장음표시 사용
361쪽
terea potueritne iudiciu ante fieri. Denique cum fatium iudicium non sit de illo crimine, quod in alium trafferatur, Oporteatne ea de re iudicium fieri,quae res in iudicium non venerit. Accusatorreum increpabit,qui vim plus,quam iudicia valere dicat oportere:& as aduer- .sariis percontabitur, quid futurum sit, si idem faciant caeteri: addet quoque se eadem potuisse facere. Defensor atrocitatem peccati in quos facti sui causam
transfert, exaggerabit: rem, locum, te-pus, ante Oculos ponet: viij, qui audiet. existiment, aut non potuisse, aut inutile fuisse, rem in iudiciu venire. Deniq; ita crimen in aduersarium reijcit, & retorquet : uti, qui dignus fuerit ea pati, di causam dederit suo peccato. Vipe cussi, sed conuitiantem. Trucidaui, sed columeliosum, desertoren Pligionis. REmotis, clini a nobis non crimen, sed
culpam amouemin, ω' peccati causian, vel in rem quapiam, ut legem, aut hominem,
cuius iussu, es, oe potestate, fatemusessest Ectum, conferimus. Marcus Tullius laesemaiestatis accersitur, quod coniuratos
strangularit: sed Senatus iudicium, oc
362쪽
auctoritatem opponit, & si qua est,cul pam derivat. Si causa in hominem conterclusiquaerendum Crit,potueritne ta-ltlm, quantum teus demonstrauit, is,in quem causi trasinouebitur: & quo pacto, an sino periculo potuerit obsisti. Si itast, num ea re concedi res coueniat, quod alieno inductu fecerit. Deindetralietur in coiccturale cotrouersiam,de quaeretur, num cosulto factu sit. Si causa in rem cdferetur, haec eadem fere, &quae de ncccssitate praecepta sunt, cosiderabuntur. Remotio hoc a relatione di stat, quod illa totu crime penitus tollat : Relatio minuit dumtaxat culpa res alioru peccatis lacessiti. Ad haec in rela. tionc culpa in chi, qui a nobis violatus est,rcferimus: in remotione in alia personam, aut rem extra litem. vi, Accus turdux, d delectum militu non habuerit necessario Rcip. tepore: purgat
se, quod pecunia a Q storibus,& pr
fectis aerariis nullam impetrarit. Eodem modo removemus, aut trasponimus in rem, cum in causam cogentem, in necessitatona , in fortunam, ignorantiam, legem. Ut lex. Noctu portae, dum in&-
363쪽
stus hostis circumsedet, ne pandulator. Cleon cum expedita manu aduenit. Introduci flagitat: negat Nicias per lcgis interdictu licere. Hostes Cleonem opprimunt , subsidiariu militem. In crimen vocatur Nicias: in legem faeti cul
Comparatio dicimus necessefuisse
alterutrumfacere,oequod a nobis factsi si satiusfuisse feri tanquam rectu aut utile. In criminis excusationem como du aliquid obiicimus, & quod modo secutust, maius ipso crimine. vGPerduellibus,& haereticorum concionibus concili bulum, utin suburbano coderent agro, dedi, ne urbanas ardes diuis sacras pol lai sinere quod &peregi. V tile estquod petis, sed turpe. Salutare est patria liberare, seducilius sine tumultu. Quatuor spccies assumptiuae constitutionis, posistit esse singuli status principales, & suis
capitibus tractari, quae conueniunt hac ratione inter se, quod in omnibus rem quodamodo,atq; argumentu fatemur,
sed ex aduerso aliquid opponimus. Constitutio legalis, qu e corrouersάbet ex siript imbiguitate. Huius status
364쪽
3ro RHETORICO RVM quinque uniformae, Ambiguum, Scriptum,
ententia ,Scripta contraria,Ratiorixiario, Translatio: quae ad statum qualitatis re feruntur. nam iuris, & iniuriae partiri, im bus,qui sunt loci qualitatis, continentur. Legales, & legitimae dicuntur non quod cle legibus tantum discepten aut plebiscitis: sed, quod adducant in controuersia sempcr alicuius dicti sensum; sicut fieri solet in lege: Sunt enim hoc nomen in foro sortitae, propter summa legum inter omnia pronuntiata vim, d
EX - ο nocitur disiceptatio, cum
scriptum duas, aut plures sententiab accopis, quae vel ex verbi, vel orationis inbigui . tute colligitur. Hoc fit aut unius verbi obscuro, & dubio sensu, aut vitio compositionis. Compositio vitiatur, vel cum verbum ita collocatur, ut quio referendum sit, non satis statuas. vi, Ponat haeres statuam auream hastam tenentem.
Vel v rbum diuiditur in partes significantes: & diuisie possunt coniungi, ut Leon,Pantaleon: vel additum,vel subtractum aliquid idemtidem inicit. vr, Haeres meus vasoru argenteoru podo
365쪽
centum nouercae,quae volet, dato Petit mater vasa magnifica, & scite caelata: ca-
dein filius. Addendum cnim tollendae ambiguitatis orgo , quae volet illa, aut ille Exordium hic, recitatio scripti modum narrationis requitur i deinde '' 'interprctabimur , & docebimus, quod nostrae est: sentcntiae,perspicuum esse,&minime absurdum, a fieri posse honeste, ro te, lege, more, natura, bono, aequo. Sententiam aduersatij ex contrariis refellemus. Scriptum, sententia controversa α' ις fit, , is ciunt, cu/n scriptoris voluntas, a si pio mitentia. Lindere videtur: pars altera litigantium si ipto nititur, altera voluntate. Voluntas
scriptoris cst aequitas , & ratio, dc causa, propicr quam, is legem condidit: quod ex circunstantiis quaeri solet, quo rem pore,quo loco, propter quem. Hic possumus leges sinities conferre,ex quibus hanc mentum fuisse constet.Fecit test mentu, qui post critati princeps Virtutis, & auctor nobilitatis fuit annulum,& il lustrem gemmam, argumentum regiae
dignationis erga se, legauit primo sciat to. Quinta hinc soboles foemina haeres
366쪽
RHETORICORVM rcgij muneris,& primo partu foeminam
enititur: altero puerum. Certamen incessat legationis minus disertar. Puella . nascendi priuilegiu praefert: puer sexus dignitate opponit. Vtraq; pars interdude voluntate contendit.Saepe costat de sentetia, sed verba non liquent fatis: potest & utruq; esse. Sed proprium huius loci est, ut verba legis clara sint. de vo luntate scriptoris sensim disceptatur, S aequitatis ratio cu summo iurecofligit. Exordio, scripti recitatio subiungitur,
Paste, . a m narrationis,&propositionis specie δὲ habet. In cofirmatione argum clasumims p qm tui ascriptoris laudatione, deinde scrosentem. collatiotae, quid iudi cena sequi coiicniat, viruid, quod disii genter perscriptuni sit, an quod acute excogitatu. Q rendum cuream semicritiam, quς falso ab aduersariis scripto, attribuatur, homo diligentissimus e primendam verbis non putarit. P ostremo cxcpla proferentur, res iudicatae: Oct endendum, quam sit periculosum ascripto recedere, praescrtim cum dili cide, breuiter, commode, perfecte scriptum sit. Sententiam probaturus sab
367쪽
recitabit: deinde comodam fre- uitatem scriptoris laudabit qui tantuni scripserit,quantu necesse fuit: scribenduno putarit Dicet caluntatoris esse verba& litteras id quod intelligi sine scripto
potueri equi, neglecta volutate: tum id,quod scriytum est,non posse fieri, lege, natura, ni Ore, au quo, & bono, quae tamen omnia scriptorem voluis se, quam rectissime fieri, neminem dubitare : contrariam sententiam intiquam esse dicet; & stultam, & cum su perioribus, & inferioribus compar, tam non constare, aut cum iure, legi bus, & natura pugnare. Ad ultimum conquiret exempla , quibus sententia magis, & voluntas scriptoris, quam
Verba, valuerunt. AEquitas CX cau
sis; dc effectis, & circunstantiis colligitur. Si quod vςrbum sit in lege, quod sua significationis vi alianimemtem legislatoris fuisse declarare possit, quam dicit aduersarius: aut v ea ponerentur in lege vcrba, quae ninquirent obseruari in sua vi, & proprie-'tate sermonis accepta; commodior scii sus verbo tam sequendus est. v KFilii pa
368쪽
rentes alunt, exhaeredentur. Jnfans filius, id nequit. Definitione hic contenditur .alter carri lcgi statoris mentem
fuisse asserit, quae verbis exprimitur,no aliam, quod simpliciter locutus siti Si aliud sensisset, aliquid verbis additum 'voluisset Contra dicet aduersarius,pe inde referre hoc. aut illo modo scriba- tur, cum de rei aequitate palam constet. Contra hoc accusator si potest, idcti' aconsequetur, verba ipsa aequitate niti, uti icripta sunt,esseret, inec aliter potuisse re accuratius dici. Hic viri P litigan- tium occasio legislatoris laudandi dabi
quod scriptum cst, quod prohibitum, vel perinis sum Icge : vi, Pericles exul
patriam seruauit. Dicimus non esse legem tollere, sed constituere: non praeuaricari, sed seruare; non semper Ve bis inhaerendum, cu a sint complures leges iniquae, si ex vi vcrborum inte preteris. Aduersarius dicet secus, fan- ctas leges esse, cas semper certam h buisse interpretationem: non esse, niv- eandas, nisi viam aperiamus in Ure- ,
369쪽
tam entis infinitis, & fallaciis: non omnium, quae a maioribus sint occultata se aliqua ratione, aut pro tempore iussa sint, causam quaeri oportere Alor lcgos benignius esse interpretandas in ambiguis, & calumniatores dicet imalignos iuris interpretes,qui verba Verbo que apices venentur omissa aequitate :nihil aliud esse fraude legi facere, quam,
quae ad hominum utilitatem inuentasiint, ad eorum interitum, perniciem conuertere. Nam, nisi ex usii, & aequitate reip. scriptum aestimes, legislato-'rem facere iniustum,aut milium,qu emc0nstetiniqua scripsisse, aut incommoda, &inutilia. AEquitatis esse maiorem rationem, quam verborum e quando quidem , qui scriptum legis, quae adi lutem hominum nuenta est, ad sesa ritatem detorqueant, perinde facere, ac qui bonis, re salubribus medicaia imentis ad pernicient qgrotantium abutuntur. Ex quo sumnium summa
370쪽
menta, 'acta, ljubitiones, voces, pumare intersie videntur, aut casu ali quo colliduntur.
Hic & accusator, & defensor uterque legem habet, qua causam tuetur suam. COtrarietas est,aut cum diis leges sunt; aut unius legis duae sunt partes: aut Vna,
& cadum lex secum confligit. Si quid; a legislatore imprudenter cautum sit. vi, vir fortis, quod volet postulato. Tyrannicida, quod volet poscito. Et . fit, ut ambo petant eandem puellam Id posset eadem lege, ut, si duo viri fortes .
connubiti eiusdem puellae petant. Dux rum partium. Rapin raptoris mortem Hisito, aut nuptias. Et rapta est puella a duobus, quorum illa Vnius mortem, . alterius nuptias optat. Committemus . leges contrarias, si dicamus iure ciuili, aut sacro, noua lege veterem anti'
quatam : vel, aliquid de ea derogari: scut & lege speciali, de gelierest. Scr - ptumius interdum consuetudini post poni. Posteriora desinent pugnare, si ldicamus humanas eges diuinis cedς- re. Idem modus, qui inscripto,&sen-