장음표시 사용
151쪽
formali , loquendo de praeceptis virtualibus per
accidens, non obstante existentia, & authentica promulgatione Legis, v. g. in quaestione de cim cumstantiis notabiliter aggravantibus, non o stante existentia , ac authentica promulgatione Legis de Confessione. Etenim in his praeceptis supponitur Lex extans , & authentice promul-
r. q. 7. Hinc denique datur securitas Conscientiae o d. in operatione contraria Legi iam existenti, at que authentice promulgatae, quandoquidem Probabili risimus huiuscemodi tutus est. Quod quo sensu sit iuxta Probabilioristas intelligendum , ex sequenti Scholio patebit.
II ROBA B ILIO RISTAE tenent, sequentem pr I babiliora faventia libertati idcirco esse t tum in Conscientia , & immunem a peccato formali, quia prudenter operatur, & ignorat imvincibiliter actionis pravitatem ; operari vero prudenter, & ignorare invincibiliter actionis malitiam , non quia Lex non sit in se existens , aut non sufficienter promulgata; vel quia actio illa non sit vere in se , & coram DEo mala ,
si sorte opinio probabilior sit falsa; sed quia facit quantum potest , eo quod cum , post possi- . i l bilem de operationis pravitate inquisitionem, ue nequeat invenire veritatem, facit quod verius, ac rationabilius licitum putat : secus vero se quentem minus probabilia. Itaque securitas Probabiliorismi libertati faventis oritur ex prudentia operationis , & ex ignorantia invincibili , quae duo efficiunt, ut illum sequenti transeres-
152쪽
mo Legis, si sorte adest a parte rei, ad culpam
I. Sed haec est te falsa, vel recidere in eorum caput, manifestum est. Etenim quod operationis prudentiam spediat, primo cum Probabilioritas non sit realis, absoluta, & objecti , sed subjeetiva tantum, apparens, & respestiva, a) a per
an erit prudentis in incertis committere salu- Schol.a. tem animae in manu consilii sui , & relinque- Def. 26. re securitatem , quae in certa observatione Le- 27.nq.gis continetur ρ - 2. Praeterea vel est imprudentia se sponte committere periculo violandae Legis , sit torte adest, vel non. Si primum: igitur imprudenter agunt etiam probabilioristae, eligendo opinionem probabiliorem libertati faventem, quia hac proba bilioritate non obstante , ab hoc periculo non eximuntur, cum haec non emeiat, quin ea opinio sit absolute incerta, ideoque possit esse falsa. Et prosecto Tutiori ille negant, in his casi-hus ita se gerere , prudentis hominis esse . Si secundum: igitur neque probabilistae agunt imprudenter , dum per electionem opinionis minus probabilis eidem se aequaliter periculo committunt .
3. Tandem eum etiam in Probabiliorismo supponatur Lex existens, & authentice promulgata b): quomodo erit prudentia amplecti opi- b prenionem ei Legi obsistentem an non est mani- Cor. 6. festum peccatum se opponere Legi exissenti, ac Supp. promulgatae c) ὶ immo quommodo probabilior e per ea opinio esse potest Ex. ca. in quaestione de Def. II.
circumstantiis notabiliter aggravantibus : quo- Ax. modo prudenter oeerabitur , qui eas non con- I9.fiteatur, ductus opinione probabiliore, quod ad illas R
153쪽
Supp. 4 illas non tenetur, si supponitur existens, atquentithentice promulgatum universale praeceptum
Confessionis λ immo quomodo de hoc opinio probabilis , nedum probabilior , dari potest tNam vel Lex huiusmodi existens , & promulgata extenditur etiam ad illas circumstantias , vel non. Si primum: quomodo ergo illae probabilius eonfitendat non sunt , si obligatio eas confitendi certa supponitur per Legis existentiam , ac promulgationem t.& quomodo istud probabilius dari potest λ hoc enim pacto esset ,& non esset obligatio eas aperiendi , quae con tradictoria sunt. Si secundum: igitur prudenter agent etiam Probabilistae, si eas non confiteantur , ducti opinione minus probabili , contra Legem iam existentem, & promulgatam. Quare vel utrobique Lex non est existens, & sufficienter promulgata quoad eas circumstantias, ideoque utrobique non obligat, & proinde utraque electio prudens est; vel si est existens, reproimulgata utrinque, ideoque utrinque obligat, utraque electio imprudens est. 4. Ad Ignorantiam porro inυincibilem quod
attinet, quoniam ista est praeυisa a , & haec
uno ex his tribus modis vinci debeat , nempe vel per inquisitionem veritatis , vel per reductionem ad dubium practicum, ideoque electionem partis tutioris, vel per electionem opinionis h9 nestate operationis b d cumque primo Inudo vinci nequeat, eo quod veritas absolute
haberi non potest c θ: ut electione partis minus probabilis faventis libertati sine culpa vinci non possit , debet esse obligatio vincendi ignorantiam per electionem partis oppositae faventis Legi , i et ut tutioris , vel uto probabilioris: quod
154쪽
quod est idem ac dicere, obligatio eligendi melius, aut tutius. At haec obligatio per se neque
est, neque esse potest a . a per: 3. Deinde, ut possit haec ignorantia sine pec- Ax. 3.cato vinci per electionem partis probabilioris faventis libertati, non debet esse obligatio vincendi per reductionem ad dubium practicum , ideoque per electionem partis tutioris .. At hujusmodi obligatio, vel utrinque est, vel utrinque non est.
Nam primo . Quomodo non est obligatio, si Lex utrinque supponitur existens , & promulgata b ' Et quomodo est, si non supponitur, b par
modo supra explicato . Cor. q.
6. Deinde vel est culpa formalis se sponte Supp. q. Committere periculo violandae Legis , si sorte - adest, quando hoc periculum facile vitari potest electione partis tutioris, vel non est culpa fommalis . Si primum : igitur peccant. formaliter etiam Probabilioristae, ignorantiam vincendo per electionem partis probabilioris , cum haec pariter non sit immunis ab eo periculo; & ideo neque illorum ignorantia est omnino invincibi-
lis , eos eximens a peccato formati . Si secun- ν -. .
dum: igitur neque Probabilistae peccant forma-ιiter, ignorantiam vincendo per electionem partis minus probabilis, quae aequaliter continet id periculum, ac proinde etiam horum ignorantia est omnino invincibilis, . eos pariter eximens a peccato formati . Quocirca vel utrique obligantur se reducere ad dubium praesticum , & ita . : 'eligere partem tutiorem, vel neutri; & sic utrique sine peccato se possunt ad partem , vel minus probabilem, vel probabiliorem libertati faventem determinare. EX
155쪽
r 4 PROBABILIS MUs Ex quo patet evidenter, omnia utrinque eommunia esse; seu utrosque idem sentire cim ea Legis existentiam , ac promulgationem; neutram opinionem esse securam , Vel utramque denique vel neutros facere quantum possunt, vel utrosque quantum satis ad vitandum peccatum formale , ideoque ad Conscientiae securitatem
Non est praeceptum neque Naturale , neque Divinum, neque Humanum formale, & explicia' tum de sequendis atque probabilibus , vel probabilioribus faventibus Legi. Hoc est cujusmodi illa sunt; Non furaberis: Non dices fal7um testimonium : Diligite inimicos vestros &e. . Nam si adesset, Doctoribus omnibus esset notum, neque propterea amplius haberetur tam acris disputatio de eo. Cor. Hinc si adest, non potest esse nisi vim tuale, o implicitum , cujusmodi simi quae per a per collectionem deducuntur a) . Cumque quae Sch. f. deducuntur, vel evidenter, vel opinatiυe deduci 3. n. . possint , & quae colliguntur evidenter, clara, b per & certa sint b), atque ideo omnibus Doctori- idemn. 3. bus nota c), sequitur, si adest, esse tantum vel c) per certum respectise, nempe apud multos, hoc est Cor. r. in hypothesi apud Probabilioristas , non apud
Ax. ΣΟ. OmneS, cum certitudo moralis praesertim imper-
d per fecta possit esse solum respectiva d): vel omni-
Sch.Def. no opinativum . Quamquam respective certum 3. n. 6. non est in se , nisi purum putum opinati-
e per vum e . Et profecto res Probabilismi adhuc idem . in opinione , & sub Judice posita est.
156쪽
Si adest praeceptum de Probabiliorismo , illud ad Naturae Legem potissimum pertinet.
CUM autem Lex Naturae, & Ratio recta idem sit ca) , Ratio vero recta idem ac Prudentia si praeceptum ad Legem Naturae pertinet, ad Rationem rectam , seu Prudentiam pertinet. I. Itaque quod Ρrobabilioritatem spectat , si adest praeceptum naturale eam sequendi, maXime in hoc consistit, quod Ratio recta, seu Prudentia dictat , ut sequamur in praxi id , quo rationabilius putamus nos obligari , etsi rationabiliter etiam putemus non obligari, seu ut sequamur Legem rationabilius obligantem , licet etiam rationabiliter non obligantem. Nam eum in Probabiliorismo favente Legi duo tantum inveniantur e , unde obligatio eum sequendi oriri potest, nempe Legis favor, ubi securitas peccati tum formalis, tum materialis d),& ipsa Probabilioritas, ubi securitas solum peccati formalis reperitur e & ad tutiora, seu Legis faventia per se non teneamur f , atque etiam Probabilioritas favens libertati tuta sit g); conficitur, si Lege Naturae ad probabiliora tenemur, teneri idcirco, quod prudentia dictat, nos ad id, quo teneri probabilius existimamus, obligari . Itaque hoc uno sensu praeceptum hujusmodi, si adest , ad Natum Legem pertinebit . .
a. Quod vero spectat probabilitatem sequa-Κ lem,
157쪽
i 6 PROBABILIs M Us lem , illud non nisi ad obligationem sequendi tutiora in dubio practico reduci potest , quam non nisi a recta Ratione proficisci perspicuumeta Nam haec ipsa clare dictat, in practico dubio , in quo Intellectus necessario constituitur a per inter oppositas opiniones aeque probabiles sa), Cor. 8. tutiorem partem esse eligendum, ne animus di--.9. Io. scrimini peccandi se committat by . b per Quapropter si demonsttetur rectam Ratio- dx. 7. nem, seu Prudentiam non obesse, quin in utroque casu opinio probabilis favens libertati licite eligi possit, jam corruet huiusmodi praeceptume Naturae Lege mutuatum. Multae sententiae probabiles evadunt probab liores , & contra : quin immo & probabiles,& probabiliores evadunt vel verae, vel falsae.
NEMPE detectis, vel adinventis maioribus,
aut certi; fundamentis , quibus earum probabilioritas, vel veritas , aut falsitas innotescit: quarum exempla obvia sunt. Hoc autem non intelligitur de mutatione vera , reali, &obiectiva , quasi suae opinio in se , & coram Dgo est probabilis, aut probabilior, evadat in se , & coram .Eo vel vera , vel falsa , cum haec Metamorphosis, ut liquet , dari non pos-st , sed de putativa, & iubiectiva . Itaque quod nunc Doctoribus habetur probabile, post fit
ipsis probabilius, & contra , vel etiam verum,' aut falsum, quando certa veritas, aut falsitas per certa principia iis innotescit . .
158쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. Is Cor. Hinc vel maxime liquet, maiorem v rosimilitudinem, appropinquationem ad verit tem , atque conformitatem ad rectam Rationem , quae iuxta probabilioristas in opinione probabiliore prae minus probabili continetur, non posse esse realem, & objectivam , sed tantum subjectivam, & apparentem. Nam Veritas re iis , & recta Ratio in se mutari , aut omnino etiam deperdi non potest.
Unaquaeque Schola , & unusquisque Doctor in opinativis, sive speculativis, sive practicis defendit suas sententias de modo probabilius.
i. F T OC constat ex Authorum usu, ac pra-I I xi, ut periti sciunt . Unde est, quod
passim reperitur usurpata ea vox probabιlius es aeque apud illos, qui partem assirmantem , ac qui negantem defendunt. Et ubi non est, iam ex rei natura intelligitur . Quod si aliquando reflexe detendunt alicujus propositionis probabilitatem , vel absolutam , vel aequalem , vel majorem probabilitate sententiae oppositae , id quoque faciunt, vel de modo certum , vel de modo prolabilius . Perinde enim tunc est , ac reflexe dicere: certum, vel probabilius est, hanc sententiam esse absolute probabilem, vel aeque probabilem, vel probabiliorem oppotita. a. Intelligitur autem Suppositio , cum Authores mentem suam depromunt circa aliquam materiam; ac sententiam determinate edicunt,
minime veru , cum circa illam problematici Κ a sunt.
159쪽
I 8 PROBABILIs MUS sunt . Nam in hoc easu utramque partem deinsendunt, ac defendi posse permittunt; unde non assumunt onus alterutram determinate defendendi, sicuti contingit, cum unam partem determinatam tuentur. Etenim qui aliquam se tentiam absolute defendit veluti probabiliorem, assumit onus firmiter sustinendi eam propositionem , & ideo tunc sententiam mutare non potest. 3. Id vero oritur ex natura disputationis,& Intellectus ipsius. Cum enim hujus objectum a) per sit verum, potissimum reale, a , in disputan- Cor. I. do illud quaerit, & persequitur quantum potest, Def.36. cumque in opinativis certo cognosci, seu inve- b per niri non possit b , ad illud nititur quantum Supp. q. potest , ideoque nititur probabilius , quia inter modos quaerendi in opinabilibus veritatem ma
4. An autem Doctores, & Magistri, sicut i tendunt, ac solent semper defendere, ac docere probabiliora, ita etiam lub culpa teneantur, non adeo certum est. Nonnullii enim affirmant, nomnulli inficiantur. Et quidem quod universim non obligentur, patet. Constat enim eorum exemplo , & praxi ita solere defendere , ac tradere opiniones probabiliores, ut tamen passim affirment , etiam oppositas minus probabiles sustineri posse, uti praesertim Suppositione I9. a
parebit . Quamquam & istud sustineri posse defendi soleat de modo probabilius , sicuti supra tetigimus. Itaque Doctores , & Magistri generatim tenentur quidem , etiam in speculativis indifferentibus, semper tradere sententias aptiores , & securiores ad explicandam, ac defendendam Doctrinam Fidei, ne periculo erroris e
160쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. I 9 ponatur, non vero probabiliores; speciatim autem tum solum, cum vel Praecepto , Contrarictu, Conventione, Voto, Iuramento, aut alio vinculo astringuntur, vel cum communicare
volunt, quod apud se determinate defendunt . Nam cum definite teneant probabiliora, ea ipsa etiam aliis debere tradere, ne eorum opus menti difformetur , ideoque sit mendax , perspicuum est. Unde fit, ut Doctores, Leitores, Magistri, Consultores cum propriam mentem super re qualibet aperiunt , probabiliora semper , immo & securiora saepissime amplectantur. Caeterum si Probabilioriitae velint , hos omnes in docendo, respondendo, consulendo teneri semper sub culpa quovis titulo ad probabiliora ,
vel tutiora, etiam istud libenter dabimus, nam nullo modo nobis infestum est. Cor. I. Hinc ex duabus opinionibus probabilibus contradictoriis qua libet est probabilior apud eos, qui illam defendunt.
2. Hinc in opinativis unusquisque impugnat contrariae sententiae probabilioritatem, non vero probabilitatem , quia nemo impugnare potest in
Adversario, nisi quod ipse defendit a . Ex quo fit,
ut Doctores in impugnandis aliorum sententiis de
rebus opinativis utantur his locutionibus: hoc non videtur: non conυincit: non cogita sne praejudicis: hoc melius, verius, rationabilius , convenientius , probabilius dicitur: m , ut exercitatis notum
est. Quibus verbis nihil aliud significare volunt,
quam se oppositam sententiam, ejusque probabilitatem nolle improbare, rejicere, condemna re, sed solum eam non esse probabiliorem ostendere. Nam cum aliquid tanquam improbabile reiicere, ac reprobare volunt, his contra voci-