Simonis Caulerii Rhetoricorum libri quinque. ..

431쪽

L1BER III. 38

Quo deprecante Zme. Quodnam concepi tantum scelus, aut quod in me tantum facinus admisi, Iu dices,cum illa indicia communis exitii indagavi, patefeci, protuli , extinxi t omnes in me, meosque redundant ex illo fonte dolores. vid me reducem esse voluistisZan, ut inspectante me expelleretur ii, per quos ossem restitutus t nolite obsecro vos pata,mihi acerbiorem reditum esse,

quam factit ille ipse discessus. nam, qui possem putare, me restitutum esse, si distrahox ab iis,per quos restitutus sumi V linam dii immortales fecissent spaca

larate dicam in te,quod pro Milone di

campio ut P. Clodius non modo vivexet,sed etiam Praetor, Consul, Dictator ς stet, antequam hoc spectaculum viderem. O dij immortales fortem, S a vobis, Iudi L conseruandum virum' mi nime, minime, inquit: imo vero po nas ille debitas lucrit: nos subeamus, si ita necesse est, non debitas. Hiccine Vir patriae natus, 'squam; nisi in patria, morietur, aut si forte pro patri huiusvos animi monumeta retinebitis.

432쪽

corporis in Italia nullum sepulchraim esse patiemini Z Hunc sua quisquam 1cntcntia Cae hac urbe expellet, quem omnes vibes cxpulsum a vobis ad se vocabunt: o terram illam beatam, quae hunc virum excepcrit: hanc ingratam, si eieccrit: miseram, si amiserit.

DE misericordia eo plura, quo perorationibu usitation iam de iradicendum est. Ira est cupiditas cius viaciscendi, qui nos, aut nostios laesit, aut . contempsit. Propria causa huius affectus cst, non damnum per se, aut is tus dolor ab aliquo, 1ed solus contemptus. Nam, si quis quempiam vulnerant, aut incommodo graui affecerit per vim,ignorantiam,autvehementem animi perturbationem, egestatem non perindustriam, si contemptus abfuerit, non irascitur, aut longe minus. Augct dolorem damni magnitudo, quae rei charae, aut ne sariae, iacturam asserta Quia tamen iniuriae, quam iratus semper praefert,contemptusque rerum no- nostrorum oratio coniuncta est,in iram

ille dolor no exardescit. Exardescit --ic tum maxime, cum absque dano, vel

433쪽

vel cu minimo indigne habiti, contemptique videmur Hoc quoque argum tum conleptus,& irritandae irae, quod, quo quisque excellentior est, & a mi- nore contenitur, hoc & fert molestius, α irascitur ἡehementius: ut, si diues a paupere mobilis ab ignobili: vir fortis, α rebus gestis clarus ab imbelli,&4gn uo:liberilis ab eo, quem beneficijsor nauit. Ex ea causa magnae, dc pertina ces simi regum irae, quia longe caeteris antecellunt: & quia contemptus est maior, quo & hunc, qui inferior sit, co- temere, de eum, qui eXcellat,contemni estindignius,&ulcisci iustius. Memor veteris Saturnia belli, Prima quod ad Troiam pro charis gesserat Argis. Necdum etiam causae irarum saeuique des res Exciderant animo.manet alta mente repostum Iudicium Paridis spretinque iniuria formae.Et genus inui iam,&rapti Ganymedis honores. Plurimi enim se fieri debere putat ab in,qui mi nores sint, genere, potentia irtut e, Mijs,quibus excelliit. Na ira Vindictae ap ir , in petitus est quamqv no facultas, ii

434쪽

39o RHETORICORVM

ctus prae caeteris generosus, qui & tatio- ne suscipitur, & iusti exequutio quae- dam csse videtur, quo S suaui spe, M

Corit piis cogitatione apparciatis vindictae nos ti- , q-i tillat. Quo cyteptus est maior, eo ira cietur acrior. Contemptus est, quo rem 1 e peditas aliquam, aut personam nullius,aut par

ui pretij, aut ad bonum, aut ad malum momenti cxigui, ducimus. Cuius parmies sunt,despectus, detractio, contumelia. Despectus,cum simpliciter alterum, ut nullius pretii hominem despicimus, huius tantum opinionis aliquam da. v. iram. mus significationem. Detractio estim

pedimentum,quo quis alterius volun rati aduersatur, nec id, ut sibi ipse, pro- sit, sed ne ille, quod concupiscit, consequatur. Contumelia cum & damnum,& dolorem affert iis in rebus, quas patisitverecundu, nec propter suum yllum commodum, aut copendrum, sed eius' tantum, qui patitur,deprimendi, ut dedecoris inurendi gratia, qua ex re cupit voluptatem, non ob aliud,quam quod

. ex malefaciendo,dc alterum deprimem

do se pr stantiorem, atquς ζxcellentio,

seni visim iri existimet.Itaq; qui coora

435쪽

re Volet iram, ea conquiret, quibus desectum alique n,paruitate,& imbecillitatem, imperitiam, turpitudinem, aut luxuriadem ostret, & horum conscientiam ingerat illi,quem vultira incedere. Nam ii,quibus res sunt secundae minus, ad contumeliam accipiut omnia, & nc-gligi, spernique se putant. Irascuntur, qui dolore, morbo, egestate, infausto 'casu, de smilibus deprimuntur rebus: 'qui appetunt aliquid vehemeter, quod aliqua re impediti assequi, aut perficere non possunt: qui aut per nam,aut rem suis comodis obstare putat: quibus prς- ter spem aliquid accidit: qui tu rebusas au erias deseruntur ab amicis. Tempora, aetates,praesens hominu status, astectus, res, locus spectantur, Ut perite concite . tur ira. Irascimur ijs, qui nostris aduersantur studijs: qui cum possunt; nos n5 irascimur. adiuuantita rebus, quarum difficultate lab oramus: ijs, qui nullam,aux paruam, temporis, loci, aetatis, Conditioni odis

gnitatis,rei pr sentis rationem habent: deridentibus , conuitiantibus, salse, aut acute diacibus : ijs, qui laedunt omnino in rςbus,requar contum

436쪽

3 o RHETORICORVM liam spirant : maledicis , despicientibu

nos, ijs rebus, quibus excellere videri volumus.Na maxime irascimur,si suspi- cemur, vel prorsus no esse in nobis, voln5 valde, vel opinione hominu ea, in lquibus arguimur. Na, si ea nobis inesse

certo sciamus,non perturbamur alnicis

magis, quam inimicis, a quibus nobis benefieri, aut honorem haberi potius

opertere putamus: ijs, qui non remia nerantur,aut paria reponunt, aut maiora riis,qui maiora facultatibus reddunt,

aut, qui statim reddunt, quasi obstringi nolint: ijs, qui nullius sunt opinionis, si

contentant: amicis, si non bene dicunt, . faciuntue, aut fauent minus:aut,si malὸ dicunt, aut aduersa faciunt: ijs,qui no animaduertunt nos egere. Nam, citin quae nobis curae sunt, non latent, comcontemptus signum putamus non ani- maduertere : ijs, qui aduersa fortuna gaudedi, aut contenti suarum rerum

praesenti, iniquo statu videntur. Tublia coniugio sceleris mercede' parato: His solita est dictis exstimularς viryni. Quid iuuat esse p es, te nostiae caede

437쪽

Viuere debueretuat, &vir meus, & tua potu Si nullum austri maius eramus opus. Iis , qui non citrant dollarem nobis inustum : Iam iam nec maxima Iuno, nec Saturnius haec Dculis pater aspicit aequis: malorum hunciis:iis, qui audiui.

vel oculis mala nosti a cernunt nec mo-

uentur.Similes enim videntur conten,

nentibus , aut inimici:iis, qui apud hos contemnunt, apud quos honorari cupimus, quos admiramur, quib us admirabiles videri volumus, quos veremur, aut qui nos reuerentur:iis,quibus turpe

sit, ii nobis non succurrant: quo in genere sunt liberi,parentes,sub diu:in fratis, ' - Eielium littore egentem Excepi, & regni demes in parte locaui: Amissa classem, sectos a morte reduxi. Illudentibus nostra studia apud studi ses: iis, qui erga caeteros sunt liberales,

erga nos illiberales:obliuiscentibus nostri,aut rerum nostrarum, aut nominii; hoc em in a contemptu , neglectuque idetur proficisci:iis,qui cum antea nos

magni fac*rent, iam negligunt:iis, qui se animos vid i volunt, es leuitςrn

438쪽

304 RHET ORI CORVM hra infortunia ferunt.: 1 3 Ansuetudo est irae depressito, a IVI que sedatio. Haec opinione contemptus,qui concitarat iram,tollit, docetque nihil factum esse contumeliose, aut iniurie, & despectus studio. Oileo-dit eum , cui insensus sit quispiam, inuatum, & non sponte fecisse, & iic nec contempsisse quidem , clan nullus sit δ' ' mi contemptus,nisi voluntarius. Mansueris iratu, si eum,qui offensus est, id ς in sua causa fecisse comperiat, cum n mo seipsum contemnat: mitigatur αiis, qui fatentur, quosque facti poenitet: iis, qui se iure puniri dic ut: iis, qui stipa misse se gerunt, neque contradicunt iratis Viden tur enim se minores fateri, metuunt: dc quos metuunt, non con temnunt. Hinc sedentem canes non mordent. Adeo iram lenit summi suo: iis, qui se demittunt in preces iis, qui vel nullos ynquam, Vol tales, qualis hic of- sensus,non contumelia, non damno affecisse probant:iis, qui timetiri, aut qui, quod factum sit,per iracundiam fecisse videntur iis, qui officiosi sunt, & bene;

439쪽

ns, qui maiora largiti sunt, &rogantibus,atque deprecantibus. iis, qui contumeliosi non sunt, nec irrisores, nec contem plores,aut nullius, aut n on bonorum, aut non talium, qualis iratustiis, quo timet,&Veretur iis, quibustitia ori est, & venerationi. Ludi, loci, xisus, festi dies, res secundae, spes bona , Voluptas, saturitas ad lenitatem inducunt. Sedat aram & tempus: &sumptum de alio supplicium. Si mal ra incommoda passi sint, qui deliquerunt, quam iratus irrogasset. Nam quasi supplicium sumpsisse videtur. ais placamur, quos iudicio Vicimus, aut manu: iis, qui iniuriam fecisse alia quando fatentur: nec proinde iam immerito se putant plecti: iis, quos vlcisci cogitamus, sed ignoraturos pu-n itionem putamus, aut non intellecturos damna. Vult siquidem iratus rei indignissimae iustissimus vltor videri, & ab aduersario sentiri, quod si

facturum non putet, iram reprimit. Ex quo in mortuos cessant irae, quod

440쪽

eis facias gnoraturi videantur. Adhuc modum sedaturus orator iram,iales cf.

ficiet auditores, & in eum animi habi- tum consormabit, quo praediti homi- nes aliis facile ignoscunt, fauentque. AMor affectus est, quo quis alteri ea vult,quae bona Putat, & quantum in se est, facit, & p stat, non sui, sed illius grati'. ma Cheneuolentia, fi

reciproca sit, Vt qui amat, redametur, Amicitia est. N am amici sunt, quorum alter alterius bonis gaudet, malisque dolet,& eius quidem, quem am si non sui causa:&qui eadem sibi bona, mala. que esse interpretantur: qui eosdem tu amicos um inimicos habent.Nam vel le alteri,quod tibi optes,certum amici- tiae est argumentum, & charitatis,& di gnae,quae redametur,beneuolentiae. - Volscens simul ense recluso Ibat in Euri hun: tum vero exterritus; l

amens

ConclamatNisus,nςcψ c lare tenebrishmplius, aut tantum potuit perferre dolorem: Ine me, adsumiqui feci, in me conuem ferrum,