Iacobi Brocardi Partitiones oratoriae, quibus Rhetorica omnia Aristotelis praecepta breuiter, & dilucidè explicantur. ..

81쪽

so RHETORICAE nes ex animi sententia rem confecturos arbitruo mur. I. P. cognoui haec, requiro iam quaenam Maream , apud quos, er quomodo asecti, ex itiisdem de impudentia. I. B. Si uerecundia est dolor quidam, ex animi commotio ob aliqua mala,quastium adsint, uel fuerint, uel futura sint, quae nobis dedecus afferre uideantur: impudentia vera

qua contemnuntur, nec sentiuntur illa, quae antri κρε u. NM pastu cum erubescimus; necesse est, ut eo bescimus. rum malorum nos pudeat,quae nobis, uel ijs, qui nobis curae sunt, dedecori esse uideantur.Sunt ue ro haec mula actiones, quae e uiti s oriuntur: ut

ab cere scutum, fugere, quod a timiditate i non reddere depositum, quod ab iniustitia; commioscere se cum quibus, er ubi, er quando non opor tet, quod ab intemperantia i lucrari a paruis, sordidis, impotentibus, Mi a pauperibus , aut a mortuis, quod ab avaritia proficiscatur. Illa item ruborem faciunt, ei, qui opis indigeat, non subuenire, aut parum: iuuari ab ijs, qui minus

opibus Quunt: mutuari cum petere, petere cim exigere, exigere cum petere videaris r laudare, ut petere intelligaris: instare nihilominus cum re

pulsum tuleris: quae quidem signa sunt illiberalia

tutis . laudare praesentem: bona coram nimium extollere: er mala attenuare: in dolore alicuius

ci nilementius clictari: quae signabunt adulatio.

82쪽

nis non sustinere labores,quos seniores elicatiois res inpotentes sustinent ab alio beneficium acciapere, ias saepiuε: benesicia collata exprobrare: qua signa sunt parui, augusti, er abiecti animi. de sie praedicare, polliceri, aliena sua affirmare: quae seunt hominis gloriosi.Sunt item dedecori quae ex ceteris sigillatim morum viiijs extant actio nes, eris ipsorum uitiorum signa fiunt. quae miles aliquos ostendunt illis, qui aliquibus uiti' dedecus aferentibia fiunt affecti. Pruset fimiliis

ter nos nubam parte attingere eorum,quoru ominnes vel plures uel similes sunt participes,ac maxime quidem si id nostra cause eueniat. atque haec quidem sunt, quae agendo,σ praetermittendo nos pudet. quae uero patiendo erubescimus sunt pati,upe pagum,passurum esse,quae probrum aserant.

ut eum quis ad eum corporis fumulatum, uel rein rum indignarum actor, ae minister inducitur, in quibus contumelias pati contingat: cum subit contumelias libidinis, ac intemperantiae alicuimeam uim patitur . Sunt baec quidem, in qui inbus erubescimus , veremur uero illos quo aniam animus in uerecundia commouetur propter eos, qui iudicant quorum existimamus ruistionem Use habendam : qui nos admirantur squos nos admiramur : quos volumus , ut nos

admirentur : cum quibus nobis est de honores conae

do affecti.

83쪽

contentio: quorum opinionem, qualistunque de nobis sit, non contemnimus: qui nobiscum sim aper futuri sunt qui nos, uitanis nostram obstrinuant: qui eodem quo nos non sunt astricti uitio: qui non ignoscunt: qui quae cognouerunt, renunis tiare solent: qui maledici fiunt: qui aliorum pecis eata indagare, arguere , σ irridere solent : qui nobis antea semper gratificati sunt: qui primo a liquid a nobis petierunt . illi item, cum quibuε nobis antiquin interce fit usius : qui nullius nostri deliati sunt conscij: quosscimus ijs , quos ueremur

renuntiaturos; ut ministros, amicos. Illos uerbnon ueremur, per quos ueritis non videtur maeresieri; ut belluas, ac pueros. ac notos quidem veremur ne ueritas de nobis patefiat, ignotos Minro ne mala de nobis ad illos tunia perueniat. Veis recundia autem afficimur, cum aliqui ita se bais bent erga nos, ut eos sie babere diximus, quos uraremur: er maxime quidem qui nos, nostras inorumtur: er qui cito, atque statim, uel etiam aliis quando fiunt animaduersuri. asticimur etiam ueis

recundia, si in aduersa fortuna conspicimur abi , qui aliquando nostri fuerunt aemulatores: σβ operae, ress nostrae gestu, aut aliquorum,quoarum causa uerecundamur, bubeant aliquid diagnum pudore :st dum digna pudore agimus, inviterueniunt aliqui, quibus nobis sit de imore eonistentio:

84쪽

PARTITIONES. 8 stentio : β alicuius facinoris rei conspiciendi, erpuniendi tradamur. Quae autem ad Impudenatium 1pectant, ex ijs, quae uerecundiae contraria sunt, facile animaduerti possunt. I. P. Quibus vero gratificamur s er quae, er quomodo affectis I. B. Si Gratia est gratis indigenti impartire,non ut gratia referatur, nec merces benefici perfotiuatur ; sed ut commodum ei, cui benit, paria. tur; Gratuita erunt,quae indigenti, ex cum doloere appetenti, tribuuntur, uel magnit, Cr sibi. cilia , vel 's temporibus, quibu3 premebat neces

sitas, uel quis Νlus, uel primus, uel potis imum

subuenerit. Istis iam gratificamur, qui uidentur maxime indeere,σ cum dolore appetere. ut qui amant, qui sunt in periculis, qui in pauperta. te , in exilio, aut in quacunque inopia . Atque nos videmur gratisicari csim indigentiae benigne subuenimus, opem aliquam ferendo. contra uero non erit gratia, siquis nec itate, casu, sua ipostus gratia, reisiens, non duris beneficium, nobis commodauerit.considerandum praeterea est,quid datum fit, quantum, quale, quo tempore,ubi; ut gratia, aut non gratia uideatur. Signum autem non gratuiti animi est, alias minora, quam nunc quis dat, dare recusauisse: uel inimicis eadem, aut paria, aut maiora dedisse: uel illa, quae mauia cognouerit. I. P. Doce iam, quibus rebus ius

De Impu. dentia.

De Gratifi

catione.

Quae Era tu ita lint, Quibus gratifica

mur.

Qui gratu

faciant. Animus gratuitus.

De Miseri

cor dia.

85쪽

sericordia

sita Quae sint

miserabilia. dati Quorum misere

muro

xetur quomodo affacii.

84 RHETORICAEricordia moueamur, quibus insereamur, Cr quoamodo affecti. I. B. Si misericordia est dolor quia dam ex conspicuo alicuius indigne patientis meislo , pernitiem, Cr grauia, tristias inferente, sis, qui miseretur e quoque aut suorum aliquem pati posse putet; Miberabilia erunt omnia acer

ba, er tristia, calamitates, erumnas,interitum. exitiumq; aferentia. ut mors, verbera, uexati cruciatuε corporis, fenectus, morbi, uictus inoa

pia: illa quorum fortuna eausa est, ut amicos non babere, ab illis diuelli, eorporis defcirmita imbecillitas, offensiones t mala unde bona expoctabantur: bona, quibus frui non contigerit, erquae sunt talia. Miseremur vero illorum, cum quibus nobis usus aliquis est, er eonfiuetudo, non tamen sint ualde propinqui, ac necessari . tunc enim dolor est grauior: quibus aliquod graue mulum imminet, ac prope adest: qui nobis similis sunt aetate, moribus, studi s. dignitate, geneare . quae enim illis, eadem nobis euenire possunt.

ae generatim illorum miseremur, quorum mulane nobis contingant, timemus. atque miserabiistiores videntur, qui gestu, voce, uestitu, tota denique actione patientes inducuntur. tunc enim mulum conspicuum magis uidetur. Ita uero assecti sumus cum misericordia tangimur, ut puteamus nos quoque, aut nostros pari posse idem ma

86쪽

PARTITIONE s. 8ς lum, aut simile, quo alium premi videmus. ac

isti se pati posse putant, qui pagi sunt, atque eua

serunt: er senes, qui er prudentes, er experti sunt: σ imbecilles: er timidi nimium: er peririti: er quibus sunt parentes, Alij, uxor : qui putant eos, qui patiuntur, viros bonos esse. Illi Misericostvero non sunt misericordes, quorum res desperais dς qui notae sunt, quod nihil uetra se pati posse putent: er ' 'quorum forens fortuna est, quod contumeliosi potius sint, nec ullum malum sibi iam contingea

re credant: nec illi item, qui uehementi aliqua perturbatione, ut ira effervescunt, aut robusta aspectione, ut confidentionsultant audacius. Me enim non sinunt euentu3 prouidere, er expend re: nec qui in contumelijs inferendis delectantur, quoi nil se passuros putent. Sed istι inferentur, Misericorqui medij inter hos sunt. qui animis nec nimium dς- qui. insultant, nec nimium dei ciuntur: nec qui uebeis mentius terrentur, quod propria distineantur perturbatione . atque omnino tundem miserenatur, qui meminerint eadem, quae in alijs mala cernunt , uel sibi, vel suis contigist, ac timc tit η i. dubi,'

denuo contingunt. I. P. y4serationi quid op - contiariis . nitur s I. B. Id quod dicitur Succensere, Cr item miseratio. Inuidia. ut enim in miseratione dolemus, ob eius, qui immerito patιtur res aduersus: ιυ ομm Im i. & Inui

censemus, dolemus, quod ad indignos res secunα dere quids iij de diserant.

87쪽

Quas obses soleis

mus fuciseenlere.

Quibus so

26 RHETORICAED delata sint . qui uero inuidet, dolet quoque ob res alterius secundus, non quidem quod indisgnus illus consecutus sit,quod facit is, qui succenisset; sed quod par ac similis. discrimen quoque borum ex affectionibuε controijs cognoscitur. qui enim miseretur eorum, quι immerito assiiguntur, gaudebit, aut sine dolore erit, si,qui meriti sunt, agit guntur. quiq succensit indignis res fecundas contingere, gaudebit item dignis secundum aspia rure fortunam . inuiduε uero ut dolet ob res alierius fecundus, ita gaudebit ob aduersis: ids non ut in ultιtia aliqua puniatur; sed quod alterius delictetur incommodis. est. is natura malas, veboni, er iusti illi, qui dolant, cum quid praeter dignitatem sit. cum haec ita differant, ad iniis sericordium tollendam Cr quae ijs, quι inuident; er quae ijs, qui succensent, incidunt; item quae diximus facere, ut is qui inuidet, ut is, qui su

censit , ut is, qui miseretur, gaudeat, omnia paaritersunt utilia. Sed iam dicamus, quas ob reser quomodo affecti succenseamus , ex quom inis dignemur : deinde de Inuidia agemus. Succenseamus iam non propter omnia bona, ut siquis alia qua sit uirtute praeditus, ueluti iustitia, fortituarine, alit aliqua naturae bona habeat, ut nobiliatatem, ex pulchritudinem; sed quae diuitijs, mistentia, Cr huiusmodi rebus continentur. Illis Mis

88쪽

PARTITIONES. υrosuccensimus magis, qui haec bona nuper conasecuti sunt, quam quibus olim ista obuenerunt, ut qui nuper ditati sunt, nuper potentiam sunt consecuti, multitudinem amicorum , bonam prolem. er talia, atque si propter haec aliquod aliud praeterea nanciscuntur bonum . nam illi mularem do larem inurunt, qui nuper Iocupletes facti proopter diuitias imperant, quam qui bonis temporiabus diuites fuerunt. idemq- de reliquis bonis cenaseus. hi enim sua uidentur obtinere, illi uero in aliena irrepside . deinde est er ista causa, quod quiuis non censetur dignus quolibet bono. τ proaptereasuccensimus i s, qui, quae se non decent.

consequuntur ι Cr qui cum melioribuε in compa. rationem, contentionems ueniunt. cum verosueeensimus, ita inuenimur affecti, ut indignemur.

si minime nos digni; sed indigni bona consequvnatur: si uidebimur er boni, er studiosi esse . tunc

enim recte iudicamus, er quod iustum est odimus: si ambitiost, er cupidi bonorum, munerumq; fuerimus, atque haec ad indignos deferantur. icciraeo mancipia, mali uiri, qui ambitiosi non sunt . non indignantur: quod se bonis, quae aemulamur. dignos non iudicent. ex bis iam poterimuι ostendere aliquos esse indignos, quibus misericordia tribuatur. I. P Inuidia quomodo amouebiminia misericordians I. B. Iudices faciendo similes i c

s iiij qui

do assem qui suco

censent. De Inluvidi

89쪽

Quid sit

Inuidia. Quae gignunt Inuidiam. Quibus

solemus o inuidere.

83 RHETORICAE qui inuident, reos ijs, quibus invidetur . I. P.Ex pone haec quoque, Cy quaenam inuidiam pariant. I. B.Si Inuidia est dolor quidam ex rebus alterius secundis si ceptus, quod bona, quae diximuε, ad eos uideantur delata, qui nobis pares, ac similes sint, non aliqua nostra causa ; sed propter altea riuue, quam aegre ferimus fecundam fortunam; bona illa commemorata inuidiam gignent: item iuia res, Cr opera, in quibus excessere studemus, de quibuε cum alijs est contentio, propter quae glariam, Cr bonorem appetimus: quaecunque fuerit secundu Νrtuna: quaecunque bona homines appetunt: copiae, quibus uel alios parum uinciamus, uel ab alijs parum superamur. Illis autem solemus inuidere, qui nobis proximi sunt tempo re, loco, aetate, dignitate: Cr cum quibus nobis de bonore, er glorιa est contentio. ut eum proximis tempore, loco, aetate, dignitate: er assiteris furi': σriualibM,Cr omnino eadem quae noseupientibus: er celeriter peruenientibus ad illa bona,m nos uix, aut nunquam consequi potuimus: er ijs, quos ad aliena bona pervenisse, aut

aliquid recte, proseres effecisse nobis dedecus

sit, uelati ad quos earundem rerum laus, Cr uti litus alioqui peruenire quoque potuisset. id enim dolorem fucit, ex dolore uero oritur inuidia: σ

- , i, qui illa habent , quae nos par sit modere,

90쪽

P Α R T I TOI O N E s. 8' aliquando possederimuου. iccircoseniores inuident rumoribM: er ijs, qui modica insumunt in his rebu3, in quibus nos magnos sumptus fecimus. Qui mi ad inprocliuiores ad inuidiam sesolent, tμm Wfςψη , te ..tur inuidia, e m uident aliquos sibi esse pares,eτ iti.

miles. ut cognatione , aetat udi s. dignitate. diuitijs: er cum parum deest,quin sibi omnia bona adflnt scu res magnus geruntret cum omnia sibi prospere procedunt. tunc enim sua arbitranatur sibi auferri:et eὴm excellunt aliquo laudis generevit sapientia, uel beata fruuntur vitarer amabitiost maxime inuidi sunt: er qui uideri sapienates uolgni:σ qui paruo animo bunt, quibus omnia videntur magna: σ omnino cuius rei quis laudem uenatur,eiusdem etiam inuiduε inuenitur esse. non solum ex his misericordium tolles; sed etiam ex horum contrarijs , uidelicet ex rebin aduersis, quibus invidos, er malevolos diximus gaudere. I. P. Sequitur ut de aemulatione dicus. I. B. Vt in De Aem vidia mala est, ex malorum, qui contendunt, ne i xi*nς- alij bona obtineant: ita aemuIutio est bona,σ boanorum, qui se afl bona consequenda comparant.

Est autem aemulatio dolor quidam ex laudatis bonis fusceptus,quae ijs,qui nobis natura similes sunt, adesse uidentur, quis ut assequamur nobis quos potest contingere so quod alijs: fed s nobis quoq-yon adsuit. Bona ii quae aemulamur sunt uirtutes: V er