장음표시 사용
271쪽
Menochius 1egendi . Eanorinit. Decima co- elutio.
2 6 DE PACisICATIONE satione porrecta. Et Couaruuias lib. 2. Variarum resolutionum. Suffragatur huic conclusioni exploratissima ratio: quia honor potest pecunia aestimari: pecunis enim obediue omnia . Ex hac doctrina Didacus,& Medina in materia de restitutione inserunt, eum qui perpessus est iniuriam non esse obligata ad restituendam pecuniam,quam accepit , Veiniuriam remitteret, & si hac de caulla pro
missa fuit, potest agere in iudicio , ut sibi
soluatur l. transigere C. de transactionibus. Si quis de me quaerat, a quo debeat fieri ho noris aestimatio: responderem de mente multorum, debere fieri ab actore, salua tamen iudicis aestimatione, seu limitatione. Ita dost euit glossa cap. parochianos de sententia e communicationis, & Couaruuias loco cit to. Contra sit in aestimatione damnorum,& expensarum, quae aestimatur a Iudice : vecensuit Panormitanus cap. vltimo de his , quae vi, metusve causa sunt; & cap. olim de iniurijs; quo loco doctores sic rorum canonum hac de re disputant. Decima conclusio. Restitutio honoris non est facienda haeredi
bus. Hoc cst; is qui intulit iniuriam, non est obli atus satisfacere pro iniuria haeredibus defuncti, quem laesit. Intelligenda est.
haec veritas,quando ad illos non manavit i iuria. Nititur haec veritas huic rationi. .
Quoniam restitutio honoris debet fieri peesonae, quet suit iniuria affecta, cum non trans
272쪽
seratur in posteros ut restitutio aliorum bonorum. Quo fit, haeredes offendentis ob eandem rationem non esse obligatos restituere honorem offenso, nisi quando honor aestimatus esset pecunia,& solutio no du essetfacta. Undecima conclusio. Quando iniuria uno ita. tangit alios praeter illum, qui primo osteAsus conclusio. e1hillis omnibus satisfacere o ortet: & si ille remiserit iniuriam,non censetur satisfactu esse caeteris . Doctrina communis est multorum canonistarum,& nominatim glossae o, cap. parochianos de sententia excommunicationis & cap. contingit eod. Casus incidere posset, quando iniuria esset facta seruo, vel monacho, vel stio familias, quia tunc iniuri promanaret ad alias personas . Conclusio nititur huic regulae. Quando actio competit pluribus, uno romittente; alij remisisseno 4 m. Censentur: & ita remanet obligatio ad satis ciendum caeteris . Duodecima concluso. Duodeei Ad restitutionem honoris sunt obligati etia ςψης si .
ii, qui aliquo modo causa extiterunt illatae intuitae. Est enim regula notissima iuris: Pereg. IM.qui causam damni dat, uamnum dedisse vide- i ''tur. Quare si iniustitiae causa quis extitit, restituat aequalitatem necesse erit. Postrema Tertiade
conclusio. Qui satisfecit clerico pro iniuria μ' 'η
illata, non est liber ab ea, in quam clericum laedendo incidit, excommunicatione . Ita Probat cap .Quamuis de sententia excommumc. Et hac de honoris restitutione, qualis
273쪽
di 8 DE PAC tRI CAT ONE tum ad religionem pertinet, disputata sinit quae licet possent codem fere modo accommodari restitutioni famae: tamen ut planius omnia tradantur, seorsim de fama restituenda disiputabimus.
Μιοmodo sit restituenda fama. cap. 42. TANTUM famae antiquorum supersti
tio tribuit, ut Pausania auctore, quida tanquam Deam colere non dubitauerint. Et certe plurimi faciendam esse, etiam diuina oracula demonstrant, dum diuitiis pres rendam ac prscipuam eius curam habendam csse monent. Quam ob rem mirum esse non debet; si omnes non modo artifices, verum etiam philosophi, ut Marcus Tullius prima tusculana ostendit, cam tam ardenter appetunt . Verum ut in omni aliarum rerum appetitione humana opinio decipi solet,ita etiain appetitione famae : & tunc praecipue, cum se maiorem existimationem homines adeptos esse arbitrantur,cum de alterius fama aliquid detractum esse viderint. Quam ob rem faciles sunt homines ad aliorum famam infuscandam; & suam sibi ablatam esse, facile existimant. Qua in re praecipue erratur, dum falso mundus sibi persuasit, iacturam fieri famae, cum quis constanter iniuriam illatam tulerit; qui error ex hominum animis non modo circumcidendus,& amputandus; sed etia
274쪽
INIMICORUM. 2 euellendus , ac extrahendus esset . Fama Fama noa
enim vere amitti nequit, nisi ob aliquod patratum scelus, quod is qui iniuriam patitur, quod scelis non committit, ut suo idoneo demonstrabitur loco. Verum cum sepe contingat,ut qui iniuria afficit, crimen aliquod ob ijciat fata P.
sum, aut si verum, non dum tamen apertum;
unde fratris nomen minus illustre redditur; quomodo ei fama restituenda sit, ubi de ho- noris restitutione dictum fuit, demonstremus. Prima conclusio. Famae restitutio est y Im, ρε iii necessaria ad salutem consequendam. Haec Declarauo veritas est intelligenda etiam si inde aliud dispendium proximum non capiat, quam fanaqiacturam: Estque tam vera liqc conclusio; .vii ut sit certa fide tenenda : & eam confirmant Prima ratio auctraritates sacrς scripturae, quibus nobis famae cura commendatur. Huc facit totus seeundat titulus de purgatione Canonica & doctrina
Anacteti 6. q. I. can. Dcteriores. & Greg. Anactetus ibidem can. ex merito. Adriani 6. q. I. can. I. ct caeteri in eadem q. canones. Facit etiam
ius ciuile C. de libellis famosis. Secunda
concluso. Ut fama restituenda sit, debet re uera esse ablata. Nam saepe contingit,etiam si quis dicat,aut faciat ea, per quae fama auferri possit ; ut re ipsa non auferatur, quod varijs modis accidere solet. Vt ecce. Si quis nutua monon existimaret sibi infamiam inuri, licet de dis fama noiplo turpia clica diceres multos retrice
275쪽
me recutis Tant ad nocvt iudex tuis ste dicaturiniamMe
quarta coc. Quinta eOc. Adrianus
aso DE PACI pICATIONEretrice quamplurimos cognoscere viros. Ite quando is, quem infamas, alias amisisset famam. Vel denique si infamiam audientes, non haberent detrahenti fidem. Tertia conclusio. Vt fama restitui debeat, debet esse iniuste ablata. Potest enim usu uenire, ut quis auferat famam sed iuste: & quia tunc iustitia non laeditur , non est cur facienda sit restitutio. Ita potest accidere in iudice, qui dum aliquem reum condemnat, etiam infamia notat, sed non est obligatus ad redditionem famae, cum id iuste faciat. Verum ut iuste auserat, requiritur veritas criminis saltem per testes probata, nisi adsit secundurei veritatem: requiritur etiam ordo iuris rhoc est ut sit accusatus de crimine notorio et demum requiritur necessitas, quae praecipue sumitur ab utilitate reip. cuius potius ratio habenda est, quam famae priuati hominis. Quartacones usio. Haec obli*atio tyinc via gein constringit, quando alias non esset rccuperata fama. Si enim alia ratione is qui fama priuatus est, recuperasset, qui abstulit, a restituendo liberaretur. Quinta conclusio . Non modo restituenda est fama, sed etiam damna, quae sensit is, qui famam amisit. Est doctrina Adriani in in materia de restitutione & non eget confirmatione. Sexta
conclusio. Quando fama detracta fuit perimpositione sim criminis, restitui debet hoc
modo. Dcbct i , qui salsum dixit, dicere co
276쪽
I Ni M ICORUM. 2 Iram illis apud quos infamia proximum n tauit, se salsum dixisse. Hic est communis
Theologorum consensus d. I . q. sent.& nominatim Alber: art. 39. Addunt aliqui, ut Alberti sylv. & Iosephus, debere etiam confirmaris
iuramento , si opus est, se falsum diYisse. ''
Septima conclusio. Quando quis notasset septima eo alium infamia, verum quidem narrando, sed Vi ' occultum detegendo sic restituenda esset. Primo potest dicere, se contra caritatem, & Μodus resti. ordinem iuris fecisse detegendo occultum crimen, & detrahendo ei famam , qui adhuc eam possidebat. Secundo si aliqua ratione
excuset errantem,& crimen minus graue eL. se demonstret ; ita tamen, Vt nunquam mentiatur, ne dum restituere famam studet, aliquid peccet. Deniq; si illum laudet,ob alias virtutes, & eo quo potest modo existimatio- nem quam minuerat, resarciat. Sed dicat rixia quispia,Cur me ad restitutionem famae obli-sas,cum verum fuerit crimen, quod manifestaui Facilis est responsio . Dum crimen M.M. occultum est, possidet adhuc qui errauit, existimationem suam apud alios, qui ignorant,& adhuc fruitur hoc bono, quo tu illum privas. Quamobrem licet ob culpam commis sim indigne possideret: tamen quia occultu erat,iuste possidebat,& ita iniuste priuatur. octaua conclusio. Neque fama,neque ho- ῆd Mς Rnor restituenda sunt, cum periculo probabi
li mortis. Hoc est; si quis restituendo ista P LuMis
277쪽
Notandum fundame tum. Nona eone.
Hrea modii restituendae famae.
x et Da PACIMC ATIONE bona, timeret probabiliter mortem; non est obligatus cum hoc periculo restituere. Doctrina haec est communis Theologorum in materia de restitutione quam alias publice docens latissime probaui, & nunc breuiter
hac ratione confirmo. Quoniam ratio non suadet,ut cum iactura maioris boni restituatur minus bonum: sed vita est maius bonumquam fama,& honor. Ergo non debet quis cum iactura vitae restituere famam. Quoniam non seruaretur aequalitas: & qui resti- , tutionem cum tali periculo vellet sibi fieri, aratione longissime aberraret. Uerum cum aliquo periculo mortis esset restitutio haec facienda, si inaximum detrimentum prox
mus in dictis bonis caperet. Sed de hac re planius, & fusius disputandi non est hic lo
cus. Nona conclusio. Fama,& honor rcstituenda sunt proximo, cum aliquo detrimeto famae,& honoris proprij. Quo fit, ut nemo sit excusatus a rcstituendo, ex eo quod detrimentum sentit in his bonis :& sibi imputet , cum iniuste proximum his bonis priuauerit. Ratio pro hac conclusione a simili deducta, talis est. Qui damnum infert in bonis externis,furando; debet cum detrimento bonorum externorum restituere. Ergo dc
qui in his bonis nocet, cum detrimento horum bonorum debet aequale reddere. Denique quantum ad modum famae restitue
dae,attendenda sunt etiam,quae supra de modo
278쪽
Ivr MICOR v M. do restituendi honorem disputauimus: quae isicuti & alia multa , quae de his restitutionibus dici potuissent,ne longum faciam,libens praetermitto .: cum ea hoc loco dixerim, quae ad rem nostra faciebant. Vnu illud admonen Admonitio
di lunt homines , ut caueant quantu heri po- feratur.
test ab infamando proximo; tu quia maximo bono eu priuant: tu quia raro,& vix bene fit haec restitutio. Sequendum ergo est consiliu u. ili, Hermiae, quod ita habet. De nullo male lo- Iib.a.mad. 3 quare, neq; libenter audias male loquentem. Cotilia Perniciosa est detractio, incostans dsmoniu; tractores. nunqua in pace cosistit, sed semper in discordia manet. Sed nunquid est tale bonu,Vt eius Dubitati, restitia tio negligi, aut remitti possit λ Grauis grauis est dubitatio,ad quam tamen sic breuiter re spondeo . Primo dicerem posse hominem Resolutio sine vitio hanc restitutionem negligere, aut remittere. Nam cum homo sit dominus fa- Riubmae,si aliquando ratio id exigeret,posset eam Homo est in alicuius utilitatein exponere, sicuti & pe--cunias. Quod autem sit dominus, manis stum est: quoniam eam propriis operationibus sibi acquirit. Deinde Christus domi- Ratio a. nus, ac sanctorum plerique maxima cum laude,& merito famam neglexerunt. Christus enim cum turpissimis notis inureretur,ut est apud Ioannem capite vigesimo tertio,non respondebat. Quare si ad imitationem Christi licet infamanti non respondere, licebit etiam,cum ratio id postulabit, famam neglis
279쪽
Quando notieeat iam negligrae. Gregoritis Iegedus homilia 19. in Ezech. Aug.d. M
gere. Postremo si licet pro parentibus vitam profundere,cur etiam non licebit, facere iacturam fama: λ cum fama non sit nobis necessaria, nisi propter alios. Dicerem se cundo, quandoque non licere famam negligere, aut restitutionem non procurare,quando scilicet maius malum, vel spirituale, voltemporale, proprium, vel alienum inde se iuςretur; qua ratione Episcopus non poΩ et suam famam negligere; si ad utilitatem suorum subditorum esset ei necessaria. Idem de eo, qui remp. administraret diceres, si ad meliorem gubernationem famae integritas esset ei nec ellaria. Et liaec de restitutione famae dixisse sufficiat. Sequitur nunc,ut de restitutione damni ob mu tilationem illati, aliquid dicamus . De restitutione a pereuore , . mutilatore Vi facienda. cap. 63-QV A Μ v i s parui, & angusti animi esse
videatur amare diuitias, atq; proinde magni animi viri, honore, & fama recuperatis, nullam bonorum externorum rationem habere soleant; tamen quia cepe contingit ut inferioris notae homines, si quid detrimenti per iniuriam in his bonis acceperint, ista bona requirant, cum ratio ipsa boepostulet, ut cuiq; a quolibet pro quocunq; damno illato satisfiat : ideo de restitutione
280쪽
IMI MI C o R v M. damni in bonis externis, tum ratione mutia lationis, tum occisionis, vel alijs modis illati, ne haec pars, quq de restitutione agit, mutilata videatur, aliquid dicendum videtur. Prima conc. Remissa actione iniuriaru potest offensus agere actione damni illati, &ita illa abolita, ista adhuc vigere censetur. Elthaec doctrina contra quosdam iurisperitos , & nominatim contra Io. Fabrum .fin. de iniurijs qui contrarium defendit. Confirmatur haec veritas comuni scribentium calculo; theologorum, Summistarum, Ca- non istarum tit. de iniuriis, & speciatim hoc docent Panormitanus, Ancaranus, & Speculator, titulo de accusat. . pr. vers. Qui si vulneratus numero 8. ubi habet, hoc enuerum, etiam si acceperit pecunias pro rem misisione iniuriae. Glos. cap. si canonici, veri . damnis. de officio ordinar. l. 6. Bal. l.
sit pro iure fi de condic. furt. Angelus & aliis. fin. demiur. &l. si tibi decem . n. ff. de
paetis. Accedat etiam ratio haec firmissi-im; quia illae sent duae actiones omnino distinctae, & una exstincta, alia adhuc vi erecensetur. Unde Bart. l. si domus T. deseruit. predi. Vrb. Quando plura iura competunt, si unum est remissum, alterum non censetur remissum. Huc facit cap. si rixati. de iniurus. Secunda conclusio; Damna, uuae quis patitur ob mutilationem sunt re- Lituenda . Haec conri patet ex locis citatis cap.