장음표시 사용
121쪽
rio PROBABILIS MUS XUI. Uirtus in medio consistit.
INTELLIGITUR. de actibus virtuosis tum eliciistis, tum imperatis, qui ut tales sint, debent in medio consistere.
nis . I. , quod in rebus ipsis reperitur , ideoque sine rationis ope determinari potest, a. quod in rebus non invenitur , sed pendet a judicio rectar Rationis, cujus auxilio reperitur , & pra seribitur.
Rei, quia circa res exteriores occupatur; Iustitia vero diitributiva, caeteraeque Virtutes Camdinales cum suis Partibus, & Speciebus , tam quae moderantur passiones, ideoque proprie vo- . cantur morales, ut Temperantia, & Fortitudo , tam praesertim intellectuales, ut Prudentia , &J filia ipsa potissimum distributiva habent medium Rationis, seu medium, quod a Ratione d terminatur , ti praescribitur . Non enim actus aliquis potest esse temperans, sortis, prudens, nisi fiat quomodo secundum rectam rationem fieri debet .
a) per dentia vero medium caeterarum Virtutum, quia Sch.Def. haec est earum forma, & Regula a): unde ad 68. n. I. eam spectat medium caeteris determinare , ac b) per praescribere; immo spectat ad Rationem rectam Cor- I. ipsam, quia Prudentia, & recta Ratio idem es-υ d. sentialiter sunt b) . Quare Scotus in Φ. Diast inch.
122쪽
s in E . I . quaest. a. ff. In sa Quaesisne, dicit ;quod actus conformis rectae Rationi est medium
actus virtutis. Et D. Thomas I. a. , & a. Σ. quaest. 66. art.
3. ad 3. M autem finis unius jusque virtutis
moralis attingere medium in propria materia: quod quidem medium determinatur secundum rectam Ra. tionem Prudentia in a. , m 3. Ethicorum cap. 8., oe ultimo. Et quaest. 6 . art. 3. ait quod idem me dium, quod est virtutis moralis, etiam es ipsius Prudentiae . scilicet reolitudo Rationis , sed Prudentiae quidem es Hud medium , ut regulantis , o me urantis, virtutis autem moralis , ut regumlatae, o mensurata. Alb. Mag. Sum. Theol. Par. I. Tract. I 6. quaest. IOR. Memb. 3. Omnis υirtus medium es , sed moralis dtiarum malitiarum medium es, intelletitialis vero Ratio recta. Et Memb. a. ait ex Aristotele I. Et hic., quod in omnibus virtutibus intellet ualibus, cujusmodi in Prudentia, medium
Et in 3. Sent. dist. 9. art. a. Secuiatim Philosophum non omnes virtutes habent unius Rationis
medium, sed habent quoddam medium , quod esreela Ratio , scut illae , qua sunt in Rarione , tit Prudentia, O Jusstitia eum suis Partibus. Et dist 33. art. I. Intellectualis autem Virtus, tit ipse dixit nempe Aristoteles ) , non habet medium hoc modo , sed ines ei Ratio resta per medium, sicut Priadentia eum fuis , qua sunt si cundum eum Phronesis , Scientia, o Imellipentia.
123쪽
PROBABILIs MUS omnis medii determinatio egi ex principiis Rationis, sic omne medium in eo, quod medium , in Ratione est. Cor. I. Hinc actus Prudentiae sive eliciti, sive imperati in quacumque ejus Parte in medio consistunt, ideoque ut eius Consilium v. g. , & Ju-dιcium sit prudens, debet in medio , secundum quod a recta Ratione praescribitur , consistere . a. Et iam recta Ratio in medio consistit , hoc est actus Rationis rectae in medio consistere debent, quia haec est, quae medium regulat Prudentiae ), & cum ista idem essentialiter est b) .. 3. Hinc opinio probabilis est actus Prudentiae, quia est actus reetu Rationi conformis c ,& huiusmodi actus ex Scoto supra est medium actus Virtutis d) , hoc est Prudentiae e .XUII. Medium Rationis non est indivisibile.
D. Thomas in . sent. dist. I . quaest. 3. art. I. ad a. quaestiunculam ad . I. . Tamen βιendum , quod medium virtutis non consistit in indisi ili , sed habet aliquam latitudinem, in qua virtus μι- tur, quamvis termini illius latitudinis non m sint sermone determinari ; ερο ideo qui dimittit quo licite potes uti, non oportet, quod satim a medio virtutis discedat . . Et dist. 46. quaest. I. art. a. ad. q. quaestiunculam. Sed tamen, quia in nobis non requiritur ad virtutem, ut semper medium attingamus, sed sufficit quandoque juxta medium se propter dis- evitatem inisntionis medii , ut dicitur a. Ethic. Inde est, quod apud nos unus justus alio agere dicitur, secundum quod magis, vel minus accedit ad medium, non pereemente utroque ad ipsum.
124쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. III Et in Quaest. disput. quaest. unica de Virtutibus art. I i. ad I 6. Suscit enim ad virtutem , quod appropinquet ad medium, ut dicitur. 2. Em hic. , ct propter imo unas actus virtuosior altero dicitur. Et I. a. , & a. a. quaest. 66. art. I. . Si vero consideratur virtus ex parte subjecti participantis, se contingit virtutem esse ma orem, vel minorem ψ e secundum disersa tempora in eodem, sive in umersis hominibus; quia ad attingendum medium virtutis , quod est secundum Rationem rectam , tinus es melius dispostus, quam alius , vel propter maiorem assuetudinem , vel propter meliorem dispositionem naturae, vel propter perspicacius iudiarium , aut etiam propter majus gratia donum ....
oe in Me deficiebant Stoici aesimantes , nullum esse virtuosum dicendum , nisi qui fuerit summe
dispositas ad virtutem. Non enim exigitur ad rationem virtutis, quod attingat rectae Rationis medium in indisiabili nota bene , Rationem re ctam non esse indivisibilem Aut Stoici put bant , sed susscit prope medium esse , ut in a. Ethie. dicitur . Idem etiam indisssibile Agnum
tinus propinquius, m promptius attingit , quam alius scuς etiam patet in sagittatoribus trahentibus ad certum Agnum aptius exemplum aD. Thoma afferri non poterat). Et ad a. dicit. Ad secundum dicendum , quod illud ultimum , quod pertinet ad virtutem, potes habere rationem magis , vel minus boni secundum praedictos modos , cum non si ultimum indivisibile , ut dia
Scotus in I. dist. 3 . quaest. unica Arg. 2. contra Henr. Praeterea, inquit , circa terribilia convenit, virtutem humanam recte tenere metum:
125쪽
υ P RJo B A Br I L I s M V sigitur riliatis, re rectissimo, quantum ροβιbile estiali natinae Et in respons. ad Argum. ad 2. air ,- quia et ca mures eontingis errare , θ limbe agere, sed rima tantum untim nempe in specie, & in individuo) scilicet perfecte circam flantio tum contingit recta agere, rectius, ore re-λJime. Hoc est circa aliquod in medis, viri tis confistens , quia recta , seu virtuosa actio a) per non nisis in medio consistere potest a) .prx d. v Alb. Mag. loco superius laudato , post ea verba, quae attulimus, statim subdit . se prudentialibus antem per se pater. Prudentialia enim omnia eonfitia pax frunt , consiliativa vero omnia per intensionem, o remissionem ad medium ve
Et in des. 33. art. I 8. Ad illad dicendum, loquitur de Gula od propro hoo , od late meHam , si xci3 este praste medium , quantum-ekmqDe utiquo modo disradisur a medio, sed quamis perfecte disceditur ab ipse in contrarium. Hic Mest aliquid , quod tamen a Lee oribus , ut sensus constet , dicite suppleri potest, ut consi-joanti patet . . 'Et in I. dist. 23. art. a. alti quod Cardinalis Heuntur recta en actu , vel appopinquoione ad
. Agidius in ta dist. I .. Pap. a. quaest. 1. ad a. docet: quia utans es virtuosior alio , ο κ mirres mayor alis, ideoque aestis unus melior alis. Et in a. Par: Σ. dist. 2I. quaest. I. arr. q. , post ruam docuit, virium in extremo versari, sis, it . Quantum ergo esse debeat ista declinatio a medio , vel ad atreram extremum , nou potes s eundum quantitatis ae alisarem sum, , Ied secumdum aquai tatem rariunis, at istud, quod Dpism iudi-
126쪽
1udiealis in hae parte , si pro regula , ο pro aequalitate . ouia in valde digitale , σμrte impusbile tenere pune ualiter medium . . . .
melius es declinare ad illud vitium, quod virtuti minus opponitur ε . Punctuale igitur, & indivisibile medium non est.
divisibilitate, advertat Lector, non idcirco, quod Rationis medium itat ut um est divisibile , inferri propterea oportere , Rei medium semper indivisibile esse. Nam hoc falium est. Iustitia enim ipsa commutativa , quae sola hujusmodi medium habet ca) , non semper illud attingit indivisibiliter , ut patet exemplo triplicis pre t ii, summi nempe, medii, & infimi, quod incertis mercibus locum habet, quorum quolibet servatur iustitia ad aequalitatem. Itaque medium ipsum Rei aliquando indirioibile, aliquando dimisibile est. Indit isibile , cum ex re, i plius natura indivisibiliter notum est, & determinate assignari potest. Sic qui v. g. mutuatur, Vel paciscitur pro opere dare centum , tenetur accia perema mutuatario , vel operario tribuere centum, non plus, minusve. Disssibile vero, cum non est notum indivisibiliter , neque determinate assignari potest , ut superiori pretii triplicis exemplo liquet . Medium autem Rationis semper diυsbile est. Cor. I. Hinc medium Prudentiae non est indivisibile, quandoquidem est Rationis b): atque ideo continget prudenter, prudentius,& prudentissime agere in omnibus suis Partibus , ut in
127쪽
11 6 PROBABILIS MUSConsiliati , seu Eubulis , & Iudicativa , seu, & Gnome. 2. Etiam recta Ratio non consillit in indivisibili , sicuti quarto loco supra allegato supponit D. Thomas , ubi Lectorem admonuimus . Unde non contingit tantum uno modo bene ,& virtuose agere in unaquaque Uirtute secundum rationem rectam, sed pluribus modis, vi delicet magis , & minus agere juxta rationem rectam. Nam ad eam spectat medium Virtutis determinare , & p escribere , ipsaque medium a per virtutis est a) . Hinc actus virtutis in eadem Seh.-. specie , & individuo perfecte circumstantiona- praeced. tus potest esse rectus , rectior, rectissimus , ut
n. 2. aiebat Scotus. 3. Illud est medium secundum rationem rectam , quod Sapiens hujusmodi esse iudicabit , b per ut supra dicit aegid. , & ex definitione virtu-Def. 7. tis patet b) . Quam explicans D. Thomas a.
Ethicae Lect. 7. quoad ea verba determinata ratione , prout Sapiens determinabit, subdit; ρο ad hoc inquit, explicandum subdit nempe Aristoteles , ut utique Sapiens determinabit , &c. , scilicet medium. Qui enim secundum rationem rectam judicat, profecto Sapiens est, neque Sapiens esse potest , nisi judicet juxta rectam ra
. Hinc in Parte Prudentiae Consiliatiυa, &Iudicati erit prudenter agere Consili ara, & Judicare esse agendum ex rationibus magnis, pru- e per dentius ex majoribus, prudentissime ex maximis. Seh. r. Cum enim Prudentia actualis sit in parte ani- et M 8. mae non scientifica, sed opinativa, in qua cer Cor.2. titudo non reperitur c): & praeter rationes cer-6 d. ita, necessarias, & cogentes, quibus certitudo
128쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. II 7 in suo genere continetur a , non dentur nisi ca) per rationes aut magnae, aut maiores, aut maximae; Sch.Def. conficitur, non posse esse in Parte Consiliativa, 3.& Iudicativa prudentem , prudentiorem , prudentissimam operationem , nisi quae magnis , majoribus , maximis rationibus continetur.3. Hinc igitur probabile esse idem, ac prudens, probabilius , ac prudentius , probabilissimum , ac prudentissimum : atque ideo probabiliter agere, esse agere quidem minus , sed tamen secundum Rationem rectam, probabilius magis, probabilissime maxime agere secundum Rationem rectam; cum trobabile rationibus magnis , probabilius majoribus , probabili fimum maximis continea
tur b) : & prudens nonnisi secundum Rati bὶ pernem rectam esse possit e , quae in indivisibili Def. 26.
non conlistit d . 27. 28'Atque ecce iterum demonstratum Cor. Def. I 8. c) per I9. ao. , ut in Scholio earumdem promisimus. Cor. r. 6. Hinc probabile est absolute conforme rectae Def. 48. Rationi, immo aeque conforme, ac probabilius. d) per
Est conforme, tum quod illud est hujusmodi , Cor. a. h.. quod tale esse Sapiens iudicabit r Probabile e per autem est , quod Sapientem ad amensum indu- Cor. 3.huj.cere potest f) : tum quod probabile est idem, f per ac prudens g): Prudens autem non nisi consor- Do 26. me Rationi rectae esse potest h) . Iam vero g perest etiam aequaliter conforme , ac probabilius, Corsraec.
quia conformitas haec in indivisibili consistit i . h per
EX hoc patet, quantum a veritate distent Cor. I. Probabiliori star, dum asserunt , probabile, Def. II. vel non esse absolute conforme Rationi rectae,
129쪽
Def. II. 118 PROBABILIS MUS vel minus consorme , quam probabilius . Etenim si non esset conforme , esset dii rme , proindeque non prudens, & rectum, sed improdens, ac malum, cum difformitas in negatione conformitatis a), malum vero in conisrmitatis , seu rectitudinis negatione consistat b) . Et si esset minus contorine, conformitas in in-di Visibili non consisteret . Aliud est notet bene Lector actus magis, vel minus, seu major , aut minor secundum Rationem rectam , aliud actus magis, vel minus conformis Rationi rectae. Illud esse potest, quia Ratio recla nocieonsistit in indivisibili c , istuc non potest , quia consermitas in indivisibili consistit d .
Caeterum si Probabilioristae hoc magis, vel minus contarme intelligant non realiter , sed a parenter, ultro, quod cupiunt, concedemus, ut . in Scholio Def. II. tetigimus. Id enim nihil obest. Tantum, ut minus conserme hoc sensu, seu probabile sit prudens, magis conforme, seu probabilius prudentius, ut superiori Cor. 3. deduximus. Hoc contenti sumus. . Hic tandem liquet, posse Voluntatem prudenter imperare Intellectui , ut assentiat in sensu composito opinioni probabili faventi Libertati in conflictu oppositae faventis Legi , sive aeque probabilis , sive probabilioris, eam que in hoc conflictu prudenter eligere, etiam ablata alia quacumque causa ex parte Voluntatis ipsius ; quia illa opinio etiam in hoc conflictu , seu in sensu composito actus Prudentiae , Virtutis , & rectae Rationis est : quod Cor. II. AX. 9. IO. indicavimus. SCHI
130쪽
X 4. loco D. Thomae evidenter colligiis tur, Probabiliorittas in quaestione praesenti, egregie Stoicos imitari. Hi enim putabant , non ine actum virtutis , nisi qui attingere e Rationis rectae summum , seu ejus medium in indivisibili ; ideoque Rationem rectam, Prudentiam , Uirtutem consistere in indivisibili . Idem prorsus assirmant Probabiliorittae. Etenim cum ad Prudentiam spectet videre , ac iudicare de licito, vel illicito, bono, vel malo a s& in hac quaestione de Probabilismo , hoc est
de Opinativo, in quo Prudentia adlualis dum taxat locum habere potest b , non habeantur nisi rationes magnae, aut maiores, quibus licitum , aut illicitum iudicatur .c) , nihilque certi ullo certitudinis genere constitui possit cri rassirmare, non esse prudens Consilium, & Judicium , quod probabili opinione continetur , sed solum, quod probabiliore, atque ideo eam opinionem in noto conflictu prudenter eligi non posse, est idem , ac assirmare , actum prudentam . nonnisi in indiυisibili positum esse , proindeque de medio tollere Prudentiae , Uir itutis, rectae Rationis a Philosopho, a D. Tho ma, caeterisque tum Philosophis, tum Theologis omnibus actatam divisibilitatem . Nam iterum dico . In re, de qua quaeritur, nonnisi duo actus , seu gradus prudentiae , Uirtutis , rectar Rationis esse posIunt, nempe Iudicium nixum rationibus magnis, & nixum majoribus ex parte Intellectus , & hinc conlequens elenctio alterutrius ex parte Faluntatis . Etenim,