장음표시 사용
211쪽
1 DE PAcIFICATION Rilli aperire suam, & patefacere, se noluisse illum contumeliose tractare,& affirmare, qui dixit, quaeve fecit, bono se animo fecisse . Nam de sententia apostoli, non modo debemus abstinere a malo, sed etiam a specie mali . Et dominus dixit. Si quid habet frater tuus aduersum te : idest, quidquid illud sit, de quo potest tecum expostulare. Dubitatio quarta. Quid agendum est, cum quis requisitus de pace facienda dicit se nolle conciliare gratiam, quod nullam putet se acce- isse iniuriam, cum tamen probabiliter creatur, factam fuisse iniuriam. Respondetur. Dcbcret iste reuera, voluntatem suam aperi-re,ac declarare se id serio asserere,& ostendere palam se nihil contra fratrem habere ; ut
frater vacuus timore vivat:& maxime cumis, qui petit pacem, aliquid fecerit, aut dixerit, unde potuit iniuria proficisci. Nulla.n. subest ratio, cur hanc animi sui patefactionem negare debeat. Nam si contractum est odium, si ira intus ardet, res certa est: sin minus,nihil cst cur velit fratrem contristare,&eum dubium de amicitia rcddere. Quinta dubitatio. Si quis secreto offendisset,& iniuria affectus vellet reconciliationem, & satisfactionem sibi palam seri: esset ne offendens ad hoc obligatus λ Et e contra: si palam laesit, an satis esset, si secreto fieret reconciliatio λ Respondetur. Et quantum ad pumam partem huius dubitationis, dico; nominem
212쪽
minem esse obligatum ad talem modum reconciliationis : quia non seruaretur iustitia, ct plus restitueretur, quam acceptum esset. Adialteram partem dico, necessariam esse publicam satisfactionem; & hoc potest probari ex facto Diui Pauli, cui no fuit satis, quod occulte dimitteretur. Sexta dubitatio. Quid sin.
faciendum est reo, cum laesus non vult con- tati . donare iniuriam, sed manet cius voluntas obstinatior,& in iracundia affirmatior, & omnino reconciliationem respuit Respondetur ex Diuo Augustino. Reum esse liberum ab omni obligatione, si modo damnis satisfecerit, si quae facta sunt, & ea restituerit, quae restituere potest. Nam cu fecerit quod in se est, ad nihil amplius obligatur. Dubi- omua d latio octaua. Si iniuria esset grauior, ratio I,' ne loci in quo est facta; est ne remouenda eodem loco Θ Respondetur. Id non esse ne- Rese, cessarium, sed satis est, si satisfactio aliquomodo nota fiat. Nona dubitatio. Quando Nonadu fit pax,& non remittuntur actiones, quas ha- i'
bet offensus cotra inimicum, quaeritur, quid remittatur in tali casti maxime quando iam restinctum cst odium. Respondetur . Re . uera, nulla tunc intcrcedit remissio , sed solucertior fit inimicus de indignatione sedata, ac etiam securus redditur de aequa voluntate offensi , ita ut non debeat amplius itinere, ne contra iustitiam ipsi nocere velit, & ita a timore ultionis liberatur. Verum ut plu rima ala Per
213쪽
is 8 Pa. PACIFICAT Iosellper pacificationem cessare solet iniuriaruni
meim. du- cti Os maXime cum aliqua restitutio hono-bitatio. ris,&famae intercedit. Decima dubitatio.
Si princeps aliqua de causa, puta, quia ei natus est regni successor ob publicam letitiam, vellet omnibus exulibus,& iniuriosis hominibus parcere, si pacem ab ijs, quos iniuria
affecissent, intra sex menses habuerint: quaeritur, an offensus hoc t cmpore sit obligatus facere pacem , unde offendens utilitatem reportabit aliquam. Quae res potest quotidie incidere, cum iudices,& principes soleant
indulgere reis, ac mitius cum eis agere, si pa-esp. cem obtinuerint . t e spondetur. Iuxta ea quae superius docuimus, si debito, & conuenienti modo pax hoc tempore petatur, censerem offensum non debere negare pacem, licet aliquid commodi inde capiat reus. Nam posita conuenienti petitione, de qua supra Cap. scripsimus, no video cur negare debeat is, Christiane rauere cupit, reconciliationem; ne offendenti prosit, dum impedimento esse vult ne gratia a principe, aut iudice concessa gaudere possit. Verum etsi haec doctrina in uniuersum tradita vera sit: tamen ratione ialiquarum circun stantiarum casus incidere iCasus quida possunt, in quibus aliter sentiendum sit. Qua resiis qui iniuriosus fuit, esset facinorosus homo, rei p. perturbator, qui alias pacem fregisset, posset quis a pace hoc tempore fac icta Admonixi0 sustinere. Praeterea animaduertendu Messet a
214쪽
esset, an iniuria esset vetus , an recens , an leuior, an grauissima. Item, si intra hoc tempus data opera facta fuit, ad veniam facilius a principe impetrandam. Denique si inde maitis exoriretur malum, veluti perturbatio familiae ,& domestica inimicitia quod in omni
pace facienda erit animaduertendum. Vn- vnderima cima dubitatio. mando plures essent iniu dvbuatio. ria affecti, & aliqui, puta omnes, uno Excepto, nollent se reconciliare, etiam pace conuenienter petita: an ille unus sit obligatus ad
pacem faciendam ξ Responderem, non esse δ' 'obligatum, simpliciter loquendo: tum quia
eius conciliatio reo parum prodesset: tum etiam, quod inter asines facile excitaretur contentio: de hoc enim casu quaerimus, quado illi plures, ad quos permeauit iniuria, essent amnitate coniuncti: secus enim se res haberet, si personae laesς cssent omni vinculo aia finitatis, seu societatis soluti, quarum una sine alia posset pacem facere. Non negarem tamen, etiam in priori casu, aliquando unam personam debere fratiam conciliare, cum scilicet aliae non refragarentur, & cxpediret offendenti cum hac persona ex trinsecus gratiam conciliare. Quando autem ob aliorum peruersitatem reditus in gratia impediretur, satis esset, si ost enderet, se esse paratum ad pacem faciendam. Duodecima dubitatio. Quo Duodeeinis
modo pacificator, & consessarius maxime se 'G. - serere debeant , in suadenda pacificatione offensis .
215쪽
:um: dens; opportunitatem ad id, quod intendit,
fessariis N conficiendum nanciscatur: non statim obli ad peccatum mortale, maxime r udio reS, α dum iniuria est recens, & quando grauiod existit,& is,quilaest,non parum consceler tus est,& quando omnino ob iudicis iniqui-- tate impunitus abiret, non ita urgeat,& i culcet,ut iratos obstinatiores reddat: animi&dolore amissionis, parentum, filiorum affectis,largiatur aliquid . Denique impruden- tia sua plagam, quam sanare cupit, non magis exculceret. Et haec de his dubitationibus circa modos facicndae pacis, de quibus multa excogitauimus, unde multae aliae dubitationes enodari poterunt, dicta sufficiant. Si quis de me hoc loco quaerat, cur nihil de modis pacificationis, & restitutionis hono- ii ris, iuxta mundum,ut loquuntur, neque hic, . nec alibi scribo; dicerem,omnem praecepti inem de re aliqua esse debere I cum autem iHonor mun mundanus honor, quem vocant equestrem, id mi mi, i nihil sit,& si quid est. videtur,est quid lictu, i catum, falsum commentitium, lupyoita tium, ementitum ; propterea ne circanitul laboremus,ad ea explicandλ iper quae pacificationes ia' iciliores factu fiant, iii π ι accedamus. ἡ
216쪽
19r omni iniuriis, verbis, etiam in absentia prolatis, satis fieri posse demonstratur. cap. 33. CV Μ hic mundus sit quasi quidam magnus aegrotus, qui multis, diuturnisq; morborum generibus laborat; est enim in maligno positus: danda profecto opera est, ut ei, quantum fieri potest,ne decedat, medicina fiat. Inter caeteros autem quibus afficitur morbos, hi sane grauissim ,α beate inueterati sunt, ossibusque, ac medullis ci inhaerent ; quod iniuriae factis illatae, verbis sati fieri non posse existimet: aut si ulla ratione satisfieri potest, opus esse, ut offendens se se in manus inimici ad eius libidinem tradate
quae, quantum a veritate absint, quantum Temp. perturbent, praecipue hoc capite de monstrare intendimus,ut veritate perspecta,
ab his grauibus, & perniciosissimis morbis,
mundus liberetur. Quod autem verba ad quamuis iniuriam abolendam sint accommodata, communis meliorum doctorum docet auctoritas . Ita Antonius Bernardus, qui eleganter, & peracute hoc probauit. Vterque Posseu inus, Hieronymus vrrea, Ioan
nes Baptista Pigna,Mutius,& alij quampluri
mi, quorum auctoritas magis commouere
debet, quam totius vulgi ineptae, & pueriles Voces. Docuit etiam hoc idem Aristoteles in secundo libro rhetorices, ubi locos ad dissoluendam calumniam tradebat . Praeterea
ria verbis remoueri potest. Prima ratio Ant. Bernis post in Hieronv. via ligna. Mutius ia
217쪽
sevundar cum verba magis apta sint ad inferendam in i, saei iuriam, quain quaevis verberatio ζ erunt quoitu lix Vese que magis apta ad eam remouendam. Et limcet quod assumitur paradoxum videri possit: tamen res certissima est,cum nihil magi declaret intentionem agentis, quam verba,& iniuria, ut supra scripsimus, ab intentione Cap. q. pendeat. Magis enim constat, aliquem est et in vitio,si fur, vel iniustus appelletur, quam, Niet vitea si aliqua percussione is datur. Hinc est, quot Parie. 3- mentitio magis hominem laedit, quam verbet μ' ς' L yatio quia haec non indicat ita clare , homi- Nomine, nem esse in vitio, uti mentitio Illud obitersio iunx obli hoc loco adnotauer , nemini id oneris elle . EI:id impositu sub poena amittendi honoris, vel - , - Lmae, v sibi debeat cauere, M ab aliquo vapulet : alias enim evi in potestate cuiuscunque, quemlibet fama spoIiare. Quat e ih verbis facilius fit iniuria, verbis quoque facilius in remouebitur. Deinde abiretur in infinitum
in iniuriis, & ultionibus, si iniurijs non pos- C in nus sit satissis , verbis. Nam ii me caederes , Vel vetet hac rationς tibi satisfieret:deberem ego quoque uictitan te verberare, cum me iniuria arIniuria velia ticias, .gio, iniuriam tuam per te vicisteris. Loc enitii esse contra iustitiam, iam ex dictis struere gen' constat. Quare pro magna iniuria iniurio- -- μμ' sus necandus esset,& qui hunc occideret, trucidari deberet :& ita humana politia d strucretur funditus. Explodatur igitur ista opinio, tanquam perniciosissima toti humanol
218쪽
I N I v I c o R v κ. s. Is yno generi. Sequeretur praeterea, honorem inararatio cilc cau iam euorsionis felicitatis humanae, cu H nQxipiis tamen ad conseruationem eius appetendus, ac dirigendus sit. Quare ipsamet honoris Qii- natura indicat, per verba cuique ini uriae fieri poste satis . Adde praeterea; natura, ne in Quinta ris. necestarijs deficere videatur, cuique morbo '' medicinam debuit parare. Ergo cum n udit aliud idoneum ad iniuriam verberibus factam tollendam remedium,quam verba, per verba auferri poterit,& debet. Denique Srata ratio. per verba in duello satis iniuri est, etiam si
Verberibus facta fuerit,ut omnes, qui de duel I
Io scribunt docent. Cur non itidem extra arcna eandem vim ha bunt,cum magis se - timere indicet, qui proculὰ in e ba latisfacere curat λ cx quibus.coor rare eos grauitzr, qui dicunt, ν κ piste repe- ι, - - riri modum, quo iniuria facti tog tauri; qu ὸ 'in re inter alios errauit Conradus, quorum conrainoudo rina,pssterquam quod falsa est, rei p. hu manae maximo detrimento esse solet , Et hec quantum ad primam partem huius capitis dilputata sint. Hanc alteram pauci) o dice talis ri
mus. Quod igitur non sit nec0nrium, ne- zzzy
que expediat, ut reus se det in manus adho- - m inaes .ris, his rationibus persuadetur. Primum
auctoritate scrip dum maxime Epista 2 π
alleriani libro quinto euersionis sin illaris certaminis sectione undecima. Id docci Antoniu* Posicinnus libro secudo Mu- Αὐφ'yφι
219쪽
Hier.vrie. tius libro tertio capite I 6. Hyeron. Vrrea xig' Ioannes Baptista Pigna libro tertio cap. nomΣςcunda x5.. no; qui locus legendus est.'Secunda ratio sumitur ex incommodo. Nam hic modus
pacificandi, quippe qui non est admodum
praesentaneus, & honestus, Cepenumero pacem impedit, & ex eo grauiora scaturiune Tertia ratio mala,Vt Vsus saepe docuit. Tertio,aut vis supplicem,& inermem coram te constitutum percutere; aut illa sum remittere : primum nulla ratione eligere potes ob has causas . Inimicum Primo, quia inde inimicitie grauiore&oriren: ρξὶ μ' η' turivi eg illustri exemplo Pistoriensium,cum de e . 'f' ius qui de duello scribunt mentionem facili: χέι δ MiQ tet . quod faetiim nemo est qui non vituperet, & damnet. Deinde hanc rationem conciliationis per percussionem, praeter aucto-CQnx dv res supra citatos reprobant Conradus, & Iacobus Hispanus libro quarto de duello. Cynus l. libertas 3. serui ff. de stat. homin. 8casserunt omnes, id esse contra omnes leges. Bartov. Bartota. I. g. Vsque adeo. ff. de intuta facit Alia ratio. ad rem tex. c. contingit, de sent. excom. Est
enim res omnino sordida , & illiberalis, velle. Viigui inermem,& supplicem offendere, ita quo Vir' ' gilium peccasse aliqui affirmant, dum AEnea virum fortem,& pium,occidentemTurnum . . supplicem facit .. Ille humilis,supplexque oculos, dextramque precantem, cinquit. ὶ Pertendens; equidem merui , nec deprecor L
220쪽
l . IN I Ma COR UMO . Adde, quod per iniuriam nunquam tollitur Alia ratio. iniuria. 'Demum reconciliatio non debet intendere pinnam, quam sumere iudicis est. Si autem non vis percutere: aut illum securum reddis huius rei: aut non reddis. Si in te recipis, nolle eum iniuriose tractare, & id notum est alijs, rem risu dignam,& frustratoriam facis. Si alii ignorant, te ei securitatem
pollicitum fui illa: tamen semper suspicabun :tur, non temere ad te accedere, sed sub tua, vel aliena fide securum; quam fidem nunquabonoratus, di fortis vir franget, cum etiambost quidquid scripserit Zasius, si servada. Fides semetia Si vero aliqua ratione securum non reddis: ς', procul dubio non accedet, cum nihil ei pos, Lasita ut accidere incommodius, quam si a te laesus D erit; si vero id facis,ut verba apta ad satisfaciendu pronuntiet, frustra laboras. Possimi verba in ab enim huiusmodi verba adhiberi, etiam si non sit in praesentia tua constitutus: & semper faciunt quaerunt magis apta ad satisfaciendum,si in absuntia qua si in prssentia dicantur, cu sint magis libera, & maiore offensoris timorem indi cent. Si dicas, hoc ea de re facio,vt ei timore incutia. In primis non facile creditu est, cutimere, si ad te accedit : & si timet, habebit te 'pro sordido, & illiberali equite, quippe qui
possis,aut velis cum contumeliose tractare.
Et multo minus id facere tibi licet, ut ex hoc iacto quanda inane gloria colligas: sia vel si, qui de te bene sentiunt,hoc non credent: vel