Dialectica Aristotelis, Boethio Seuerino interprete, adiectis iam recens Angeli Politiani in singulos libros argumentis

491쪽

logismus quide ex quibus id est positus, ut colligamus es quid aliud ere nec in ab iis Daem sunt per ea quaepinici unt redargutio autebilogismus est,cu cotrudicti ne cochfion se uero id quide is Scula. Videtur aute ob Cainum siurum linus Io φtiglinus, pubi MAphistic u re- mas per nomina. Nam quia fieri non potest ut res ipsas LGTurionum, rentes dili utenuis cd nominibus pro rebrus,utimursignis: Cr quod accidit in nominibus, in rebus quos arbitramur

accidere: quemadmodu ijs qui calculis supputant d aut non silmile num nomina quidemici sunt, Cy orationum multiti do:res uero numero infinitae sunt necesse est igitur

plura eandem orationem , Cr nomen unum significare:

igitur illic qui non sunt prompti calco: Iosfustinere, a scientibus decipiuntur, eodem quos modo in orationibus,qui minii uirtutis sunt ignari,persitis te optionibus hallucinatur,Cr iis distumntes,Cr alios a dientes.ob hanc igitur causam,ta eas quae dicendae sunt, shilogismus,πredargutio apparens is non existens. De generibus disputationum. C A P. II. Voniam autem quibusdam magis operae pretium est

uideri esse apientes, quam esse ex non uideri: sp insophistice, parens apienti non existens autem e sopiriti pecuniarum aucuputor ab apparentesapientia,CTnon existente manistrium prosecto est quoniam necessarius illis sapientis opus uideri acere magis, quam lacere, sapicntis ossi- ad umon dicamus incia Mo. unoqVrit e spus sapientis, non mentiri quidem ipsum de quibus nouit: mentientem aurem muniri e posse. Haec

492쪽

E L E N c H. S O P Η. 4- rem sunt, hoc quidem in eo quod potesὶ daere orati iam: illud autem in eo quod sumere. Necesse esὶ igitur illos qui uolunt sophistice agere , di rum orationum genus quaerere. Operae enim pretium est eis, num huiusmodi potestis Mici uiderisapientes: cuius sunt desiderim habentes. mod autem diis orationum genus est, πquod lassem appetunt potestatem, illi quos uocamus sopbistas, manijsura est. Quot autem uni species sophistic

rum orationum, Cy ex quot numero potestus ea constat,

Cr quot partes contingit 6be ncgotij, de alijs quae sustragantur ad hanc artem, nunc dicimus. Sunt igitur ad Gracta di distruandum,orationum genera quatuor doctrinius,dio rauQnum lecticae, tentativae, contentiosae. Et doctrinales quidem uni quae ex proprijs principi s cuiu=s isciplincta' non ex ijsqVae uidentur respondenti colligunt: num oportet credere eum qui dicit. Dialecticae aurem,quae ex probabilibus collectivae sunt contradictionum. Tentativae uero, quae ex ijs colligunt quae uictritur restondenti, cr quae necessarium est cumscire qui simu latse habere scientium, quomodo determinatura lin alijs. Porro contentiosae, quae sunt ex ijs quae apparent probasilia, apparentes hilogicticὶ De d monstratiuis autem in unablicis dictum est: de dialectimuero, tentativis, in alijs: de altercatorijs aut 'contentio is nunc dicendum.

Fines sophistae,5c loci sophistici

indictione. CAP. Oro

P Risu igitur si en issi cst quod coniectant, qui in or tionibuε decertant, Cr coaltercantur. sunt autem haec quinq; numero:redargutioinsum,inopinabile oloecismius: Cy quintum, quod est ficere nugari cura, qui condi utat: hoc aurem est requenter cogere idem dicere ut quod non

493쪽

lant a parere redarguere: cundis autem fisum aliquid molinare: tertium uero, ad hoc quod est inopinabile si cere: quartuit soloecismo uti ficere: hoc autem est ficere fecundiis locutionem barbarietare ex oratione reston dentem. Vitiinum aurem,is m requenti r Acere. Modi rem redarguendi Mntdim:num alij quidem sunt propter Hoc est. Gessit Glionem uti, ueri extra dissionem. Sunt autem ea qui vparci Mim propter dictioncm Acidini phantasiam sex n mero: haec qi idciri fiunt,aequivocatis,amphibologia, conmpositio,divisio,acccntus, Cr figura dictionis. Huius autem fides , G ea quae est per inductioncm, Croilogi mus: π pactu matur alia, er quod totidem modis rei dem n millibus, ex eis in orationibus, non idem significui s. Aequivocatio Sunt aurem propter aequiuacutionem huiusmodi orationes:ut quod discunt scientes:nam ea quae memoriae prodita fuit dicunt grammatici.Dificere enim aequivocum est, ad intelligere eum qui utitur disciplina: er ad accipere di sciplinam. Ea rursuε quod mala bona sunt: nam quae expediunt, bona sunt mala autem expediaut: duplex enim expectens est: er necessurito, quod accidit pleruns in m lis est enim quoddam mali ,necessurum π bona quoque cxpedientia dicimus esse. Amplius autem eundem sedere, Critire, Cr aegrotare, Cy unum esse: nam qui fusegebat,jti,ter qui sanabatur, sanus est : surgebat autem ρ-

dens, ta sanabatur egrotans: aegrotantem enim quilibet facere, aut pati non utim significat, sed quandri quid qui nunc aegrotat, aut scdet, quandos alitem qui aegro bat prius: ucruntamen sanabatur quidem aegrotans, cum Amphibolota aegrostris: sanus est autem non cum aegrotans, sed aegroniugN- non nunc ed prius. Propter autem amphibologiam uni oratio

494쪽

E L E N C H. s O P Η.crationes tales: nolle capere me pugnavites. Et putas ne quod quis cognoscit, id cognoscit Cr cognoscentem Cr cognitam contingit ut cognoscentem significare hae oratione. Et putas qκod qdiis uidet, id uidet s uidet autem columnam: quare colu mna videt. Et putas quod tu dicis

esse, id tu drcis esse s dicis autem lapidem esse quare tu lapis, dicis esse. Et putas est silentia diceres duplex enim ester id, it intia discre: hoc quidem eos qui dicunt silere , .

lud autem, ea quae dicuntur. Sunt autem tres modi secundum aequivocationem, Cr amphibologium: unus quidem

quando nomen uel oratio plura significat principaliter: iit affissa uel canta. Alius autem quando soliti simus sie d cerc. Tertius uero quando compositu pluras gnificat, separatum uerosmpliciter,utscire sit cras nam utrunq; ει- Je unum quidem significut,c scire, Cr literae ambo autem plura, i littτus ipsus frientium habere,aut literum, aeίuvi. An bibologia igitur,ta aequivocatio propter hos modossunt. Propter compositioncm ucro huiusmodi fiunt: ut m sibile est, edentem ambulare π non cribentem, crysere non enim Me signi cui si diuidens quis dica et componens,quod posibile ni scdcntem ambulare, Cr non cribentescribere: π hoc identideβ qius coponat non scribentem scribere,fignificabit prolicto quod habet pote)Etem, ut non cribens scribat: si quis autem non componat, quoniam habet potoliae quando non scribit, ut scribat. Et discit nunc literas, si quis didicit quas scit. Amplius,quod una solum pote, sti re, plura pol 1l jrre. Propter uero di-usoncm quod quinq; funt duo,ta' triuiaria, cr imparia.

-Et quod maius, aequale: tantundem enim os maius er a huc amplius: nam eadem oratio diuisa, Cr composem non

idem emper uidebitur Ruscare. Jt egopo ui reseritu,

495쪽

t. LIBERI.exissent liberum. Et hoc, quin uaginta uirunt,centuri heros liquit Achilles. Propter accensam autem, ini'

quae unisne scriptura, non facile dialecticis ficere orationem: in 'ripturis autem π poematibum magis. Vis tam de Munt non sit aduersi s redarguentes quasCdm poetam hic abfuria locutum. Nec gemere aeria cessabit turtur

tu, hie Aristo Iolami enim Macccntu: dicentes quod aeria accentum fi-teles ea ina nae longi habet,c non ad turturas dudulino,ut σῖ-

non accomo. Caetera per terras,omneis animiliabomno clari quelit,im Laxabant curas,er corda oblita laborum fiunt.' Que aurem pro- qui Latinoia dictioni fiunt, accidunt quando non idem ut est Homeriis, idem interpretatur:ut musculi uim, foemininum uel Demi- maina po- πη-,inuscuhnum uel quod interheceshalteri ho muri rursus quale, quantumuel quantum, quasse uel ficiens, patiens:uel dispositu Scere π alia,ceu diuisum est prius. Num est aliquἰd, quod non est eorum quae fiunt icere: ut eorum quae urit sicere,aliquid dictionesbnificare, ut u Iere. similiter figura dictionis dicitur ei quod est secare, ues aedificare,quannus illud quidem quade qui π astinuqmodam modo significet:haec uero ficere 2iquid: eodem

autem modo π in caeteris. propter igitur dictionem redargutiones ex his exissimi.

De locis redargutionum sephisticarum

extra dieitionem. C A P. IIII.

E Arum uero quae extra dictionem sunt captioni θ ries sunt septem.Vna quidem propter accidens secunda autem propter id quo in Eciter,uelimnsimpliciter:

496쪽

id quod est in principio sum Vesexta propter id quod nomest causa, ut causamponere: septima uero propter plures interrogationes unam facere. Propter igitur accidens captiones fiunt: quodUmiliter quodcunque exutimabitur reis accidenti inesse : nam quia multa eidem acciadunt,non est necesse omnibus praedicatis Cr ci de quo praedicantur, illa omnia inesse: nam omnia sc erunt eadem,

quemadmodum sophistae Acutit: ut si corificus est alter ab homine ne est alter ase, est enimhomo aut si a Socrate alter, Socrustes ratem homo,ab homine alterum dicunt

esse conlis , eo quod accidit a quo dixit alterum ego hunc e*ς nominem. Propter id autem quod hoc quidem simpliciter, illud autem Eiquo modo, er non praecipac: quando quod in parte dicitur, ut simpliciter dinum sum, tur:uis non ens est opinabile, quo non ens est: non enim

est idem esse quiduis, ero Impliciter. Aut rursum qu niam quod est non est ,s eorum quae sunt quippiam nomest, us non est homo: nam non idem est non esse quiduis, G non essesimpliciter:apparet autem, eo quod perquam propinquum est dictione, π parum dilfi at esse qui nihil eo quod est esse, o non esse quiduis ab eo quod est

non esse. Similiter autem propter id quod est aliquo in D,σsimpliciterius Indus cumsit totus niger, albus sontibus, albus igitur'non albus est. Aut se ambo es, quo modo, quod si mi contraria inierunt: tale autem in quibusdam quidem cuilibet sicile est considerare. Vtct mens Aethiopem nigrum qis,dentibus dicat quod albus: si ergo ibi albus, quod niger,ta' non niger, putabit dhibue

497쪽

LIBERI.ii philogistice,cam perficerit interrogationem. In quἱ-busdam uero latet si cnter. inquibi cunq; cum liquomodo dicatur simpliciter uidetur sequi: cr in quibus iis non facile dico siderare utra corsi praecipue siit unandum. Fit autem tale, in quibuscunq; simul ter fiunt opposita:

n m in dentur aut ambo, aut neutram dandum effectim I citer praedicari : visi d iridium quidem albam , d midiant RῆdMPH0-mgrum utra in album, an nigrum s Quae alitem fiunt

propter id quod non determinatur quid esὶ hilogismis,

aut quid redargutio , fiunt propter omi glancin orationismam redargutis,est contradictio unius er eiusdem,non nominis,sed r&,Cr nominis non synonymi,fescii fidem, iis quae data fiunt ex nece litate, non connumerato eo quod erat in principio,fecundis idem, T ad idem, similitor, Cr in eodem tempore. Hoc autem modo fieri potest , ut quis fisum dicat de aliquo: quidim autem omittentes es quid eorumque diri unt, apparet redarguere : ut quod idem duplum π non duplum: nam duo unius quidem disepla , tria autem non dupla. Aqtsi ciet dem idem duplum: Cr non d Ulum , sed non secundum idem: nam secundum longitudinem duplum ecundi latitudinem non duplum.

Aut si eiusdem,s secundum idem, istuliter, scd nonβ-nrui : quare est apparens redargutio. Trabat autem alia quis hanc er in eas que funt propter dictionem. autem propter id quod in principio erat sumunt , fixiit quidem sic ex tot modis . quot modis contingit quod in principio est pstere: uidentur autem reddet re,eo quod non possit quis in picere idem, Odiuersum uero propter consequenς est redargutio, ideo HLqxod putent conuerti conseqetentium nam si eum hoc est ex nocetiit

498쪽

E L E N c mes o P Ree iuste: unde ex ob opinionem exsensu sunt dec ptiones fiunt: lim esse mei I fusticati sunt eo quod sequitur flauru colar met Et quia accidit terram , pluuia madidam fer etiamsi sit madid opinantur pta ICH dimtem non necessarium est. In rhetoricis quidem quae secum dum signum sunt donon Dationes, ex eon rilaentibus sunt: nam uolantes octoidere quod adulter, q'od confisequens est accipistit,quod comptus, aut quod uidetur noctu errabundus: pluribus autem haec quidem infunt, praedic tum tamen non inest. Similiter atatem Cr in ratiocinatum:

ut est Meli i oratis,quod infinitum est uniuersurasumens autem uniuersum ingenium Iam ex nihilo nihil feris qVod autem actum esὶ ex principio fieri:s igitur non filium est,principium non habet umaer umquare infinitum non necesse est autem hoc accidere, non enim si omne quod mctam est, principia, b dret etiam quicquid principium b bet, si tum est quemadmodum nes fistbries calidus etiam Olidum necesse estβbrire. Quae uero propter non causam,ut causarmcum assumitur quod non causa est,tanquam propter illud 'at reLrgutio accidit detrem tale,ad impossbile hilogi mis:necessarium enim est in his aliquid interia mere ex ijs, quae posita sint: si ergo enumeretur in noce sar sinterrogatorubus ad id ad quod accidit inpossibiale, videbitur propter id sepe feri redargutio, quod non est anima, cr uita idem: nam si generatio corruptioni

est contrarium, Cr alicia corruptioni erit quaedam gen ratio contrarium: mors autem corruptio quaedam, ercontrarium uitae, quare uri generatio, er uiuere gem rarisboe autem impossibile: non ergo idem anima Cr uita.

Nequaquam collenum est, nam accidit times quispiam non iam dicariatim ex animam impost ite : ta bum,

499쪽

L B E R ' I. contrarium uirim quidem morti, cum sit corruptio, ruptioni autem generationem.Incollectiles igitursimplicia ter nonsunt huiu modi orationes, edad propositum incollectiles: Cr latet plerans non minus is sos interrogantos quod tale est. Propter igitur consequens,Cr propter non Plures inter- eausam orationes huiusnodi sunt. Quae autem propterrogation Hqued est duas interrogationes unam ficere,quando latets tres esse,Cr perinde ac una sit, Uignatur reston se uti In siquibus autem facile est uidere quod plures, quod non danda una responsio: ut utram terra mare est an coe tum in aliquibus uero minus, Cr quasi una sit, aut confit . tur eoquὁd nequeunt restondere ad interrogatum aut redargui uidenturi ut putas hic er hic est homos quare eum aliquis percusserit hunc er hunc, percutiet hominem ernon homines. Aut rursum quorum haec sunt quidem bona, illa autem non bona: omnia haec bona, an non bona s nam intrumvis Exerit,est quiam ut aut redargutionem ut absum apparens uideatur facere: nam Ecere eorum quae non sunt bona aliquid esse bonum , aut eorum quae bona fiunt non bonum,fisum. Quandos autem as pus quibusdam, redargutio etiam fiet uerae ut si quis concedat; imiliter crumam er sura dici alba,er nuda, Cr caeca: namsi caecum est quod non habet uisum, natum numen habere, er caeca erunt quae non habent uis vim, itari autem habere quando igitur hoc quidem habet usu illud autem non habet, ambo erunt uel uidentia ici caeca quod est impos ibile. . , a ri . Omnes sophisticas redargutiones ignorantiam redarsutioniS

'A Vt igitur ic diuidcndum apparentes hilogismos, A. redargutiones: aut omnes reducendum ad redo-

500쪽

E L E N C H. S O P Η. 4' gutionis ignorantium , ijs qui hunc principium faciunt. fieri enim potest, ut omnes resoluamus dictos modos ad redargutionis definitionem. Primum quidem si incollectiles fuerint. oportet enim ex iis quae posita fiunt, accidere con-Ausionem, cr ut ita dicam ex necessitate, ars non ς- Hoc estusquiparere. Deinde:fecundum partes definitionis: nam ed-E' 'a rin quaesunt in dictione, Le quidem fiunt propter siplex, si tibi,

ut aequivocatio er oratio,σ similisfigura:consuetum enim pommtomnisi id,omnia, ut Cr illud quippiam signi re. compositio am redargutionsi. rem,er diuiso, Cr accentus, eo quod non eadem est oratis , aut nomen qwod disterens: oportebat autem ex id esse quemadmodum er rem eundem, si debebat reda tio. vel

hilogismus esse: ut si tunica, non uestis fracliditur, ed tunica: nam uerum est σiaud, sed non hilogitatum est: sed adhue interrogatione indiget, quod idem lignificat ad eum qui quaerit propter quid. Quae ueri secundum accidens definito hilogifimo mumnae sunt: nam eandem demnitionem oportet oilogi nil er redargutionis feri,ammener adiungere contradistionem: num redargutio hilogismus est contradictionis: si igitur non est bllogisimus accidentis , non fit redargutio: non enim si cum hae nt,meefi

se est illud esse : id autem s album esse propter hilogis

mum: neque si triangulus duobus rectis tres angulos habet aequules, er accirit ei figuram esse, uel primum,uel principium,qu)d figura, uel primum, uel principium disse est: num non quatenas figura, vel primum, uel principium, sed quatenus triangulus demonstratio: similiter er in alijs. Quare si redargutio ostris mus quidum, non erit quae fecundum accidens re gutio. Verum propter hoc Cr aditisces er omnino scientes ab insciis recetuuntur: num ρ- eundum accidens hilominos uni contra sapientes: qui