장음표시 사용
331쪽
taminata. Voluntas arguitur,. si in sua causavelit pro nutiare:vel si offerat inuidia velle alteri creare . Si testetur de iis, , quae au dieru dicemus multu interesse, an nota tibi loquaris, an coniuratorum voces afferas ; ves, si ipsos attingit negotium, multum interesse inter accusatorem, &testem: Ipsa s actores potius esse, quam testes : vel, si inimici sunt,
hostes esse, non tes es hac ratione velle se ulcisci: non esse credendum hosti: paupertatem multa cogere: potentes non tam veritatis, quam Graeciae testes videri. Non quia plures, eo veriores, oeritatem paucis testibus contentam
esse: Iusiurandum multis rem leuissimam videri, & contemni solere. Si alter testibus fidit, alter argumentis niti tur:ille dicet firmissimam probationem esse, quae non leuibus coniecturis, sed scientia , & religione roboratur : hic
fieri fidei periculum ; in argumentis ingeni j solam ostentationem. Adde
tantum scelus sine testibus, credi nooportere , praesertim, si probitatem, aut modestiam, aut prudentiam pos sit reo tribuere, testibus indignum
332쪽
opus fore , si ratione satis cognosci res posset. Alter non esse icmere credendum hominum quibusvis sermonibus, quos gratia,odium, ira, netus, pecunia, . ambitus, extorquet: scd potius argumentis,quae ex natura ducuntur,in quibus iudex non aliis credat, sed sibi ipsi. Qui enim fidem aliis adhibeat, cum rClinqvcre alijs suum sacram entum: dice- mus propter periuria quorundam hominum, virum de rcpublica probe meritum, & optimum, non esse perdendum .Pr stare virum bonum bonis probationibus fidem facere, quam iureiurando cum suspicione periurij: ar-.τgumenta exponi, ut gesta sint, testes corrumpi posse. Iusiurandum alterius sicut reprehendimus : ita nostrum nO- nunquam probamus , & laudamus. Interdum ab aduersario exigimus, aut Osterimus nostrum, si velimus in sita causa iudicem esse aduersarium Tum quaeratur Vter maiore dignus fide: utruvero similius,& comparetur nUmero, religione,sanctitate vitae. Si testes interi se, & caeteris personarum adiunctis co- parentur; Defensor vitam sui clientis, quam
333쪽
, quam poterit sanctissimam, &acrimiane alienissimam ostendet. In testes,quq putabit ex usu proferet: in iuris1urandi oblatione, M postulatione, dicet non osse parem prouocationem impio adprobum, sed similem, aut parem esse, si impius offerat,& probus suscipiat. Graiaue esse repellere iuratos, cum iudex ca- dona. de re velit sententiam ferre. Qui offert, pium affirmabit esse, ut diis velia: committere: ad haec non esse opus aliis
iudicibus,cum sibi j si iudicium permit
tatur. Ad haec esse iniquum iusiurandum repudiare, cum de re velit iurare. J Axtes interrogandi optime is ob- Rhiis seruabit, qui testem CXacte norit. nam timidus terreri, stultus decipi, ir cundus concitari, ambitiosus inflari, longus protrahi potest. Prudens, dc constans tanquam inimicus, & peruicax dimittendus statim,ves breui inte locutione patroni refutandus, aut urbano dicto refrigerandus: aut, si quid in eius vitam dici potest, infamia crimi num destruendus. Prodest aliquando
probos non incessere. Extra causam multa utiliter quaeruntur, Vita testium,
334쪽
turpitudo, humili qs, amicitia accus toris, inlinicitiae cum rco, ut dicant ali quid, quod prosit, aut mendaces. & l. dc di cupidi deprchendatur. Sed interrogario sit circumspecta. Nam multa contra pacionos possunt venuste dic re testes,& fauorem merentur. Hic pes simae artis, testem subornatum ab reo abduccre, ut plus noceat dicendo comtra reum: vel, cum adiuvisse testimonio videbitur, facere multa immodeste, &intemperanter, per quae & dictis suis fidem detrahat, & aliorum testimonia spoliet authoritate. Sed quid haec ego tQuidquid hic artium, indiistriae, acuminis, sanctimoniae est, Iustitiae, iurisque moderatoribus, & administris r signo. EM modus alius tenti onj, veritatis
exprimendae ratio per quaestiones, cruciatum,quibus quaesitores oritionem inui- ω exrorquent, confesTonem incertae reia
Doccbit accusator cauta institutς quς- stionis, & torturae: demonstrabit maiores veri inueniendi causa, tormen
iis, & cruciatu voluisse quaeri, & summo dolore homines cogi, ut quidquid
335쪽
sciant,dicant. Confimatior erit haec dis putatio, si quae dicta erunt,iisdem viis, quib us omnis coniectura tractatur, trahemus ad verisimilem suspicionec iden quo in testim Q niis facere oportebit. Dicemus non afferri suspicionem, sed propriam confessionem, sic locutum esse, venisse illi in mentem, quod iam alias in cadem quaestione dixerat: non ob
scurum, non incertum, non improbabile,non aduersim sibi, non aliis. Comparatio rerum, de personarum hic primas obtinet, ut qualis sit ipse reus, quis praefuerit tormentis quaestor Z qualis,& quam acerbus torturae cruciatus' Credendum quaestioni, quae necessitatem facit vera dicendi, & confitendi. . Hic extorquendae veritatis laudabitur
Ontra quaestiones defensor cos
/ mabit maioresvoluisse certis in iebus intcrponi quaestiones, cu quae,Vere dicerentur sciri, quae falso in qu stione pronunciarentur, refelli possent. Causas mendacij cilicientes proferet, pretiu, nactum, gratiam,simultate, dolore,
quibus impulsi multi falsu iureiurando
336쪽
292 RHETORIC ORVMasi cucrariint. Q o in loco quid positum sit, re si quid esset simile,aut aliquo simili signo pcrcipi posset. Dcii e dolori credi non oporterc,quod alius alio sit rcccntior in dolore, quod ingeniosior ad cominiscendum, quod denique scire, aut suspicari possit, quid quaesitor velit audire, quod cum dixerit, finem doloris intelligat futurum: non credibhilia, non dixissὰ constantia, non comstitisse in cofellis, quaedam dolore murus se principio quaestionis , re praecedente cruciatu. Hac ratio comprobabitur, si refellcntur, quae in quaestioniabus dicta sunt probabili argumentatio ne, quod partibus coniecturae iacere oportet,iz Dici poterit nefas fuisse per Iescs virum nobilem, a ut sacratum torqueri : de huiusmodi hominibus nul- esse sumptam quaestionem : non magni duci dicta ab eo, quem dolor ab qmni iudicio abstraxit: non decere credi verbis a dolore cxtortis, adhibenduiudicitum. Tam enim mentiri, qui possit ferre tormenti cruciatum, quam, qui non possit. Na,qui peribi repotest,facit pulcntia, ut facile mentiatur qui non
337쪽
L 1 AER II. . 293 potest, mentiri cogitur. Ligur in coniugem confert crimen stupri. Iuvenem Aurinimi
adulterij, & sceleris suspectum producit Vna. Vterque praefecti Constataris 'imperio horrendum in carcerem deprimitur: liuidas carnes crimen inficiantibus cruentae pulsant ungulare sulcatis la letibus dolore quaeritveritatem. Iuvenis infelix compendio mortis, longos cruciatus ut vitet,in suum mentitur sanguinem, & accusat alienuin. S olus omnium miserrimus meritu, iussus est feriri, qui non reliquit inficisiar, unde possit negare. At mulier sexu infirmior ira tute fortior,suum cum eculeus corpus extendit, & sordidas putore carceris manus post tergum vincula cohibent: oculis, quos tortor alligare non potest,
caelum iaspicit, & euolutis per ora lachrymis. Tu, inquit, Christe Iesia, cuio ccultum nihil est: qui es scrutator renum,SI cordis,non ideo mC negare velle intelligis, ne peream sed ideo mentiri nolle, ne peccem: mortem non de precor,si adulterij infamia libesor, praesto iugulum, intrepida micanteni exci-
pio mucronem: innocentia tamen me-
338쪽
cu ra. Cosularis instat irat cruciatu : similem carnifici minatur poenam . ni cositeatur sexus infirmior, quod robur virilis animi reticero no poterat. Crincs ligantur ad stipitem, toto corpore so tius ad eculeu alligato, vicinus pudibus ignis apponitur: Vtrumque latus carnifex se a tuaec papillis datur induciae Irnmota mulier manet; dolorem corporis biritu superat: SC in nocetiς gaudio perfruitur: soluuntur membra compaginibus. Ad postreinu admiratem c5cione allocutus, non mirum est ostendit, si mulier torqueri malit, qua perire. Adubterium sine duobus no committi: credibilius noxia ream scelus negare, qu innocentem iuuenem confiteri. Pari Vtrumque damnatum sententia trahi;
carnifex. Effusa in spectaculii ciuitate, miserrimi iuuenis ad primu statim ictu amputatur caput. Exin producitur mi iter , flexis in terra p oplitibus, sup er trementem ceruicem micans cicuatur gladius, oc exertam carnifex dextram totis cocitat viribus: ad primu corporis tactu stat mucro lethalis, & leuiter perstinges cutem, sanguinem rasurae modicae a
pergit. Sine bello imbellem manu pes
339쪽
cu r expaueC.&victam dextera gladio marcescente miratur: in secundos impetus connititur. Languidus iterum in foeminam mucro delabitur: & quasi
foeminam serrum ream metuat attin FCre, circa ceruicem torpet innOXiam.Furens, & anhelans lictor, paludamento in ceruice n retorto, totaS.CXCritvstra. istra. Tum exterritus tertio ima - strato,non credit ferro: mucronem aptat in iugulum,ut qui secare non potest, premente manu corpore condatur sed
ad capulum gladius reflectitur:Tum ad foeminam vindicandam populus arma' tur, fugat carnificem, vix credit, quod vidςt.In exemplum compara,quC praecepi utramque in partem.
s, qui areretur puspicio, dicere hoc modo couenit. Multa cocurrere argumeta&signa,quq inter se cossentiaitarc perspicua, no suspiciosam videri oporterc.Ite plus signis,& vrgumctis credi,qua testibuS. Haec eo modo exponi, quo gesta sunt testes ab vero abduci studio grati , pretio,mctu,inimicitus. Auaru pecunia
in pelli p0sse propter uisita,&flagrante
340쪽
cupiditatem : pauperem propter state',& gratia apud eu, qui plus potest; moueri: inctu erga diuites, & nobiles, S magistiatu praeditos, a Quibus bonii sperari, aut timeri malum potest, simultate priuatorum odiorum, &inuidiae. Sicut enim gratia est beneuolentia erga eum,qui plus potest , quam nos: ita nactus erga stip cri ores, &potentiores. Illa benetiolentiam, hic potentiam
xcipicit, simultas priuatum Odium inuidia, indignatio, offensio. Ont argumenta, oesigna, Caeteras suspiciones, demonstrabimus nudam rem esse, quae non sus estirapo signa, de argumenta osse suspicionis, & falsitatis,
non indicia vcritatis : Deinde unain- quamque suspicionem cXtenuabimus,& dabimus operam, ut ostendanitus,n, hilo magis in nos eam, quam in alium quempiam conuenire. lndignum facinus este, sine testibus coniecturam, &siispicionem firmameti aliquid habere
mere famam nasci solero, quin subsit aliquid i Zc si dicemus causam non fuisse,quare quispiam confingeret,