장음표시 사용
281쪽
Mod. Is Aristot. Declaratur conclusio. Nau. de ho.
Declaratruso uso. Quarta coc. a. si rixati. Quae damna debet rei a cire mutila
Mutilator debet alere filios mulia uti
Da PACIFICATIONE cap. si rixati, & Exod. a I. Et ratio est a petta,quia omnis inaequalitas reduccnda est adaequalitate, Vt s. eth. c. I. docet Arist. I telligenda est conc. qn mutilatio iniuste facta fuit,& qn non fuit luocatus : aut si fuit prouocatus, non defendit se cum moderamine inculpatae tutelae, sed ex intentione, aut si sine intentione, culpabiliter mutilauit. Tertia conclusio . Haec restitutio fa
cienda est pecunijs, & alijs bonis externis retiam si mutilator poenas dedisset per lege
talionis. Finge, ut res declaretur, Petrum truncasse manu Francisco : etiam si per sententiam iudicis Pctro obtruncata esset manus , adhuc Petrus deberet satisfacere Fran
cisco pro damno dato: Nam aliud est citisfacere pro transgressione legum ; aliud pro damno illato proximo. Et cum haec doctri
na sit certissima, non cst cur pluribus eam confirmemus. Quarta conclusio. Mutilator debet sistisfacere p ro omni damno pro uenienti directe mutilato, ex mutilatione. Vt ecce. Debet primo satisfacere pro sumptibus factis in curatione vulneris. Secundo pro his, quae lucratus esset toto viti tempore, si membro illo non caruisset: Et de niq; pro omni lucro cessante. Hinc est, qd si ille sua arte alebat filios, quos postea non potest alere, debet mutilator de suo alere usq; ad eam aetatem, ad quam pater erat Obligatus alcre . Rursus deberet satisfacere
282쪽
INI MICOR v M. 237ns, quibus de iustitia debebat aliquid soluerc, si ob hanc causam cst factus impotens ad soluendum. Quod si nihil lucrabatur, illo membro mutilatus, aut nullum damnu emergit cx mutilatione liber erit ab hac restitutione;illis etiana, quibus cx liberalitate aliquid largiebatur, nihil dare ex iustitia debet. Conclusio ista patet ex loco citato cap. rixati, & ex Cato t. final. T de his, qui deiecer. ubi habetur expensas sarciendas esse iudicio Iudicis. Et regula iuris hoc idem confirmat . Qui causam damni dat, damnum dedisse videtur. Sed iste dat sufficientem causam damni. Ergo hoc damnum compensare debebit. Quarta conclusio. Ista restitutio est facienda no deductis laboribus, de arbitrio boni viri. Quod non sint deducendi labores, quos suscepisset, si laborando lucratus fuisset; in primis probatur ex communi sententia doctorum contra Ioannem Maioris, qui contra existimauit:contra quem est etiam haec ratio manifesta. Quia labor est, qui mercedem meretur, quo detracto , non est pro quo restituas: quod autem confugiendum sit ad iudicium boni. viri, patet; quia haec est regula actionum humanarum. Quinta conclusio. Probabile est , mutilatorem debere restituere aliquid, etia pro membro mutilato,& desermitate inducta corpori. Dico esse probabile; quia in hac conclusione no conueniunt do- R et ores. '
283쪽
1 3.n. I9. PanormaCouar Roman.
Iaα Rauen. Petrus de Palud. Ricar Scors sol. Ledyrima rati
Da P Ae IrICATION actores. Nam Nauar. Panor. Glos. C. si rixati Couar. Roman. cons. I 28.& quidam alij contrarium sentiunt. Imo videtur communis opinio Iurisperitorum, qui docent hominem non essu dominum corporis sui,
& probant per t. ex hac is si quadr. pavp. sec. & le. fin. ff. de his qui deiecerunt: Quibus in locis dicitur; liberum corpus aesti
mationem non recipere. Zasius apologia contra Echium, defendit eandem sententia neminem esse dominii suoru membrorum ,
aut vitae. l. liber homo ff. ad i. Aquil. Glos. Clem. pastor. f. notorium. Quamobrem cesinthidoctores , solum corpus seruile esse aesti bile , tum propteri operas: tum quia vendi potest l. si seruus 3. rupisse isadlςgem Aquit. Sunt etiam, qui excipiant feminas, ut Albertc. & Iacobus Rauen. dicta l. ex hac. In contraria sententia sunt. Palud. Ricar. Sotus, Scotus,& Ledesina probatur ergo conc. posta auctoritate istorii doctorum& accedat apertissim , dc grauissima auctoritas D. Tho. a. z. q. 62. ar. 2.
ad primum secundo fauet huic conclusioni haec ratio; quia priuari membro est quoddam magnum malum, & aliquo modo potest compensari, puta pecunia. Ergo debet fieri illa compensatio, quae polsibilis est, ut ait D. Thomas. Adde etiam, quia videtur quoddam furtum. Quare si pro rebus externis sublatis, necesse est restituere;
284쪽
I N I M I CORUM. cur non pilam pro membro λ Deniq; quia
non videtur maior ratio de seruo, quam
de alijs hominibus , cum deformitas inusta corpori, illud reddat deterius, quod detrimentum in quocumq; corpore potest pecunia aestimari. Leges autem illae, qua pro Exponunt se affert contraria opinio, possent sic intel- legestigi. Primo, quod aestimatio liberi corpo prima expliris sit tam magna, ut non fuerit facienda n. ς xi0-
Ieges. Vel secundo, lcgesilis intelligun- 'rur, quando casu fuit facta deformitas; quia tunc non debet esse ita exacta restitutio , cunon sit iacta data opera, ut patet, ex tit. illarum legum. De his, qui deiecer. & si quadrupes. quo modo aliquando Panor. has te Panorm. οβ declarauit. Iuxta hanc sententiam ide c0k0luxit .icendum esset de vita hominis, quam qui aufert, deberet restituere , squivalenti restitutione , per pecunias cum positi etia vita aestimari. Insertu retiam; si quis ob ''' cicatricem corpori relictam, aliquod damnum pateretur, deberet qui laesit, pro hoe damno restituere. Verbi causa; si virgo esset desormata cicatrice, & propterea maiori dote locanda esset; qui deformauit, deberet illud amplius soluere. Sexta conc. 3.xtaeon In hac restitutione facienda non est seruanda regula Adriani, dicentis , tantu restituen Adriandu esse, quanti mutilatus faceret membrum, aut corporis integritatem. Nam haec regula in nimis rigida,cum nemo manum, vel bra
285쪽
Regula pro restitutione dies illati. Doctrina
Restitutio pro homicidio aidua.
16o DE PACIFICATIO Nachium daret pro magna vi pecuniarii. Quare melior est regula Marsilij, ut recurramus ad iudiciu boni viri, qui in determinada hac
restitutione deberet ista animaduerter . Primo considerandae sunt ambae personae , mutilans , & mutilata , & quae sit carum condicio . Secundo attendenda est malitia, qua illatum est damnum. Tertio considerandum est, non posse in his casibus, fieri aequalitatem ad unguem; & ita debet decerni restitutio quae fieri possit. Quamuis autem magna probabilitate non careat doctrina illa conclusionis quinte: tame in remorali posset quis tuta conlatentia non satisfacere pro membro,& detarmitate,& vita. tum quia doctores multi id docent : tum quia homo non videtur dominus membrorum, & vitae: tum quia non sunt in usu istet restitutiones,& ita possent excusari qui casnon faciunt. Diximus de restitutione damni dati ob mutilationem: nu nc de restitutione ob homicidium breui differamus. De restitutione facienda ab homicida. cap. qq T A M implicata,tamq; ardua ea est restitutio, quam facere homicida debet, vealiqui non infimae notae doctores hoc consilii homicidae dederint; ut in aliquo bello iusto vitam pro reip. Vtilitate profundat, ut hac ratione iustitiae, quam hominem necando
286쪽
do laeserat, aliquo modo satisfaciat. V rum licet admodum difficilis ista restitutiost: tamen non est nccesse, ut homicidas ad has angustias redigamus. Ut igitur viam aperiamus, qua possit ab hac obligatione homicida sc extricare, has statuo conclusiones. Prima conclusio. Interdum homici prima eonis da ad nullam est obligatus restitutionem. χ' ndo hoPrimo quando occisus, &occisor se mu- p . e
tuo prouocarunt, ut accidit in singulari xvς Q. eertamine. Secundo quando qui necauit fuit importune prouocatus ad pugnam. Et ratio est, quia volenti non fit iniuria. Ter- l Ri*xi ''utio quando se defendit cum moderamine in ''ὲς ,' culpatae tutelae contra iniustium invaserem, licet contra, sed non bene aliqui sentire videantur . Quarto quando occisus ante obi tum, aut haeredes occisi condonarent omnem restitutionem;ad quod facicndum confessaru& pacificatores possimi hortari of- δε φηfensos, ut hac ratione consulant saluti occidentium, cum tales restitutiones difficiles sint, & raro fiant ;& si fiunt, non satis bene. Ita tamen hortari debent, ut prodigi non snt alienae rei, quod maxime contingeret, si haeredes demortui essent pauperes. Secunda conclusio . Pro homicidio; Seetaa σα& idem dicas de mutilatione; nemo est obligatus restituere bona spiritualia. Hoc est, mutilator, vel homicida non est obligatus vi iustitit preces fundere, aut rem fac ram
287쪽
Da P ACI FI C ATIONE sacere, aut dare eleemosynam pro anima desuncti, aut mutilati; similiter iustitia non obligat ad dandum consilium offenso , Ut velit aequo animo serre offensam , vcl ad eius animum aliqua consolatione releuandum. Haec doctrina est praeter mentem Scoseost. ti, Antonini , Adriani, Almaini, & quorun,. I. dam aliorum . Ut tamen nostra conclusio a pluribus recepta, quae etiam rationibus nititur : Primo, de vigore iustitiae non porri up test diei spirituse pro temporali bono ab Gque crimine simoniae : accedit etiam , quod inter haec bona non est aliqua proportio,cubonum spirituale infinitis partibus superet temporale. Iustitia autem consistit in proportione. Quare non poterit hac rationere sarciri . Secundo, cum orationes,& bo- ώ μ'q' na opera illius , qui est in peccato mortali, nihil ad satisfaciendum valeant , deberetis, qui restituturus est, reconciliare amicitiam cum Deo, ad quod etiam deberet cogi, ut gratas Deo prcces offerendo iustitia Nisa ratio satisfaceret . Tertio quid si christianus in fidelem necasset ξ deberetne orare Pro illo ,
cui precationes nihil prodesse possunt Demum cum ecclesia neminem unquam ad ς' π Nilo lesane restitutionem obligauerit, neq; nos A . obligare gebemus. Tertia conc. pro iniu-
' ' ii, facta in homicidio, & ad satisfaciendum legi pantali, nemo sub peccato est obliεν tua te se offerre iudici, ut dela poenas tu
288쪽
Iuliareo Ru M. Imat: neq; debet ob eandem causam in bello se exponere, & vitam pro patria profundere: neq; si haec poena a confessario impon retur, est obligatus eam acceptare. Ratio totius conclusionis est, quoniam huiusmodi satisfactiones non sunt per se necessariae, ad sarciendam hanc inaequ alitatem , cum alijs
modis iustitiae, & perpetrato peccato possientis fieri. Quare si quis ista efficeret, viam consilij in3rederetur. Quarta conc. homicida debet restituere haeredibus omnia damna & omnes sumptus saetos, & omnia
lucra cessantia ob mortem occisi . Huius restitutionis regula erit bonus vir, qui debebit haec animaduertere. Primo personam demortui,an esset senex, an iuuenis: si erat utilis vel inutilis familiae. Secundo, incertitudinem vitae, & contingentes sortunae casus. Tertio ,
incertitudinem lucri, & an potuisset paulo post aliquod damnum in suis boni saccipere. Postremo est inspicienda conditio personae, quae debet restituere, an sit diues, an pauper; idem de persona cui facienda est re-uitutio, dicendum est. Nemo tamen est obligatus redigere se ad extremam necessitatem, ut restituat: vertim cum haeredes demortui essent indigetes , & laboraret extrema neces state, deberet restituturus redigere se ad grauem necessitatem . Est etiam obligatus restituere samam, & honorem posteris, si istorum bonorum damnum ad eos promana
289쪽
nuintaedα uit. Quinta conc. Haec damnorum restitutio ex sua natura fac icnda est , etiam si haere-Da. inibi. des defuncti sint diuites. Est contra Ioan Maior. & est doctrina satis perspicua; cum iniqualitas semper reduci debeat ad equalitatem. Alias, cum quis furatur bona hominis citissimi, puta Regis, non deberet illa
sexta eone. restituere, quod est falsissimum. Sexta conc. Restitutio narc activa transit ad haeredes oc-
, cidentis , si forte ipse mortuus est ante facta restitutionem. Nam haereditas transit ad ipsos cum hoc onere :& homicidae bona iam se ima es erant obligata huic restitutioni. Septima elusio. conc. facienda est haec restitutio omnibus haeredibus defuncti . Declaratur haec do Haerede, iri ctrina. Haeredes sunt in duplici differentia: duplici dis, alteri sunt necessarij, qui non possunt excludi in totum ab haereditate, ut sunt filii: alteri non necessarij, qui poterant excludi ab het reditate: sed cum non excluduntur, de iure possunt haereditatem adire. Dicimus e go, restitutionem faciendam esse omnibus his haeredibus, qui quacunque ratione poλὴ, - sunt haereditatem petere : licet Sotus, & Le- Ledec desma contra sentiant. Nostra autem opi- η - ψ nio relictis alijs rationibus sic breuiter comprobatur. Omnes haeredes habent faculta-:' tem in foro exteriori petendi totam haereditatem , & quidquid ad illam consequitur . Sed in his bonis continetur id, quod desuri
dio ex iustitia debebatur: ergo illis facienda est
290쪽
est haec restitutio ab haeredibus occidentis. Nam quod in foro exteriori iuste fit sine prs sumptionc, obligat etiam in soro coscientis. Ex his conficitur, debere restituere etia creditoribus, & ijs quibus ex iustitia aliquid demortuus debebat. Deducitur insuper, quod etiam superiori capite de mutilatore diximus, non liberari homicidam si poenam talionis passus est a restitutione fac icnda ijs, quibus damnum intulit. Confessarii autem, eos qui restituturi sunt non facile absoluant, donec restitutio facta fuerit,aut cito faciendam esse probabiliter existimauerint. Quod si durum restituere. videtur; audiant restituentes, matrem puero nauseanti, qui bovis intestina comederat diccntem. Ne time fili, non enim ex tuis , sed ex alienis vomis. Sed quoniam non modo priuatae personae, sed etiam publicat, hoc est iudici, & legibus satisfacere reus debet, ut patet ex ijs, quae disputata sunt capite sexto , sequitur modo, ut de satisfactione, & punitione, quam suinem iudex de reo debet, disputemus. Quomodo iniuriosius a iudice sit pumendiu.