장음표시 사용
71쪽
quid etiam vaniloquiis assueti nobis obtrudere
Adminicula unica & solida Ra Itonis , sunt
Cogitationes . Hae , ex ipsa Mente , abstracte consideratae , procedentes , ut motus primus EDeo per excellentiam Motore , observantus , adeoque illi tanquam fonti purissimo debentur. Cogitandi autem status , ubi varios esse obse vamus , eosque periodicas revoluφiones pati, in infantia , adolescentia , virili & senili aetate . aliunde petenila caissa quam ex mente . omne quod est immaten te , incorporeum , idextentum , passionibus mere corporeis subjicere , absurdum esse nemo inficias ibit , qui omnem de negat menti corpoream ideam . Passiones Animae igitur aut nullae , aut saltem ex concedenda , quae soli Deo S Heritati litantur, tanquam congruae sua: Ideae &' contemplationi propriae ,
velati Imagini perlaetissim:. c autem , yaiasio Animae proprie dici nequit , sed ejus prima optima actio , reliquae sunt passiones m gis
dicendae, quatenus a corporeitate , ejusque distversa modificatione procedentes ortum tranunt. Cogitationes purae & delaecatae, rarius in Homine occurrunt. Illud demonstrant educationes,
natalitia sola , Vitae consuetudincs , studi a partium, in quibus , ipsum interesse mundanum αcorporeum praevalςnt. Ex eo fonte , passionum occulti & inpius sordidi asseetiis , effecta praebent , magni aestimanda & celebranda , tapisti me abhorrenda & vili pendenda prout cupiditate, odio . amicitia , inimicitia , reliquisque illec hris grandibus aut vilibus instigetur Asior. Con-isicienti ςtiam , rarissime senuinis coloribus de, pi-
72쪽
picta, in errores pertinaces , imo & in veritates non sufficienter perspectas trahitur acrius Propugnandas , ob scopum mundanum . Intellectus simplex & perspiculis , vi k homini conccditur. Cogitationes inim ipsae trim per or-yana corporea transbant , codem modo ut radii Solis per Aerem sparsi ad nos delavi, nunquam in simplici ac primo statu actiones suas exequuntur , sed ope miscetae diversae varia sortiuntur e flecta. Illae autem necessariae existunt ad intellectum humanum imo earum ope for tur& quasi cogitur ad hoc illud ve intelligendum , sed auxiliatricibus organis sensoriis . S. n uum vero fallacia & imbecillitas ubique obvia selesistit , digito monstrans intellectus nostri miseriam. Ingenium ex intellectu crescens , gradus non paucos admittit suae scientiae, pro diversitate illorum organorum , cogitationum , studiorum. Coacta enim ut plurimum impelluntur ingenia, caeco impetu ruentia , non iudiciose procedentia in sitis cogitandi Si perpendendi modis 'Judicium, ex affectibus , vulgariter in plerisiaque dependet. Non temper , dantur enim quibus ex meliore luto Acta sunt preecordia , primo ruminantes.& ad lancem exactiorem trutinantes , ea quae sunt dijudicanda . Sed plerumque occacati, suis semel admissis notionibus , iudicium omne ad illud ferent punctuca , ut quadrent nempe sitis cogitatiunculis & ingeniosis commentis . Hinc Voluntatum flulint rivuli , , torrentis instar aliquando rapidi, omnia stisque , deque habentes, imo prosternentes , suo ut Irisellectui , & Judicio , M Cogitationibus , pe tinaciter menti infixis gratificentur. Ubi enim
73쪽
res clare & distincte sibi percepisse arbitreantur .
statim tanquam pro aris & focis omnia aguntur , non attendentes , hominem erroribus o noxium facile in ilia causa emutire
Rationem humanam, multum a Diuina differre , ipsa ratio dictat . Purum enim lumen Veritatis , ipsaque Veritas nullis impedimentis corporeis distr.icta . sui ipsius eonscia, a priori ipsas & rerum eausas, ultimosque agnoscit fines, ipse Author & Moderator rerum . Quodnam autem sit illud nobile inter Mentem & Corpus Commercium, illud hucusque aeque latet ac Idea ipsius Mentis, absque enim hoc adminiculo nunquam patefiet. Imperfectio eorpori adscribenda facile percipitur, sed quomodo animae , eadem
tanquam divinar aurae particula considerata, illa attribui debeat , difficilius a nobis tutelligitur . Saltem rationem nostram , esse veritatem
ipsam. vix illi apparebit cui , rationis humanae suppeditamenta vacillantia cognita sunt ; id est,
quoniam corporeis armis ipsae acies cogitati
num ficulneae sunt redditae , ubi menti nostrae obversati incipiunt. Abstracta autem cogitationum Ideas , divinumque Mentis nostrae fulgorem , aliquando posse concedi haud abnuo , imo sedulis inquisitionibus viam ad abstrusiora pat fieri posse plurima coarguunt essecta . Sapientia humana , a posteriori seu ab effectu ortum sumsit. Artes & Doctrinae omnes , semsm incrementa & perfectiones suas adipiscentia illud evincunt , nam a priori si incepissent numquam tramites diversi , sed uni tantum calcandi propositi fuissent, cognita enim rerum Camsa , eaque rite proposita , Omnes in consensum abso-
74쪽
absolute traxisset . Ea enim est vis ipsus Veri
tatis nudae , ut in ejus amorem omnes nolentes volentes rapiamur. Obvelatae autem Z fasciis tectae non eadem est vis, libenter enim nobis adulamur ac tandem sit perbe etiam imperitis imponi mus, contraria4 calcantes sic mitas, prout passiones nostrae receptae praedominium varium obtinent.
Effecta a nobis prosecuta , dicuntur Experimenta, corporum est prosequi motus , moles &figuras , quoniam extra corpore itatem nullae conceditur nobis experientia . Haec extraordina Tias rerum faeies revelat , ac per varium accessum , seceiIum , nexum , coordinationemque mobilem, interiora mundi conspicua offert, tandemque sublimius petenti Animae , Divinae potentiae lusum aperit hac in scena mundana. Corporeis instrumentis cincta Mens , corporeis uti tar instrumentis , corporeas sibi fingit Ideas , quas tandem trutinando perpendit , tandemque intellectui offert ad Judicium inde efformandum. Hinc Experientia praecedit firmiorem non Vaga bundam cogitationem, ut cognitio literarum lς-cturam , quam informat postmodum ratioci nium , ex ipsa experientiae inductione mulciplici & cositatione judiciola ac defaecata gignendum . Experentia igitur cogit rationem & cogitationes nostras huc illuc deflectere , & in con-1 ensum varium abire , pro corporum motu diversio , Varia accidentia & attributa offerente . Ratio autem ab ipsa experientia acuata, ulterius veloci cogit tione ascendit , ab cxpertis ad nondum experta pergens , excellentiorem hoc modo sapientiae gradum acquirens , non Van
titulo glorians ubi haec , per experientiam, tu
75쪽
rationi respondere in ipsis effectis vidcrit. Experientia nunquam fallit . Fallax autem nominaetur apud plurimos, non attendentes proin priae fallaciae & judicio prepostero, seu potius nimium festinanti ad pronunciandum. Cogitationes enim nostrae raro ita sui penta detinentur, donec ab una ad aliam transsierint experientiam, re ex i pia experimentorum plurium multiplici collatione , peruenerit ad veram ac judiciosam rationem, omni fastu privatam . Taedet longitudo inquisitionum, labores immensi deterrent, sumptus desunt, gloriolae cupido nos trahit, adulationes aliorum nos instigant, ad fructum Μentis immaturum producendum. Ea attamen non deiunt esse vera , quae hisce elucidantur ac demonstrantur experimentis, squamvis illa effecta ex iisdem corporibus non ad omnes casus r ferri queant; modo semper eadem observentur effecta primaria in corporibus. Sic exceptiones, animadversionest egregias offerunt, pristi m etifecta haud inficiantes sed illa ad certas regulas restringentes , unde Judicii eximii elucet iastigium , eo magis excellens , quo illis numeros- us stipatum fuerit, antequam tuam inde proferat hypothesin. Systemata , & fundamenta igitur antequam cudi possint ; ab scientiarum &artium Masistris, illa experientia indigent multifaria , misi scopas velint offerre dissolutas, &ex arena funiculos nectere , prout plurimi sin
Experientia omnis , versatur circa figuram ;-ucin & motum corporum. Corpora enim consocrantur , hisce tribus attributis , - quatenus nempe, nastros lenius . aliaque obvia corpora
76쪽
issiciunt , inde infinita phoenomena producen
tia . Eaque aut motu veluti proprio , constantiinque figura procedunt, aut quiete pertinaci suum servant locum ac situm. Ex hisce omnes mechanicete consarcinantur figurae , variis usibus adaptandae, experimentisque plurimis dicata inde etiam multant , motus innumerae species , sibi aliisque vicinis communicandae , mutuo impetu, pressione penetratione, ubi se invicem exeriseent. Tandem eorum cognitio ac peri cruta tio, ea profert eommoda , quae ad beatiorem contimbuunt vitam . Corpora . 'quae manibus aut instrumentis comia prehendi queunt, notionibus nostris quam maxime subjiciuntur . Ea quae sensibus nostris non patefiant , Experientiae ita dictae non parent , nee de eorum attributis primis , nos certos re dere possimi, insensibili aer nos assicientia. Hinc ficta nomina iis imponere cogimur , ubi per ipsas corporum crassiorum actiones, quasi irit nebricosis locis palpando oberrantes , cernimus alia ac alia subesIe instrumenta motus, modifieationesque partium varias ab extra advenientes . Ι lud patet in plurimis physicis disquisitionibus , ubi sua proponunt vocabula , gra tis rin venta ac proposita , nihil demonstra ncia nec significantia, si accuratiori examini sub ian.
Instrumenta ad hunc usum solida , in cavitates varias exstructa , iis veluti irretiendis , recogitata , nobis effectum sitae morae & motus, ob oculos ponunt , spiritualem in modum agentia . ubi de pariicularum, visui nostro sese iub-
dueentium , excellentiori edicacia , nos obiter C non
77쪽
non plenarie , certiores faciunt , multo minuanos claro, distincte sit absolute imbuunt . Exii de non minimus disputandi pruritus , doctrinae verae scabies , ortum progressiamque lumsere. Corpora actiones distinctas osterunt , permanente ipsa figura . Ideoquς clarae magis ac di- sinctae exincle hauriuntur naturalium operum ideae , quamdiu libera & constans independentia perseverat figurae mechanicae semel adimiis 3 Eadem vero, aliis occurrentia corporibus diversimode figuratis, ubi alterantur, aut mutua figurarum copula, aut accessu & leceiIu aliquarum partium figuras & moles illas mutantium, non eadem conceditur perspicacia actionum , nec eadem certitudine ratiocinia nostra procζdunt, sed partim claudi ea re cogunt; cum tuis figuris jam deviantibus. Minori igitur labore & prudentia hi indigent , qui versantur circa corpora constan aia perscrutanda , quam illi quorum opera ta diosa ac improba occupantur, in eruendis vici L studinibus rerum, faciei inconstantia admira da nobilitatarum . Illi enim sua data axiomata semper vera elle, absolutς statuere queunt, m do numerata ab iis requisita adsint, quod bi incertis modis tantum facere coguntur , facile illudendi ex impro . iiii metamorphosi figurae, infinitis modis componendae & destruenta. Certitudo etiam nulla prioribus assulget, nisi ita per manserint tigurae notae, obviae, familiares ; qui bus semel turbatis cella illorum axioma, Omniaque ruunt ac collabuntur dicta & postulata , si etiam levissimo modo deficiunt . Eadem, in rerum inconstantium motu & misceta, statui pos.
1 et certitudo, si exacta orporum tensum iu
78쪽
ter fugientium delineationes nobis palam fierent, scd impossilium nulla est obligatio . Obscuriosa magisque ardua , sed non minus pulchra ac utilia prosequitur is, qui e fumo tenebricoso lucem producere satagit, illis experientiis Naturam re rum abstrusiorem , caligineque silmma quas se-
Corpora eximant composita . Illa compositici ex misipela variantium figurarum utplurimum dependet , unde rarius nisi in mente nostra smplicia considerari queunt . Quicquid autem c gitationes nostrae agunt , illae semper intentae
sunt , ut perceptionem , intellectiim & tandem judicium de objectis ferant , illudque rationem
postea nominent . Externam crustam , ut ita loquar, considerantes, ejus figuram menti pertinacius imprimunt , exinde hvpotheses formant mechanicaS , tandemque illas accommodant
1iiis , inde deducendis , systematibus . Verum quo successu haee fiant , prudentiores , vere docti Viri , norunt , nimium conquerentes de nostrae indolis ac scientiae vanitate , lubricitate 3 ignorantia . Haec autem composta , non considerantur tanquam talia , nec opus
habent ue ab iis , qui solam externam pros quuntur constructionem, &motum proprium illorum , sedes quasi fixas exactissime retinentium, aut saltem quam minime ab illis aberrantium . Sic interne , semel sese offerentes cavitatum constructiones, perseverant in sua excepti ne , emissione exceptarum partium & reliquis motuum attributis , quamdiu haec perseverari observantur in suis circumstantiis externis ac internis . Contrarium vero effectum praebent ,
79쪽
omnia in ipso amonis effectu alteranda se artes rantia , vel ut vocabulis vulgaribus utar , ubi agentia & patientia corpora , in motum reci procum feruntur , haud facile suis terminis ci
Duplicem statum in corporibus observamus ψsolidum nempe & fluidum . Ex hac observatio ne ι duo praesertim effecta ab indagatoribus studiosis expenduntur ρ primo selidi corporis figuraedi moles s in omnem dimensionem extensi Est operantis pro concessa forma, qualitate, quari titate; seeundo . fluidi inconstantia , misceIa. mutatio , quam omnibus modis versatilem pr sequitur ι tam in ipso fluido ua dictae, , quam insolido statu eorundem ad fluidum reducendo . Utrique autem Naturae leges prosequuntur ι sed per diversos tramites incedunt , aeque tamen ne essarii sesie sistunt, modo illis , veritaris per experientiam proponendae . unleus existat scopus. Facilior autem , cum affulgeat solida ac constanuvia, quam fluida & Iubrica, non mirum , est, quod progressus hucusque firmiores magisque de monstrabiles in suis solidis circumstantiis facti sunt in priori, quam in posteriori prestrutati ne . Minor vero utilitas non allata est , in hac quam in illa , ut ut tam demonstrabiles hucussaque non exhibuerit propositiones , data , postulata . &c. Sic enim navigationes incommodae ἡplus utilitatis , quam itinera per terras , attulerunt, quamvis incertitudini phirimae labjicia tur , fliniuium aestuatione inconstana , tempestatibus , terrae mutationibus &c. Utrisque igitur suus manet honos, verum nunc inquirendum , an eaedem rationes ae methodi pos.
80쪽
sint retineri, in utraque investigandi Metho.
Quorum cognitio certa & evidens est , ea I libus suis determinari queunt , e contra, ubiubia & obicura est schenua , eorum descriptio difficilior a vadit, nec ad notiones tam exactas reduci possunt . Aditus igitur non solummodo taediosior superest in his, sed etiam per obstantes
corporum catervas , ad interiores recessus ante
quam perveolat, superficialem ut recludat texisturam , ad crypta subterranea ut penetret, aliis atque aliis indiget auxiliis investigator sedu- Ius . Profecto aliud est externa tractare, aliud interna in lucem trahere examinanda , aliud tellurem & agros colere , aliud fiatnas ac mineraS e extere , marguetas aliaque pretiosa dfundo maris rapiscari . Singula enim suis eo stant propriis instrumentis & laboribus. Toto Rutem caelo , ut ajunt. disserre debeat , eae inquisitiones mixtorum & valde compositorum comporum fluidorum, ab mechanicis solidis structuris, seorsim actiones suas cum figuris reserva tibus investigandis. Hic enim perstant, illic ab lentur figurae , novam ideam assumentes, in omnibus suis qualitatibus . recentςr quasi creatis , istatim denuo delendis . Ideoque nego, unquam polle eosdom fines , iisdem auxiliis obtineri, in plane disterenti hac corporum sensibilium ac insensibilium constitutione , quamdiu non pos sint tradi eaedem partium constantiae ac delinea tiones requisitae, tigurae, in utrisque illis eor sum solidorum & fluidorum investigationibus Μutuis autem adminiculis utrosque indigere, ut