장음표시 사용
121쪽
Dg 'rici IC ΑΤ I ONEtatis dare volueri ebct congruenti ratione dare non excludiacio inimicum pauperemta Quare licet sit liberum non clargiri: tamen non debito modo elargiri, non est liberum, Nox hd 49 si quis errare holucrit . Pari ratione etsi non
sim adstrictus quidpiam efficere, unde inimicus meus utilitatem referat: tamen non ideo
possum aliquid aliud non facere, ad quod taciendum ero obligatus, ea scilicet de causa , quia hoc, inimicomono erit Verbi gratia rsi sum obligatus facere pacem: non proprierea possum, sine peccato non facere, ea re, quod inde aliquid utilitatis inimico promana Anaeeph, bit. His satisfactu sit huic dubitationi,& eat 'si piti,in quo quid ira, odium, amare, signum,& qume eius partitiones sint explicatum est ἀ2roPositis . Nunc antequam ad secundam partem huiust ractationis accedamus, in qua Veritates,qu Oad susceptam materiam explicandam pertinent,afferentur, quosdam libet recensere errores, qui in hac tractatione reperiuntur,iblos ut cauere possimuS .Enumerantur praecipui errores, qui fuerunt circa ea, qus hoc opere tractantur . cap. I 6. SOL ετ rei rusticae bene peritus agricola, antequam sementem faciat, diligenter agrum a spinis,& tribulis,& omnibus illis rebus, quae felicem messem impediunt repurgare. Cuius industriam hoc loco sequentes,
122쪽
errores secernemus, quos in hac parte agri dominici, vel inimicus homo, vel erronea hominum doctrina sevit, ut veritatis frumentum absq; atrantis colligamus; adde ctiam, quia ut ait Gregorius Baeticus, ex errorum cognitione manifestior veritatis colligitur responso . Primus igitur error fuit olim apud Iudaeos, qui ob ip rum coecitatem de qua late Paulus Burg. lib. de ser utinio,& Galatinus& alia scripserunt; qui ex quadam deprauata suorum Rabinorum doctrina, existimarunt Iicere odio haberc inimicum. Nam
ut aliqui scribunt, Rabbi Moyses, Rabbi Iosue, Rabbi Ioanna alij scribae dicebant;
Deum dedisse duas leges isnam seriptam in lapidibus:alteram impressam in corde sapieneum,& per hanc legem unum mandatum deiis duci ex altero,per quam legem ita arguebatis. Si amicitia est caula dilectionis; inimicitia debet esse causa odij. Quare inimicus est Odio habendus . Hunc errorem damnauit
Christus dominus apud Matthsum. Audistis, quia dictum est . Diliges proximum tuum: Ego autem dico vobis, diligite inimicos vestros. Secundo errarunt circa hanc
materiam, Graeci, ut refert Guido Carmeli- ea, qui existimarunt inimicum decipere, nullium esse peccatum; quin etiam putarunt, licere ei damnum inferre, etiam si quis ad id faciendum periurio , ac mendacio uteretur. Adde re illum errorem eorundem, qui etiam huc
123쪽
huc pertinet; quod arbitrati sunt nullam es-. . se sublatae rei restitutionem faciendam ex di-
. . uino Praecepto ; quam sententiam. expugnae
verba diui Cyrilli sic scribentis Inuenta G ςS Vς nan restituere, dicendo. Deus mihi dedit est peecatum,& rapina.Idem Greg Ne cς Texxiv sar. can ..Tertius error facit Lutheri, Ut re' ab Prat. fert Gabriel Prateolus lib. IO. dum recentet ς' eius errata . Putauit bonus ille vir, non lice-
I re Christianis petere coram iudice intumarure parationem. A quo errore non fuit alienus Scitoliastes in Sedulium, qui immaginibus hunc errorem inspersit, male accipienPaul. - do locum Pauli prima ad Corinth. capite sex Partus em to . QuartuS error illorum, qui affirmant Qx dilectionem inimici cisse semper sub praece pio, ita ut nunquam sit sub consilio . Hoc Lueianus sensit Lucianus Monacbus , in suis anno te NQRRςh tionibus super D. Chrysostomi homelia uxcap. 12. ad Rom. quem errorem amplexu
Caluinus fuit etiam Caluin. in suis institutionibus, Ncarpit sacros Theologos dicentes ; in aliqua casu dilectionem inimici esse sub consilio siti' setius. Hunc errorem refellit Sixtus Senensis in sua bibliotheca. Hebraei quoque irrident con-r si euangelica quos redarguit Burgensis loco supra citato. Vtuntur haeretici illi ad suuerrorem confirmandu auctoritate D. Chrysostomi loco citato, & lib. I. de compunctione cordis, quo loco ait: dilectionem inimicorum non esse cohortatione sed iussio
124쪽
igainem . Afferunt etiam illud D. Aug. sier. 6 I. de tempore, ubi scribit, loquens de hac dii ctione. Dominum non dedisse consilium, sed praeceptum . Verum, hi patres sano modo accipiendi sunt, ut postea dicetur . Quintus omnino detestandus crror est quorunda existimantium licere acceptam iniuriam proprio iure ulcisci, ita ut Deus non potuerit si-.Di vindictam reseruare. Huius erroris meminit Dominicus a Soto libro de iustitia,& iure. Sextus error, quem recenset Gerson parte secunda, tractatu de praeceptis, in praecepto Non occides. Sunt qui dicunt non licere quemquam occidere ad sui defensionem,& maxime viro probo. Septimo, errauit in hac materia Bart. in l. si tibi decem r. ff. de pactis, qui asseruit, ut multi ei adscribunt, non esse obligatum offensum ad deponendum odium, donec iniuriae remissio ab offendente petatur. Quem errorem sequuti sunt Ioan . Ananiae cap. I . de maledicisnu. 13. Ant. Burgens: cap. I. columna I. de empl. & vcnditione tribuit hunc errorem Bariolo, preter alios, eius elucidator Cardinalis Albanus in hunc locum Bart. nu.3. Verum non satis aperte videtur Bart. dicere, quod ei adscribitur . Octauus error est Petri Follerti, in sua praxi canonica de accultatione porrecta: ubi haec verba scribit. Remittere enim rancorem,& satisfactionem uuinae iniurianti, est potius opus contrariuG caria
Dominima a solo a sexi' erro Gersona Septimus et
125쪽
tecimus ervor, dc quo sensii se
censendus error c. λλ. declarat ..
s8 DE PA CIE 1 CA TIa NE caritati, quam secundum caritatem. Quadi verbae simpliciter accepta continent errore, cum falsiissimum sit , esse contra caritatem rico rem,& satisfactionem remittere. Sed fortasse, non bene mentem suam explicuit,& aliquid aliud voluit . Placuit tamen huius doctrinae lecto rem admonere, ne quis errandi ex eo loco occasionem caperet Dicit etiarn idem auctor, remitta rancore, non posse eu, qui iniuria affectus est agere criminaliter
contra reum dii debere omnem querelam remittere,quod etiam a veritate abhorrere suo. demonstrabitur loco. Nonus error est eorum qui dicant , non licere ijs qui odium no dum effuderunt, recitare dominicam precationem, quod videantur contra se orare;cum dicunt. Dimitte nobis, sicuti& nos dimittimus. Verum ut hunc errorem obiter e mentibus hominum imperitorum eluamus; nihil est, cur isti ab hac oratione abstinere debeant. Nam cum sit quaedam oratio. com- numis, dicatur nomine Ecclesiae, & eam qui recitant Ecclesiae personam gerant; & cuin Ecclesia sit semper caritas, & iniuriarum remissio, vera sunt illa verba,etiam si ab eo, qui iniuriam non remittit dicantur. Quare non debent ab hac oratione abstinere, licet rcucra eis, qui retinent odium, debita a Deo non dimittantur. Decimus error placet enim inter errores enumerare est eorum, qui dicunt non esse homines bobligatos ad danda.
126쪽
danda signa ex tincti odii& ad paciscatione
exteriorem faciendam; sed solum ad salutem sitfficere internum odium abolere; quem e rorem refellere in hac nostra tractatione priecipue intendimus. His, quae hactenus diximus,sit explicata prima huius operis pars,in 'qua, de natura iniuriae, honoris, famae, pacis,
signorum, α de alijs rebus his affinibus diu seruimus. Nunc secundam partem ingrediamur, in qua de inimico amando, & odici non habendo, vindicta, di signis amoris, &odij , de pace facienda, de satisfactionibus dandis, de restitutione honoris, famae, da norum, & actione iniuriarum disputandum
erit ἀquibusidam distinctionibus, O quomodo boni, o mali se ament. Cap. 17.
SAvis N τε R, ut & alia omnia sapiens , ac sanctus vir Clemens Alexandrinus il ς' ζηρ lud libro sexto stromatum litteris ecinsigna δ''μ-φωη uit. Nominum,& rerum distinctionem, magnam lucem animis afferre. Quod si ulla in re explicanda distinctionibus utendum est, '' sane in actionibus vitae euoluendis, quoniacum varias septae sint circunstantijs, non est
facile earum naturam enucleare, ut merito AiQ.I.Dh.
maximam Incertitudinem habere philosophus scripserit. Quam ob rem illud nobis conandum erit, yt varus distinctionibus res G a con-
127쪽
Sixt. Senen. Tres amosis gradus.
sufficiens. - Ilana plenissima. Admonitio.
roo Da PACIFICATIONE confusas, & permixtas discernamus. Cum itaque paulo post de amore, & odio inimici disputaturi simus, quasdam priore loco ad
hanc materiam declarandam admodum necessarias explicabimus distinctiones. Prima distinctio est Sixti Senensis lib. 6. annotatione ducentissima trigessima nona. Inimici dilectio tres habet gradus. Primus est dilectionis comunis, quatenus indifferenter amicos,& inimicos diligere debemus.Secundus dilectionis particularis tam amici qua inimi ci extra necessitatem, siue spiritus siue corporis. Tertius est, cum inimicu, ves amicti itigraui necessitate constitutum speciatim iuvamus. Qua distinctione tradita asserit citatus doctor dilectionem prioris,& posterioris ordinis esse ire precepto ; secundi vero ordinis esse in consilio . Secunda distuletio, cum post illatam, & acceptam iniuriam in affecto haec omnia reperiantur, scilicet honoris c famae violatio,odium contractu i & signa retenti odij,ac demum damnum aliquod
in bonis corporis, vel externis acceptum;
hinc est, quod variae quoque ab offenso fieri possunt remissiones:veluti remissio odii, remissio actionis iniuriarum: & remissio actionis illati dant.Prima solet appellarinecessaria& sussiciens; cui si addatur secuda,vocabitur plena; si tertia adiungas, plenissima dicetur remissio. Quare cuisis remissiones sint omnino diueris, expediret,du animi conciliantur, irati,
128쪽
irati, nominatim exponere,qui remissio fiat, an prima tantum,an duae, an omnes: sic enim tutior csset rei conscientia. Tertia distinctio. In eo, qui hesus fuit, relictis actionibus,quas contra offendentem habet, possumus considerare odium, quo laborat, aut non laborat: praeterea amorem, quo debet,
aut non debet iniuriosum prosequi,& po stremo signa odij,& amoris, de quibus seorsim diuersis capitibus disputandum erit. Vt autem id melius praestare possimus, quasdain fine huius capitis conclusiones adscribemus de modo, quo boni, & mali se ament; quae res ad quaedam alia , quae hoc opere
afferentur, non parum conducet. Quarta
distinctio;duobus modis potest quis dilige
re inimicum: primo modo, amore elicito, seu dilectione producta, dum actu ei desiderat aliquod bonum: altero modo , parat animo cum ita erga eum est affectus, ut sit paratus, cum se se occasio offeret, ei bene velle. Idem de odio est dicendum, posse aliquem aut re odisse, aut habere animum ita affectu, ut sit paratus odisse. Adde etiam, posse que-piam, vel speciatim, vel uniuerse amare, vel animum ab inimico alienum habere. Quinta distinctio: inimico possumus velle, aut nolle duplex bonum, spiritale scilicet,ut virtutes,& diuina dona,& beatam vitam;& temporale, ut bona corporis, & bona fortunae.
Idem de malo dicas. Malum autem duobus
Tertia dia sinctio. Quarta dia
129쪽
Duobus modis quis pOtest desiderare alleui ma
sexta distinctios septima. octaua. - Duplex
Ioa DE ΡAC CATIONE modis desideratu r: uno modo ex odio ad vindictam: altero modo ex amore ad correctionem. Similiter duplex est tempus quo pos sumus bonum velle amico,vel inimico; alterum qia est in necessitate constitutus: ait rum cum necessitate aliqua non laborat. Sexta distinctio: In inimico hqc animaduertere licet: in primis habitum malum viiij, ut iniustitiae, crudelitatis, ac etiam culpam: deinde naturam, quatenus est nostri similis,& est
imago Dei. Septima distinctio, duplici ex capite debet homo aliquid officere: primo
ex consilio; secundo ex praecepto, quod vel est diuinum, vel naturale, vcl humanum. Postrema distinctio : amor duplex est; primus, qui Vocatur amor amicitiae, cum scilicet alicui bene volumus propter utilitatem ipsius: alter, qui appellatur concupiscentis, quo ideo alique amamus, quod is nobis csse utilitati solet. Verbi causa; amo Petrum , non quia ei bene volo, sed quia ex eo utilitatem haurire soleo; ita ut propria utilitas sit amandi causa r quam amicitiam, mercenaria Cicero appellat. His ita expositis distinctionibus pergamus ad ponendas conclusiones
de modo, quo iusti,&impii se amant. Prima conclusio. Vtrique, iusti nempe,& iniqui se se diligunt, differenter tamen: illi s cundum interiorem hominem, & quantum ad bona animi: isti vero secundum hominem exteriorem, quantum ad bona corporis Milli
130쪽
cunda conc. Iusti magis se amant,quam pec- Aristat.
catores. Doctrina est Aris telis in s. Eth. i DS D. Augustini de doctrina christiana. C i parad. Ratio etiam hoc docet; quia iusti maius bonum, scilicet virtutem iplam, qua in hac vita nihil melius est, sibi volunt mali verbo bonuutile,& delectabile, quae bona non sunt cum TeLxia ςS
Vitu te conferenda. Tertia conc. Iusti m gis amant sua corpora, quam peccatoreS; etiam dum illa cruciatibus, ieiuniis, labori- rrima ratia. bus,conficiunt. Primo quidem, quia corpori maius bonum est subesse rationi,eiq; inseruire, quam voluptatibus deliniri. Propter a P. sanea Plato, ut D. Basilius scriptum reliquit, lo prestat ha cum minus salubrem in quo doceret elegit, he N ςQ pus ut corpus, ob minorem sanitatem minus re pμ sen pugnans haberet, ac propterea facilius ratio s.ecunda r
ni obtemperaret . Adde secundo, licet im- ''pij ad tempus velint corpori bonum quoddam , dum illud integrum seruare conantu retamen viri probi suo corpori aeternas illas
dotes, nempe agilitatem, claritatem, immor talitatem, quas dotes beatorum corpora ha- ΠΡ md
bitura sunt, procurant. Hinc fit, impios ad .es..i '' 'eundem modum se amaro, ut animalia ratio- Aristotinis expertia se amant, cum solam corporis Quartae e. commoditatem quaerant. Quarta conc. Peccatores simpliciter loquendo se ipsos non amant, imo odio habent . Est doctrina eo- λu rundem doctorum supra citatorum . Hanc