장음표시 사용
91쪽
go a P R o R A B I L IS MUSEx quo liquet , Probabiliorismum ipsum re flexo Dictamine contineri , atque propterea non nisi per varias mentis reflexiones tractari, ac determinari posse : quod tamen Probabilio-ristae in nobis , si Superis placet, improbare
VIDE siTUR fortasse Probabilioristarum nonnullis hoc Axioma non eertum, sed incertum esse. Sunt enim ex iis , qui putant , ad Conscientiae securitatem non requiri proximi Dicta minis certitudinem , sed lassicere etiam . probabilioritatem . Sed primo in hoe Axiomate nullius demonstrationis fundamentum, ac robur consistit, quemadmodum opere procedente apparebit; unde pintius ad Doctrinae methodum , atque abundantiam , quam ad necessitatem positum est . In hujusmodi autem aliquid incerti esse nihil re-
Praemon. Deinde quod Probabilioristae hoc tanquam ce q. tum admittant, sua magis interest , quam n stra . Nam sive Iudicium ultimum Conscientiae certum , sive probabilius esse debeat , sive dis titum, sive reflexum, iam inter nos , & illos con venit, quod est probabilius, licite, ac tuta Conscientia sequi posse . Caeterum si velint secus, nos libenter accipimus, & gratias habemus. Cum enim probabilius sit aequaliter incertum , ae minus
b in per probabile b ), si illud statuatur suffciens, hoc non
Cor. a. obstante, pro ultimo Constuentiae dictamine ad Def. 26. eiusdem securitatem, nihil erit reliquum , quam
27. quod etiam istud pariter lassiciens statui possit.
92쪽
METII. MATH. DEMONsT. P. I. si Quapropter ut illud accipiant quomodo libet, per nos illis integrum est. In dubio practico de peccato , dubitatione manente, semper tutior pars est eligenda. , Nempe ea pars, quae Legi favet, si quidem
operandum est. - D. Thomas in a. Dist. 2I. quaest. 2. art. z. ad
3. Quanao aliquis dubitat de aliquo peccato , ausi mortale , tenetur illud confieri ,, dubitatione manente, quia qui aliquia committis , vel omittis , in quo dubitat, esse mortale peccatum , pe cat mortaliter discrimini se committens. - D. Bonaventura in q. Disput. II. Par. 3. art. a. quae. I. ad 4 scuti s Conscientia alia jus probabiliter dictat de alistio, utrum sit momtale, tenetur amplius illud non facere, manente δε- fitatione , sed amota tali Conscientia, non tenetur.
PORRO dictum est, dubitatione manente, quia dubium multimodis amoveri potest. Unde
CO amoto , tutiorem partem ex capite dubii eligere non tenemur.
Iam vero mens multis de causis dubitare potest, nempe ob inscitiam; ob pusillanimitatem, potissimum ob rationum ex utraque parte aequalitatem, & universim propter rerum incertitudinem .. Quo fit, ut saepe dubitemus de honestate operationis, non solum positi inter opini nes aeque probabiles, sed etiam inter probabilem ,& probabiliorem, immo aliquando, non obstante morali certitudine , ut contingit in rebus.
93쪽
8a PRO B a Is Mus Fulai , aliisque hoc modo eertis , idque ob quamdam speculati v m , licet imprudentem , formidinem, cujus certitudo moralis praesertim a) per imperfesta immunis non est a) . Item dubite- Sch.Def. mus da ipsius opinionis probabilitate. Sust enim I .n. I. complures opiniones mere dubia probabiles, seu de quarum probabilitatu merito a Doctoribus dubitatur. Quapropter ex quacumque caula d. hitemur, quamdia vero dubio quocumque dubitamua , & instat operatia , semper tutior pars
Non est per se obligatio sequendi melio- , aut tutiora, sed satis est amplecti Bua, seu lic
Itaque meliora, ae tutiora per se sunt in consilio, non in praecepto.
TUTIORisT E sunt, qui defendunt inopinativis , & incertia sequenda esse tutiora , quos tam Probabilioristae, quam Probabili stat communi certamine adoriuntur. Ubi etiam. ades vertendum est, illos iisdem omnibus argum nritia uti adversus Probabilioriεις, . quibus isti eontra Probabilistas utuntur, ut apparrat, vel ne trum , vel utrumque systema iisdem armia aequaliter prostigari posse. , T. Additum est vero in Axiom te pre se , quia με accirius obligetici esse potest, puta Juramen, b per to, Voto, Contractu &c. h, Sch.M. Cor. Hinc nian potest essu per se obligatio s. sequendi opinionem probabiliore in pro Lege tu.
94쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. 1. conflictu minus probabilis pro libertate, nequa ex parte ipsius Legis, quia hoc est tutius a , neque ex parte i psius probabilioritatis , quia etiam hoc, vel est tutius b), vel melius, qqia prudentius ea. Quare si adest ubligatio , aliunde desumenda est.
ΡRoa aBELro RisTAE existimant esse impruridens eligere bonum in.comparatione melio-ias freti authqritate D. Thumae a. a. quae. 33. art. 3. , ubi ait et quod des iere a mesistri pertinet ad imprudentiam. Cui addi potest Henricus. Quod l. I, quaest, O , ubi proposita in terminis qua stioner An propintis majori minori baeno possia -- luntas eliget e minus: manifeste resolvit, si vimi se eligere debeat, debere praeserta, & eligere illud, quod per rationis Iudicium melius judicatum est is Sed Divus Thomas in eo art. de inconstatistitia persistςndi in bono proposito conceptra pae praefinito loquitur, iniex art. Corpore , Avel ipsa quaestionis propositione liquet . Quaestio enim hqjusmodi est . Utrum inconstantia sit vitium sub imprudentia cantentum . Porri locus integer indicatus talii est. Sed conna es, quod ad Brudentiam per et praeserro majus binnum minus bono: ergo deflere et meliori pertinet ad imprudentiam . Sed hoc es inconsantia : erso inconstantia pertinet ad imprudentiam . Sensus igitur genuiaui huiusee textus est, desistere a bano proposito concepto esse inconstantis, hos esti prudentis, quia hoς fieri non potust, nisi inordinate, ut in Corpore djcitur . Ait enim: Non enim aliquis recedit a priori bono proposito, -C,U F a nisi
95쪽
nis propter aliquid, quod sibi inordinate puere
sed iste recesus non consummatur , nis per defectum rationis, quae fallitur in hoc, quod repudiat id, quod redis acceptaverat. Ad Henricum vero quod attinet, ille intel- . ligitur, cum bonum eX quodam Contemptu me . . lioris eligitur, cumque utrumque eadem facili- tate, caeteris paribus, eligi potest V uti clarius se explicat ipsemet quae. 32. , quae est hujusmo. di. Utrum in aequali facilitate exequendi utrumque, teneatur homo semper ad melius faciendum . Concludit enim. Idcirco dico absolute, quod γλ. . . o libet, caeteris paribus , semper tenetur agere , O ' eligere melius. Uide, si lubet. Atque hoc sensu omnes huiuscemodi auth ritates universim verte sunt. Profecto enim ad aliquam mentis deordinationem , ideoque ad
imprudentiam pertinet contemnere meliora, ea
que sine gravi ratione repudiare . Quod in re nostra minime locum habet, ut liquet . Alioqui obligaremur semper ad tutiora, meliora, optima, &ideo etiam ad Consilia Evangelica &c. Quod sensui communi, atque Catholicae Doctrinae adversatur, neque ab Henrico, Doctore ali qui nimis universim vere scrupuloso , aut ab sis Probabilioristis , in multis caeteroqui non nimium scrupulosis , opinor, admittitur , quia aperte falsum est. ' , ,
Def. 3 Intellectus est, potentia naturalis, & necessaria, cuius obiectum est verum. Nempe vel principaliter reale, vel etiam se
96쪽
Uoluntas est potentia libera, ac domina sui, ligrumque Potentiarum , cujus objectum est
Scilicet vel reale , & verum , vel apparem . Illud est primarium, illud secundarium.
IAM vero dominium , quod habet Voluntast
in alias potentias, non est solum aut politicum, mi despoticum, sed partim politicum, sartim despoticum , hoc est partim in bonum otentiarum, partim in bonum sui, etiam cum damno Potentiarum, quibus uti poteit , etiam in earum dispendium. Sic potest imperare oculo, ut aspiciat intensam lucem, qua laeditur , &Intellectui, ut determinet se ad haeresim , ad iudicium temerarium , licet contrarium magis,
a. Intelligitur autem Axioma de Potentiis internis & externis, quλs notum est Voluntatis imperio subjacere , inter quas praecipuum locum tenet Intel lectus, qui ei ad directionem potissimum datus est . Nam Potentia Nutriti-- , Inter mori , Imaginativa , Phantasia ei non subiacent, ut patet. ii 3. Potest autem Volunras dominari praeser. tim Intellectui. directa, & indirecte . Directe , cum immediate facit, ut Intellectus in actum I xumpat, vel non prorumpat : Indirecte cum icit , ut aliquid exequatur , . unde fit , ut in Rctum prorumpat, Vel non prorumpat. LXemplo res plana fiet. Sit v. g. sortes graviter in-
97쪽
86 P R .ea ABILIS MU1 sensus Sticho, qui potiatur fama de peritia litterarum, potest Sortes ex imperio hujus voluntatis insemae male temere, seu sine ulla gravi ratione judicare de Stichi peritia, seu iudicare esse illitteratum. Quod si etiam aliquod fundamentum grave habeat de Stichi peritia , potest nihilominus consimile judicium facere, vel divertendo Intellectum a consideratione istius sundamenti, vel minus considerando vim illius &c. I. modo dicitur Uoluntas imperare directe : a.
. TTINC Intellectus necessirio movetur , I I atque determinatur ad assensum juxta naturam, seu.vim, & eificaciam motivi, unde movetur, veluti ad instar Speculi, quod semin- dum naturam luminis magis, aut minus ill
a. Hi hc nativo pondere semper , & per se sertur in Uerum reale, quia hoc est naturale,& principale ejus objectum, a quo nullo modo diverti potest, non autem in Verum apparem, quia ab hoc aliquo modo diverti potest, ut i ferius patebit, & est solum secundarium ejus objectum, atque ex accidenti , non per se . Aepropterea necessario assentit Uero, & dissentit Falso , ita ut Falso nullo modo possit unquam assentiri, vel Uero disson hi, cum hoc sit ejus objectum , & Oppolitorum eadem sit disciplica per a) . Unde quandocumque , & qmmod Gn. 6. cumque assentiat , semper assentit sub ratione veri alicujus.
98쪽
METH. MATH. DE MonsT. P. 1. 8 - r. Necessario , & absolute non cogitur, nisia Uero, & Evidenti. Cum autem verum, AEνidens sit multiplox ca) , idcirco diversimode eum cogi necesse est. 4. Hinc absolute, & necessario non cogitur, nisi in Vero, & Evidenti metaph co, aut ma thematica , ideoque ab huiusmodi Principiis, re a Conclusionibus exinde evidenter demonstratis. Etenim Uerum hujusmodi in naturalibus est supremum, quod aliter esse, aut concipi nullo
modo potest b . s. Cogitur etiam , licet non eodem pro sui modo, a Vero , di Evidenti pis sim, hoe est a Principiis pissicis , & Conclusionibus inde ne,
cessario demonstratis: quia hoc Verum ex suppositione naturae ordinario modo operantis, ali ter esse nequit , quamquam absolute esse pos sit se . Hoc pacto Intellectus firmiter assentit huic veritati, quod Sol cras tantum mansurus est supra Origontem, quanta est declinatio Circuli ab Muatore, quem peraget: tamen DEI jussu aliter fieri poteti, ut Iosue tempore con tigit . Item suo modo cogitur a Uero morali perfecto , quia etiam hoc tuo modo aliter esse non potest d). . Gio 6. Non cogitar a Vero, & Certo de Fide aut Theologice, quia etsi Fidei veritates eretis simae sint , sunt attamen inevidentes e) : res vero theologice ceriae , non nisi supposita Fide , verae sunt f . 7. . Non cogitur a Uero, & Evideuti mersi imperfecto , quia hoc postremum in ordine cet-titudinis est , & multo magis, quam Uerum alterius generis, aliter esse potest g . Quo fit, ut hujuimodi Uero praeserti m non sine formis
99쪽
8. Intellectus necessario quidem: aequaliter movctur, ac determinatur ab aequalibus opinativis , minus vero a minus , magista magis opinativis, cum iuxta vim, & emaciam motivi necessirio moveatur b : tameta absolute .& omnino ab opinativis quibuscumque , neque cogitur, neque persecte determinatur, quia Opinati va quaecumque . nullo modo Vera, aut certa, aut evidentia, sed absolute incerta, & aequalites incerta sunt e) . Unde necessario aequaliter movetur, & determinatur ab opinionibus oppositis aequaliter probabilibus, ita ut inter ili. las suspensus per se necessario manere debeat ;magis vero necessario movetur , ac determinatur ab opinione probabiliori, minus ab opinione minus probabili probabiliori comparata : tamen ad assensum absolute , & per se non cogitur aut perfecte determinatur, neque in primo, neque in secundo casu, neque simpliciter , ineque in suppositione , seu neque in sensu composito , neque in sensu divise , ut Scholae loquuntur :quia tam aequaliter, quam inaequaliter probabilia, non Vera , aut certa , aut ullo modo evidentia , sed omnino incerta, & aequaliter incerta
tellectum a probabilibus quibuscumque quocumque modo inter sese comparatis, non eoei omnino , vel ad manendum in. suspensione ase, i sen-
100쪽
. METH MATH. DEMONsM P. I. 8psensus ins atque .probabilibus, vel ad assentiendum probabiliori prae minus probabili invicem γcomparatis, neque simpliciter is neque in luppο-stisne, quod etiam habeat opinari: itaque non . .. cogi, quin possit sive divisim, sive coniunctim ad alterutram partem , sive in aequaliteri, sive in inaequaliter probabilibus determinari. Id ut fieri possit , praesertim ex Suppos. I9. re ipsa 'innotescet: & quomodo fiat , mox ex afferen- .: , , γdis Corollariis patebit. . 9. Hinc Voluntas potest dominio suo movere Intellectum , eique imperare, non solum in practicis, sed etiam in speculativis, ut d cet etiam D. Thomas in a. Sent. ι Dist. 38. art. 3. ad 4. : non tamen in actibus omnibus& eodem modo . Et quidem ad primos actus intelligendi eum movere non potest , quia utpote Potenti naturalis , & necessaria , vel congenito, vel adstititio lumine ad intelligendum. necessario movetur : ad reliquos omnes - lj actus movere potest.
Io. Quod actus exercitium pertinet potest .. 8 in omnibus efficere, ut Intellectus reflectat super suos actus, super actus etiam suim metipsius nempe Voluntatis aliarumque Potentiarum: est enim maxime reflexivus a . Ut aliquid ca per consideret, vel non consideret : ut m gis, vel Schol. minus: ut unum magis, quam aliud : ut pro- Def.37. prium iudicium retineat, deponat, aut iuspe
dat. t ut excogitet rationes pro una parte magis, quam pro alia, & huiusmodi. i ioU cII. Non potest imperare Intellectui , neque ut assentiat Falis , neque ut dissentiat reali Vero , quia hujusmodi Uerum est naturale eius objectum , ad quod innato pondere se