Io. Francisci Fagnani iurisconsulti De iustitia, et validitate censurarum S.D. nostri Pauli quinti in Rempublicam Venetam

111쪽

rra maria Pan. Dε iudieio sicular Principibus laicis in temporalibus sublunt, consueuerunt

Episcopi, qui carceribus carent, nec eos ob redituum tenuutatem exaedificare possunt, Clericos reos in secularium camceres trudere,nulla tamen laico magistratui in illos potest, te permissa. Regulares autem aliquos absque degradatione Romae ultimo supplicio affectos nunquam audiui, imo comtrarium passim obseruari norunt omnes, extant i publica iatribunalibus acta harum degradationum. Septimo: Poenae inquiunt=statutae sunt in criminosos, nedum ut ipsi ad bonam frugem redeant,sed etiam ut exemplo poenae ali j a facinoribus detereantur, atque ut parti laris satisfiat. I capitalium. S. famosaS.ffide paen.cum. simil.licet a tem quoad correctionem Ecclesiasticorum delinquentium, Princeps secularis posset hanc curam negligere,ac superiori Ecclesiastico relinquere,necesse tamen habet eos poena afficere propter alias duas rationes, ne Iaici eorum exemplo improbiores fiant,& ne,qui iniuriam acceperunt,nullum ex .vindicta solatium accipientes, ulciscendae sua manu iniuriae animum adijciant, atque ita Remp.perturbent. Nam EccI siastici poena mortis,iuxta sacros Canones,non afficiunt delinquentes, praeterquam in tribus casibus, in quibus eorum interest illos poena mortis mulctari,videlicet,haeresis falsitatis commita in diplomata Apostolica, & conspirationis in proprium Episcopum. In alijs autem atrocissimum licet sit

delictum,nulla est grauior in eos poena constituta,quam de trusionis in carceres,vel exilium perpetuum.iquae tamen is pe paruo interiecto tempore,ubi emendationis,ac p nitetiae

signa conspiciuntur,remitti consueuit. Huic obiectioni prismo respondetur ex his, quae superius iam dicta sunt, causam quantumuis publicam, & grauem non tribuere iurisdicti nem non habenti. Id autem procedit, siue agatur de lege condenda, siue de iudicio exercendo cum par ratio vigeat in utroque. Et in specie quod Iudex laicus non possit, nec debeat suppIere negligentiam Iudicis Ecclesiastici aduersus Clericor a l aicis impetitos, declarauit Innocentius Tertius in cap.

112쪽

in cap. qualiter,& quando, de iudici & tradit Alex. cons. 8.

num. I. in I .ves. Et ratio est,quam in d.cap. Gose. Hostien. Ioan. Andr. Ant. & Henricus reddiderunt, quia naturale est, ut maior minoris, non autem minor maioris suppleat negli-. gentiam tot.tit.de suppl. neglig. Praesar. Clerici autem sunt laicis maiores. cap. solitae,cum ibi notat. de maiorit. diobed. inc propterea Archidon cap. ilijs,& nepotibus i 6.quaest. 7. ubi text. monet,negligente Metropolitano Regem esse ad- eundum, exponit, adeundum esse, ut Rex admoneat di instet coram superiore,ac adiuuet, non autem ut ipIe i ud icet ψut etiam senti t Antide Butta in d. cap. qualiter, & quando Secundo respondetur, etsi verum esset,poenam mortis tribus 'tatum casibus supra expressis de iure Canonico irrogari posse delinquenti, aliae tamen grauissimae non desunt, quas Iudices Ecclesiastici passim, ubi culps id expostit, infligere comueuerunt, ut est poena triremium,ad quas saepe a iudicis bus Ecclesiasticis damnantur, qui atrocia delicta perpetra .runt. Nec est, quod uniuersum ius Canonicum mollitiei a qguatur, quia in paucissimis casibus poenam mortis statuerit. Nam hac in re potius laicis esci iuris Canonici lenitas imitanda, quam Ecclesiae nimia seueritas legum ciuilium assumenda . ad cuius rei veritatem duos sufficiat attulisse auctores, videlicet Seneca,& Alciat. Senec.lib. I.de clementia ad

Nerone: Ciuitatem inquit) magis corrigit parcitas animaduersionum, & alibi,cum docuisset, diuturniora Imperia semper fuisse apud mitiores nationes, subdit, in hoc gloriari pos- 'i'mus,nulli generi hominum mitiores placuisse poenas. Alciatus autem insignis eruditionis Iurisconsulius in l. licet de verbor. signis relata lege Porcia, quae in ciuem Roma- num nullam poenam exilio maiorem delicto, quantum uno. magno statuerat, conqueritur, hodie in poenis meram carni- ncinam exerceri, legibus i. municipalibus strangulari, deco, lari, mutilari reos, qui si in opus publicum damnarentur, &ι perpetuam poenam subirent,nec minori caeteris exemplo essent, & publice utilitatem aliquam afferrent, concludit 4. ut

113쪽

o mana Pari. De iudieis solari in plerisque alijs, sic in hac quoque parte ab antiquis rece

tiores Legumlatores superari. Quae idcirco dixiste volui, ut ius Canonicum a calumnia vindicarem,simul b ostenderem, hanc poenarum, quibus ius Canonicum utitur, moderatione praeclaris auctoribus etiam quoad Politicum regimen magis placuisse, quam frequentiam poenarum capitalium . Qua occa sione illud non videtur praetermittendum,valde cauem dum esse uniuersum ius Canonicum, ac Pontificias Constrututiones, quasi improuidas, vel molles accusantibus,ne in , maius etiam quamiviolatae Ecclesiasticae libertatis crimen incurrant, nam in materia non solum Fidei, sed etiam morsi hoc periculosum esse post Alχnsde Castro lib. I .cap. 3.contra omnes haereses monuit. Nauar. in tract. de redit. Ecci

Tertio, respondetur nedum in tribus casibus superius e pressis statutum esse, ut delinquentes curiae seculari tradam tur capite plectendi, sed etiam in alijs casibus,nempe in cribmine assassinij ab Innocentio Quarto in 'generali 'Concilio Lugdunensi, Constitutione quae habetur in cap. s.ci homicid. voluntavel casual. in 6. & in alio crimine a Pio V.Con stitutione 72. Pr terea quotiescunque Clericus est incorris sibilis post trinam monitione seri priuilegium amittit Dinin cap. perpendimus de sent, excomm. Imo non desunt; qui sentiant, commisso aliquo graui delicto a Clerico incorrigibili etiam non monito seri priuilegium amitti, qui copi Ereseruntur a Claro d.Lfin.quςst. 3 6.vers.quqro modo. a to respondetur,cum Ecclesia ubi videt,poenam a se statutam esse leuem pro modo culpae, consueuerit constituere, ut d linquens tradatur curiae seculari. Alciatain cap. cum non ab

homine de iudici debuisse nomine Rei' agi cum Sede Ap stolica, quae haud grauate remedium opportunum pro p testate sibi competenti suppeditasset. Nec est, quod dica

mus, subditos laicos non esse cogendos Romam accedere , ut aduersus Clericos iustitia eis ministretur, tum quia in ditione Veneta non desunt Episcopi, qui di ipsi veneti sunt,de

114쪽

In personat Ecclesiasticas. aer sauctoritatem Reipublicae iustitiam pro subditis petentis plurimi fecissent, tum quia ipsis negligentibus,vel renuentibus adiri poterat Nuntius,& tandem Sedes Apostolica,quq non uni tantum,aut alteri,sed omnibu casibus promptu aliquod

remedium adhibuisset. Octauo, aduersus rationem eius conclusionis, Sedem

Apostolicam potuisse eximere Clericos a seculari Principe, ne ordo Clericalis vilestat, si Clerici coram laicis Magistratibus possint conueniri, dicitur,non qui luir,sed qui poenam euadit, esse infelicem, posse l. Clericum recte vivendo hane

secularis Magi stratus auctoritatem vitare. Respondetur, i feliciores quidem improbos esse iniusta impunitate, donMtos,quam iusta ultione punitos, ut ait Boetalib. . de consol.

Philosoph.pros. . sed hic de impunitate non agitur, sed, ne reus ad aliorum tribunal euocari debeat, contenditur. Nec vero urget,quod dicitur, posse Clericum discrimen sibi a Magistratu laico imminens,declinare vitae innocentia. nam &insontes Clericos a laicis infestis,& iniuste vexari,& iniquEdamnari quando i. contingeret, & etiam nullo admisso crimine firmiores, & promptiores ad suum munus in laicos in laro poenitentiali,& alibi exercendum suturi sunt Clerici, si a laicoru tribunali sint exempti, quam si illi subijciantur. Nono, adducitur consuetudo immemorabilis Reip. V netae, de his CIericorum delictis cognoscendi, & publicam vindictam sumendi, quam validam esse,haec ratio suadet, quod cum superius concessum stit,hanc iurisdictionem in Clericos seculari Principi possie acquiri priuilegio Sedis Apost licae, consequens est, ut etiam intelligatur, quaeri posse Prinscriptione, seu consuetudine cap.super quibusdam. S.praeterea ubi DD, de verb. signis. Alex.cOns.7o. col. 2. volum. q. Respondetur primum hanc consuetudinem etiam tanti temporis, ut eius iniiij memoria non existat, validam non esse, quod ex glas in cap. Clericis in verb. consuetudine, de iudic. iam declarauit Rota Decis. Io. superius allegata 1,

quae omnino intelligenda est de consuetudine etiam i

115쪽

riis Suarta Para. D/ iudicio seu anmemorabili, cum declaret exemptioncm esse iuris diuini, . quod cum per Summum Pontificem tolli non possit, multo minus potest tolli consuetudine , cap. quae contra i ,

terminis huius consuetudinis Socin.in cap si quis Clericus M.q3. in I 9 fallent.Restaur. Castald. de Imperat.quzst. Ior. n.8.Pet.Iacob. Gallus in pract.tici de acquisitis ab Ecclesiain. I7.verssitem potest,ubi, si fiat inquit aliquid, vel obse

uetur contra Ecclesiae libertatem,nec praescriptio cuiusqua.temporis, nec aliqua vetustas potest ligare, nec in aliquo nocere Clero,nec in persona,nec in rebus, nec laici exinde .possunt de iure aliquod petitorium, vel possessorium acquirere,vel obtinere pro praeterito tempore, vel etiam in fiat rum.Idem tradunt Auster.decis I 26.Rebufiuper concord. in rubr.de protectione concord.vers. 3. insertur.Et post Felin. Crol.& alios sequutos eandem decisionem,tradit Gabriel incom.concluslib. . tit.de praescrip. concl. i. n. II Decian.d. cap. 9.n. Iq. Nec ratio aequiparationis inter priuilegium, &praescriptionem immemorabilc procedit, ubi qui possidet, non est capax, sicut in casu nostro laicus est incapax iurisdictionis in personas Eccclesiasticas, cap.Clerici de iudic.cum

simil.Ita scribunt omnes post Io. Mon.in cap. a.de praeben.ino .Rebui. in tract.de decim.quaest. 13.n. 68.st innumeri Dinrelati ab eodem Gabrici.d.cones. I.n. Io. & a Deciano ibiden. I S. Secundo,respondetur cosuetudinem esse probanda ab

eo, si illa pro te adducit:DD.in l.de quibus.isde legib. At in

casu nostro nos potius ex attestationibus Iuriscosultoru superius relatis ostendisse consuetudinem state pro exemptione Tertio respondetur etsi de facto ab immemotabili tepore ita esset obseruata, di postidens non esset incapax, in dicta consuetudo nullo pacto aliquid roboris haberet, ga est quolibet anno interrupta per Costitutione, quae in die Caenae Domini egi coniueuit, qua ς3cumunicantur laici usurpates iurisdictionem in Clericos,& im morabili consuetudini deroga-

116쪽

λ In personas Eec sanicas. II turifelm.in cap.cum non liceat col.penuit. vers. quinto co sidera de praescrip. Est etia interpellata, quia 'quoties in per sonas Ecclesiasticas aliquid Res p. attentando excessit tenorie priuilegiorum sibi a Sede Apostolica concessorum, de quibus inita, semper Summi Pontifices reclamarunt,& Senatum Venetum ea de causa increpuerunt,ut patet ex varijs litteris in forma Breuis Gregorij 9.Nicolai .Pauli a.Sixtiq. Innota 8.Iulij a. Leonis Io. Clementis'. Pauli 3. Greg. I 3. & alio Ium,quae cum alijs authenticis scripturis in regestis Apost PIscis asseruantur. Quarto quia Concilium generale Laterane se sub Leone X. less. Io. constit. inci p. regimini, prohibeas laicis capere, & detinere personas Ecclesiasticas cuicunq. consuetudini derogauit,tanquam tendenti in offensionem Diuinae Maiestatis,ut habetur ibid.vers.& cum ea. lex autem hoc pacto reprobans consuetudinem nedum tollit praecede' tem, sed etiam obstat futurae. Abb. in cap. 2.n. 7. de probat. Couar. ex comuni sententia lib. 3. Variar. Resel. cap. 13 n.q, lex an. in L si non speciali n. 2 C. de testam. Quinto pro rebponsione duo Trident. Concilij decreta in hac materia sufficerent. Alterum habetur in cap. 6.sessa 3. ubi statuit, primo tonsura initiatum, aut in minoribus ordinibus constitutura sori priuilegio non gaudere, nisi bencficium Ecclesiasticum habeat,aut Clericalem habitum, & tosuram deferens alicui Icclcsiae de mandato Episcopi inseruiat. cum enim ex vulugata Iuris conlultorum conelutione dictio, nisi,quae subnectitur orationi negativae, inducat dispositionem assirmativam. 2ari .ini. si eum.*. iniuriaru .issi quis caution. Archid.in cap. I.de constitui. in 6. in ultima col.vers nisi, Iasonio Lactionen. 3.C.de transact. consequens cst, ut sicut Cocilium statuit, Clericos minorum ordinum non gaudere priuilegio fori, si praediti sint qualitatibus ibi expressis, ita statuat oppomtum anteced cniis, cum qualitates concurrant, id est,n Cletici minorum ordinum,si beneficium Ecclesiiasticum hab ali. aut Clericalem habitum,& tonsuram deserentes, alicui E

clesiae de mandato Episcopi inserviant, fori priuilegio p

117쪽

ris Guarta Pan. me iudicissecula Itiantur. Alterum decretum habetur in cap.aosessa S . rsancta Synodus imperatorem, Reges, Respublicas, & Pii cipes omnes grauissimis verbis obtestata, ut quo largius bonis temporalibus,atq. in alios potestate ornati sunt, eo se ctius, quae Ecclesiastici iuris sunt, tanquam Dei praecipuri eius i. patrocinio tecta venerentur, nec ab aliquo laedi patiantur,decernit,sacros Canones,& Cocilia generalia omnia, necnon alias ApostoIicas sanctiones in fauorem Ecclesiast,

carum personarum, ac immunitatis Ecclesiasticae, & contra eius violatores editas, quae omnia eo decreto innovat, exacte ab omnibus obseruari.Frustra igitur ostenditur immem tabilis consuetudo, cum extem noua de hac re videntini

cliij decreta, a cuius publicatione,necdum Iapsi sunt anni q3.nec consuetudo vlIa induci aduersus eorum decreto. rum dispositionem possiti cum Pius Quartus in Costitutione confirmante Concilium illud ubique iusserit obseruari,adi

cto decreto irritante, quod tolIit nedum consuetudine Praeteritam gl.in Clem fin.in verta decernimus,de redi tacti non alien.sed etiam futuram. Rebus. post alios in concord. subrubr.de firm.& irrevocab.concord. stabilit.in verbo, plus

Decimo allegatur horum Reip. iudiciorum in Ecclesiast,

cas personas tacita, & expressa ominum Summorum Pontificum approbati tacita,quia cum ea nouerint, repraehendi

sent,si non probassent. expressa autem ex diuersis Breuibus, videlicet,Sixti Quarti, Innoc.8. Alex.6. & Pauli 3.quar in Reipub. archivijs custodiuntur. Quoad tacitam approbationem,nec Summos Pontifices talia sciuisse,probari potest, di quamuis nossent,simplex scientia. & tolerantia non inducit approbationem talis consuetudinis.Io.delLignan in GasPar Calder. in cap.decernimus de iudici Socin.in d. cap. Si quis Clericus.n. 3 Imo etiam in his,quae sunt contra legem Positivam a maiori parte reeeptam, scientia Papae non im

ducit dispensatione. Abb.in cap.quia circa n.8.d consang.

α assin.& ratio est, quam reddit textan cap.iamdudum de

118쪽

In Gnas Ecclesia iras. Ir praeben.quia multa per patientiam tolerantur, quae si fuissent iudicium deducta, exigente iustitia, tolerari non debent.

Interim vero illud in hoc negotio Summis Pontis usu v ' nit,ut si coercere velint tu risdictionem Ecclesiae usurpantes, . eorum rigor accusetusisi vero conniueant, mox patientia pro approbatione accipiatur. Approbatio autem expressa deducitur ex Breuibus Summorsi Pontificum.Qua in re quis non perspiciat cautionem Haec Breuia non consuetudinis approbatione,sed priuilegia tantum continent in aliquibus duntaxat casibus,cum loci, temporis,& personarum dete minatione,Clericorum causas cognoscendi. Sed quia huiusmodi priuilegia allegare,vel exhibere, esset lateri,quod vorum est, neque ex iure, neque ex consuetudine talem iurisdictionem in Clericos Reip.competere, indeq. deprehenderetur quasi possessio Sedis Apostolicae, suppresse priuilegiorum nomine, nonnulla tantu verba reseruntur, ex quibus praetenditur,colligi Pontificiam consuetudinis approbatione. Est tamen,qui ea priuilegia saepius se inspexisse,testetur, nempe Hieron. Gigas in d. tracti de crim. Iarsae maleaequaest.69.nu. ao. ubi ait,in tribus atrocissimis casibus ibi expressis Senatui Veneto tributam esse 1 Sede Apostolica facultatem in Ct ricos, etiam in sacris constitutos,procedendi. In caeteris v ro ex indulto Clementis Septimi posse Venetos procedere contra Clericos, dummodo sacros ordines non susceperint,& beneficium non obtineant. Sunt etiam,qui Romae illa inspexerunt, affirmantq. nullum ex dictis priuilegijs in hoc casu Reip. scis agati. Nam priuilegium Stati Quarti, quod dicitur datum die a. Iunij I 7 . loquitur tantum de Cleri cis primae tonsurae Ciuitatis Venetiarum, di in delictis falsae monetae, ac laeta maiestatis. Aliud priuilegium eiusdem, Sixti, quod dicitur concessum die 3 o. Iunij I 7q. contines,

ut Patriarcha, quoties huiusmodi personae caperentur, ad , . . Carum examen suum Vicarium mitteret, loquitur de eisdem

Clericis, di eisdem causis. Priuilegium Innocentii Octaui , - . quod dicitur datum die viti Decemb. I 87. iniungit Vic

119쪽

azo Suarta Pars . De iudicio sentiritio, ut sicut in examine Clericorum captorum pro supra ex pressis criminibus auctoritate Sedis Apostolicae interuenire poterat, ita etiam interesset examini in casibus fulti, & la-.trocinii, & in aliis atrocibus,& grauibus facinoribus, sed loquitur de eisdem Clericis prima ton ira initiatis, & de deliciis commissis in ciuitate Venetiarum. Priuilegium Ale-αandri VI. datum die a 9. Iulii Iso a. praemissa narratione , Leonardum Laurentinum Ducem Venetiarum exposuisse, nulla fere latrocinia ,& grauiora delicta in Ciuitate Venetiarum perpetrari, quibus aliquis Clericus secularis, vel re gularis non interueniret, concedit, ut Patriarcha sicut potest interesse examini Clericorum secularium ex literis Sixti auarii,& Innocentii Octaui, ita cita int orcsse queat examini Clericorum Regularium citiuscunque ordinis, ita ut semper concessionem dirigat,& coarctet ad delicta commissa in Veneta Ciuitate. Aliud priuilegium Clemen. VI l. datum 3. Idus Februa. I say. tribuit facultatem Iudicibus secularibus procedendi contra Clericos Reip. Venetae, tam coniu-patos, quam alios ad minores ordines promotos, non beneficiatos, nec in sacris ordinibus constitutos. Priuilegium vero ultimum Pauli III. datum die a 3. Octob. I or. dicitur continere,iudices seculares Ciuitatis Venetiarum assistente Patriarchae Vicario contra Clericos seculares,& Regulares, etiam in saci is ordinibus constitutos, atrocia delicta in Ciuitate Venetiatum, eiusq. Dioecesi patrantes, proceder , cos i. punire posse, dummodo a Vicario, & ali)s Ecclesia si- cis ludicibus praeuenti non essent, di quoties poena sanguinis

esset imponenda, praecederet degradatio, iuxta formam . iuris . itaque cum postremum priuilegium, quod caeteris la-

aius est, de Clericis in saciis constitutis Civitatis Venetiarum, & eius Dioecesis loquatur, non potuit Resp. procedere contra dictum Canonicum, & Abbatem alterius Ciuitatis G dioecesis duplici ex capite. Ptimo. , quia cum haec priui-Jegia contra ius stricte accipienda sint, cap. quia periculo- sum de sent. excommvn. in 6. & simil. appellatione Cleti

corum

120쪽

, Inpersonas molis irati : r,teorum etiam in sacris constitutorum non venit Abbas Ner uesar constitutus in dignitate Ecclesiastica,neque etiam Canonicus Vicentinus, qui & ipse lald sumpto vocabulo dicitur constitutus in dignitate. Franc, Gemin.& alij in cap. st tutum de rescripti in 6. adeo ut in materia restringibili, ut est nostra, appellatione Clericoruru Canonicus non comprehceatur. Abb.in cap.bonae it primo de postul. Prauat. Secundo, quia cum priuilegium tribuatur quoad Clericos Ciuitatis Venetiarum, eiusq. Dicacesis, no porrigitur ad hos,qui sunt ex alia Dioecesi,& Ciuitate, ex notissima regula Innocen. in cap.cum capella.S.quocirca,de priuileg. Itaque huiusmodi priuilegia conuincunt Remp proprio iure, nullam in ta sicos iurisdictionem habere, sed tantum a Summo Pontitace mandatam; eam vero ad dictos duos Sacerdotes ex alia Ciuitate,& Dioecesi, praesertim Canonicatum,& dignit tem obtinentes nequaquam extendi, ac propterea neque comprehendi, neque in carceres detrudi, neque ad causam

dicendam compelli iussit Reip. potuisse, sine euidenti,& m xima Ecclesiasticae libertatis violatione.' Nimius sim si quae ad Ecclesiae iustitiam hac in re patefaciendam conserunt, persequi omnia velim. Tria tamen nulla pacto praetermittenda sunt. Primo horum omnium an culorum definitionem non ad secularo Iudicem,sed ad Ec

elesiasticum spectare. Nam ubi quaestio incidit, cuius sit iurisdictio, Iudex maior cognoscit cap. si Iudex, de sentia ex comm. in 6. Ripa in cap. decernimus post num. q. de iudic. Alexan. consil.8. col.3. lib. I, Anta in cap. caeterum in 3 .ces. de iudic. Felin. & Dec. in cap. pastoralis in principio de roscripta Couatiqui testatur ita in Hispania seruari c.3 3. act. quaest. num. I. Et specialius, ubi est quaestio inter Summum Pontificem, & Imperatorem de respirituali, vel adfinem, spiritualem pertinente, vel de materia peccati, Pontificem solum esse Iudicem,scribit Anton. Rosel. in tradi. de potest. Imperat.& Pap. in cap. incipiente. ex his etiam decid tur num. r. RestauriCastald. d.trainde Imperata quaest. a .in