장음표시 사용
101쪽
nam, dc nia Iam accipit Pastem
verg. plauti cuid. Fama quid Glos cap. vestra decohab. ci Adrian. Alia desin.
da est ab omni rep. contumelia, tanquam ea, quae non modo honore', sed& gloria, & fama, quae bona maxima esse etiam sacrae testantur littere, homines spoliare soleat. Cum igitur non raro contingat ut propter iniuria homines non modo honoris, sed etiam fame, di gloriae iactu ram patiantu r, de carum natura aliquid dicendum esse videtur. Et ut a fama exordiamur: fama indifferenter rumorebonii,& malu significare solet: & ideo a scriptoribus cum de bona, vel mala fama loquii tur aliquid additur,quo indicatur in bonam, vel malam partem accipi. Hinc Poeta lib.
AEneid. Fama malum, quo non aliud velocius ullum Mobilitate urget.
Et Plautus in Mostellaria. Ego, si bonam famam mihi seruasso, sat ero diues. Et Ouid. lib. 2. Ast. Et memorem famam, qui bene gessit habet. Solet autem a quibusdam sic describi. Fama est illae sis dignitatis status, vita,& moribus
comprobatus,& in nullo diminutus. Adrianus in materia de restitutione famae, sic finiuit. Est aestimatio inculpatae, & bonae vitae, quam de aliquo habent homines. At Martinus Nauar. capite decimo octavo, huiuia imodi tradit definitionem . Fama est bona existimatio de aliquo, qua putatur bonus,
vel habilis in aliquem usum. Alij putant quidem famam pendere ab opinione, sed praecipue
102쪽
INIΜI CORVM. 7 y eipue consistere in voce, quae particulatim diffunditur ab uno in alium ; prout sese occasio offert. Alii dicunt esse notitiam qua dam voce dita sim, aut per multa tepora aut per multa loca, aut per utrunq; & addui esse
bonarii,& malar de m differentiu operatio- , nu. Alij putant etiam requiri ad famam,ut sit reme. rata corii, qui mortui sunt, quorum bona opinio conseruata est in hominu memoria per multa
secula- At vero Aristotcles in Rhetorica ad L . eap LTheodectem,sic descripsit fama,quam Eudoxiam appellauit. Bona fama est cum quis Definitio fastudiolus a cunctis existimatur,aut id habe φες ε re putatur, quod omnes, Vel plures, vel probi , vel prudentes expetunt. Quare si famam uniuerse describere voluisset, dixisset; esse opinionem seu notitiam quam quis habet de aliquo : quae notitia, si sit de aliqua re bona, di de his,quae Aristotelos enumerat, erit bona fama: si de contrariis,erit mala. Sed si volumus, aliquo modo cum fama coniungere etiam manifestationem exteriorem, posscenus eam sic describere . Fama est opinio, Aila deseru'uae de conditione, & moribus alicuius h betur, signo aliquo expresta. Illa ergo no
titia , & illud iudicium, quod quis habet de
siquo, est fama, quae tunc crit perfecta, quado aliquo signo exteriori maxime verbis manisestabitur . Quod autem ista notitia ad plurcs,Vel pauciores,& ad longiora tempo- Ta extendatur,non ad essentiam famae. sed ad
103쪽
Detractio quid. melaratio actuitionis iudicium temerariu i d
ptionem uniuerse traditam, potest quisque traducere ad bonam , & malam famam dei, niendam, ut ex dictis patet . Ex his conficitu r non csse opus addere tam multa des niticini famn ut aliqui faciunt. Deinde constat edrare eos, qui dicunt Aristotelem loco citato definire gloriam: in quem fortasse errorem inciderunt,quod interpretes, eudoxiam, gloriam, & non bonam famam traduxerunt . Patet etiam errare eos, qui putant honoren esse bonam opinionem, cum aperte Aristoteles contrarium sentiat, cuius sententiae velle contradicere, est errare. Iam vero manife
stum quoq; fit ex dictis ; famam esse quodda
bonum extra nos positum in aliena volunta te; quo bono priuamur per iudicium temerarium, cum quis sine ratione contrariam de
nobis opinionem concipit, &detractione, quae hunc in modum describi potest. Detractio est ademptio famae per verba, cum intentione nocendi. Dicitur ademptio, qui detractio est veluti quoddam furtum conir iustitiam. Dicitur, famae, & non aliarum rerum; vidistinguatur ab alijs vitiis,& maxime a contumelia,& neglecta, quibus ausertur honor, sicuti per detractionem aufertur fama . Dicitur, per verba, ut differat a iudicio temerario ; quo de aliquo male sentimus: quia non aufertur fama nisi per signa exteriora: di per verba intelligimus etiam nutus,
104쪽
alias exteriores significationes. Dicitur cum intentione nocendi , ut excludamus admon tionem,& eorrcctionem fraternam, per quas licet alterius opinio minuatur : tamen cum non fiat animo nocendi, non erit detractio.
Detrahit aliquis duobus modis: primo cum de bona opinione minuit: quod quatuor modis sit, qui hoc carmine continentur. Qui negat aut minuit acuit uaud. itue remis. Secundo cum falsum imponitur crimen, his alijs quatuor modis.
Imponens,augens .manifestansdu mala Nertes.
Verum non est hic locus scribendi de hac relatius. Nascitur ex dictis, famam, & honorem inter se differre, cum latius pateat honor uam famar cum fama manifestata sit pars honoris :&potest quis contumelia assici, &samam non amittere . Ut ecce, si vir sanctis. simus, cuius vitae candor esset apud omnes notus, ab aliquo facinoroso homine in media platea cederetur, fortiter agens contumeliam ferret, non modo non euaderct famosus, sed maximam sibi laudem acquireret . Nanque, ut apud Stob eum ait Palemon, nihil est iucundius,& docto iuro dignius, qua posse ferre conuiciato rem. Quo fit, ut aliud sit restituere famam,aliud vero restituere honorem: illa pcr laudem, hic per reuerentiam restituitur, qua de re stio disputabitur loco. quamuis aute honor, & fama distincta sint; intcrdum tamen,communi usu loquendi co-
Quibus m. cii, aliquis detrahat. Honor, de
stot eus a Palemon Aliud est renituere famam, aliud restituere
105쪽
funduntur, & unum pro altero accipitur. Et haec pauca quantum ad institatum nostruattinet,de fama dixisse sussiciat Nunc br ut de gloria dicamus. Aliqui hoc modo describunt gloriam. Est vox quaedam cum ti de mixta, per varia tempora, & loca distusa alicuius 1lIustris facinoris. Vnde constat,
gloriam non esse cuiuscunqu e rei gestae, sed debet esse de aliquo singulari, & praeclaro iacinore cuiusmodi fuit factum Horatis , dc gesta sanctissimorum apostolarum. Ex qui bus apparet gloriam a fama differre. Alii
volunt esse supremum,& excedentemhon rem exhibitum alicui ob cius operationes squae excedunt humanas vires: ac propterea
aliquid diuini habent: & aiunt,competere vivis, & mortuis, sed proprijssime Deo. At Cicero dixit, esse frequentem de aliquo famam cum laude . Ad quam definitionem accedit illa D. Ambrosij, qus ita habet Gloria est clara notitia cum laude. Oratoriam quamdam descriptionem videre licet apud Ciceronem oratione pro Marco Marcello. Aliqui per metaphoram eam describentes, di. cuntcsse virtutis umbram, & Crocodilum, cuius ea est natura, ut fugientem sequatur,
sequentem fugiat. Et haec de natura gloriae breuiter dicta sufficiant. Nunc de laudo. Laudem dictam esse arbitrantur aliqui αἰ- του λαου a lau, idest a populo ; quod laus sit vox populi, de aliquo retia loquentis. Alis
106쪽
qui sic eam definiunt. Laus est imago notitiae bonae, quam habemus de aliquo, expressa verbis, valentibus ex se, in animis aliorum ignere eandem bonam notitiam. Sunt qMoc modo describant l. Laus cst prsmium
eius boni, quod propter aliud desideratur verbis,datum ijs, qui illud bonum possidet . Cassiodorus in plat. 33. scripsit; csse cele
bre praeconium, & frequentatam laudationem . Aphthonius sic finiuit. Oratio bona alicuius enumerans. Arist oteles in Rhet. Est sermo elucidans magnitudinem virtutis. Aut si clarius dicere volumus, est manifestatio excellentiae alicuius per vorba ex affectu voluntatis proficiscens. Iam ex dictis intelligi licet, qaid honora gloria, & laude disterat. Nam gloria & laus videntur in verbis consistere: nono autem in omnibus signis, quibus reuerentia explicatur. Item laus,&gloria sunt ex illis bonis, quae alio referiari tur: at honor est circa ea bona, quae per se expetuntur, ut sunt ipse operationes. Hinc
est, quod proprie loquendo, dicimus Deo
honores tribuendos esse, sed non laudes: licet non raro, maxime apud sacras litteras , laus quoq; Deo tribuatur. Hec omnia,quq hactenus definita,& explicata sunt, hoc orda Re constituenda esse censerem, ut primum loeum occupet fama, hoc est bona illa existismatio, quam sequitur honor : quia cum no tumus aliquem habere bonam existimationcm A
honore a feram. Deo honorti ibuit, sed non laus. Arist. I. Eth.
norum, quae In aliis possideinus . Fama Honor
107쪽
Da ΡAe IriCATION snc illum honore dignamur et post bono ' rem sequitur laus,quoniam verbis praedicasmus, ct commendamus eum, quem dignum .' - honore esse cen semus: post laude deniq; ipsa sequitur gloria. Et sicuti aliqua ratione haec inter se differunt,ut ex dictis constat, ita etiam cum sint sibi multum affinia, in aliquidis quibus conueniunt. Primo in eo consentiunt, quod praedicta on sunt virtutes, licet virtutem sequantur. β η- deinde omnia ista sunt externa bona,qua: malijs posita sunt, licet a nostra virtute pen- deant. Denique conueniunt, quod inter bona externa sunt maxima bona, di pluris farro cienda, quam diuitiae, ut prou o. Ecclesia- patet . Explicatia naturis corum bonorum,quibus per iniuriam, contume
liam potissimum priuamur, db natura paci a reconciliationis,quibus ista bona recuperantur , Ic iniuriae tolluntur i disputemu
oportet Ax De pace, concordia,satisfactione, vindicta. Carit 3,l AUT ATEM prsceptorum omnium, su* totius legis finem esse,non Vno in loco sacra testantur eloquia . Ex quo satis aperte constat,quanta sit eius persectio;cum
quidquid est perfectionis in singulta virtuti-
bus, ad unam reducatur caritatem. Verum
cum caritatis finis , aut certe fructus, ip Pax
108쪽
pax sit,ut libro decimo nono de diuitate Dei capite postremo docet Augustinus,expediet prosecto, quodna illa sit cognoscere; ut ubi
Cana cognouerimus, inueniamus; & ubi inueta fuerit, si omni u virtutum fructu capere voluerimuS, retineamus, ac co seruemus. Ad id aut quod diximus faciendu, no modo presens nos admonet ratio ; veru etia tota haec nostra. tractatio cogit; cum Oia,que in ea habentur,
ad pacificatione spectare videantur. Accedit etiam,quod haec vox, pax, varias habet notiones,& species,& siepe cum cocordia, & ali)ssimilibus vocibus, & rebus confunditur; &propterea haec omnia hoc capite explananda erunt. ad quarum rerum explanatione aliqua pramotare oportet. Primo illud aduertenduest, pace,& concordia in eo conuenire, quod sunt uniones quaedam,& consensiones; sed tamen inter se differentes . Nai duobus modis potest quis esse unitus: uno modo cum alio, dum idem cum illo vult: altero inodo secum, cum quis omnes animi sui partes h bet unitas, unum spectantes: quomodo non habet ille, cuius caro pugnat.aduersus spiritum,& in diuersas appetitione rectae rationi aduersas rapitur. Concordia includit solum illam primam unionem: pax vero utraque, ut is pacem habere dicatur, qui cu alijs, S secum consentit,& unitus est. Ex quibus iam apparet una differentia inter pacem, dcconcordiam. Notandum est praeterca, duo-
August. Cur de pace agenuit sit.
ta cocordia conueniat . Duobus modis potest esse uniatus.
109쪽
Duobus modis hoino . habet in sedissensionc. Pax, quam unionem includat. Pax, c eoncordia Pr eodem lepe acculuntur.
bus modis hominem in seipso habere posta dissensionem: primo quidem quatenuS PC
diuersas appetiones diuersarum partium animae in diuersa rapitur, ut per voluntat m TC- dicam in unum, dc per appetitum rationc carentem in aliud . Secundo cum per unam α& eandem appetendi facultatem in diuersa, quae sitnul haberi non possunt trahitur. Pax includit unionem harum appetitionum Perrectae r*tionis imperium: quam consensione concordia non includit. Unde altera apparet inter ista differentia. Animaduertendum. ctiam est, parem quandoq; idem valere quod valet concordia, & ita saepe confundi solent, ut saepe nos in hac tractatione faciemus. Aliquando sumitur proprie pro animi tranquillitate, quam describens Cicero, dicebat: Pacem esse tranquillam libertatem, quia consistit in quietc appetitus . Interdum vero. vlarpatur haec vox, ad significandam pacificationem , quam etiam reconciliationem, & remissionein vocare solemus, quae tunc fit, cum aliqui post inimicitiam in gratiam redeunt . Sunt qui dicant, proprie pacem appellari,quando vera prςcessit iniuria: reconciliationem vero quando no intercessit vera
iniuria, sed imperfecta, Vci praesumpta. Et de pace in hac posteriori significatione accepta,a nobis disputandum erit, & hanc potissimum definiemus. Et quoniam talis pacia ficatio fieri non solet,nisi fatisfactio intercedata
110쪽
INI M ICOR v M. 8Idat , quid etiam ipsa sit, explanabitur. Nunc
venio ad descriptionem earum rerum, quas describendas cise dixi,& a concordiae ctymologia initium capio. Concordia, ut Marco Varroni placet, a cordium dicta est cog ruentiae pax vero vel a parcendo, ut Cassiodorus
voluit,vel a pactione ut alijs placet. Satisfactio autem idem valet, quod quantum fatis est facio. Concordia ex dictis sic describatur. Est unio appetituum diuersorum appetentium. Quare cum plures conueniunt in una re eam appetendo, dicentur concordes a& vnio ista, concordia. Ex quo patet, concordiam posse esse inter impios: & posse esse veram & falsiam, pro ut vere, vel ficte consentiunt. Pax in uniuersum sumpta his verbis describitur ab Augustino. Pax cst ordinata concordia. Qua definitione describit pacem; quatenus dicit unionem cum alio . At si proprie sumatur ait, pacem esse traquillitatem unius ordinis scilicet unius appetentis: quam definitionc clarius exponens D. Thomas, sic ait. Est unio appetituum unius appetentis idest unius hominis, qui suis appotitionibus unum appetit. Potest diuidi primo secundum diuersas appetitiones, quarum alters sunt veri boni: alterae apparentis boni: ut altera sit pax vera; altera apparens i illa iniustis, haec in peccatoribus reperitur. Ve
ra pax duplex est : altera perfecta, qualis est illa, qua coelestes spiritus fruuntur: altora F a imper-
l Coneordia unde dicta. Male' Varro Pax unde di