장음표시 사용
131쪽
1 ao PROBABILIs MUS& nulla vel moralis hic certitudo reperitur , sed omnia incerta aequaliter sunt , & nonnisi in his incertis Prudentia actualis esse potest.
Nunc si in hoc conflictu si semper obligatio elisendi Iudicium probabilius , hoc est , quod
majoribus rationibus continetur , & hoc dumtaxat sit prudens, virtuosum, rectum, bonum, Judicium vero probabile , seu quod continetur rationibus magnis, imprudens, improbum, malum , iam in tota prudentiae actualis Consiliantis, & Judicantis, seu in tota Rationis rectar,& Uirtutis Ditione non dabitur, nisi unus gradus virtutis , & consequenter nec actus unus , nec homo unus Virtuosior , prudentior,
melior alio r quod est ipsissimum, quod Stoici affrmabant , & in quo cum iisdem probabilio-ristar egregie a D. Thoma , & a tota Philos phorum, ac Theologorum Schola demonstrati
XVIII. Lex, seu Praeceptum est Regula, & Mensura
externa, Conscientia vero interna moralis operationis .
Scilicet per Legem quid sit faciendum , vel fugiendum innotescit , per Conscientiam id actualiter homini applicatur .
D. Thomas I. 2. , & 2.2. quaest. 9o. de Legibus art. I. Dicendum, quod Lex quaedam Regula est , mensura at tuum , secundum quam inducitur aliquis ad agendum , vel ab agendo
retrahitur . Cor. I. Hinc Praeceptum debet esse clarum, determinatum, certum , non obscurum, ince
tum. Alioquin quomodo Regula, & Mensura erit,
132쪽
erit , atque Conscientiam regulare poterit λUnde Philos. Io. Metaph. docet , Mensuram debere esse certissimam : & ex illo aegidius
in I. Sent. P. 2. Dist. 8. qu. I. ar. I. ait, quod mensura debet esse quid certiam . Hinc illud C. Erit autem Φ. Dist. ex observatione Isidori . Erit autem lex . . . . manifesa quoque, ne aliquid per obscuritatem in captionem contineat. Et
illud C. fin. de Constit. Consistitio Sedis Apostolicae nihil debet obscurum , vel ambiguum con-
einere . Et Glos. v. ambistium . Lex nullam obscuritatem continere debet, ne per obscuram com
Ritutionem in laqueum incidamus , nemini enim debemus laqueum injicere 27. qu. I. de Uiduis, nse debet nos inducere per legem obscuram , vel ciubiam ad id , a quo nos cohibere debet . Qua de re videri possunt etiam Glos. C. un. de post. Praelat. in 6. v. De caetera , Imola , & Abbas C. fin. de Constit. n. a. , & alii Canonistae in hunc locum. Quod autem dicit Aristoteles, Mensuram dein here esse certissimam, id non intelligitur semper in genere summo , ex. gr. mathematico , metaphysico &c. sed in genere suo, nempe pro
natura rei. Quapropter D. Thomas I. ,Σ.&2. 2.qu. 9 I. art. 3. Utrum sit aliqua Lex humana:
ad tertiam rationem, qua ex Philos . mox allegato objiciebatur , ex humana ratione nullam Legem procedere possie , quia Lex , utpote actuum Mensura, & Regula debet esse certissima, humana autem ratio incerta est, ita respondet . Ad tertium dicendum, qaod ratio pr Elica est circa operabilia, quae sunt sensularia, σ
non contιngentιa , non autem circa necet araa ,
ratio speculativa ; idco Leges humanae
133쪽
possunt habri e litam infestibilitatem , quam fi
bent demons-υae Conclusiones Scientiarum . Nec oportet , quod omnis Mensura sit omnιmodo
injallibitis , O certa . nota bene sed secundum quod est phobile in genere suo . Hoc est
certa non demonstrative ; sed praefice, hoc est hoc loco moraliter, ut fieri ipsa agibilium natura . Idem docet 2. 2. qu. 6O. art. 3. ad I. squem locum attuli supra A X. I 2. Cor. a. Hiuc sufficit, Praeceptum esse certum moratiter . Nam in practicis major certitudo saepe non datur . ca)3. Hinc Praeceptum probabile , aut probabilius, seu quod probabiliter, aut etiam probabilius astruitur, non erit Regula , & Mentura certa moralium operationum , quia huiusmodi nec moraliter certum, sed dubium, & incertum
aequaliter est b ideoque non poterit certo Conicientiam regulare, & obligare. 4. Hinc liquet in Probabilitate, ac Probabili ritate dari Ignorantiam inυincibilem phisice praecepti certo regulantis , & obligantis , quia in his certitudo Legis, nequidem moraliter, haberi potest. XIX. In Lege Divina , & Humana ad Conscie tiae obligationem requiritur existentia Legis, ejusque authentica promulgatio. Etenim sine existentia ella non potest, &sine e per Promulgatione nequit certo innotescere, & pri- Sch. f. mum tine secundo esse potest se . Intelligitur 46. n.2. Rutem Axioma de praeceptis formalibus, & expli- d per citis, quia haec sola authentice promulgari pose
134쪽
META. MATH. DEMONsT. P. I. I 23 Dictum est autem in Lege Disina , Ο Η mana , quia in Lege naturali existentia ipsa etiam promulgatio est , unde promulgatione hujusmodi authentica non eget a . Cor. Hinc existentia praecepti, & promulgatio, ut Conscientiam obliget, clara, & certa esse debet. Nam ., & Lex Regula , ac Mensura est h , quae certa esse debet e) r & quod est authenticum, clarum, & certum est d) .X X. Lex naturae proprie , re fricte nonnisi moralibus principiis, & conclusionibus inde necessario, & evidenter deductis continetur. Scotus in q. par. a. dist. 17. quaest. unica, f. In isa quaestione, docet , quod illud egi verum de jure naturali, cujus veritas est nota in termianis , o tale es principium in lege naturae , sicut in speculabilibus notum es ex terminis , sis quod sequitur evidenter ex tali vero sic noto , cujusmodi es conelum prastica demonserata . Et stricte loquendo nihil alitid es de lege natura , nisi principium, vel conclusio demonstrata. Idem repetit dist. 26. quati unica, f. Ad soluti quies. Et dist. 33. quaest. I. 3. De secundo articulo. Idem innuit etiam D. Thomas I. Σ., & 2.
2. quaest. 9 . art. q. 3. . Et quaest. I . art. I.,
& 3. : quamvis eius verba non afferantur, quia non ita formalia, ac praecisa, sicuti Scoti, sunt. Consule sis.
SCHOLIUM. DIcτUM est stricte, re proprie, quia latius
alia etiam de Lege naturae esse possimi. Quae
135쪽
x 24 . 'PROBABILIS MUSQuae autem sint, idem Scotus aperte docet locis laudatis. Nam statim subdit . Sis tamen extendendo, quandoque dicitur illud e se de Lege
naturae, quod est verum practicum consionum principiis , o conclusionibus Legis naturae, in tantum,
quod statim notum es omnibus , illud convenire tali Legi. Haec vero consona in Report.' Paris. par. a. dist. II. quaest. unica, 3. Circa solutionem , amrmat esse duplicis generis . Primi ea , quae multum sunt consona illis principiis , nempe illa, quae ab omnibus sunt visa multum rationabilia, & bona, & ab omnibus juste servanda. Hujusmodi sunt praecepta Decalogi , vel alia similia. Secundi illa, quae sunt quidem iis principiis consona, sed ita, ut corum opposita sinteis ita consona, sicut illa. Itaque ut Doctrinam Scoti in summam reindigamus , Lex naturae dupliciter sumi potest , nempe fricte, σ simpliciter nam & hac voce
Scotus utitur , o late , ac extensiυe. Primo modo comprehendit tantum practica . principia, & conclusiones demonstratas intellige sive proximas, sive remotas: nam perinde est, modo demonstrentur) . Secundo comprehendit communiter evidenter consona illis principiis , atque conclusionibus : & peculiariter consona . Nos Doctrinae causa priora consona, absolute consona, secunda respective consona, possiimus appellare.
In Axiomate idcirco posita est Lex naturae tantum primi generis, quia id ab omnibus admittitur , & certum est . Caeterum liberaliter nunc damus , non solum practica principia ,& conclusiones demonstratas, sed etiam iis consona , & absolute , & respective ad Legem naturae pertinere. .
136쪽
Cor. r. Hinc Lex stricte, Zc late primo modo est nota, & communis omnibus, uniformis apud omnes, & in omni satu, & invariabilis, saltem ut in pluribus . Quod additur , ut casus aliquis excipiatur, in quo fortasse aliqua Natio contra hanc Legem aliquid facit, uti loco primo supra laudato exemplificat D. Thomas de Gera manis , qui olim latrocinium licitum reputa-hant . Sed addit, hoc oriri ex depravatione rationis, orta ex passione, seu mala consuetudine, seu ex mala habitudine naturae. Caeterum communiter hujusmodi Lex naturae nota omnibus, apud omnes uni tormis, & invariabilis est. Nam nonnisi huiusmodi esse eossunt, quae vel ex terminis nota sunt, ut principia, vel evidenter eruuntur, ut conclusiones demonstratae,
vel communiter evidenter his sunt consona , ut ex Scoto dictum est. Hoc asseruit D. Thomas locis allegatis, praesertim quaestione illa 9 . art. 3. , ubi agit de Legis naturalis immutabilitate. Henricus Quodl. I a. quaest. II. Dico, quod i lud, quod secundum re iam rationem debet feri, apud omnes aequaliter debet fieri, ab omnibus rectam rationem habentibus debet judicari debere
fieri ; nec in hoc disers cari judicia Philosophorum, Catholicorum Sicut enim quod verum es apud quosdam, verum est apud omnes , neque es aliquid verum secundum Philosophiam veram, quod non sit verum secundum Theologiam, nec e converso ; sc est de eo , quod rectum es ,
aut faciendum secundum rectam rationem . Bachonus in . dist. 23. quaest. 8. art. Σ. Nam
optima Legum intelligentia est, cum Leges inte oguntur , prout Lex naturae distat. Nam illa fem-
137쪽
per diciat. quod aequum es , ' naturale apud omnes Q es commune omni nationi , Cy' quod tibique insinctu na rae, noui in titutione, aut humana ratione rimatum tenet Iuter omnia jura ,
semperque immutabilis permanet c. a. Hinc quod multae Nationes , compluresque Sapientes , potissimum post exactissimum examen, acutissimamque discussionem existimant non ςsse de Lege naturae , ad eam Legem ρο secto non pertinet. Olcamus. in I. dissi go. quaest. 3. Litt. D, ait: quod illud non est per se notam, quod multi stibis siles, ρο exercitui hoc neflant. 3. Quae tantum opinative ex practicis Princis piis colliguntur , vel consona iis , eorumque . Conclusionibus demonstratis existimantur , non sunt de Lege naturae, neque stricti, neque loe primo modo, seu absiolute consona . Etenim Opi- a per nativa omnia iacerta, & aequaliter sunt. a Cor. I. q. Hinc oppossita esse possitnt de Lege naturae
Def. 7. late secundo modo. Unde hoc pacto aliquid esse poterit de hac Lege .. quod affirmatur hujusmodi esse a pluribus Sapienti bus simulque etiam aliud huic contrarium, quod ab aliis Sapientibus affirmatur ad eamdem Legem pertinere. s. Ad Legem naturae non spectant Conci sones ipsae practicae demonstratae, antequam de monstrentur , seu antequam clare cognoscatur ,
ex Principiis evidenter deduci; hoc est ante Legis non authenticram promulgationem, quia haec b) per etiam in Lege naturae locum habet. b Sch.Def. 6. Hinc denique liquet , non dari Ignorar 66. nq. tiam ρ sica inuincibιlem Legis naturae in Prin-eipiis, & absoluta eo oris, at vero in Conclusionibus ex utris ae deductis, di donec evi
138쪽
denter demonstrari non possit, illas ex ipsis deduci ; quia de primis, utpote iam evidentibus, nescientia dari nequit, bene vero de secundis, antequam evidenter deducantur. Unde dari potest Lex naturae etiam stricte revera existens in se , seu materialiter, quae tamen non existat in nobis, mi formaliter, seu non obliget ad culpam formalom , ut Scholio a. Def. q3. innuimus . Nam huiusmodi sunt Conclusiones practicae demonstratae , si , & antequam demonstrari nequeant a). Quod multo magis verum est si tantum opinative deducantur ; quia hae nequidem ad Legem naturae pertinent b .
XXI. . Lex opponitur Libertati, Libertas Legi. S C H O L IU M. INTELLiorTu R de Libertate non ph ea, sed
morali. Itaque Lex. ligat hominem, aufert que illi moralem libertatem, ne ad libitum licite utatur operatione sua: Libertas vero eum veluti solvit. Ouare Lex, & Libertas se habent ad instar Oppositorum, ad instar Aggressoris, &Defensoris , ad instar Actoris , & Rei . Nam Lex veluti aggreditur, & accusat Libertatem, Libertas vero veluti defendit se.
. Libertas humana Legis Divinae, R Humanae existentiam, ac promulgationem; minime vero Legis naturalis Imitis sumptae existentiam; bene vero promulgationem ex parte praecedit. SCHO-
139쪽
. SCHOLIUM. UT hoe Axioma melius intelligatur expli
Primo igitur die um est Legis Divinae, o Humanae . Ubi Lex Diυina non s umitur pro aeterna DEI voluntate, aut veritate, ut omnis honestatis Regula est, undeque omnes aliae Leges emanant. Nam constat , Legem Divinam hoc modo acceptam humanam Libertatem praece dere . Sed sumitur pro ipsa Legis institutione , quae homini proponenda est. Sumitur quo modo accipitur v. Lex Mosis, aut CHRIsTI, quando . , de iacto instituta est: quam Legem, antequam instit heretur, Libertas humana proculdubio praecedebat. Idem intellige de Lege humana. Secundo dictum est exissentiam , ac promtirugationem, quae verba intelliguntur, ubi exi stentia diversa a promulgatione est: & de promulgatione authentica, ut in praeceptis formalibus ,& explieitis contingit. Item intelliguntur etiam de non authentιca, ut accidit in praeceptis iam tualibus, & implicitis, si statuatur in his hanc promulgationem non authenticam diversum ali-
GRDef. Dictum est tertio Legis natinae friete sumpta 46. nq. exis tiam. Quia cum hujusmodi Lex practieis
Ax. 2o. tis contineatur b) , quae congenito naturae lu-
Sch. I. na coexistit. De s. Tandem dictum est : bene vero promulgationemn. I. ex parte . Quo conclusiones tantum demonstratae significantur, earumque promulgatio non authemtica a
140쪽
MATH. MATH. DEMONST. P. I. Iastrica. Cum etenim hae ad Legem naturae formoiater non Pertineant, antequam evidens earum
ex principiis deductio cognoscatur, & ista deductio promulgatio quaedam non authentica sit a , . libertas humana priusquam eas cognoscat, illas praecedit. Id quod aequas, immo potiori jure verum est, si hujusmodi non authentica promulga tio pro existentia ipsa sumatur b), ut liquet. Itaque in praeceptis formalibus Legis Divinae,& Humanae Libertas humana eorum existentiam, ac promulgationem praecedit: in praeceptis formalibus Legis naturae non praecedit. In praeceptis virtualibus Legis tum Divinae , tum Humanae, tum Naturalis, vel etiam ipsam extistentiam , vel saltem non authenticam promulgationem praecedit, modo explicato. Cor. Hinc priusquam Lex Divina, & Humana existat s ac authentice in praeceptis formalibus, non authentice vero in virtualibus ; Lex autem Naturae in conclusionibus demonstratis , aut existat, aut non authentice promulgetur, Libemtas Humana in certa possessione est, seu homo liber certo est ab omni obligatione, ita ut sibi liceat actio sua . Nam ad obligationem requiritur Legis existentia, ac promulgatio ce : &Lex hominis aufert moralem Libertatem d) . Quare antequam Lex existat, aut promul6etur, homo liber certo erit. Quod multo magis verum est , loquendo de Lege Naturae , u co clusiones tantum opinatiso promulgentur , hoc est ex principiis solum opinatiυe deducantur, cum istae non sint de Lege Naturae, neque sis , neque late ce : unde obligare non poterunt Libertatem, quae propterea in certa possessione remanebit.