장음표시 사용
411쪽
vero capax omnium affectuum oratio sit: in dicendo tamen oratoribuS praecipue occurrunt odium, & miserico dia.
Ractatur affectus tripartita ratiO- iri si
ne. Aut enim exprimimus oratio ne affectum,& irati,in eluentis, amatis,
cupientis imitamur Verba. Quo in ge- nere est oratio in Comoedia, quae quietos magis, & minus a tranquillitate distantes habet affectus in personis, & reb iis,quae de medio sumuntur: & Tr goedia, quae ardentiores conficit ais eius in personis, & rebus, quae sunt magis insignns, & grandiores. in pase
, cogitationes, preces, vota, querin Ias , desideria , contentiones omnes, pro natura cuiusque affectus,&person '&rei exponinus. Aut quempia assectus. .
aliquo cocitum describimus, & quae fccerit, quae dixerit, sic callicamus, ut ex omnibus affectus pomi deprehen- 'di. Huius generis est, cum vel nos, vel alium quempiam esse , aut fuisse affectione aliqua permotum docemus.
412쪽
Praedicta postquam fata,& infandum genus D cpredit, ac se scelere covictu Oedip '.Damnauit, ipse regiam infestus perens, Invisa propero recta penetrauit gradu.Qualis per arua laby cus insanit Leo, Fuluam minaci fronte concuties iuba: Vultus furore toruus, atq; onli truces. Gemitus, SI altu murmur,& gchae' fuit Sudor per ari', spumat,& voluit minas, Ac in ersus alte magnus cxundat dolori Secum ipse sicuus grande, nescio quid, parat: Suisq; fatis simile. Quid poenas moror Vt hoc scelestu pectiis, aut se opetat, Aux seruido igne aliquis, aut saxo domet' ' meis Quae Tygris, aut quae saeua visceribus Incurret ales Θ ipse tu scelerum capax Sacer Cithcron,vel feras in me tuis, Emitte sylvis, mitte vel rabidos canos: N unc redde Agauen. anime, quid auo
Mors in ocentem la fortunae eripit. H aec fatus, aptat impiam capulo manu, Enscinq; ducit. Itane tamagnis breues: Poenas sceleribus solvis ξ atque uno oia - Pens,
413쪽
pensabis ictu moreris hoc patri sat est Quid deinde matri quid male in luce editis Natis quid ipsi, quae tuum magna luit
Scelus ruina,nebili patriae dabis Item: Dido; M. M. At trepida, & ceptis immanibus effera
Sanguineam via uens aciem, maculis
Interfusa genas,&pallida morte futura, Interiora dom' irrupit limina, & altos, Conscendit furibunda rogos, ensem, que recludit Dardanium,non hos quaesitum munus . in usus. ΣTertia ratio est,cum auditoris animum tractare nitimur : cumque non quaerit oratio asseditu docere nostrum, sed mouere, excitareque cupit alienum, qui maxime in periculorum expositione, & demonstratione versatur. Mnis cura dicentis in hoc confe- Z ratur, Vt affectum, qui dicendo repente summus fieri non potest, pau- '. latim excitet oratione, dc det operam, Vt rerum,& personarum qitimationem
inn hancillamve partem veluti gradibus . Aa
414쪽
quibusdam ab infi mo ad summum per Vimo lucri,capi, ardere dic tiir auditor; magnitudo rebus est adde-da,perquς omnia, quaecunq; possumu , res extollendae sunt, incrementa. Quaedam per se magna videntur omni ho- . minutiὶ generi, Ut rcligio,patria, parcimtes,coniuges,silii,vita,valetudo,honor:
alia sunt magna singulorum opinione: Vt quicquid c st, quo Junicuique maiorem in modum desideratur, ut sitienti potus, esurienti cibus, studeti eruditio pecunia auaro. Cum volumus aliquid augere, docebimus pertinere ad haec
tuenda , vel paranda, vel ad ea, quae his Ob net, depcll 'a. Quanto plura in
in Q hoc genere coaceruabimus arguincta,
k ilia super alia congeremus, tanto fiet rci maior;vt cum docuerimus no posse, cui de quo disserimus, incolumitatem ueri: addamus deinde ne vitam quidein tuto sibi fore. Post haec idem periculi, parentes manere iam patriam quoque,& templa in discrimen adductum iri.' Pro cuius lucrci natura, ingenioq; au-. di toris haec erunt adhibenda. Videnduci' ad quam partem rerum carum, qu.
415쪽
vel ab omnibus magni putantur, vel priuatim ab his, qui audiunt id,quod in
orationem venit, possit accommodari. . .
Nam & hoc inter utilissima fuerit, vide re, quid is,apud quem dicimus aXime audis cprobet:. quem auersetur, in quem sit pronior affectum. Alius enim facilius ab ira auferturialius est aduersus misericordiam infirmior: quosdam inuidia
torquet: aliquos promptius metu comcusseris. Commotos augmetationer rui' affectus, detracta magni indine, ad rationem reuocamus eliusque,&Hementius res aestimare , & iudicare de eis cogimus auditorem. Discutimus assi eius etiam contrarus affectib us, & iram nobis paratam regerimus in auctorem; vel conciliata misericordia impetum ' - eius mollimus. Potetissimus ad soluen- dos subitos, & recens concitatos affectus, in risus. Vnde in causa L. Murc- ,
nae Cicero nihil aequξ videtur oppo 2, --
fuisse Catonis, & Sulpitii maximorum virorum auctoritati, quam saetissimam lillam suam facete dicendi festiuitatena Solutum est enim iudicium risu. Et Ca- tb quamuis natura, & instituti sene, ja
416쪽
auo qu e accu satoris persona, quatia sustinebat horrdior,tisu tenere no otuit,& fertur dixisse, Dii boni,quam ridiculum Consulem habemus . aic Demost. pro Aristide dicturus, incensos oratione accusatorum iudices,ut sensit,& sibi reclamari, &velut praedamnato reo si-lcntium indici, orauit, vicorum bona venia liceret paucissima extra causam verba facere. Quod cum permitterent, ait , Megarensem quedam studiis opertum, Athenis cum redire in patria ves-let, conducto asino sarcinas imposuis se: meridie vero, cum nulla Vmbra, qua solis ardorem leuarent ipse, &Agaso, praeberetur statuto in via asino, cost tuit illius umbra solem vitare, cum8ue ea non sufficeret ambobus, Agaso illa sibi vindicare, sui illam affirmare iuris esse, operas illi, non umbram locatam: contendere ille contra umbram inteloperas esse. Cumque diceret orator grauissime inter eos de umbra Asini alte catum, videretque omnes risu quati, &iudices exhilaratos esse,ium grauissima eos increpuit oratione, qui possent devmbra asini disserentem audire, de s
417쪽
lute ciuis, quod eos religio iudicii cogeret, audire non possent: tum cepisse de causa dicere,reumq; liberasse fertur.
DE singulis dicturus, misericordiae
vim primum eo ponam. Etenim G quid. commiseratio conclutionibus fere prima adhibetur. Misericordia est animi dolor susceptus ex cogitatione mali, quod dolorem , aut perniciem affert, 'ua quis immerenter affici videatur, &ie quoque , vel suorum aliquem pati posse existimet, ac in propinquo esse putetur. Nemo ad mouendas lacrymo aggrediatur, nisi summis ingenii viribus. Nam sicut assectus hic vehementissimus est,cum inualuituta si nihil es-fest,tepet. Nam cum medium nihil sit, elicit lacrymas,aut risum meret'I. Pr*ni sunt ad misericor dum s es quia prudentiores, & multa experti debiles, d meticulosi, do 'i, quod meli*s de casibus humanis iudicent: qui payentes, ores,liberos anticos,& multa habent similibus opportuna4niuriis qui deho minibus benignius sesitiunt: qui eos
qui pytivntur iniuriam, probos, illis mali, Mignos esse sibi libenter persu .
418쪽
dent: qui sic homines essem initierint: ut sic affecti sitiat, ut se quoquo aliquid imite pati posse putet, aut i5 rce passi
sunt,& cuaserunt: nec qui laquaria uniuersum hominu genus perosi, nemine non eo, quod patiatur Uignissimum iudicant: qui non valde timet. N 0n enini miserentur perterriti, & pro se iseliciti, quos propria perturbatio occupat: qui contumelios non sunt: qui nec superbia,nec ira, nec confidentia efferuntiicinam rationem futuri habent: no omni
no perditiman qui ultima passi sint,nis hil amplius pati sese pbsse arbitratur, &prhinde no miseretur nec qui setilices csse arbitratur. Naiis qui hinhia i ad esse bona opitiantur nihil se mali putat
passur ι-E tenim nihil pati iii nis suis. p utat,&felicitatis fit te: Ne of Sihae' 5, sunt qui sesupra tortulis viri
419쪽
quam paucissimos in rebus aduersis: di- iuelli ab amicis,& sociis deformatu csse, imbecillu cffc,mancu csse: euetus mali; ndo bonii sperabatur: bolia, quae fere post mali passione,cueniunt bonorum prorsus experte esse hs, qtiae habe ,no posse frui, aut non commode uti A T laericordia piosequimur notoS, IO.
LVI & familiares,propinquos amneses necessarios. Amalis AEgypti ex spicatus filium ad morte duci lac mas inon effudit; at a cu mendicatite, ut vidit, lacrymasteriere non potuit. 'enim hoc miserabile , illud terribile, quod miserationem excludit, D ideo
saepius aduersario utile. Misereritur, eorum, quibus ea acci sunt, quae tit mus nobisipsis eorunt, quos resserabiles oculis cernimus ham eo in hi
diu praecesserunt, aut futurasuris in 'datione , et proindentia, aut uemur aut minus. Eliciunt miles cori Hdiam in ostra; qui hobis aetateri nidiibu N
420쪽
ct quasi coram gestu, voce, Veste, rebus omnibus expressa, & quasi renouata cernuntur. Quod faciunt fabularum actores, quos in iis, quae vel iam transa- icta sunt, vel impendent,imitari prodest loratori. Animum praesentia, aut quasi 'praesentia mouent. Eius, qui passius sit, aut passurus sit, corpus a ctum, & cadauer,vestes, signa, Vulnera, ossa, cica- vices,Verba repetita,gestus, vox, actio: li squalidi parentes, liberi, cliente , pr ces admotae iudicibus,aut Deo, habitus 1 fflicti, iacesis, aut amplexatriis genua; securitatas vitatio. Sed horum rideat nemo,nemo considens&securus appa- reat. Sic populum M. Antonius incen- . dii in Cassium,& Brutum , dcconiuratos interfectores Caesaris, cum c d ςr foedatum,concisumque tribus d vigimii 'ulneribus,& cruen las vestes ψstedit., X his commiserationem orator es' ----- A Get, u Orationem adhibeat , q*a auditores nectat ad misericordiam
sua fauprem sbi, aut suo clienti conci,
liis, atque ad ferendum subsidium in- clinet Cuius rei perficienJxsumpi ca