Simonis Caulerii Rhetoricorum libri quinque. ..

231쪽

L1BER II. I 8

monstret. Haec caussa partim ad solos auditores pertiniat: ut cum ad osten rationem laudantur dii, aut clari homines, quos priora tuleruiit tempora; Iartim miscetur negotiis; nam & func- res laudationes pendent frequenter ex publico officio &decreto magistratuum saepe mandantur. Laudatur &testis, aut culpatur, quod ad momenta iudiciorum pertinet: & reis adduntur non raro laudatores : eduntur &in competitores libri, ut in Pisonem, Clodium, Curionem, qui vituperium continent, &in Scnatu sententiae locum habent.

LAui, qstae munus sirum negotiis impertitur , desiderat probationem,Vt, cum ambigus famς hominem,& inter fauentes, & aduersantes Virruti,& vitiis, ornamus. Marcus Antonius Caium Cinsarem laudauit pro concio ne famosa, cum alii approbarent magni viri acta, Utque patrem patria:

pense prosequerentur studio. Quae ostentationi componitur , aliquam speciem probationis adhibet, lucu-ιςnta , plenaque commemoratione

232쪽

188 RHETORICO RuM rerum laudabilium. Vt, qui Cyrum regem Persarum a cane lactatum m argumentum admia an di ortus, & caelitus procurati, cum expositus est, laudationibus ornat,& illustri virtutum principalium decore. inaedam in defensionis speciem cadunt: ut, si in laude Heseculis permutatum cum regina Lydiorum habitum ,& imperata pensa eXcuseti Commune est omnium generum, conciliare,docere,narrare, augere, minuere, concitandis, componendisque affectibus animos audientium fingere: sed laudis proprium est, res, quae alicui insunt,amplificare, & ornare. Nam exornatione delectatur auisor, suasione mouetur, actione docetur.

Porphyrius demon strativum genus Panegyricum appellat, quod sine aliquo statu sit, & solam rerum ampli

ficationem contineat, quae nec in controuersiam veniat, cum status omnis controuersiam habeat. Egoflatum triplicem in hac cause pono, n s quid sit, q-les quod laudaudum M. An sit lauda Caesar, dubium, quippe aliis est annus, aliis pater patriae. Narratior

233쪽

Ante tempus eXacti alterius quinquennii Galliarum imperium Caesari eripitur decreto succesGr,qui exercitus gallicanos accipiat, designatur Domitius Caesar iniuriam deprecatur: ut Tribuni, Pompeiusque promissorum fidem liberet, flagitat: ut absentis sui ratio h beatur in comitiis, & Consul renuncietur, contendit; id negant inimici: bellum minanti, mouentique celeriter, transitu Rubiconis interdicitur: pe duellionis damnatus,hostis reipub. appellatur:armantur exercitus, fugit Ρό- peius, fugit Senatus ex Italia: Romam invadit Caesar,&aerarium sacrosanctu:

versus in Hispaniam , M. Petreium,& Afranium,& Varronem superat: com- positis Italiae rebus 4n Epirum traiicit: ad Pharsalum Pompeium, in AEgypto

Ptolomaeum, in Asia Pharnacem, in 'Africa Pompeianos duces,in Hispania i :prope Mudam iuuenes Pompeios vincit: vietor summam potestatem rerum capit, reipub. statum suis unius consi-

Ius, nullo iussit populi, nulla Senatus

auctoritate componit: coniuratorum

inimicorum impetu oppressas

234쪽

ditur, funus concisum, cruentatumque cffertur.Haec propitii,infensique fatentur:atnum, ut illaudatus Tyrannus obtruncatus iudicetur; an pater patriae, Nprinceps bonus laudetur, non consentiunt laudis parte approbat Antonius,& culpat interfectores.

Controuersiae subivnritur partitio, quae

I membra confirmationi ue,capitibus di l demonsV-- butis,aperit. Haec alia, alia erit in multipli-

rum,strerum. In laudatione Personarum, aut ordinem naturae, tempuris, aetatis

comples ur ; aut distributiis capitibus certa

summam bonorum anim corporis, fortunae comprehendimus. Prior ratio copiam

dicendi uberiorem suppeditat oratori, & memoriam promptius adiuuat: qui volent, partiendi argumenti alios prudenter conquirent modos.Cum de bo-' nis,&laudabilibus dicent, forsan ami- noribus ad maiora,volent amplificationem demonstrationis susceptae produ- cere. Vt, si primum de bonis externis, tu . de corporis muneribus, deinde de vita . . tutibus animi; aut hunc ordinem conuertent, atque in externis bonis desi-

235쪽

nent,quae non dignitate prς cedunt,sed tempore, quoniam prima animaduertuntur hominibus, & laus ipsa magis se in his, quam in aliis explicat, si rectus accedat usus;aut permilcebunt vari e,ut grauia leuibus, nota ignotis, incredibilia credibilibus,obscura dilucidis.Sic M. Tullius in Antoniu praeter ordine tepotis naturale,l iora, quae ad sordes Antonii,& nequitia pertinet, grauioribus, quae in Senatum,&remp.designauerat,

flagitiis permiscet. Obscura dilucidismiicet saepe, qui de rebus diuinis agunt

sacri interpretes pro cocione .Prima par- num. titio mariam homini7 lautim tribuit in tepora

tria; i p antecedit eoru ortus, ct illud, quod miserunt, ψ atoIunctipunt,in cssequutu . .

Confirmationis loci,quae sequetur ordine

cula Nuria, oracula. Natio prouincia est '' . natalis, quaerationib'lauda dae regionis constabit. Patria nationis pars erit, eaq; genialis laudatis,si ciuitas, si arx, si vicus, quae inspiciemus ad formulas urbis, aut

236쪽

infame aliquo eoru scelere, au coditio-c 'm g ne , quod praetermittendu esset. Si, clarum genus propter eXcellentes ma- 'iorum virtutes,& famam,& nomen;dicemus parem,aut eXcellentiorem fuisse N.; lavi Virtute,& industria, & meritorum gi ιυγι-- ria. Hic expendemus nobilitatem triplicem, si natura ferat argumenti, gemtis,ut Hebraeorum, Graecorum, Roma norum ; ciuitatis, Ut Athenarum, Carthaginis,Romae: Familiae,Austriorum, Crotorum. Qua: familiae est nobilitas, maxime in hoc genus incurrit propter personam.Haec principium, incrementum ,-temporis diuturnitatem habere debet. Principium erit a virtute,nona diuitiis, utcunque partis; ut M. Ciceroni a magistratibus praeclare gestis. Deinde ostendi debet aucta liberalita- . te,&conseruata foeticitate sobolis, quς

Ciceroni defuit , non defuit AEminis.' Appiis, Iuliis. Debet in multa secula

Huma I durasse, ut auctoritas antiquitate com-

parata demonstretur. Si humile genus, vel obscurum, vel inglorium; vel supprimemus, si nihil ad augendam laua ti gloriam sufficiat, vel tractabamus, dc forsan

237쪽

sorsan bonum ostendemus virtute do amestica, S priuatae vitae innocentia: hic dicorc poterimus ipsum, qui laudatur, non in maiorum virtutibus habuisse praesidium. N on enim solum maiorum virtuti respondero gloriosum est , sed re pr clarum generis sui esse auctorem. Sic Cicero contra Sallustium. nia omnium maiores Crispus Sallustius ad Vnum exemplum, & regulam quaerit: velim mihi respodeat, niiquid hi , quos protulit, Scipiones, Metellos, Fabios, ante fuerint, aut opinionis, aut gloriae, quam eos res gestae suae, aut Mita inno- ntissime acta commendauit 3 quod si hoc illis festinitium nominis, & dignitatis; cur non aeque de nobis existimetur,cuius & res gestae illustres,& vita integerrime acta. si vcro,tu,sis ab illis viris, Sallusti, ortus. quod si esses, nonnullos i1 tuae turpitudinis pigeret. Ego

meis maioribus virtute mea praeluxi;visi prius noti non fuerint,a me accipiant initiu memoriae sitae ; tu tuis vita, quam turpiter egisti,magnas tenebras offudi sti:ut etiam si fuerint egregii ciues, scr- te venerint in obliuionem. Quare noli N i

238쪽

mihi antiquos viros obiectare. Satius . est enim me meis rebus gcstis florere,

quam maiorum opinione niti: & ita viuere, Ut ego sim posteris meis nobilit iis initium, Sc virtutis excinplum. Ma-' iorum,parentumque genus,maternum paternumque prodest intueri : si quod magnae laudis argumentum inde suppetat. Horum nobilitati respondisse pulchrum, aut antecessuisse: aut humilius suorum , aut aliorum genus illu-C-mpo strasse, ut: Rex Deiotarus vestram fa-ν abiectam, & obscuram e tenebris in lucem vocavit. Quis tuum patrem ,Castor,qui esset, quam cuius gener esset,audiuiti Hoc loco resae Lea ma-

-am V . rorioim , aut parenimus breviter commemo--

. rentur: aseritates, miracula, auguria, oracula, si qua natalem antecesserint, siunt res Astyages insomnio vidit ex filiae' naturalibus vitem enatam, quK palmutibus totam Asiam obumbrabat: Arioli responderunt nascituri nepotis Cyri magnitudin em p ortendi. QVae in vita evenerunt, Oectantur, ex

quibus laudis argumentum ducitur,na riuitas,tempuvroparentes, nomen, infantia,

239쪽

nutricandi ratio exactior. Galleacius Ma-ithaeo Magno genitus nouum Id nomC,. quod postea emanauit ad posteros,pri-imus familiae intulit, a matre Burra ioco inditum: cum ea forte in multo Gallorucantu puerum aportis oculis alte vagi c-tem enixa Galleactu appellasset: idque arridentes ancillae saepe repeterent; nec abnueret pater, tanquam ab ave Martia militari augurio iucunde accepto, idque praesertim insigni euentu contigisset; quo felici praelio ad Decimum

interfectis,aut captis Turrianae familiae proceribus ab Othone parta est, ea insignis victoria, quae principatus fuit initium. Nec vero sine ullis delitiis educatus puer augurii fidem fefellit, quit singulari vigilatia , generoso spiritu, atque indomito vigore pugnacis animi superbum,& ferocem gallum aemularetur,&conspicua quaeda alludentis naturς dona hos mores adornarent; multo quip pe rubore suffusa facies,flagrantes ocu- . li, sub crispa, & fulua caesaries, & lato in pectore elata cervix, maximi futuri d cis hyeciem reddebant.

240쪽

EDucatio adiunrenda quae erit pueritiae inm i r . - btutio, prima virtutu exercitatio.In hacpindaro ζω, magi Di, artes, disciplime co- memorantiιr. Si id aetatis, quod alii otio,& luxui, & voluptatibus, & ludicris tri buunt, honeste bonis disciplinis transegerit. nam bcne, & si 'neste institui lau- . dabile est. Πῖc specta tur infrenium puerile,

indoles , docilitas , cura parentum, praeceptorum. Galleacius plane puer, Iouius ista tanta Equorum, & armorum cupiditate Galliacis. incensus, ut aliquanto maturius, quam aetas ferre posset, thoracatus, g leatusque ludicra certamina, equestres que ludos inter puberes agitaret. Item: M... Prima litterarum rudimenta ea aetatula

totidem annorum non ab illo puer o mnibus in rebus praetcritus est, nemo

. non longissime relictus. Itaque pueriliter illis in studiis, iam non pueriliter se gerere,* ei que multo plus alere, quam illa aeta darchvidebatur. Indolo autem atque facie ea fuit, yt iurares illos Veneris pueros amores, quos poetae aiunt matri praesto esse,atque alludere,aliam oris formam, genarum, oculorum non