ad concilia- dos animos barbarorum erit. Hic to menta, arma, armamenta, & omnis apinparatus belli est, qui simul & vos i struet,re hostes nu dabit Potiemur pret-terea cum pulchprrima, opulentiissimaque Vibe, rum opportunissima, porti egregior Vnde terra,marique, quae usi poscunt,suppeditentur: quae, cum magna ipsi habebimus, tum dempserimus hostibus multo maiora. Haec illis arx, hoc librreum,aerarium, armamentariu hoc opimum rerum receptaculu. Huc rectus ex Africa cursus est, haec una in- . ter Pyreneum, & Gades statio: hinc o- t mnis Hispania imminet Africae. Sed quonia vos instruct0s, ordinatos co-
209쪽
osco:ad Carthagine noua oppum dam totis vitibus,& animo transeamus Sicut exhortatio animia spe implet ta dehortatio metu deterret Sic Calavius ciuis Capanus Perollam filium ab Annibalis caede dehortatur. Per ego te fili, quaecunque iura liberos iunguiparetibus,precor,quaesoqisne ante oMos p
tris facere, & pati omnia nefandaveli, Paucae horae sunt, intra qu iurates per quidquid deoru est , d extras dextrae imgentes, fidem obstrinximus, ut sacratis de mensis essem 's.Digressi a colloqui oexteplo in cum arimamurisurgis ab nospitali mensa, ad quam tertius adhibitus Canipanctu, ab Annibalem rea ipsam mensam crinetare vis hospitis stamine Annibalem pater filio ineo placare potui:siliu Annibali fisi possum. Sed, si m-hil saneti,n5 fides,no religio, rasi pietas, audeantur nefanda si non perniciε nobis cuin scelere affetus. aggressutus es Atinibale. d illa turba,tot libetorviii,seruoruqueZ quid in unu intenti omniti oculiξ quid tot dexteraeξ torpin cent in amentia illas vulturn ipsius Am
210쪽
rire corpus meia opponentem,proco
pore Annibalis , sustinebis i Atqui per pectus meum petendus ille tibi,transfigendusque est. Deterreri hic sine te potius,quam illic vinci. Valeant preces apud te meae, sicut pro te valuerunt. Onciliatio, quae dissidetes animos obliteratis odiis, offensonibusq;, reducit in gratiam, species deliberationis est, & locis iisdem utilitatis tutae, & honestae perficitur, re spem, & metu affert. Sic Metius Suffetius Albanos Ro-Zm. NA.r. manosque conciliat.Iniurias, & no relPς ditas res ex foedere, quae repetitae sunt; re ego rege nostrum Cluilium huiusce esse D ulli autorem audisse videor;nec te dubito, T vlle, eadem prae te ferre. Sed, si Vera potius, quam diei u speciosi, di- ceda sunt; cupido imperii duos cognatos, Vicinosque populos ad arma stimulat:.neque re iste, an p erperam interpretor, Euerit ista eius deliberatio, qui bellum suscepit. Me Albani gerendo bello
H ducem creavere. Illud te,Tulle,monitu velim, H etrusca res, quata circa nos,te