장음표시 사용
421쪽
I Lib. De ortuo interitu, m. II. o causa per se, me stipsa me forma seu qualitas, ex qua scilicet
emaust ille o ius rem filior e vi prioris actio m qua unita fui esubjecto ab agente a quo producta fui tu quae quidem actio.
licet pro nunc formaliter uoi det ut, manet tamen virtua ter,
in forma producta, quae fuit pii us terminus. Taliter enim fuit sorin il uq alitas unita lubjecto fortiore illa Vpei est ore unione, quod virtualiterim tinet unionem inferiorem de remissi: orem, si tollantur dispositiones ad persectiorem,eo quod minus persectum contineatur virtualiticia magis pcifecto.
Una fuerit mens D. Thomae circa agitatam
Re Fotara, D. Thomam si vera omnino praesitae nostrae conclusioni quod imprimis colli eo ex bis quaeli bi t. Ita quae tart. r. acri ubi habet quod causa augans agitum, fati quidem semper aliquid in ubiecto non tamen facit nova o m , eat facit quod juste. Iumperfectius participe format praeae intem. Item in eodrio arti ulo ad tertium habet S. Doctor, quod id quod est minus calidum , aut mion album non es inpotentia adformam, cum iam aqvformam habeat seu es inpotentia ad pers ctum parthipationis modum, si hoc consequitur er actionem agentis. Haec D. Thomas aequibus scartitere licet. Non ocite Iug ra forma seu qualitas sine adduion nova: formae de solum per novum participationis Idum qiua hoc
ipso augeatur per modum majoris radicatioris ejusdem sotinae: sed loquens D. Thomas de augmento areolivo qu litatis, dicit eam augetii siue additione formae, sed pc nomm sive, mi sectiorem participationis modum' ergo sentit D Thomas. augeri intensive qualitatem per modum majoris radicationis ejus dein formae, quod est quod docet ne stra conclusit :Secundo hoc idem colligo ex his quae habe , a. r. quia M. Rrt e.formam, inquit,elle maiorem, edi eam magis in .se sceptibili non autem aliquam formam auuenire choc enim set, si forma haberet aliquam quantitatem ex seipsa , non comparatione ad libiectum. Haec ille, ex quibus urgumentor sic. Non potest ex D Thoma forma sive qualitas fieri major ex si ventu alterius partialis sorinae, nisi habendo quaelitatem seu fartes ex seipsan&non tantum comparatione ad subjecto meed forma seu qualitas non liabet quantitatem scu partes ex seipsa sed solum comparatioae ad parti s subject j, uti irra osten-
422쪽
dimus in prima probatione conclusionis;&ut ibi clare insiluis utri Doctor ergo, ex D Thoma non fit qualitas tensive seu in eadcin parte subjocti major ex adventu partialis formae, sed uia per modum maioris radicationis magis inest susceptibili
Tertio denique illud colligo ex eodem S. Doctore in . dist. I . quapi. h. artri ad a. ubi haec habet non es de ration intensionis alicujus qualitatis, quodsi per remotionem a contrario, sed hoc accidit qualitati secundum quod es in jubiecto participante contrarium s sed hoc est de necessitate intensionis , ut quantas educatur de imperfecto adperseeum,sicut patet indi hane, in quo nihil es contrarium luci, quodpotest lumen intendi
secundum crementum virtutis dominantis. Haec autem impersectio secundum quam ita educitur qualitas de imperfecto ad periectum,es e potentialitare ipsius naturasu subjectu, qua testici-xur perfectionio actusi cum enim omnis potentia recepti Ua ad musia e habeat , hinc ecundum i in uoitudinem imus disesimi est principio agenti, quod est terminatum ad unum , secuntam quod ista conjunctio potenti sitatis magis tibiicitur actus, persectior perficitii ractus, ipsum perfectum magis et 'ritur unum S magis assimi tu principio agenti. Haec Divus
Tit imas, ex quibus sic arguo ad intentum.
Ex DivoThoma intenditur qualitas pia hoc quod subjectum magicae magis subjicitur actui sed putes subjictum magis ac nugis subjici respieu eius lem entitative actus; cum ut experi-τntra constat possit respectu ejusdem mags ac magis resiste-Xera ergo ex Divo Thoma intenditur actus seu qualitas per majorem subjectionem respectu ejusdem entitative actus seu qualitatis sed hoc est intendi qualitatem per majorem radicarionem, ut patet ex dictis supra Vergo ex D Thoma antenditur qualitas per modum majoris radicationis, ine additione partialis qualitatis. Dices rim.. quod D. Thomas l. r. .r . art. ad 3-dicit , quodpropriam vocem ignorant qui dicunt, quasitatem inreukiper radicationem S nonsecundum essentiam ergo sentit S. Docto fieri intensionem per additionem entitatis , non vutem per solam radicationem.
Respondeo ut grado consequentiam , subdit enim idem D. Thomas , quod ideo igeo tant propriam vocem qui dicunt
charitarern non augeri iecundum essentiam, sed solum secundum radicationem, quia nihil aliud,s eam secundum essenti- ueri, quam eam magis inesse insubiecto, quod ei imagis radica
423쪽
In lib. De ortu interitu. u. II. etyditari insubiecyo creo auteti secundum esse etiam non est sudD Thomam augera pei additionem , sed si idem , quod magis radicata in incite subj cci, cujus qui dim dicit ratio est, quia cum non possit forma communicari subjecto per solam
extrinsecam immutationem, ex eo scilicet quod intrinsece perficitur forma ex ipsa communicatione, cum ad hoc intrinsece
ordinetur ejus essentia, ut subjectum informet, consequenter fit quod hoc ipso quod magis communicatui de magis radica- aut forma seu qualitas in subjecto, magis etiam intus e tetrinsece ac secundum essesntiam proficiaturi augeatur; non qui isdem quasi augmentum sit ad novam entitatem Vnovam e lentiam sicut ad terminum, sed quia ipsa eslentia est id quod per majorem radicationem ita augetur Dicessecun o. quod D. Thomas 3 p. quasi T. art. Ir expresse admittit, dari gradus in calore; consequente fieri intensionem per additionem stadus ad gradum: ergo non enim S. Docto iii tendi qualitatem per inodum majoris radicationis. Responaeo , ne g ne conseq3eotiam , non enim intelli eie
D. Thomas nomine stradus novamentitatem additam entitati
prae existenti, sed solum novam seu pcrscctiorem ejusdem participationem S: ad cationem iesubj cio cujus quidem ratiocli, quia ubi est latitudo successive pertransibilis , necesse est gradu constitueres gradussamque dira cur a gradiendo , cproprie gradus sunt ex quibus scalae conliant se quibus adae- disiciorum altiora conscenditur, juxta illud poetaei. Igneidos aerea cui gradibus ungebant limina indeque transfertur lytia-dus ad designandum divisones eorum quae habent latitudinem cum inaequalitate; sed sic est , quod in praefata participatione radicatione est latitudo divisibilis, divisibiliter percurrenda cum inaequalitate, ut constat cx dictis supra in responsione adrettiam obsectionem: non ergo xx eo quod gradus admittae D. Thomas in intensioue qualitatis, sequitur propterea quod velit S. Doctor, fieri intensionem additione partialis qualitatis sed sol iam radus adducit ad designandam diversam participationem qualitatum, nec conin latitudinem illius unitaris quae fit ex ipso subjecto Eipsa
qualitate participata, quaeque successsive continue augetur, ut l
424쪽
QUAESTIO ILDe cyione ta reactione ubi de Antiperi Dis
Q Uia quae de actione reactione inquit 'lenta philotaphis, supponuntur majori ex parte ut certa apud omnes, ea topterea bre ter percurremus atque otini Ca&relicti solita methodo ea quaesitis Et responsionibus aliqvibus breviter, sed tamen sufficienter resblvemus igitur Quare primo utrum sirnile possit agere in simile. . Re Fen eo rim.,non polle agees agete in subjectum quod est ipsi simile,&quoad qiual: tatim secundum spiciem ac gradum spretatam , it cile quoad densitaem vel raritatem Ratio autem huius est , quia tua passum sive subiectum , in quod debet et gens agere, supponitur omnino simile quantum ad ea in quibus potist ag nti assimilarii ergo noua potest agens in illud a te ut illud libi assii inii: tri sed sic est quod omne age os ita tantum agit in aliud , tu irantum in V ndit illud sibi assumitare, dando scilicet ei: in eo, odacendo illud quod habet:ergo non potest agin agere in passu sibi omni ea parte simile hoc disti-mile tum quoad qualitate me: secundum specit in secundum
gradum, tum quoad densitatem, raritatem Neqne coni artu probat id quod assctunt aliqui, uita quod tunc passum non resistit agi mi, curn omnis resistent Iamrdetur in contrarietate,&contrarietas in dissimilitudine quae tunc non est non, inquam,
id obstat, quia licet tunc non resistat passum positive resistittannen negative, in quantum scilicit capax tio est recipiendi esset tum agentis,cum a supponat ut in actu quoad illud omne, quod posset agens in illud producere Sesson eo secun o non posse agens agere in subjectum sibi simile quoad qualitatem sigradum illius,quamvis sit dissimile, seu superetur ab agente quoad densitatem. Ratio autem hujus est, quia non pol ita gens producere aliquid seu gradum aliquem qualitatis nisi illum id se contineat vel formaliter vel e- nenter sed nec formaliter nec eminenter praecontineret a-
ens gradum illum quem produceret in lubjecto sibi jam simii quoad qualitatem dc eradum illius 3 non quidem formaliter, alias superat et in gradu illo formaliter prae contento passum in
quod scietis: sic uoa cilci ei si ulla uitae oata supposit,
425쪽
In Ab De ortus interitu, Su. IV rationem factam sed neque praecontineret eminent et cum eminentialis praecontinentia alicujus active producendi fundati debeat in actualitate seu qualitate aliqua activa excellention , sicut calor inlumine solisti densitas autem illa masor ratiore cujus praefatum agens diceretur praecontinere stadum illum in subjecto simili producendum , non stactiva qualitas: non
ergo potest agens agete in subjectum sibi simile quoad qualitatem digladum illius,quamvis dissimile sit ab agente id per tui quoad densitatem. Unde ad hoc solum conducit e sitas agentis puta ferti calida ut quatuor ut melius calor intillo existens operetur intra latitudinem suae virtutis, Lut magis extendere queat suam operationemri quod quidem ex duplici capiterrovenit primo quia in subjecto densiori qualitas est magis unitari virtus aut in udita fortior est scipsa dispersari secuedo quia firmius&tenacius adhaeret subjecto densori, quam ratioriouibus etiam addi potest, qualitatem in subjecto densori c*tetis patibus, esse extensu majorem , quam in rariori . utro te in pluribus piatibus ag uniri incompte istis existen
tinu Et proptet has rationes ferriam verbi gratia , calidumue se potius comburit manumquam flammata quae est calida ut
Unde in exemplis quae solent dici in contraritam, dicendum est quod ubi accidit agens densus pioducti e persectio rerri gradum in subjectosiri siquod hoc non est ratione deo statis, sed quia vel agit in virtute aliquata alicujus virtualiter continente ita dum illum perfectiorem , sicut patet in exemplo de sol malinis subindeque de calore ut octo qui quidem producitur in sulphure verbi gratia, a calore ignis recepto in aere igni proximo,ixeo scilicet quod calor ille aeris licet non sit formaliter ut octo, est tamen ut octo virtualiter,cum agat ut virtus ignis vel quia de facto ratione majoris densitatis quae est in agente,utp te imagis disponentis ad receptionem activaequalitatis, est activa illa qualitas de facto reipsa intensor in agecte, licet apparenter sit similis,ut patet in exemplo de speculo, quod quidem licet imagis distet a solei luminantequam aer medius, qui at mea es magis dispositum ratione suae densitatis ac tersitatis ad recipiendum lumen quam aera aliunde agitis aut mi illuminans melius ibi operetur tapersectiorem producat formam ,
ubi melius dispositum reperit subjectum ideo praefatum illud
speculum in ensius illuminabitur a sole quam et unde non iis
tum quod possit gradum aliquem caloris in aliquo subjecto producere, ut m aso Poterit Producere aer.
426쪽
Cuci essecundo Aa, litus activa agentis debeat esse major resistetitia palli. Res an opris. Virtutem activam agentis debere necessario est majorem resistentia passiva subjecti , quae uidem te sistentia passiva, aliud nihil est,quam dissicilis capacitas recipiendi aestionem tormam ab agente intentam ob firmam scilicet adllaesionem imae oppositae,quae actu ineli pallo, dii icileque expellitur , tametsi in pallum non mutuo agat Ratio autem praefatae responsionis in quia passum quo expelli debet qua, litas semper resistit agenti,&quantum potest ejus retardat actionem, cum talis expulsio sit corruptio passi secundum aliquid sui ergo ad hoc ut agens agat in pessum,necessarium est quod ab ejus resistentia non impediatur atqui vitius activa dicitur major passiva resilientia passi, itando non potest per eam impediri quominus apht: ergo debet virtus activa agentis nece
fars esse major resis entia passiva subjecti. Unde dicendum eth,
quod omnis actio procedita proportione maioris inaequalitatis intra virtutem activam agentis resilentiam passivam sub j esti recipientis , dicitur enim proportio majoris inaequalitatis, quando virtus activa agentis est major: ira noris inaequalitam iis,quando est minor. Ex his autem colliges,quod quia elementa talem servant inter se ordinem activitatis, resistentiar,ut ira magis activa sunt. sint minus rellitivari ideo nusquam posset aqua destruet ali- Silam partem terrae si caetera sint paria, nemptu aqua siterrail la sint in eadem cluantitate licet possit si caetera imparia sint , puta si terra sit mi nodica quantitate , aqua vero in magi ma. Tunc enim siccitas terrae ob exiguitatem materiae, quantit iis non resistet secundurn totam suam vim , humiditas vero aquae ob magnitudinem materiae siquantitatis in qua est . aget secundum totam suam intensionemri, sic per aestionem aqua corrumpi potetit aliquid terrae , licet terra absolute loquendo magis resistat per siccitatem,quam agat aqua per humidicare Hae etiam ratione inultae guttae successive decidentis in pat-tem aliquam lapidis etiam durissimi,per actionem sua rex humectantem tandem superant duritiem siccitatem illius,eamque demum corrumpunt, oesic exeavant lapidem,unde uidi et diei, guttam cavare lapidem saepius cadendo Quod autem communiter dicitur,ultimam guttam cavare lapidem, hoc intelligi debet de ultima gutta noci solitarie per se sumpta, sed in vitiust omnium praecedentium, tia dispofitionem et roduxTtnnt.
427쪽
In is De ortus inter tu, Sq. III. is
vam agentis non debet enecet ar oelse maiorem resistentia activa palli quod idem est ac diceret , actionem no apro tediret necessario propomouc majoris itae qualitatis inter virtutem
activam agentis de activam resistentiam pasti s liae uidem activa resistentia consistit in actione contrari, qua pastinnia re in ipsum agens rea git,quando estis ii contrarium ejusque actionem debilitat. Etenim ad hoc ut agees agat in passum uia ficit quod virtus agentis superet resistentiam tot malem seu passsivam illius,expellendo ab ipso tarmam oppositam atqui potest virtus cliva agentis esse imajor resistentia formali pulli Aeamque superat ut verbi gratia sigiditas aqua superate pol thforrnalem , allivam ignis resistentiam , licet a te leati ac i-va ignis superetkr; cujus ratio est, quia frigiditas aquae com rarata ad res ii tentiam vallivami 'nis, astit secundum totam suam
latitudinem graduatenuia ignem' cum tamen ignis non rei Italiamve nisi secun cum uitiirium gradum praecise sumptum . quandoquidem cum e dumtaxat primus gradus rigiduat shabet incompoli ibi ita tema licet aliunde agat igni situ acti cresistat secundum totam suam intensionem a tot si eiso ad hoc ut agens agat inpasium non propterea debet virtus activa agentis esse majoric sitentia activa palsi. Qua est. Qiud si an inter quae detur reactio. Respondeo primo, ractionem, tactionem reciprocam cum uiuam , per quam patium eo pinei opore quo patit ut ab a gente aliquo, altem secundum aliquam sui partem seclauduni eandem etiam partem in ipsum agens reagit , quasi par pari refert. Et alteri quidem ex di obus istis, quod tortius est , tribuitur nomet agentis, rari autem nomen patientis seu passi. Reipondeo echnao, Nod quamvis omne agens naturale non repatiatur ab alios certum tamen est ex quotidiana experientia, frequentalsimam esse reactionem inter agentia naturalia. Piimoenti si dilacies manu calida contrectetur , simul lacies calore
manus lique t simulque manus frigesi et ab ipsa glacie. Ita si
aqua calidas l. missi a tur, aut fit nim candens in ipsam immergitur. limula quam calefacit , mulque frio e fit ab aqua . Item cisus alterans stomachum,vicissima stomaclio nam ut tut A et similiter aspiration auctUSucstigerat pulmones, huicissim ab iis incalescit. Item vasa vitrea mutuo collisa, est mutuo frangunt Culter lignum secans, ligno retranditur, elic I)emum calidum ut octo verbi glaria, agens id frigidum etiam uro esto sicile poti l ipsius res tentium I rmalem si apera impiodii cendo aio Primum calori cladum, rquc expellat ut octa-
428쪽
vus gradus sigoris Nam ille octavus gradus resistit tantum ut
unum,siquidem conservatur tantum virtute adaequata et cum
cconita primus caloris gradus in illa Erpothesi inducatur per virtutem excedentem septem gradibus. Et sic per proportionem de aliis. Respondeo tertio, Quod quando agens de passum communibcant in eadem materia transinutabili,ut de facto communicant omnia sublunaria estque unum intra spliceram activitatis aliterius,&vicissim alte tum intra sphaeram activitatis istius stoisties in te; illa datur reactiori seu toties agen agendore patitur. Cujus latio est quia tunc passum licet quoad virtutem suam activam , , cactivam resistentiam superetur a virtute activa agentis,idem tamen passum secundum virtutem suam activam superat resistentiam sormalem bassivam agentis, aut certe suis perare potest; ex eo scilicet quod virtus activa agentis, licet agat secundum totam suam intensionem , nihilominus resistit tantum secundum unum gradum,eum stilicet qui per actionem Teciprocam passi contrarii est expellendus incum et tectu illius est incompossibilis,cum anato idem passum agat secundum totam suam vii tutem in talem gradum,ut scilicet eum expellat Seexpellendo oppositum inducat ergo cum hortissiciat ad oeia passum reagat in agens seu,d hoc ut agens agendo repatia :tur, quod scilicet vincat passum passivam seu formalem resisten. tiam agentis. ut supra ostendimus,consequenter fit,quod omise agens quod communicat in materia transimulabili cum past , elique intra sphaeram activitatis illius repatiatur ab eo, a eis turn illud te actio. Cum quo stat quod adhuc agens repatiendo sideperdendo gradum unum,adhuc possit producere qualitatem tam intensiam , quantam ipsum habet,si tamen talis qualitas sit ei coet naturalis,&propria ejus passio quia scilicet tunc per simplicem resultantiam statim recupetrare potest gradumam illam, ubindeque&agere , producere secun cham totam fiam intensionem. Neque ex hac reactione propterea sequitur, quod idem mobile pura, et intermedius inter ignem ag'ntem in aquam&aquam rea gentem in ignem moviatur secundum eas se in partes motibus contrariis,sed solum lectiosum div rsas Iran senim in
talicam calefacit partes aeris sibi vicinio te utque ad certum terminum,uaqua infri ei dat alias sibi parit propinquas usque ad eundem terminum in quo sibi concurrunt semel autem immutatae hujusmod partes, idest les actae aut se gestas pective induuit rationem unius kejusdem agentis cum ipso igne
429쪽
In lib. De ortu S interitu, ta . I vis
aut aqua, sicque uas invicem astant ZQua res quaret bis id sit anti perist. sis, si uomo o extrediante in te aditu sive aias ea ut qualitas in calidis isticidis.
R sanae quod Canti rista sistast vox traca seu ficaos
contrarii citctim obicissionen , qua udo sta ilicet uiuum egeas conmitariun ut plurinuum fortius quasi obsidet altu puta rigus hi mali tempore calorem naturalent in stomacho tae: flente: Quem de quia qualitas obstat lit activior robustior ac si vites suas ad pugnandum , s que contrario ecfendendum recci geret, merito qua L cur unde&a quo principio fiat in antiptas ita si activior u litas fortius agros, Pro quo dico esse nullum probabiles,quod stat hoc duobus his modis Ac primo quid ciniit quando agens contrarium et pec in spiritu cifluant, unde redditur calo stomachi verbi gratia activior , citius ut coquuntur cibG Sic etiam frigus constituens terram , inpeditne exhalationes erumpanta quam olucinae in cavernis magis
incalescit atque in stir sumi cujusdam, id de prodeunt halitus , qui etiam fontanis putealibus aquis permixti calidiores ill aetticiunt. Contra autem O hic est secundus ex duobus prae satis modis calor aestivus circum obsisti n essicit, ut exlia lationes laxatis terrae potis erumpant liberius unde aquae puteales solatanae sibi reli elae , Vim prirmixta illius exhalat onibus proprius sc gus emonaot, adeoque redduetur in aestate stigidiores. Item calx viva, ubi aqua infuditur, solet exardesiere quia spiritus ignei intus concius hoc modo cottidentur ne diffluunt, tum mutuo sese ad invicem allidenses, majorem acquirunt raritatem, uadccoguttur erumpere, quam ipsam calcis.ciendo cum ingenti ebullitione.
De rarefactione condensatione ad quid per se
primo terminentur rarefacIi S condensatio.
R.mittendum primo, Aliann esse rate factionem aut condeniscationem improprie di stam,ut quando spoctia , aut cera comprimitur velis lari tur mant , ideoque tantum una ex parte vel crescit ut in inuitur, quantum vel decrescit vel est etiar, alia Ad hanc uiane in prodiriam rarefactionerni condensationem revocatur ea n solo locali motu, in quantum scit. divisivus est alicujus corporis, Puta veri quae e tacetii: cum in irri
430쪽
patres divita non penetrentur cum aliis , debent consequentet necessario comprimi, alias fieri non potat divisio haec autetu compressio est deositas quarilam , cum sub eadem materia mi- nores importet dimensiones. At de tali condensationes ratefactione improprie sun apta noti pro cedri praesens quaestio , sed de rates actione propria saturali,quae conducit ad generationem&corruptionem , Scin qua partes omnes quantum est de se omnem a partem dilat. ntur vel comprimunt ut . Ut quando aqua vel lac in lebete igne supposito intumescir,totumque incipit replere lebetem sine ulla nova materiae additione sui nc- contra in condensatione detumescit. Cettum autem it non ieri tit: factionem bondensat onem, ut quidam volucre, pei lioc quod in corporibus inveniantur poti,id est subtili mina quaedam foramina , quae quidem in rates actione laxentur&uliis subii totibus corporibus replean- . r. coasti petitur vero in condensatione : in arie namque ut intimum liti arefactio,nec tamen inia re lunt portu tum quia est Ruidae Libstantiae tuendo repleret illos, alias detineretura et vel aqua inter porum forum nes ireret, tum etiam quia I in .ec ectentiori . debetetit repleri alio corpore subtiliori . uod tamen non est assi dabile nisi foete ignis, qui tamen non in rimnii arte aeris ita potest. Restat igitur, fieri motam latefactionis, condensationis vel per aequisitionem partialis alicujus siluperadvenientis quanta talis, ut volunt Scotistae,ad quain propterea ut superadditam vel deperdita per se primo terminentur praefati illi motus condensationis S rarefactionis vel ptaecis penes divessam positionem partium sive extensionem sit ualem&localem , perimentem ad ubi vel adsitum, quae
conleqtienter per se primo terminent tales motus vel tandem per hoc quod per se primo terminentur rate factio condensatio ad qualitatem strandam sic ipsam, reponentem quantitatem , quod petat majorem vel minorem extensiouem ad locum, amittendumsecunio, Pro declaratione principiorum, ad quae conclusion svetitas reduci deb't.quod haeetria sunt apud omnes receptissima , proindeque vim, baura principii, putaqu5d rarum,si , quod halet parum materiasu magnis dumissionibus' densum vero quoa ubpar is almensionibus multu nhabet materia et quod rare actio S condensatio sunt motus ad raritatem S densitatem , quod a te ratio est motus per se primo terminatus ad qualitatem. Quod utem ratum sit ,